Heraldyka.pdf
(
586 KB
)
Pobierz
(anonymous)
Heraldyka
1
Heraldyka
Heraldyka
–
jedna z nauk pomocniczych
historii
, zajmuje się
badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się
herbó
w. Wywodzi się od słowa
herold
–
oznaczającego urzędnika
dworskiego,
wywołującego nazwiska
rycerzy
biorących udział w
turnieja
ch. W innych językach europejskich nazywana jest
podobnie (
ang.
heraldry
,
franc.
heraldique
,
niem.
Heraldik
) lub
słowami pochodzącymi od nazwy herb (
niem.
Wappenkunde
).
Jednym z podstawowych narzędzi heraldyki jest
blazonowanie,
czyli język opisu herbów, zaś podstawowym materiałem do badań
są zachowane do dzisiaj
role herbowe,
herbarze
, wizerunki herbów
na
pieczęciach,
płytach nagrobnych i innych zabytkach.
Historia heraldyki
W heraldyce wyróżnia się okres tzw. heraldyki żywej, obejmujący
czasy od powstania herbów w
XII
w. do końca
XV
w. Herby
pełniły wtedy swą pierwotną funkcję identyfikacyjną na polu
bitwy, a ewolucja ich wizerunków stanowiła odzwierciedlenie
rzeczywistych zmian zachodzących w
uzbrojeniu ochronnym
rycerstwa.
Wizerunki herbów w Hyghalmen Roll z
1485
r.
Heraldyka późniejsza ma dwa zasadnicze działy, w niektórych językach mające osobne nazwy.
• Sztuka heraldyki (
niem.
Wappenkunst
)
–
będąca zasadniczo dziełem sztuki lub rzemiosła artystycznego, opartego
o gruntowną znajomość wiedzy heraldycznej.
• Heraldyka
–
nauka (
niem.
Wappenkunde
)
–
teoretyczna wiedza heraldyczna, obejmująca blazonowanie,
przyporządkowywanie herbów ich właścicielom, badanie początków i ewolucji herbów.
Początkowo heraldyka miała za zadanie głównie opisywanie i rozpoznawanie herbów. Historyczna jej strona oparta
była w dużej mierze na
legendach herbowych l
ub naiwnej interpretacji symboliki herbów.
Heraldyka jako nauka wykształciła się właściwie w pocz.
XIX
w. Wtedy dzięki zwróceniu większej uwagi na
materiały źródłowe i ich naukowej analizie otrzymano pełniejszy obraz początków herbów i ich rozwoju.
Heraldyka w Polsce
Jedne z pierwszych prac dotyczących heraldyki w Polsce napisał w XVI w.
Bartosz Paprocki.
Duże zasługi w
zakresie heraldyki mieli także
Szymon Okolski o
raz
Kasper Niesiecki
. Według zasad nowożytnych nauk
historycznych prace na ten temat publikował
Joachim Lelewel.
Wybitnymi polskimi heraldykami
XIX
w. i pocz.
XX
w. byli m.in.
Franciszek Piekosiński,
Juliusz Karol Ostrowski,
Zbigniew Leszczyc
czy
Wiktor Wittyg.
W okresie
międzywojennym prócz wysokiego poziomu prezentowanego przez naukowców heraldyków, pojawiło się wiele
publikacji amatorskich lub komercyjnych, niekiedy nierzetelnych z historycznego punktu widzenia.
W okresie
PRLu
nauczanie heraldyki funkcjonowało właściwie tylko w formie marginalnej na wydziałach
historycznych wyższych uczelni. Wydawanie podręczników i literatury z tej dziedziny było bardzo ograniczone,
prace współczesnych heraldyków wydawane były w niewielkich nakładach jako skrypty akademickie lub nie były
publikowane. Lepiej przedstawiała się sytuacja na emigracji, gdzie wybitni polscy heraldycy
–
Adam Heymowski
w
Sztokholm
ie,
Szymon Konarski i
Bogdan Klec-Pilewski
w
Paryżu
publikowali liczne prace naukowe. Zaniedbania w
zakresie kształcenia kadr heraldyków uwidaczniają się obecnie w postaci licznych niepoprawnych heraldycznie
Heraldyka
2
herbów przyjmowanych przez organa władzy samorządowej.
Próbę poprawy wiedzy heraldycznej w społeczeństwie podejmuje od lat
Polskie Towarzystwo Heraldyczne (
PTH
–
Polskie Towarzystwo Heraldyczne), organizacja skupiająca zarówno naukowców jak i heraldyków amatorów.
Heraldyka współcześnie
Współcześnie heraldyka funkcjonuje nadal w charakterze
sztuki użytkowej
, lecz często niewiele ma wspólnego z
przyjętymi normami konstruowania
herbó
w (porównaj:
blazonowanie)
. Cechuje się ona tworzeniem herbów przez
przypadkowe osoby na potrzeby własne bądź zlecenie różnych instytucji, zazwyczaj pożytku publicznego: (
gmin,
zrzeszeń
,
stowarzyszeń)
. W niektórych krajach o dużych tradycjach heraldycznych
–
m.in. w
Wielkiej Brytanii
nauka i sztuka heraldyczna, zwłaszcza związana z oficjalnymi urzędami
heroldii s
toi na bardzo wysokim poziomie.
Z racji wciąż żywego zainteresowania herbami w wielu krajach świata, heraldyka narażona jest jako nauka na
komercjalizację. W wielu krajach, także w Polsce powstają nierzetelne firmy, podające się za naukowe instytucje lub
organizacje, które w celu zarobkowym wydają niepoprawne historycznie, często wręcz świadomie zafałszowane
dyplomy herbowe, odszukują nieistniejące herby lub przypisują herby rodzinom, bez odpowiednich badań
źródłowych i archiwalnych.
Istnieją także instytucje, które zajmują się tworzeniem nowych herbów, działające w zgodzie z regułami heraldyki,
rzetelne od strony plastycznej i wiedzy historycznej. W monarchiach są to najczęściej heroldie, w innych państwach
organizacje o charakterze stowarzyszeń.
Linki zewnętrzne
• Stanisław Krzyżanowski,
Słownik heraldyczny : dla pomocy w poszukiwaniach archeologicznych
[1]
, Kraków
1870
• Przewodnik heraldyczny w jęz.angielskim (strona komercyjna)
[2]
• Mały herbarz Adama Kromera i przyjaciół
[3]
• International civic coats of arms
[4]
(
ang.
)
–
zawiera wizerunki herbów z wielu krajów (w tym polskich) wraz z
opisami
Przypisy
[1]
http:/
/
www.
wbc.
poznan.
pl/
dlibra/
docmetadata?id=46956
[2]
http:/
/
www.
heraldryclipart.
com/
main.
html
[3]
http:/
/
akromer.
republika.
pl/
polska.
html
[4]
http:/
/
www.
ngw.
nl/
Źródła i autorzy artykułu
3
Źródła i autorzy artykułu
Heraldyka
Źródło
: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=25415055
Autorzy
: Adam.Kurowski, Adoomer, Adziura, Alus, Amber, Ausir, Beno, Blizinsk, Chrumps, Ciacho5, Daedin, Ejdzej,
Gbylski, Gdarin, Ingo, Izaak, Justa424, Kacperg333, Kangel, Kontrreformator, LION, Las KX, MK wars, Maciey24, Maikking, Mathiasrex, Matis99, Mian, Mimiru, Nux, OTB, Oleks2, Orem,
PMG, Palladinus, Pernambuko, Picus viridis, Pimke, Pkuczynski, Polimerek, Politykstargard, Ptolmis, Sardur, Skrzeczu, Sobol2222, Steifer, Tik, Tomek Pietras, Topory, Tres, Voytek s, Waćpan,
Wpedzich, Wujot, conversion script, 31 anonimowych edycji
Źródła, licencje i autorzy grafik
Plik:Hyghalmen Roll Late 1400s.jpg
Źródło
: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Hyghalmen_Roll_Late_1400s.jpg
Licencja
: Public Domain
Autorzy
: AndreasPraefcke, Chatsam,
Evadb, G.dallorto, Knorrepoes, Massimop, Para, Skim, Technokrat, 1 anonimowych edycji
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/
/
creativecommons.
org/
licenses/
by-sa/
3.
0/
Plik z chomika:
Olivkova
Inne pliki z tego folderu:
Nauki pomocnicze historii - notatki.rar
(31165 KB)
Dyplomatyka notatki.pdf
(146 KB)
Heraldyka.pdf
(586 KB)
Heraldyka - notatki.pdf
(104 KB)
HERBY ZIEMSKIE RZECZYPOSPOLITEJ.pdf
(555 KB)
Inne foldery tego chomika:
Dydaktyka
Historia Kościoła
Nowożytność
Pedagogika
Pogranicze
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin