Kontrola Administracji.docx

KONTROLA  ADMINISTRACJI

DR R. STASIKOWSKI

05-10-2008

KONSERWATORIUM – zaliczenie pisemne lub ustne

Środa 1.37  15.00 – 16.30

Konieczne ustawy:

- ustawa o NIK  - całość

- ustawa o Trybula Konstytucyjnym – całość

- ustawa o Trybunale Sądowym – całość

- ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich – całość

- ustawa o ustroju sądów administracyjnych – całość

Kontrola występuje na każdym kroku, ale nie wszystkie  kontrole są uregulowane przepisami prawa.

Kontrola, która ma podstawy prawne, to kontrola prawna. My zajmiemy się kontrolami prawnymi na gruncie prawa administracyjnego, a w szczególności nad działalnością administracji publicznej.

Kontrola – polega na ustaleniu stanu istniejącego i zbadaniu jego zgodności ze stanem postulowanym:

·         Wprowadza się do ustalenia zasięgu, przyczyn, rozbieżności pomiędzy stanem istniejącym, a postulowanym.

·         Przekształcenie wyników tego ustalenia podmiotowi kontrolowanemu, a czasami zwierzchniemu jeśli taki jest.

System kontroli – to całość wewnętrznie zespolonych wartości określających zadania kontroli, warunki prawidłowej organizacji i funkcjonowania kontroli , organizację podmiotów kontrolujących, zasięg przedmiotów i podmiotów kontroli oraz skutki kontroli.

Celem kontroli jest zapewnienie, by działalność administracji publicznej była zgodna z przepisami prawa. Ta zasada legalizmu determinuje cały system kontroli, z niej wynikają zadania, zakresy, skutki kontroli.

Cały model kontroli zbudowany jest w oparciu o tą zasadę. Można wprowadzić kryterium i zakres kontroli, można określić to czego nie można przekroczyć.

Brak kontroli powoduje pogorszenie każdej działalności, kontrola pozwala na przyśpieszenie rozwoju osoby, państwa, cywilizacji…    Podobnie jest z administracją. Świadomość kontroli determinuje działalność urzędników. Można wprowadzić ograniczenia tylko tam, gdzie można je kontrolować.

Administracja jest w stanie ukierunkować rozwój społeczeństwa, by nie zabrakło nam podstawowych dóbr. Postęp wymusza coraz więcej administracji.

Tendencją obecną w przyszłości to stały rozrost administracji. Będzie temu towarzyszyć równoległy proces rozwoju kontroli – „ kontrola jest cieniem administracji”.

Rozrost kontroli nie zawsze jest zjawiskiem negatywnym. To negatywne podejście jest konsekwencją tego, że występuje w pewnych sytuacjach patologicznych – gdy następuje pogorszenie działalności kontrolowanej pod względem stosownych wymogów:

-   następuje pogorszenie działalności kontrolującej pod względem obiektywnym

- następuje zmiana w działalności  społecznej, gospodarczej, politycznej kreowanej przez działalność administracji publicznej.

Dobrym prawem można ulżyć  administracji i nawet ją pomniejszyć. Złe prawo = rozrost administracji i kontroli = bałagan i niepotrzebna praca.

Prawo stało się instrumentem za pomocą którego steruje się rozwojem sytuacji społeczno-gospodarczej, politycznej …   Odpowiednie prawo jest poprzedzone badaniami  i stworzony aparat kontrolny. Sam rozrost administracji nie może  być traktowany od razu jako negatywne zjawisko, może być pozytywne, a może negatywne ( ze złego prawa ).

Zadania kontroli stoją przed kontrolującym, są one nakierowanym na osiągniecie wspólnej wartości  (publicznej). Chodzi o to, by:

- kontrola doprowadzała do polepszenia działalności kontrolowanej

- o ulepszeniu działalności, która jest przedmiotem działania administracji publicznej

4 kategorie przeprowadzania kontroli:

1)      Podmioty, które są powołane wyłączenie do kontrolowania

2)      Podmioty, które mają wydzielone w swoich strukturach specjalne jednostki powołane do kontroli

3)      Podmioty, które nie mają jednostek wyodrębnionych do kontroli , ale w razie potrzeby przeprowadzają kontrolę całym swoim organizmem

4)      Podmioty, które są powoływane dla potrzeb jednorazowej kontroli np. komisja śledcza

Kontrola jest to zjawisko pozytywne – wymusza poprawną działalność, ale pod warunkiem, gdy kontrola przyjmuje odpowiedni zasięg, stopień intensywności. Wszystkiego nie da się skontrolować – np. każdy znak drogowy. Zasięg kontroli musi być ograniczony. Doszłoby do tego, że aparat kontrolny byłby tak liczny jak administracja.

Kontrola musi również być jak najmniej dotkliwa dla podmiotu kontrolowanego, nie może zakłucać jego działalności. Jej intensywność, zasięg nie może paraliżować działania. Aparat musi normalnie funkcjonować.

Intensywność musi zapewniać normalne funkcjonowanie, musi być harmonizacja kontroli np. NIK,                RIO – przedmiotowo mogą zajmować się tym samym – jeżeli była 1 kontroli i było ok., to nie powinno być drugiej.

Kontrola ma sens pod jednym warunkiem – gdy jest możliwość jej egzekwowania. Kontrolujący musi mieć większą wiedzę od kontrolowanego – kompetencja !!!!!

Kontrola, a nadzór – opracować samemu !!! – nad samorządem terytorialnym

Podział kontroli:

- kryterium zasięgu zależności organizacyjnej :  - zewnętrzna – kontrola z poza administracji

                                                                                    -  wewnętrzna

Wewnętrzna – kontrola wewnętrzna sensu stricte – wtedy, gdy kontrolowany i kontrolujący są częścią tego samego pionu administracyjnego

Wewnętrzna – kontrola wewnętrzna sensu largo – kontrolujący i kontrolowany pochodzą z różnych pionów administracji publicznej

Sensu stricte – kontrola resortowa

Sensu largo – kontrola międzyresortowa

Podział kontroli ze względu na inicjatywy:

- z urzędu

- na wniosek  ( gdy przewidują przepisy prawa np. kontrola instancyjna )

Podział kontroli ze względu na stosunek w czasie czynności kontrolowanej:

- wstępna – zachodzi niebezpieczeństwo zajścia nieodwracalnych skutków

- faktyczna – gdy odbywa się działalność kontrolowana

- następna – ex post – po zakończeniu czynności kontrolowanej = zwykle mamy do czynienia z kontrolą następną.

Podział kontroli ze względu na sposób przeprowadzenia kontroli:

- inspekcja – obserwacja zachowania się ludzi w danej jednostce

- lustracja –  ocena rzeczywistego stanu badanego przedmiotu lub czynników działania

- wizytacja – bezpośredni wgląd w całokształt działalności organu kontrolowanego

Podział kontroli wedle podmiotu kontrolującego:

- sejmowa, senacka, sądowa , NIK……………………………

Działania kontrolne mają być legalne => wyraźna podstawa prawna, zgodne z przepisami prawa.

Kontrola:

- celowa

- rzetelna

- gospodarcza

- zgodna z interesem publicznym

………………

Same zaś działania kontrolne powinny odpowiadać zasadom racjonalnego, zasadnego, rzetelnego działania.

Kryterium kontroli => pewien miernik oceny działalności kontrolowanej. Organ kontrolujący musi stworzyć wzorzec kontroli, wzorzec zachowania się i ustalić stan faktyczny, który podlega jego kontroli. 3 etap to porównanie modelu z tym co stwierdził – jeżeli odpowiada modelowi to wynik pozytywny, jeżeli nie to wynik negatywny.

Kontrola n ie zawsze jest obiektywna:

- przepisy prawa zawierają zagadnienia nieostre

- sprzeczne normy prawa

- brak przepisów przejściowych

Najważniejsze kryterium, to kryterium legalności  + celowości, rzetelności, gospodarności…

Kontrolujący też mają kontrolę => każdy podmiot kontrolujący jest również kontrolowany.

Kontrola sejmowa = jest niedoceniana = spełnia jedną z podstawowych ról, kontrola sejmowa ma wiele postaci. Najważniejszą częścią adm, publicznej jest administracja rządowa np. bezpieczeństwo energetyczne..   Od działań rządu zależy większość stosunków społeczno-gospodarczych w państwie.

Kontrola sejmowa polega na przyjmowaniu określonej treści ustaw. Ważną ustawą jest ustawa budżetowa ( co będzie zrealizowane, a co nie ) – to najważniejsza kontrola sejmowa.

Wybrany rząd = akceptacja sejmu = kontrola sejmowa.

Kontroli podlega rząd i ministrowie cały czas – bieżąca kontrola = kwartalne sprawozdania.

Wzajemna kontrola na linii premier (rząd)  i prezydent.

1