biogazownia w każdej gminie.pdf

31 marca 2009 r.

BIOGAZOWNIA

W KA¯DEJ GMINIE

Czemu nie? W innych krajach

odpady po produkcji roœlin i zwierz¹t

s¹ skrupulatnie zagospodarowywane i

wykorzystywane do produkcji energii.

W krajach UE istnieje ju¿ ok. 30 tysiê-

cy takich zak³adów. W Polsce odstali-

œmy od peletonu. Jak podaje G³ówna

Inspekcja Weterynaryjna, mamy tylko

dwie (!) biogazownie. Obie zlokalizo-

wane w Paw³ówku i P³aszczycy ko³o

Przechlewa w woj. pomorskim s¹ w³a-

snoœci¹ Poldanor SA… spó³ki duñskich

producentów.

Tymczasem biogazownie powin-

ny byæ rozlokowanie koncentrycznie

w rejonach du¿ej produkcji drobiu i

ferm tuczu trzody. Takie obiekty – jak

wynika z analiz – powinny powstaæ w

rejonie Wielkopolski, Mazowsza i Ma-

zur, Podlasia oraz w centralnej Polsce.

Istnieje mo¿liwoœæ uruchomienia co

najmniej kilkuset zak³adów, przetwa-

rzaj¹cych odpady poprodukcyjne i pro-

dukcyjne z przemys³u miêsnego na bio-

gaz, który mo¿e byæ wykorzystany do

produkcji energii na lokalne potrzeby.

W apelu wystosowanym do rz¹-

du po konferencji energetycznej, zor-

ganizowanej przez KPP w paŸdzierni-

ku ub.r. domagano siê umieszczenia

programu rozwoju energetyki opartej

na odnawialnych Ÿród³ach, w progra-

mie rozwoju energetyki polskiej do

2030 roku. Tak¿e podczas uruchamia-

nia przy KPP Platformy przemys³u wy-

dobywczego i energetycznego zaak-

centowano wagê tego projektu jako

wa¿nego Ÿród³a wspierania energetyki

konwencjonalnej.

W Ministerstwie Rolnictwa i

Rozwoju Wsi dostrze¿ono ten problem.

Przy wspó³pracy zespo³u ekspertów

opracowano za³o¿enia programu roz-

woju biogazowni rolniczych, które

wed³ug resortu rolnictwa powinny sta-

nowiæ „wk³ad” do przygotowywanego

w Ministerstwie Gospodarki rz¹dowe-

go programu „Innowacyjna Energety-

ka. Rolnictwo Energetyczne”.

Tak¿e w najnowszym projekcie

prawa energetycznego przewiduje siê,

¿e wt³aczanie biogazu (efektu fermen-

tacji i spalania odpadków w rolnictwie)

do sieci gazowniczej bêdzie przelicza-

ne na zielon¹ energiê. Oznacza to, ¿e

producenci bêd¹ otrzymywaæ certyfi-

katy dla odnawialnych Ÿróde³ energii

za produkcjê energii w skojarzeniu. Na

ich sprzeda¿y bêd¹ zarabiaæ - za ka¿dy

MWh energii ok. 550 z³.

Do koñca przysz³ego roku w kra-

ju rozpocznie siê budowa kilkuset bio-

gazowni. Inwestorzy wydadz¹ na nie do

koñca 2010 r. 4 mld z³. Budowê bioga-

zowni zamierza mocno wspieraæ Naro-

dowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i

Gospodarki Wodnej.

W parze z popraw¹ gospodarno-

œci idzie zmniejszenie negatywnego

wp³ywu energetyki i rolnictwa na œro-

dowisko poprzez u³atwienie realizacji

na³o¿onego na te podmioty obowi¹z-

ku ochrony œrodowiska zwi¹zanego z

ograniczaniem emisji gazów cieplarnia-

nych. Proces ten pozwoli równie¿ na

pozyskanie znacznych iloœci wysokiej

jakoœci przyjaznych dla œrodowiska na-

wozów organicznych, mo¿liwych do

zastosowania lokalnie w formie pozo-

sta³oœci pofermentacyjnych substratu

pochodzenia rolniczego oraz w formie

granulatu. Ten ostatni stwarza mo¿li-

woœæ transportu do odbiorców zlokali-

zowanych w znacznej odleg³oœci od

miejsca wytworzenia.

Wdro¿enie programu pozwoli na

osi¹gniêcie: do roku 2013 produkcji

biogazu na poziomie nie ni¿szym ni¿ 1

mld m 3 rocznie, do roku 2020 nie mniej

ni¿ 2 mld m 3 rocznie. Równoczeœnie z

tym stworzone zostan¹ warunki do bu-

dowy instalacji biogazowych oraz ryn-

ku urz¹dzeñ, maszyn i us³ug towarzy-

sz¹cych.

Potencja³ produkcyjny krajowego

rolnictwa docelowo umo¿liwia pozyska-

nie surowców (substratów) niezbêdnych

do wytworzenia oko³o 5–6 mld m 3 bio-

gazu o czystoœci gazu ziemnego wyso-

kometanowego, rocznie. Potencja³ ten

zak³ada (na realnym poziomie) wykorzy-

stanie w pierwszej kolejnoœci produktów

ubocznych rolnictwa, p³ynnych i sta³ych

odchodów zwierzêcych oraz produktów

ubocznych i pozosta³oœci przemys³u rol-

no-spo¿ywczego.

Resort proponuje

Opracowanie przez resort rolnic-

twa za³o¿eñ „Programu” uzasadnia wie-

le przes³anek. G³ównym celem rozwo-

ju biogazowni rolniczych jest poprawa

bezpieczeñstwa energetycznego poprzez

dywersyfikacjê Ÿróde³ dostaw i miejsc

wytwarzania noœników energii oraz re-

alizacja dzia³añ zmierzaj¹cych do popra-

wy stanu œrodowiska naturalnego. Cho-

dzi o zabezpieczenie dostaw tego noœni-

ka energii dla mieszkañców wsi i ma-

³ych miasteczek oddalonych od gazo-

wych sieci przesy³owych i dystrybucyj-

nych i tym samym wykorzystanie dostêp-

nego potencja³u energetycznego, jakim

dysponuje rolnictwo krajowe.

Pozwoli to na wytwarzanie istot-

nych iloœci energii z surowców niekon-

kuruj¹cych z rynkiem ¿ywnoœci, okre-

œlanych jako: produkty uboczne rolnic-

twa, p³ynne i sta³e odchody zwierzêce

oraz produkty uboczne i pozosta³oœci

przemys³u rolno-spo¿ywczego niewy-

magaj¹ce termicznego przetworzenia

lub utylizacji.

Resort dostrzega w tym szansê na

wzrost przychodów rolniczych na sku-

tek wykorzystania produktów, które

dotychczas w wiêkszoœci nie mia³y cech

towaru i w wielu przypadkach stwarza-

³y problemy z ich racjonalnym zago-

spodarowaniem.

Z o³ówkiem w rêku

Równoczeœnie z wykorzystaniem

tych surowców przewiduje siê prowa-

dzenie upraw roœlinnych, w tym okre-

œlanych jako energetyczne, z przeznacze-

niem na substrat dla biogazowni. Jest to

mo¿liwe docelowo na oko³o 700 tys. ha,

co pozwoli na pe³ne zabezpieczenie kra-

jowych potrzeb ¿ywnoœciowych oraz po-

zyskanie surowców niezbêdnych do wy-

10 ŒRODOWISKO 6 (390)/2009

Dziennikarska Agencja Wydawnicza

31 marca 2009 r.

twarzania biopaliw i biogazu. W sza-

cunkach rolniczego potencja³u produk-

cyjnego uwzglêdniono zmiany, jakie

wynikaj¹ z rozwoju budownictwa

mieszkaniowego, us³ug i produkcji

oraz infrastruktury transportowej.

W analizach przyjêto, ¿e wzrost

popytu w naturalny sposób wywo³a

wzrost poda¿y (w tym przypadku pro-

dukcji i dostaw surowców energetycz-

nych). Wykorzystanie produktów

ubocznych rolnictwa, w tym p³ynnych

i sta³ych odchodów zwierzêcych oraz

pozosta³oœci przemys³u rolno-spo¿yw-

czego, pozwoli na zachowanie podsta-

wowej funkcji rolnictwa, któr¹ jest pro-

dukcja ¿ywnoœci przy jednoczesnej

produkcji znacz¹cych iloœci energii.

Biogazownie rolnicze mog¹ i powinny

odegraæ wa¿n¹ rolê w pielêgnacji kra-

jobrazu poprzez zagospodarowanie

traw i turzyc z parków narodowych (wy-

móg ich wykaszania raz w roku na u¿yt-

kach zielonych znajduj¹cych siê na ich

obszarze).

Analiza decyzji inwestycyjnych

podejmowanych w krajach s¹siednich

wskazuje, ¿e inwestorzy z regu³y decy-

duj¹ siê na budowê instalacji o niewiel-

kiej mocy energetycznej. Przyk³adowo

przeciêtna moc urz¹dzeñ zainstalowa-

nych w ponad 6000 niemieckich bio-

gazowi rolniczych wynosi oko³o 0,30

MWel (w przeliczeniu na urz¹dzenia

wytwarzaj¹ce energiê elektryczn¹), co

oznacza, ¿e dzia³aj¹ instalacje poni¿ej

i powy¿ej tej mocy. Wynika to z wagi,

jak¹ s¹siednie kraje przywi¹zuj¹ do roz-

proszenia miejsc wytwarzania energii

oraz uznania jej lokalnych wytwórni za

wa¿ne i warte preferowania w porów-

naniu z elektroenergetyk¹ systemow¹.

Stosunkowo niewielka moc energetycz-

na biogazowni, np. w Niemczech jest

wynikiem ograniczonej dostêpnoœci

surowca, w odleg³oœci okreœlaj¹cej eko-

nomiczne uzasadnienie jego transpor-

tu do instalacji.

Kolejnym czynnikiem sprzyjaj¹-

cym budowie biogazowni rolniczych

o stosunkowo ma³ej mocy zainstalowa-

nej s¹ obowi¹zki nak³adane na rolni-

ków (zw³aszcza prowadz¹cych inten-

sywn¹ produkcjê zwierzêc¹) w zakre-

sie ochrony œrodowiska naturalnego.

Temu celowi podporz¹dkowany zosta³

system niemieckich regulacji prawnych

i bodŸców ekonomicznych wspieraj¹-

cy rozwój energetyki odnawialnej opar-

tej na lokalnie dostêpnych surowcach

lub te¿ Ÿród³ach. Oznacza to, ¿e powo-

dzenie krajowego programu budowy

biogazowni rolniczych w du¿ej mierze

zale¿ne jest od stworzenia (w naszym

systemie prawnym) obiektywnych i

przyjaznych warunków sprzyjaj¹cych

jego realizacji.

(szacowany okres ¿ywotnoœci urz¹-

dzeñ) stabilne dostawy gazu na pozio-

mie oko³o 7% obecnego krajowego zu-

¿ycia.

Dostawy te mog¹ byæ wykorzy-

stywane w miejscu lokalizacji bioga-

zowni to jest w rejonach, do których

gaz obecnie nie jest dostarczany ze

wzglêdu na brak drogich w budowie

sieci przesy³owych. Inny sposób wyko-

rzystania biogazu to przetworzenie na

energiê elektryczn¹ i ciepln¹ – przy-

k³adowo 1 mld m 3 pozwala na pracê

urz¹dzeñ o mocy ponad 300 MWel. Za-

³o¿enie wsparcia publicznego na pozio-

mie 30–50% kwalifikowanych kosztów

inwestycji oznacza zapotrzebowanie na

te œrodki na poziomie 1,2–2,0 mld z³.

Koszty programu

Poprawa bezpieczeñstwa energe-

tycznego to cel o znaczeniu strategicz-

nym, którego realizacja nale¿y do obo-

wi¹zków pañstwa. Wybór dzia³añ zmie-

rzaj¹cych do osi¹gniêcia tego celu na-

le¿y rozpatrywaæ w kategoriach ekono-

micznych i politycznych. Koszty bu-

dowy biogazowni rolniczych

s¹ znacz¹ce, ale efekty uzy-

skane w d³u¿szym okresie

uzasadniaj¹ podjêcie decyzji

zwi¹zanych z optymalizacj¹

warunków ich budowy. Przy-

k³ady s¹siednich krajów, w

których dzia³aj¹ liczne bio-

gazownie rolnicze i si³ownie

biogazowe, w pe³ni uzasad-

niaj¹ piln¹ potrzebê stworze-

nia w Polsce podobnych wa-

runków inwestowania.

Jak szacuje Minister-

stwo Rolnictwa, nak³ady in-

westycyjne niezbêdne do bu-

dowy 1 biogazowni (wraz z

instalacj¹ oczyszczaj¹c¹ bio-

gaz) wytwarzaj¹cej rocznie

oko³o 3,5–3,8 mln m 3 bioga-

zu rolniczego, stanowi¹cego

równowartoœæ oko³o 2,5 mln

m 3 gazu ziemnego wysoko-

metanowego, który mo¿e za-

siliæ instalacjê o mocy 1

MWel, szacowane s¹ na 2–2,5

mln euro (9–12 mln z³ przy

kursie 1 euro = 4,40 z³. Jak z

tego wynika, inwestycje w

biogazownie rolnicze, posia-

daj¹ce potencja³ wytwórczy

1 mld m 3 /rocznie biogazu o

czystoœci gazu ziemnego wy-

sokometanowego wymagaj¹,

liczonych w cenach bie¿¹cych, nak³a-

dów ogó³em rzêdu 800 mln do 1 mld

euro (3,5–4,4 mld z³otych). Poziom

kosztów oznacza, ¿e nak³ady w wyso-

koœci oko³o 4,4 mld z³, z czego co naj-

mniej po³owa bêdzie œrodkami inwe-

storów, zapewnia na oko³o 30–40 lat

Foto: Pawe³ Wójcik

Zbiornik biogazu.

Przyjêcie w „programie” za³o¿e-

nia wy¿szej ogólnej mocy instalowa-

nych urz¹dzeñ wytwórczych oznacza

potrzebê odpowiedniego powiêkszenia

niezbêdnych œrodków inwestycyjnych

i wspieraj¹cych. Analiza kosztów wska-

zuje, ¿e inwestycje oparte na bardziej

Dziennikarska Agencja Wydawnicza

ŒRODOWISKO 6 (390)/2009

31 marca 2009 r.

wyrafinowanych technologiach (przy-

k³adowo: zamkniêty obieg wody, pozo-

sta³oœci substratu po zgazyfikowaniu –

przetwarzane na granulowany nawóz or-

ganiczny) bêd¹ dro¿sze o oko³o 15–20%.

nawialnego Ÿród³a energii to brak wy-

starczaj¹cej liczby doœwiadczonych

specjalistów z zakresu projektowania i

budowy instalacji biogazowych.

Rozwój biogazowni rolniczych

wymaga szeregu zmian w obowi¹zuj¹-

cych przepisach prawa. Przyk³adowo

zasada wynagradzania inwestorów za

koszty unikniête wymaga akceptacji

prawnej dla ³¹czenia œwiadectw pocho-

dzenia zielonych i czerwonych oraz

wprowadzenia œwiadectw pochodzenia

biogazu lub innych mechanizmów za-

chêcaj¹cych do dostarczania biogazu

o jakoœci odpowiadaj¹cej jakoœci gazu

ziemnego wysokometanowego, do sie-

ci przesy³owych i dystrybucyjnych.

Biogaz rolniczy, oczyszczony do

jakoœci gazu ziemnego wysokometano-

wego lub gazu zaazotowanego, t³oczo-

ny do sieci dystrybucyjnych lub lokal-

nych, wybudowanych z inicjatywy sa-

morz¹dów, winien uzyskaæ wsparcie

ekonomiczne co najmniej porównywal-

ne z preferencjami, jakie s¹ ju¿ stoso-

wane dla energii elektrycznej i ciepl-

nej, wytworzonej z biogazu. Za dostaw¹

tego noœnika energii, wytworzonego w

biogazowniach rolniczych, do gazo-

wych sieci dystrybucyjnych przemawia

z jednej strony rachunek ekonomiczny

i ekologiczny, zwi¹zany z ogranicze-

niem strat wystêpuj¹cych przy przetwa-

rzaniu gazu na energiê elektryczn¹ i

ciepln¹, a z drugiej strony - mo¿liwoœæ

dostaw tego noœnika energii dla gospo-

darstw domowych na wsiach i w ma-

³ych miasteczkach dotychczas pozba-

wionych takich mo¿liwoœci.

pierwszej kolejnoœci instalacji wytwa-

rzaj¹cych biogaz „rolniczy” lub wy-

twarzanej z niego energii elektrycznej

lub cieplnej. Trzeba równie¿ dokonaæ

obni¿enia op³aty za wykonanie przy-

³¹czenia do sieci dla Ÿróde³ o mocy nie

wy¿szej ni¿ 1MW.

Niezbêdne jest równie¿·wprowa-

dzenie œwiadectwa pochodzenia dla

biogazu rolniczego, które bêdzie zby-

walnym towarem gie³dowym oraz sta-

nowiæ bêdzie te¿ podstawê do rozlicza-

nia zobowi¹zañ na³o¿onych przepisa-

mi wspólnotowymi w zakresie iloœci

energii wytwarzanej z odnawialnych

Ÿróde³, lub wprowadzenie innych pre-

ferencji cenowych dla biogazu rolni-

czego (w tym wytwarzanego w co naj-

mniej 30% z produktów ubocznych i

odchodów) zapisanych wprost w z³o-

tych lub w procentach w odniesieniu

do ceny gazu ziemnego wysokometa-

nowego.

Nale¿y równie¿ uregulowaæ za-

sady budowy i eksploatacji sieci dys-

trybucyjnych gazu o zasiêgu lokalnym

– gmina, wieœ, miejscowoœæ. Niezbêd-

ne jest wprowadzenie preferencji ceno-

wych dla z biogazu „rolniczego” na po-

dobnych zasadach jak dla wytwarzanej

z niego energii elektrycznej lub ciepl-

nej – wskazane jest wykorzystanie do-

robku legislacyjnego krajów maj¹cych

doœwiadczenie w tym zakresie.

Biogazownie bez barier

Realizacja programu budowy

biogazowni rolniczych jest dzia³aniem

mniej kosztoch³onnym i bardziej przy-

jaznym dla energetyki ni¿ wykorzysta-

nie niektórych innych Ÿróde³ energii

odnawialnej. Doœwiadczenia z eksplo-

atacji urz¹dzeñ do wytwarzania bioga-

zu wskazuj¹, ¿e w skali roku wytwarza-

na jest w nich energia w iloœciach od-

powiadaj¹cych 90–95% mocy zainsta-

lowanej. Przyk³adowo energetyka wia-

trowa stwarza okreœlone problemy zwi¹-

zane g³ównie z nieprzewidywalnoœci¹

czasu dostawy, a jednostkowe koszty

inwestycji winny uwzglêdniaæ fakt, ¿e

z przyczyn obiektywnych urz¹dzenia

te dostarczaj¹ energiê (w skali roku) na

poziomie 10–30% wykorzystania

mocy zainstalowanej.

Realizacja programu MRiRW

wymaga istotnych zmian w podejœciu

do odnawialnych Ÿróde³ energii z obec-

nego wsparcia werbalnego na docelo-

we wsparcie rzeczywiste. Niezbêdne jest

stworzenie warunków, w których barie-

ry organizacyjne, prawne oraz ekono-

miczne nie bêd¹ stanowi³y przeszkód

w realizacji inwestycji. Rozwój bioga-

zowni rolniczych oparty bêdzie na usu-

niêciu barier prawnych oraz na odpo-

wiednio dobranych bodŸcach ekono-

micznych, które wp³yn¹ na powstanie

rynku us³ug i zaplecza technicznego

dla instalacji biogazowych.

Niewielka iloœæ obecnie funkcjo-

nuj¹cych instalacji biogazowych wska-

zuje na potrzebê budowy oraz prak-

tycznego wdro¿enia kilku instalacji de-

monstracyjnych – pilota¿owych o ró¿-

nym poziomie wytwarzania energii.

Winny one zachêciæ potencjalnych in-

westorów do inwestycji w tego typu

przedsiêwziêcia, pokazuj¹c realne za-

lety poszczególnych typów oraz u³a-

twiæ dokonanie ostatecznego wyboru.

Obecnie w kraju nie mamy roz-

winiêtego rynku maszyn oraz urz¹dzeñ

tworz¹cych instalacje biogazowe, bra-

kuje tak¿e wykonawców i projektan-

tów instalacji. Kolejna bariera ograni-

czaj¹ca wykorzystanie tego rodzaju od-

Wsparcie programu

Kilka lat temu zaprzepaszczona

zosta³a inicjatywa spo³eczna budowy

„gminnych elektrowni” opartych na

fermentacji biomasy. Zabrak³o kilku

milionów na program pilota¿owy na

LubelszczyŸnie. Czy i tym razem pro-

gram nie spali na panewce z powodu

braku pieniêdzy?

Odpowiada na to resort rolnic-

twa: istniej¹ce mo¿liwoœci wsparcia

inwestycji zwi¹zanych z budow¹ insta-

lacji wytwarzaj¹cych oraz przetwarza-

j¹cych na energiê biogaz rolniczy, mo¿-

na uznaæ za wystarczaj¹ce. Pod warun-

kiem jednak przegl¹du mo¿liwoœci do-

stêpu do nich w celu uproszczenia pro-

cedur tam, gdzie jest to mo¿liwe. Mini-

sterstwo wskaza³o kilka potencjalnych

Ÿróde³ pieniêdzy. Problem w tym, ¿e

biogazownie bêd¹ konkurowaæ o œrod-

ki z innymi nie mniej wa¿nymi potrze-

bami wsi.

Zmieniæ prawo

Dla skutecznej realizacji celów

okreœlonych w Programie niezbêdne

jest dokonanie szeregu zmian w prawie.

M.in. nale¿y dokonaæ zmiany w usta-

wie Prawo energetyczne oraz w rozpo-

rz¹dzeniach wydanych na jej podsta-

wie w celu wprowadzenia prawnych

przes³anek umo¿liwiaj¹cych dostarcza-

nie biogazu do sieci dystrybucyjnych

oraz na³o¿enie na operatorów tych sie-

ci obowi¹zku zakupu biogazu lub wy-

twarzanej z niego energii elektrycznej

czy cieplnej. Inaczej mówi¹c, dla

przedsiêbiorstw energetycznych zajmu-

j¹cych siê przesy³em lub dystrybucj¹

paliw gazowych trzeba wprowadziæ

obowi¹zek przy³¹czenia do sieci w

12 ŒRODOWISKO 6 (390)/2009

Dziennikarska Agencja Wydawnicza

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: