metodyka starszoharcerska.doc

Broszura - Metodyka starszoharcerska – wersja robocza ver23.08.2003 r..2003-08-12

04

Zespół autorów:

hHm. Anita Regucka- Kwaśnik

hHm. Ewa Prędka

hHm. Anna Poraj

hHm. Aleksandra Karnia

hHm. Anna Głowacka

Wydział Harcerski GK ZHP

Harcerki i harcerze starsi

Zarys metodyki

Aniu,

Tu potrzebny jest wstęp o nowej grupie wiekowej – metodycznej, także nieco o tym, czym różnią się gimnazjaliści od harcerzy ze szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych. Przyjęcie bez słowa wstępu, ze wszyscy rozumieją i wiedzą, że harcerze starsi z roku 2002 to nie ci sami, którzy będą w roku 2004, to chyba przesada.

Ze dwa razy w tekście coś dopisałem, zaznaczyłem to na żółto

Adam

1

Metodyka starszoharcerska

Poszukiwanie polega na przewartościowaniu dotychczasowego sposobu patrzenia na świat i autorytety, co z kolei powoduje konieczność poszukiwania własnego uzasadnienia dla istniejącego porządku rzeczy.

Poszukiwanie odbywa się w dwóch sferach:

-        do wewnątrz – poznawanie siebie, indywidualizacja zainteresowań,.

-        na zewnątrz – poszukiwanie autorytetów, próby własnego uzasadnienia wartości określonych w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim.,

Harcerki i harcerze w tym wieku nadal zdobywają wiedzę harcerską  i doskonalą się w technikach harcerskich, ale chętnie również uczestniczą w zajęciach specjalnościowych i podejmują zadania, w których mogą wykazać się posiadanymi zainteresowaniami (często pasjami) lub dowieść swej przydatności w społeczeństwie.

1.             Funkcjonowanie elementów metody harcerskiej

1.1.            PPrawo i Przyrzeczenie Harcerskie

Zasady rRuchu harcerskiego wyrażają się w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim, które niosą ze sobą treści etyczne i ideowe. Odzwierciedlają one zasady harcerskiego wychowania: służbę, braterstwo, pracę nad sobą. Przez Prawo i Przyrzeczenie młody człowiek z własnej woli zobowiązuje się do tego, że będzie żył w zgodzie z tymi wartościami i w obecności innych harcerzy i harcerek bierze odpowiedzialność za dotrzymanie danego słowa.

Prawo Harcerskie to fundament pracy wychowawczej z harcerką i harcerzem.

Harcerze starsi znają już treść Prawa i Przyrzeczenia – poznali je jako harcerze młodsi. Jeśli jednak dopiero wstępują do ruchu harcerskiego, poznają Prawo i Przyrzeczenie w czasie próby harcerza.

Ważne jest, aby harcerze starsi na co dzieńciągle mieli do czynienia z Prawem i Przyrzeczeniem. Stałe identyfikowanie się z wartościami etycznymi i wysiłek włożony w dążenie do określonych w nich ideałów są ważnym narzędziem oddziałującym na rozwój młodego człowieka, dlatego w pracy drużyny należy wracać do tych kanonów harcerskich wartości.

Harcerze starsi cenią swoją niezależność myślenia. Są dociekliwi i szukają własnego wytłumaczenia otaczającej ich rzeczywistości. Nie chcą, aby im cokolwiek narzucano. Zastanawiają się, co w życiu jest naprawdę ważne. Mają wątpliwości. Inaczej niż harcerze młodsi będą rozumieć także Prawo i Przyrzeczenie Hharcerskie. Prawo i Przyrzeczenie mają pomóc harcerzom starszym wspinać się na ich własne szczyty, szukać własnych ścieżek. Harcerze starsi zaczynają postrzegać harcerskie wartości na swój własny sposób, może być tak, że nie zgadzają się z tym, jak ich drużynowy czy drużynowa interpretują harcerskie ideały, wręcz buntować się. Warto wykorzystać tę szansę na przewartościowanie dotychczasowego sposobu myślenia i pozwolić harcerkom i harcerzom na znalezienie ich własnego uzasadnienia wartości zawartych w Prawie i Przyrzeczeniu harcerskim. Jeśli tak się stanie, harcerze starsi ukształtują swoje harcerskie postawy w sposób świadomy, zaczną samodzielnie stawiać sobie pewne założenia wychowawcze i zdawać sobie sprawę z tego, że ich działania powinny być celowe. Harcerze starsi widzą nie tylko to, że w codziennych sprawach kierują się zasadami wyrażonymi w Prawie i Przyrzeczeniu, ale rozumieją, ze sami kształtują swoja postawę – patrzą szerzej, szukają własnych uzasadnień, zadają sobie pytania i szukają na nie własnych odpowiedzi. Prawo i Przyrzeczenie zaczyna być wartością rozumianą całościowo, pozwalającą na coraz pełniejszylepszy, świadomy rozwój harcerzy starszych.

Dlatego właśnie w codziennej pracy drużyny ciągle należy nawiązywać do Prawa i Przyrzeczenia Hharcerskiego – na zbiórkach zastępów, drużyny, na letnim obozie, rajdach, biwakach i w rozmowach. .

Wg mnie powinno być:

że Prawo trzeba poznać podczas przygotowań do Przyrzeczenia, szczegóły w rozdziale Próba harcerza. Ale należy do niego wracać przez cały czas, zwłaszcza, że ludzie w tym wieku zaczynają mieć wątpliwości. I tu kilka konkretów – jakie wątpliwości i co z tym zrobić.

Ty, droga Druhno, Druhu drużynowy, na pewno wiesz,wcale może nie wiedzieć! Odbiorca tego poradnika może mieć 16 lat i być bez kursu, może mieć 50 lat i stopien harcmistrza. My nie różnicujemy. Przekazujemy konkretna wiedzę i porządkujemy ją w głowie naszego czytelnika! że Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie kreślą konkretny system wartości, opisują ideał. Odzwierciedlają zasady harcerskiego wychowania: służbę, braterstwo, pracę nad sobą. Prawo każdemu harcerzowi daje ściśle określony kodeks postępowania, jest dla niego życiowym drogowskazem. W wieku starszoharcerskim Twoi podopieczni na pewno zdają sobie sprawę z tego, jak tłumaczyć Prawo, jak realizować jego punkty i wcielać ideę w czyn. Prawdopodobnie nauczyli się tego w drużynie harcerskiej, gdzie poznali kanon wartości realizowany w ZHP. Nauczyli się świadomie realizować te założenia albo starają się do tego dążyć. Jeśli harcerze starsi są z naboru i nie byli wcześniej w drużynie – sprawa przedstawia się trochę inaczej: w tym wieku powinni już wyczuwać wiele rzeczy intuicyjnie; jeśli w czasie pracy drużyny zapoznasz ich z Prawem Harcerskim, a w Próbie harcerki / harcerza znajdą się zadania z nim związane –  resztę harcerze starsi „dopowiedzą sobie sami”. Zostanie Ci „kontrolowanie” sytuacji, czuwanie nad tym, aby faktycznie dobrze rozumieli Prawo i Przyrzeczenie. Po rozmowach i obserwowaniu ich zachowania stwierdzisz, czy są gotowi do złożenia Przyrzeczenia Harcerskiego.

Zakładamy, że naszym „ideałem” jest człowiek, który u progu wejścia w dorosłość cechuje się między innymi życzliwością, przedsiębiorczością i umiejętnością działania w zespole – to okaże się, że aby takiego człowieka wychować, ukształtować – trzeba mu od początku przekazywać zamiłowanie do wspinania się na „swoje” szczyty; pokazywać, że stosując pewien wzorzec (w tym przypadku – Prawo Harcerskie, wymagające przecież wielu wyrzeczeń!) można osiągnąć dużo więcej niż opierając się wyłącznie na rzeczach łatwych... Harcerze starsi są już przyzwyczajeni do pewnej dyscypliny - to im ułatwi w tym okresie rozwoju poszukiwanie własnych ścieżek, utrzymanie kierunku, w którym podążają. . Jakos nie umiem tu znaleźć związku jednego drugiego i zgodzić się z tym.

Tu trzeba opisac specyficzna dla  tego wieku dociekliwość, to,ze teraz nawet harcerze od lat po przyrzeczeniu spotrzegaja prawo inaczej, inaczej je teraz analizuja, latwo mogą się kierunek nim nie zgodzic, buntowac, ale też, kiedy ju przekonają się, ze warto- utrwalą swoją postawę harcerska kierunek sposób swiadomy.

Ten kierunek jest wyznaczany właśnie przez Prawo i Przyrzeczenie.

W drużynie starszoharcerskiej praca z Prawem i Przyrzeczeniem jest jak rejs po wielkim oceanie. Wyobraź sobie olbrzymi statek, który płynie w wyznaczonym kierunku i od czasu do czasu zbliża się do różnych wysp. Prawo z druzynie jest raczej jak Gwiazda Polarna dla żeglarzy , która ciagle wyznacza kierunek, cały czas pilnuje, aby ktos nie zbładził, a nie jak wyspa, na która si ena chwil przypływa, a potem znowu odpływa…

To już jest poysł na wprowadzenie nowych ludzi do znajomości Prawa. Wydaje mi się, z lepiej to dac w jakis artykul w czuwaju niż tu. Tym bardziej, ze trochę się nie zgadzam. Wg opisu Ani wyglada na to, jakby harcerze w wieku 14-16 lat przez pól roku bawilisie w żeglugę poznając każdy punkt oddzielnie, jak zuchy. Mysle, z eto przesada. Poza tym duzo ardziej potrzebne by tu był opis, jak pracowac z Prawem na co dzien, jak odnosic się do niego każdym problemie, w każdej dokonywanej ocenie siebie i siebie nawzajem, jak właczać je w program druzyny, program obozu, we wszystko poprostu. Bardziej pośrednio!

Takimi wyspami mogą być poszczególne punkty Prawa Harcerskiego. Są dość dobrze znane Twoim harcerzom, choć niektóre z nich mogą wydawać się bardziej oddalone, niewidoczne, za mgłą... Twoim zadaniem jest przybliżenie tych „wysp” harcerzom, zawinięcie do portów, które wydają się obce. Harcerze starsi są na etapie poszukiwań! Taka podróż może wydać się im bardzo ciekawa, a jeśli dobierzesz do tego odpowiednio atrakcyjne formy pracy – możesz liczyć na zainteresowanie gimnazjalistów. Musisz też pamiętać o zmienności form! Jeśli pomysł ze statkiem i rejsem wyda Ci się ciekawy – skorzystaj z niego, rozpoczynając rok harcerski od przypomnienia zasad zawartych w Prawie i Przyrzeczeniu. Wykonajcie razem plan rejsu, wybierzcie pomocników kapitana (co by nie mówić – najlepszym kapitanem będzie sam drużynowy...), narysujcie wyspy, do których zapłyniecie. Może okaże się, że któryś z punktów sprawia harcerzom trudność? Że jego zapis jest niezrozumiały albo są znaczne różnice w interpretacji, które chcielibyście sobie wyjaśnić? Niech te we wyspy będą największe! Zachęć swoich harcerzy, żeby na zbiórce drużyny spróbowali określić jak rozumieją ideeę ZHP, może wywiąże się ciekawa dyskusja? W ciągu całego roku harcerskiego spróbuj wplatać elementy Prawa Harcerskiego w pracę drużyny – rozmawiajcie o tych wartościach, wyznaczajcie plan podróży napodejmujcie kontrowersyjne tematy, wspólnie poszukujcie odpowiedzi, dyskutujcie, analizujcie rzeczywistość i własne postawy. Takie poszukiwania mogą być bardzo twórcze!

Jeśli twoi harcerze są już po złożeniu Przyrzeczenia – warto powracać do samej treści Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego. Są to fundamentalne elementy metody harcerskiej, więc będą aktualne przez cały okres harcowania (a później także bycia instruktorem). To, w jaki sposób harcerze starsi ukształtują i utrwalą w sobie wartości płynące z Prawa Harcerskiego, na pewno będzie miało wpływ na ich przyszłe decyzje – na to, czy zostaną wędrownikami, instruktorami, czy podejmą służbę na rzecz innych.

bieżąco, rysujcie szlaki i wracajcie w miejsca, które są najbardziej kontrowersyjne... Wszystko to oczywiście musi się dziać pod Twoim czujnym okiem – pamiętaj, że jesteś przewodnikiem swoich podróżnych! Nie potrafią jeszcze całkiem samodzielnie, analitycznie myśleć; często błądzą i szukają podpowiedzi... Ale takie poszukiwania mogą być bardzo twórcze!

Na co dzień Nnajlepiej opierać się na charakterystycznych i najbardziej sprawdzonych dla tego wieku formach pracy, pamiętając o tym, żeby je urozmaicać czymś nowym. Niech to będzie wycieczka lub zwiad, w którym harcerki lub harcerze dowiedzą się, jak ludzie dzisiaj rozumieją honor, braterstwo, ofiarność. Możecie zorganizować zbiórkę z inną drużyną lub zastępem starszoharcerskim, na której wspólnie podyskutujecie, który punkt Prawa „sprawia” Wam najwięcej kłopotów czy trudności. Ciekawa będzie na pewno zbiórka z gościem – rozmowa na temat dawnych ideałów, tradycji harcerskich i ich aktualności. Przyczynkiem do dyskusji może być obejrzenie filmu (np. „Braveheart” – a po nim dyskusja o honorze czy, „Akcjia pod Arsenałem” – zbiórka na temat poświęcenia i służby itp.).

Należy też pamiętać o tym, że Jeśli znasz metodę harcerską – wiesz, że jej warunkiem jej skuteczności metody harcerskiej jest przykład osobisty instruktora. Drużynowy także sam odnosi się nieustannie do Prawa i Przyrzeczenia, definiuje i przyjmuje je na nowo dla siebie.

Doprowadzając swoich harcerzy do Przyrzeczenia harcerskiego stajesz się dla nich wzorem i opiekunem. Kiedy przychodzą jako „nowi” harcerze – po przejściu Próby harcerza zostaną prawdopodobnie do niego dopuszczeni. Złożenie Przyrzeczenia w tym wieku ma według mnie swój ogromny urok i jest czymś niesamowitym: człowiek, który decyduje się przyjąć krzyż harcerski jest dużo bardziej niż co, kto? świadomy słów, które w obecności świadków wypowiada przy watrze. Zna już Prawo Harcerskie i traktuje je jako zbiór wartości, w które wierzy, które chce wyznawać i wcielać w życie. Ta chwila zostanie w jego pamięci na bardzo długo – spraw więc, aby miała odpowiednią oprawę...

Jak czytamy w opisie metody harcerskiej w jakim opisie metody? : „to dobrowolne zobowiązanie jest największą motywacją do dalszego samodoskonalenia, wyrażeniem woli nieustannej pracy nad sobą, woli stałego podążania drogą wyznaczoną przez drogowskaz naszego Prawa. Akceptowanie zawartych w Prawie i Przyrzeczeniu ideałów oraz stały, możliwie największy, wysiłek zmierzający do ich osiągnięcia są wobec młodego człowieka skutecznym instrumentem wpływającym na jego rozwój”.

Jeśli twoi harcerze są już po złożeniu Przyrzeczenia - nadal nie możesz zapominać o przypominaniu, nawiązywaniu do Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego. To jest najważniejsze dl amnie zdanie tej części, niestety, nie roziwniete Są to fundamentalne elementy metody harcerskiej, więc będą aktualne przez cały okres harcowania (a później także bycia instruktorem?)... Nawias nie pojawił się tu przypadkiem – bowiem to, w jaki sposób utrwalisz im wartości płynące z PH w wieku starszoharcerskim, na pewno będzie miało wpływ na ich przyszłe decyzje – na to czy zostaną wędrownikami, instruktorami, czy podejmą służbę na rzecz innych.

Chyba więc - Druhno, Druhu - zdajesz sobie sprawę z „powagi sytuacji”? J Wiele od Ciebie zależy! Ten rejs pełen pytań, poszukiwań i powrotów może bowiem okazać się dopiero początkiem wielkiej przygody na oceanie harcerskich możliwości... Powodzenia, kapitanie! – lepiej pisac bez fabuly,  a konkretniej. Może po prostu trzeb a tu wkleic komentarz do Pip z opisu metodyk i rozwinąć poszczególne zdania?

Prawo Harcerskie to fundament pracy wychowawczej z harcerką i harcerzem. Po okresie bezdyskusyjnego przyjmowania Prawa Harcerskiego, pojawiają się wątpliwości na temat dotychczas uznawanego systemu wartości oraz refleksja odnośnie motywów przynależności do harcerstwa. Te przemyślenia prowadzą (powinny prowadzić) do świadomego przestrzegania Prawa Harcerskiego. Dostrzegamy to w zmianie uzasadnienia własnych zachowań, jakie nastolatki często prezentują. Niekoniecznie wiąże się to ze zmianą zachowania. (np. nie palę, ponieważ jest to niezdrowe, a nie tylko dlatego, że ktoś mi zakazuje).

1.2.            System małych grup

Podstawowe relacje z innymi ludźmi nawiązywane są w grupie rówieśników. Niewielka liczba osób, trwałe relacje, wspólne cele, dobra znajomość innych osób należących do grupy, wzajemne akceptowanie się, poczucie wolności, samodzielności, tożsamości grupy stwarzają idealne warunki do tego, aby młodzi ludzie dorastali w jak najlepszej atmosferze. Na systemie małychChyba można wykorzystać dużą część tego, co napisałam dla harcerzy, tylko dodać o grupach zadaniowych, uwzględnić inną rolę zastępowego, projekt i bez takiego długiego usamodzielniania. Dlaczego dzielić zgodnie z płcią a nie zainteresowaniami? Oddanie przygotowania zbiórki zastępom niesie ze sobą ryzyko, ze ona nie wyjdzie, na poczatku trzeba mieć plan awaryjny. grup opiera się także metoda harcerska.

Czas, w którym harcerz przechodzi ze szkoły podstawowej do gimnazjum jest szczególny. To trzeba odnieść do psychofizo konkretnie, nie ogólnikami.Zaczyna wkraczać w okres, w którym chce być w jakiejś grupie rówieśników. To nieprawda. Taki okres jest od dawna, natomiast teraz grupa rówiesnicza nabiera jeszcze większego znaczenia i mocniejszej pozycji pod względem kreowania postaw. A poza tym już jest zdolność do samodzielnego działania w grupie rówieśniczej, do rozwijania samego siebie przez działanie w zespole, do umiejętnego laczeniacelów grupy z e swoimi wlasnymi. Nie czeka, jego działania skupiają się więc na poszukiwaniu grupy opowiadającej na jego potrzeby. Harcerz starszy stąpa wtedy po bardzo cienkiej linii. Jest bardzo podatny na Śśrodowisko - zwłaszcza rówieśnicy mają ...