Rodzaj: Persica
Rodzina :Rosacae – różowate
Gatunek : Persica vulgaris – brzoskwinia pospolita
Wzrost weget.
Brzoskwinie mogą występować w formie drzewa i krzewu. Siła wzrostu mniej zróżnicowana, jest to rodzaj średnie lub silno rosnący. Drzewa nie są długowieczne max 15-20 lat ich pkres życia .Korony mają bezprzewodnikowe. Koronę mogą mieć szerokorozłożysta . Brzoskwinia posiada zarówno krótkopędy jak i długopędy. Krótkopędy są cienkie i nierozgałęzione . Brzoskwienie owocują na długopędach . Pąki u…łożone na pędzie kolateralnie po trzy w tym dwa boczne większe , omszone i bardziej zaokrąglone to pąki kwiatowe , a środkowy to najczęściej pąk liściowy.
-Pędy- są koloru zielonego z licznymi płaskimi przetchlinkami , od strony nasłonecznionej czerwonawe w miarę dojrzewania przechodzą w jasno fioletowy.
-liście- pojedyncze , lancetowate, wąskie , najszersze w połowie długości , u nasady na ogonku liściowym znajdują się gruczołki przylistne, mogą być one nerkowate lub kuliste.
Rozwój generatywny.
-kwiaty – są obupłuciowe , ciężkopyłkowe . Są to kwiaty prawie siedzące i pozbawione listków u nasady .Kwiat zalążni może być pokryty włoskami , omszony wtedy jest to brzoskwinia , jeżeli nie jest omszony to nektaryna .
-owoce-Jest to owoc prawdziwy ( pestkowiec). Owoce różnią się kształtem który może być kulisty, kulistospłaszczony, eliptyczny . Różnią się wielkością ( odmiany mogą być drobnoowocowe , średnio, wielko). Skórka owocu może być owłosiona wtedy jest to brzoskwinia właściwa , lub naga wtedy jest to nektaryna. Zielonawożółtawa, lub żółtawa, z rumieńcem lub bez .
*barwa miąższu może być zielonawokremowa lub ciemnożółta, miąższ przy pestce może być zaczerwieniony lub nie . Miąższ jest miękki , soczysty, struktura miąższu może być zwarta lub luźna
*pestka jest szorstka , pofałdowana , bierzemy pod uwagę wielkość pestki i kształt , odchodzenie miąższu od pestki .
Wymagania klimatyczne:
-klimat umiarkowany , wymaga większej sumy temp, dla uzyskania owoców. Jest to gatunek ciepłolubny .
-suma temp blisko 3000 C , drzewo wytrzymuje temp –25C
-są bardzo narażone na przymrozki wiosenne , ponieważ szybciej kwitną
-nasłonecznienie- wymaga stanowisk ciepłych , nasłonecznionych
-wiatry- mniejsze narażenie opadania owoców
-woda – wymagająca pod względem wody , ale znosi susze
Wymagania glebowe:
-lubi gleby ciepłe o dobrej strukturze, próchniczne , przewiewne
-ph obojętny –zasadowy 6,5-7
-poziom wód gruntowych 1,5 m i poniżej
Jest to rodzaj który nie ma dużego znaczenia gospodarczego .Brzoskwinie są to przede wszystkim owoce deserowe, jednak nadają się również na przetwory tkj. Dżemy, w puszkach w zalewie cukrowej, powidła , w mniejszym stopniu na soki pitne . wymagają zbioru wieloetapowego w miarę dojrzewania .
Wyróżniamy odmiany:
-wczese ( lipiec )
-średniowczesne ( sierpień) – Redhaven isk, Reliance
-późne ( wrzesień)
Cechy które bierzemy pod uwagę przy wyborze odmian:
-wzrost weget i generatyw,
-przydatność owoców :
-dojrzałość zbiorcza
-wytrzymałość na mróz
-odporność na choroby i szkodniki : najgroźniejsze to : kędzieżawość liści , czarna plamistość owoców
Rodzina: Rosaceae- różowate
Podrodzina: Prunoideae - śliwowe
Gatunek : Armeniaca vulgaris- morela zwyczajna
Wzrost wegetatywny
Morela może występuje w formie drzewiastej, rzadziej krzaczastej.
-korona – bezprzewodnikowa , odmiany tworzą luźne korony, odwrotnie stożkowe do kulistych spłaszczonych. U moreli występują zarówno długopędy jak i krótkopędy. Długopędy zazwyczaj są grubsze , a krótkopedy cienkie pojawiają się na pędach 2 letnich i żyja 2-3 lata , krótkopędy nierozgałęziają się
-pędy – barwa zazwyczaj fioletowo-brązowa ,
pąki - kwiatowe występują na dlugopędach zazwyczaj po 1 lub 2 obok pąka liściowego, na krótkopędach mogą występować pęczkami. Pąki liściowe zazwyczaj są węższe i ostro zakończone.
-liście -nieznacznie różnią się od siebie
Wzrost generatywny:
-kwiaty- w jednym pąku kwiatowy jest jeden kwiat, kwiaty samopylne ,
-owoce- owoc prawdziwy , pestkowiec , niesymetryczne , jakby z boku spłaszczone,
*skórka owocu biaława , jasno lub pomarańczowo żółta , niekiedy czerwonawa z rumieńcem lub bez
*miąższ białawy, jasnożółty, pomarańczowożółty w różnych odcieniach , zwarty
*pestka – odstaje od miąższu , gładka z szwem grzbietowym , nasiona są słodkie lub gorzkawe.
Wymagania klimatyczne i glebowe
-podobne wymagania jak brzoskwinia, drzewo wytrzymałe na mróz
-pąki kwiatowe są bardzo wrażliwe nawet w okresie zimy
-przymrozki wiosenne mogą doprowadzić do przemarznięcia kwiatów które są wrażliwe bo kwitną kilka dni wcześniej niż brzoskwinia
-mniejsze wymagania co do ilości opadów w okresie dojrzewania owoców
-bardziej tolerancyjna na susze , gatunek ciepłolubny lubi gleby ciepłe, przepuszczalne , żyzne ,
-stanowiska wyżej położone
Znaczenie gospodarcze i ekonomiczne odmian
Wszystkie odmiany uprawiane w Polsce uważane są za deserowe .w niewielkich ilościach są wykorzystywane na kompoty, susze, marmolady , a także utrwala się je w zalewie alkoholowej na likiery , nadają się również do mrożenia . Z cech bierzemy pod uwagę :-
-wzrost weg i generatywny
-odporność na choroby i szkodniki’: w Polsce jest atakowana głównie przez tarczniki , częściej przez choroby grzybowe np. Zamieranie pędów
dojrzałość zbiorcza
-zdolność przechowalniczą
Rodzina : Junglandaceae - orzechowate
Rodzaj : Junglans – orzech
Gatunek :Junglans regia –
Obejmuje ok. 15 gatunków. Jest to rodzaj w strukturze grupie innych . Jest uprawą amatorską , nie ma żadnych sadów.
Wzrost wegetatywny:
Orzech włoski jest drzewem silnie rosnącym , silnie rozgałęziony system korzeniowy i część nadziemnna, korona bezprzewodnika , szeroka , luźna ,konary boczne rozrastają się pod kątem 90 stopni , wymaga dużej powierzchni
-pędy są oliwkowozielone , gładkie błyszczące, jakby puste e środku , rdzeń pędów ciemniejszy , podzielony przegrodami . Owocuje na pędach jednorocznych . Występują pąki kwiatowe ( kwiat męski i żeński). Pąk męski jest spiczasty , Pąki żeńskie są obłe , okrągłe . Pąki wierzchołkowe są grube okryte krótkimi owłosionymi łuskami. Na pędzie bezlistnym występuje wyraźny szlak poliściowy .
-liście –są złożone , składające się z 5-11 przylistków do 45 cm długości , liście są błyszczące od spodniej strony matowe , duże nieparzystopierzaste o specyficznym zapachu , pojedyncze listki są długie , eliptyczne o blaszce gładkiej..
-kwiaty są wiatropylne , samopylne, występują kwiaty żeńskie i męskie. Kwiaty męskie występują w formie kotków wiszących , kwiat męski z licznymi pręcikami. Kwiaty żeńskie są niepozorne z wystającymi znamionami słupków. Są to kwiaty rozdzielnopłuciowe.
-owoce-jest pestkowcem , częścią jadalną jest jądro orzecha czyli nasienie, powstaje z zalążni
*zewnętrzną warstwę stanowi mięsista okrywa , która podczas dojrzewania pęka . Orzech jest okryty twarda pofałdowaną skorupką ,charakterystyczny szew rozdziela ją na pół . Wewnątrz znajdują się cztery przegrody powstałe z czterech znamion słupków.
*owoce różnią się kształtem który może być owalny , kulisty ,
*różnią się wielkości : mogą być małe , średnie, duże
*skorupa ( różni się grubością , twardością u różnych odmian )
Owoce różni się pod względem wartości dietetycznych 5-7 % wody, 1wysoka zawartość tłuszczu i cukru zawierają dużo składników mineralnych.
2. Wymagania klimatyczne i glebowe
-jest obarczony ryzykiem przyrodniczym
-temp. kwiaty są wrażliwe na wiosenne przymrozki ponieważ rozwój kwiatów męskich jest szybszy niż żeńskich
-drzewo wytrzymuje temp. –30 stopni
-nasłonecznienie ważne z punktu fotosyntezy , orzech zaliczany jest do światłolubnych
-wiatr jest sprzyjający powoduje otrząsanie owoców
-wymaga klimatu ciepłego
-głęboki poziom wód gruntowych 2-2,5 m
-gleby o ph zasadowym
-gleba żyzna , przewiewna , gliniasto piaszczysta
3 . Znaczenie gospodarcze i ekonomiczne
Orzech jest uprawiany głównie dla pozyskania owoców , ale np. wyciągi z zielonych okryw stosowane sa w garbarstwie i produkcji farb . Liście znajdują zastosowanie w lecznictwie hoemopatycznym, a kora w bejcowaniu drewna , również do przemysłu meblarskiego
Przy wyborze odmian kierujemy się:
-odporność na choroby:z groźniejszych chorób antraknoza i zgorzel siewek, ze szkodników przędziorki , zdobniczki
wzrost weg i gen
-dojrzewanie
-przydatność
LESZCZYNA
Rodzina: Corylaceae – leszczynowate
Występuje w stanie dzikim i naturalnym , ma znaczenie użytkowe i dekoracyjne .
Leszczyna może występować jako drzewo lub jako krzew .
-pokrój korony zagęszczony , konary wyniosłe lub rozłożyste
-pędy cienkie ,są charakterystycznej budowy o układzie odchylonym , pędy oliwkowozielone , omszenie kępkowe przez co pędy są matowe
-pąki-są odstające, pokryte spiralnie ułożonymi łuskami , pąki liściowe są okrągłe , pąki kwiatowe są spłaszczone, pąki męskie to kotki, ułożone skrętolegle
-liście- pojedyncze , duże , okrągłe , owalne lub odwrotnie jajowate , ogonek liścioy najczęściej krótki , od spodu liście są bardziej owłosione zwłaszcza wzdłuż nerwów, pofałdowane na wierzchu , błyszczące ale mogą też być matowe. , duże zróżnicowanie kolorystyczne od zielonych do purpurowych.
-kwiaty – rozdzielnopłuciowe , samopylne , wiatropylne , kwiaty męskie są koloru karminowego zwane są kotkami . Kotki różni się kształtem , wielkością, barwą są nagie lub lekko omszone .Kwiaty żeńskie są prymitywne
-owoce- jest orzech właściwym jednonasiennym , nie posiada warstwy zewnętrznej jak orzech włoski . U leszczyny okwiat jest widoczny cały czas jest on zielony i na nim umocowany jest owoc .Orzech zrośnięty jest podstawą z okrywą , po jej rozdzieleniu zostaje blizna zwana tarczką . Kształt tarczki może być okrągły , jajowaty , trójkątny mniejszy lub większy w zależności od odmiany
*orzech ma okrywę gładką , częścią jadalna jest jądro – nasienie .
Wymaganie klimatyczne i glebowe
-gleby ciepłe , żyzne , piaszczysto-gliniaste
-odczyn obojętny , duza zawartość próchnicy
-woda gruntowa na poziomie nie płytszym niż 1,2m
-w stanie spoczynku jest wytrzymała na niskie temp.
-jest wrażliwa na przymrozki wiosenne
-reaguje ujemnie na brak dostatecznego nasłonecznienia
Znaczenie gospodarcze i ekonomiczne
Ma głównie znaczenie użytkowe i dekoracyjne.
Cechy ;
-odporność na choroby: najgrożniejszą choroba jest brunatna zgnilizna drzew ziarniakowych , r.ównież mączniak leszczyny .
-dojrzewanie , przydatność
PORZECZKI
Rząd: Rosales – Póżowce
Rodzina: Saxifragaceae – skalnicowate
Podrodzina : Ribesoideae- porzeczkowe
Rodzaj: Ribes
Ribes nigrum – porzeczka czrna
Ribes rubrum- porzeczka czerwona
Ribes alba– porzeczka biała
Rośliny te znalazły uznanie już w VI wieku , owoce te miały duże znaczenie lecznicze . Porzeczka czarna ma 170- 350 mlg witaminy C . Jest to bogate źródło witamin. Owoce zawierają duże ilości garbników które spełniają funkcję dietetyczną i lecznicza . Porzeczka czarna ma największe znaczenie przetwórcze , porzeczka biała to typowy owoc deserowy , porzeczka czerwona jest zarówno deserowa jak i do przetwórstwa.
Są to krzewy , najlepiej stworzyć model 15 pędów .
-Korona bezprzewodnikowa . Pokrój mogą mieć kulisty spłaszczony, , odwrotnie stożkowaty, rozłożysty. . Charakteryzują się zróżnicowaną siłą wzrostu ( najsilniejszy ma porzeczka czarna , czerwona , agrest , biała)Podstawą do rozpoznawania są pędy jednoroczne.
-pędy- Porzeczka czarna ma najciemniejsze pędy . Pędy w zależności od wieku różnią się barwą o jeden ton ( im starsze tym ciemniejsze. Porzeczki mają pędy proste u porzeczki czarnej są żółtawoszare lub jasnoszare nieomszone o specyficznym zapachu, u porzeczek czerwonych skórka łuszczy się a pędy są najczęściej szare, u białej skórka też jest silnie spękana
-Porzeczka czarna owocuje na pędach 1-2-3 letnich , a porzeczka czerwona i biała na 1-5 letnich
-pąki małe przylegające do pędu , kuliste wydłużone zielone z czerwonawo -brązowym zabarwieniem łusek
Wszystkie pędy mają pąki kwiatowe i liściowe, ułożone skrętolegle , u porzeczki czarnej jest wyjątek i pąki osadzone są na krótkich stylikach jakby podstwakach , u pozostałych osadzone na pędzie
-liście –pojedyncze , klapowane 3-5 klap, różnej wielkości i barwie . Barwa może być jasnozielona, szarozielona i czerwona . Liście grube , mięsiste, , liście błyszczące . Dolna powierzchnia u porzeczek białych i czerwonych jest omszona . Ogonki liściowe ustawione są najczęściej pod kątem ostrym w stosunku do pędu a czasem pod prostym .
-kwiaty-Kwiaty porzeczek sa obupłuciowe , pieciokrotne , śa samopylne, owadopylne i czasem wspomaga wiatr. Kwiaty porzeczek zebrane są w długie zwisające grona , grona mogą być krótsze lub dłuższe w zależności od odmiany .U porzeczki czerwonej najbardziej regularne, u porzeczki czarnej nieregularne skrócone, u białej sa najmniejsze
-owoce – jest nibyjagoda, owoc jest prawdziwy powstały z zalążni, owoce różnią się barwa , wielkością , kształtem , smakiem . Smak decyduje o przydatności . Liczy się sok i barwa soku.
Wymagania klimatyczne :
-należą do wytrzymałych na niskie temperatury , najbardziej agrest, porzeczka czerwona, biała i czarna, taka jest również kolejność rozwijania kwiatów i ryzyko przyrodnicze. Kwiaty rozkwitają stopniowo na gronach i gdy dojdzie do przymrozków to porażone kwiaty odpadają , a pozostałe rozkwitają
-światło ma znaczenie z punktu fotosyntezy i od przebiegu fotosyntezy zależy wielkość owoców , kształt , smak,. jednak udział światła jest mniejszy
-wiatry nie powodują większych zagrożeń choć mogą prowadzić do wyłamywania krzewów
-opady atmosferyczne – prawidłowy rozkład opadów, największe zapotrzebowanie na wodę w okresie wzrostu weget,. Od wiosny do 15 lipca . Należą do roślin wymagających dużej ilości wody
--gleby żyzne , próchniczne o wysokim poziomie wód gruntowych
-poziom wody musi być stabilny , nie znoszą dłuższego zalewania systemu korzeniowego
-system korzeniowy płytki 10-15 cm
-duże zapotrzebowanie na powietrze
-ph lekko kwaśne do zasadowego
Przydatność odmian jest różna i np. . porzeczka biała jest owocem deserowym , porzeczka czarna jest najcenniejsza wykorzystywana jest w przetwórstwie na różnego rodzaju przetwory , mrożonki , Owoce porzeczek czerwonych są deserowe ale również wykorzystywane w przetwórstwie. Wyróżniamy odmiany:
Porzeczki czarnej:
-wczesne ( Ojebyn)
-średniowczesne ( Ben Lomond
-późne ( Tiben)
Porzeczki czerwonej:
-wczesna(Jonkheer Van test )
-średniowczesne
-późne ( Holenderska Czerwona , Rondom)
Porzeczka biała – głownie odmiana Biała z juterborg
Cechy brane pod uwagę przy wyborze odmiany:
-charakterystyka wzrostu weget. I generatyw.
-pora dojrzewania
-przydatność odmianowa
-odporność na choroby i szkodniki:szczególnie wrażliwe na opadzinie liści, groźna jest rdza wejmutkowo- porzeczkowa, ąmerykański mączniak agrestu, ze szkodników najgroźniejsze są mszyce, przeziernik porzeczkowiec,
Ribes grosularia- agrest
Wzrost weg
Agrest jest krzewem , pokrój krzewu może być wzniesiony , kulisty, spłaszczony, jest silnie zagęszczony w przeciwieństwie do porzeczek
-pędy- różnią się grubością i sztywnością , posiadają kolce które są wytworem skórki, odmiany różnią się kolcami, pędy powyginane
-kolce- mogą być pojedyncze , podwójne, lub potrójne. Mogą być skierowane w dół lub odchodzić prostopadle
-pąki – osadzone na pędzie , agrest owocuje na pędach 1,2,3 letnich
-liście-są 5 klapowe , różnej wielkości i kształtu , małe i błyszczące
-kwiaty- są obupłuciowe , małe lub średniej wielkości , występują pojedynczo , jest smaopylny, owadopylny
-owoce- jest nibyjagoda , charakterystycznymi cechami owoców jest: wielkość, kształt , barwa i stopień owłosienia owoców, pora dojrzewania. Owoce mogą być kuliste, jajowate, , małe , średniej wielkości , duże. Kolor owoców może być zielony , białawy, żółty , czerwonawy
*skórka owoców może być naga , albo pokryta woskowym nalotem, albo omszona , czy też pokryta dużą ilością szczecinek
Glebowe:
-gleby żyzne
-dostatecznie wilgotne
-odczyn lekko kwaśny
-najbardziej narażony na przymrozki wiosenne
3.Znaczenie gospodarcze i ekonomiczne
Agrest jest źródłem pektyn. Przydatne są na różnego rodzaju przetwory , stosowane również jako owoc deserowy. Owoce przeznaczone na kompoty, galaretki, drzemy, na soki i wina i do bezpośredniego spożycia .
Odmiany:
-o owocach zielono-żółtych ( Biały Triumf
-o owocach czerwonych
Cechy:
-odporność na choroby i szkodniki
-wzrost weg i gen
BORÓWKA WYSOKA
Rodzina: Ericaceae- wrzosowate
Rodzaj : Vaccinum – borówka
Gatunek: Vaccinum corymbosum – borówka wysoka
Vaccinum vitis ideae – borówka brusznica
Najwięcej odmian powastało z borowki wysokiej , dość bogate zróżnicowanie gatunkowe .
Borówka jest krzewem silnie rosnącym , w naszych warunkach dorasta do 2 m
-pędy – 2-3 letnie pędy mają zdolność do wytwarzania pędów bocznych , utrzymujemy ok. 6-7 pędów w krzewie , obcinamy pędy starsze by zmusić do wytworzenia jednorocznych. Pęd jednoroczny ma najpierw zielona barwę , ale potem przechodzi w fioletowo czerwona , gładkie błyszczące , mogą mieć nalot woskowy.
-pąki kwiatowe i liściowe ułożone skrętolegle . Pąki kwiatowe zawiązują się na końcach jednorocznych przyrostów lub na krótkopędach różnią się od pąków liściowych
-liście- pojedyncze . osadzone naprzemianlegle, kształtu eliptycznego lub jajowato okrągłe . Dolna strona jaśniejsza czasem pokryta kutnerem
-kwiaty obupłuciowe , samopylne i owadopylne , ułożone w grona , rozwój ich jest stopniowy, kwiaty białe
-owoc- owoc prawdziwy jagoda , barwa od niebieskiego do fioletowego . Kształt owoców jest kulisty lub owalny lekko spłaszczony.
*miąższ jest zielonkawobiały , a skórka jagody czarna z delikatnym niebieskim nalotem.. Owoce dojrzewają stopniowo, zbiór ręczny do 3 tygodni.
Odmiany różnią się wielkością ( wielkoowocowe, drobnoowocowe), barwa
-krzewy mogą zn...
Kalsk