ELEMENTY RELAKSACJI.docx

ELEMENTY RELAKSACJI

Metoda ta stosowana jest u dzieci nadpobudliwych. Celem jest wyciszenie dziecka.

Relaksacja - czym jest

Relaksacja osiągana podczas medytacji może mieć wiele poziomów.

Może to być relaksacja układu mięśniowego - najbardziej podstawowa, kiedy to odczuwamy, że nasze mięśnie są ciężkie. Poczucie ciężaru mięśni odpowiada stanowi rozluźnienia - jest to najbardziej podstawowa i wstępna relaksacja.
Dalszym krokiem może być to relaksacja układu wegetatywnego (np. narządów trawiennych), kiedy odczuwamy fizyczne ciepło w rożnych częściach ciała. O ile odczucie ciężaru było wyrazem rozluźnienia układu motorycznego (relaksacja mięśni), to odczucie ciepła wiąże się z rozluźnieniem układu wegetatywnego (relaksacja psychofizyczna) - mięśni poszczególnych organów wewnętrznych, które nie są bezpośrednio zarządzane świadomą wolą.

Kolejnym stopniem jest relaksacja emocjonalna, kiedy osiągamy łatwość w wywoływaniu w wyobraźni przyjemnych wyobrażeń i obrazów. Po rozluźnieniu mięśni, uspokojeniu oddechu, odczuciu ogólnej ciepłoty w ciele (lub lokalnie w wybranych partiach) zazwyczaj łatwo przychodzi nam rozluźnianie się (uwalnianie od napięć) poprzez wyobrażanie sobie jakichś przyjemnych scenerii natury. 
Możemy np. wyobrażać sobie, że leżymy na plaży i słyszymy szum fal, wygrzewamy się do słońca, dotykamy całym ciałem przyjemnego, ciepłego piasku itd. Możemy wyobrażać sobie piękno lasu i śpiew leśnych ptaków itp.
Istotne jest to, że obrazy w naszej wyobraźni mogą pogłębiać poziom naszego rozluźnienia. Wewnętrzne obrazy bardzo silnie wpływają na nasze emocje i tego typu rozluźnianie się podczas wyobrażania sobie przyjemnych scenerii mają silne działanie terapeutyczne. Dlatego relaksacja emocjonalna jest znacznie łatwiejsza dzięki zastosowaniu gry wyobraźni.

Następnie możemy osiągnąć relaksację mentalną i rozluźnienia napięć ego - kiedy czujemy się w pełni jednością - z innymi ludźmi, życiem i całym Kosmosem. W zasadzie relaksacja mentalna jest już to właściwa medytacja. O ile zatem rozluźnianie mięśni poprzez odczuwanie ich ciężaru, rozluźnianie napięć wegetatywnych poprzez odczuwanie ciepła w ciele, czy rozluźnianie się emocjonalne poprzez pracę z wyobraźnią jest to w zasadzie relaksacja, to rozluźnianie napięć mentalnych jest przejściem do kolejnej fazy - od relaksacji do medytacji.
Przykładem tego typu relaksacji mentalnej jest medytacja uważności. Są to te techniki medytacji, które nie polegają na pracy z koncentracją, ale na samym skupianiu się na stanie wewnętrznej przytomności i obecności. Kiedy np. przez jakiś czas koncentrujemy się na jakimś punkcie, a potem pozostawiamy stan skupienia, ale już bez żadnego konkretnego punktu, na którym by się ono osadzało, to jest to właśnie relaksacja mentalna, lub inaczej - medytacja uważności. Należy ten stan utrzymywać przez jakiś czas - np. początkowo przez kilka minut. Z czasem staje się to coraz łatwiejsze. 

  Relaksacja - przykłady metod

Zazwyczaj trening relaksacyjny zaczyna się od rozluźnianiu układu mięśniowego (mięśni szkieletowych).
Słynne niemiecki lekarz i terapeuta - Schultz - opracował w oparciu o techniki jogi tzw. "trening autogenny Schultza".

Trening ten polega na skupianiu się na swoich ramionach, a następnie na monotonnym, stosunkowo długim,  powtarzaniu sobie następującej myśli/afirmacji/sugestii:

"rozluźniam swoje ramiona, rozluźniam swoje ramiona, rozluźniam swoje ramiona...;
moje ramiona rozluźniają się, rozluźniają się,
stają się ciężkie, coraz cięższe, coraz cięższe...;
moje ramiona są ciężkie, są bardzo ciężkie...,
moje ramiona są w pełni rozluźnione siłą mego umysłu"

Powinniśmy powtarzać sobie tego typu lub podobną afirmację (sugestię) przez np. 2 minuty (w myśli, szeptem, lub słuchać jej z kasety), a następnie zaprzestać mówienia (na głos i w myśli) czegokolwiek, a jedynie przez moment wczuwać siew odczucia płynące z tego rejonu ciała.
Tę samą procedurę można powtarzać z innymi częściami ciała - za każdym razem przykuwamy swoją uwagę do danej części ciała, następnie powtarzamy afirmację /sugestię, a następnie wczuwamy się bezstronnie w daną okolicę ciała - pozwalamy działać naszej intuicji i wchodzimy w stan obserwacji.
W taki zatem sposób wygląda relaksacja oparta na treningu autogennych Schultza.

Relaksacja Jacobsona

Inną, bardzo popularną metodą relaksacyjną jest tzw. "trening Jacobsona".
Polega on na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych partii (grup mięśni) swojego ciała.
Zazwyczaj zaczyna się od napinania prawej, a potem lewej nogi, następnie prawej, potem lewej ręki, następnie mięśni brzucha, mięśni pleców, ramion i szyi i na końcu twarzy.

Każdy rejon ciała najczęściej napina się2-3 razy. Po każdym napięciu (ok. 5 sekund) należy całkowicie rozluźnić ten obszar ciała i wczuwać się w stan rozluźnienia. Ćwiczący powinien odczuć różnicę, jaka pojawia się w odczuciach płynących z ciała, gdy mięśnie były napięte oraz gdy są rozluźnione.
Powoduje to "nauczenie się" pewnych reakcji naszego układu autonomicznego, większą świadomość stanu napięcia mięśni.

Metoda taka jest skutecznym narzędziem przygotowującym do głębszych relaksacji i  medytacji, jak i dosyć efektywnym narzędziem leczenia nerwic.
Korzyści tej metody to m.in.:

·         zmniejszenie nerwowości,

·         redukcja stresu,

·         poprawa samopoczucia fizycznego i psychicznego,

·         zmniejszenie nadciśnienia i poprawa pracy serca,

·         lepsza praca układu trawiennego i wegetatywnego,

·         działanie profilaktyczne przeciw wrzodom i kłopotom trawiennym,

·         zmniejszenie nerwowości, rozwój wyobraźni i procesów myślenia. 

·         wzmocnienie zaufania do siebie i poczucia bezpieczeństwa.

Relaksacja a muzyka relaksacyjna

Niewątpliwie wielu osobom w ćwiczeniach relaksacyjnych może pomóc muzyka relaksacyjna. Uspokajająca muzyk często zwiększa poczucie bezpieczeństwa i wytwarza bardziej sprzyjające środowisko do relaksacji.
 

Metody relaksacji w pracy z dziećmi

W mojej pracy wychowawczej staram się wprowadzać obok dotychczasowych sytuacji wychowawczych specjalne ćwiczenia relaksacji, które wzbogacają doświadczenia dzieci w umiejętności wyciszania się, uspokojenia i odprężenia, a przez to ułatwianie im dalszego prawidłowego rozwoju osobowości.Z zawodowych względów zajmę się tymi technikami relaksacji, które można stosować w pracy z dziećmi przedszkolnymi.

Wiadomo, że rozluźnienie napięcia mięśniowego, daje w konsekwencji stan równowagi emocjonalnej i uspokojenie reakcji wegetatywnych. Aby wywołać ten stan u dzieci, możemy stosować zestaw ćwiczeń relaksacyjnych opartych o koncepcję Jacobsona (napinania i rozluźniania poszczególnych grup mięśni – ręce, nogi, tułów, głowa szyja, twarz) oraz technikę prowadzenia relaksu dla dzieci w opracowaniu Anny Polender.
Możliwość stosowania relaksacji w odniesieniu do dzieci przedszkolnych, widzi autorka w silnie u dzieci rozwiniętej sugestywności, pozwalającej na wykorzystaniu mechanizmu identyfikacji. Dzieci słuchając opowiadania nauczycielki np. o zmęczonym misiu, Smerfach – identyfikują się z bohaterami opowieści, naśladując ich, poddają się sugestii. Wykonują zatem wszystkie polecenia treningu odprężającego.

Przedstawię teraz przebieg ćwiczenia z przykładowym tekstem, który służy do wprowadzenia dzieci w stan relaksu.
Elementem sprzyjającym wywołaniu stanu relaksu, będzie cicha, spokojna muzyka, jako akompaniament do opowiadania. Dzieci leżą na karimatach lub kocykach.

Cicha spokojna narracja
„Wszystkie dzieci będą się teraz bawiły w małego, nieporadnego misia – Puchatka. Miś żyje w dużym, cichym, ciemnym lesie. Przez całą wiosnę, lato i jesień miś ciężko pracował. Musiał najeść się do syta, żeby starczyło mu na zimę, musiał także zbudować sobie posłanie, na którym przez całą zimę będzie spał. Wy, na pewno wiecie o tym, że niedźwiadki w zimie śpią. Wszystkie dzieci będą teraz myślały o tym zmęczonym, spracowanym misiu i będą robiły wszystko to, co robi miś.
Misio układa się do zimowego snu i kładzie się prościutko na posłaniu. I Wy też kładziecie się prościutko na kocykach (słychać muzykę). Miś leży spokojnie, ma zamknięte oczy, jest mu ciepło, miło, dobrze. O niczym nie myśli. Słucha tylko, jak w lesie szumią drzewa, miś czuje, że odpoczywają jego rączki, nóżki, głowa, buzia, oczy.
Najpierw miś czuje, że jego nóżka, ta od okna (lewa), robi się taka ciężka, coraz cięższa, jakby była z drewna, czy żelaza. Miś nie może jej podnieść, nóżka staje się leniwa, ale tak jest jej dobrze, wygodnie, cieplutko, przyjemnie. Druga nóżka, ta od drzwi (prawa), zazdrości tamtej nóżce, więc aby jej nie było smutno, myśli o tej drugiej. Druga nóżka też robi się ciężka, coraz cięższa, że nie można jej podnieść, więc się nie rusza, leży spokojnie, jest jej dobrze, cieplutko. Ach, jak ciepło i przyjemnie!
Nóżkom jest dobrze i cieplutko.
Teraz łapki misia też chcą, żeby im było tak przyjemnie, więc miś myśli o nich. Najpierw o rączce lewej (tej od okna). Ona chce odpocząć, bo się bardzo napracowała. Miś położył rączkę wygodnie wzdłuż swego ciała na posłaniu. Rączka nie rusza się, paluszki leżą swobodnie, są leniwe, nic im się nie chce robić. Gdy miś myśli o tej rączce, ona staje się też taka ciężka, jakby była z żelaza, ale rączka jest cieplutka i jest jej przyjemnie. Teraz misio myśli o tej drugiej rączce, żeby i jej się zrobiło przyjemnie. najpierw sprawdza, czy rączce jest zupełnie wygodnie, czy jest ona swobodna, czy paluszki nie ruszają się i nie pracują. Rączka leży spokojnie i gdy miś myśli o niej, ona też staje się coraz cięższa, jak z drewna lub z żelaza. I teraz drugiej rączce jest dobrze i cieplutko.
Rączki i nóżki leżą dalej spokojnie, nie ruszają się. Miś prawie ich nie czuje, już o nich nie myśli. Teraz myśli o swojej główce. Opuszcza główkę swobodnie, aż zapada się ona w poduszeczkę. Główka leci gdzieś w dół...Jest jej dobrze, buzia jest spokojna. Oczka są zamknięte, ale nie trzeba ich zaciskać, bo i tak nic nie widzą. Buzia sama się otworzyła, ząbki opadły w dół, bo tak jest dobrze, przyjemnie, o niczym się nie myśli. Leżymy spokojnie, cichutko...Razem z misiem słuchamy jak szumi las...jak śpiewają ptaki...
Teraz budzimy się, przeciągamy rozkosznie. Oj, jak dobrze...Miś się wyspał i świetnie się czuje. Teraz my unosimy w górę jedna nóżkę, potem drugą nóżkę w górę i...bach! – na posłanie. Teraz to samo z rączkami: jedna rączka w górę i...bach! – na posłanie, teraz druga rączka w górę i...bach - na posłanie. Miś podnosi się i wstaje. Wy też wstajecie.
Powiedzcie teraz, kto naprawdę był misiem? Kto robił to samo i myślał to samo, co miś? Czy było dobrze i przyjemnie?

Możecie sami doświadczać działań relaksacji, proszę więc o przejście na dywan. Zaproponuję Wam, byście wrócili w świat dziecka, będziecie bowiem, podczas dzisiejszego seansu – dziećmi, które poddawane są relaksacji.

Wyjaśniam, że nauczyciel lub rodzic, może zmieniać na kolejnych zajęciach, bohatera opowiadania w zależności od tematyki prowadzonych zajęć, pory roku, zainteresowań dzieci.
Takie relaksacyjne opowiadania można wymyślać samemu lub korzystać z gotowych kaset.
Podobną metodę stosujemy również dla dorosłych, nie trzeba jednak wówczas wymyślać bajkowej fabuły. Chociaż jeśli ktoś chce ...

TECHNIKI RELAKSACYJNE W PRACY Z DZIECKIEM NADPOBODLIWYM

Techniki relaksacyjne stosuje się w pracy terapeutycznej zarówno psychologa, jak i pedagoga. Niektóre mają charakter uniwersalny, to znaczy, że mogą być stosowane tak w pracy z dziećmi , jak i dorosłymi. Wśród omawianych metod znajdą się również takie, które stosowane są tylko w pracy z dziećmi. Naszym zamierzeniem jest zachęcenie koleżanek do stosowanie w pracy pedagogicznej przynajmniej niektórych elementów przedstawionych terapeutycznych metod relaksacyjnych. Napięcie organizmu wywołane jest wieloma czynnikami. S. Siek omawia dwa najważniejsze rodzaje napięć:

·         napięcie fizjologiczne, którego źródło stanowią lęki i niepokoje

·         napięcie o podłożu niezaspokojonych potrzeb psychicznych

Oba rodzaje napięć wymuszają potrzebę ćwiczeń dzięki, którym zmniejszy się stan napięcia psychicznego, ćwiczeń wywołujących odprężenie i poprawiających samopoczucie. Znawcy tematu precyzują pojęcie relaksu jako „... zwolnienie napięcia mięśni przy równoczesnym, świadomym obniżeniu aktywności myśli...” (Aleksandrowicz, Cwynar, Szyszko–Bohusz). Aby wywołać rozluźnienie mięśni, a w konsekwencji stan równowagi emocjonalnej i uspokojenie wegetatywne stosować możemy u dzieci ćwiczenia relaksacyjne oparte na technikach Jacobsona, Wintreberta i Polender.

TECHNIKA RELAKSACJI WG JACOBSONA (WERSJA B. KAJI)

Jacobson uważa, że uczenie się relaksacji polega na wykonywaniu określonych ruchów rękami, nogami, tułowiem i twarzą w celu ich napinania i rozluźniania. Początkowa napinanie i rozluźniania służy odczuwaniu różnicy między mięśniem rozluźnionym a napiętym. Umiejętność automatycznego odprężania mięśni rozwija się stopniowo w wyniku codziennych ćwiczeń. Sprzyja temu zjawisko rozprzestrzeniania się relaksacji – gdy rozluźnia się jedna grupa mięśni, rozluźniają się i inne. Jednocześnie Jacobson wyklucza stosowanie autosugestii dopóki nie jest opanowane mechaniczne odprężanie mięśni.

Techniki relaksacyjne zastosowane przez Jacobsona w pracy z dziećmi polegają na zabawach wymagających na przemian napinania i rozluźniania mięśni (zabawa w silnego i słabego). Opanowanie umiejętności odczuwania powyższych wrażeń jest szczególnie ważna dla dzieci z nadpobudliwością, których mięśnie nieświadomie pozostają w stania ciągłego napięcia.

Proponując dzieciom prezentowane poniżej zabawy i ćwiczenia możemy wykorzystać postacie ze znanych  bajek. Schemat ćwiczeń obejmuje kolejno: ręce, nogi, mięśnie tułowia szyi oraz twarzy.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń przygotowujemy: kocyki (jeśli ćwiczenia odbywają się na gołej podłodze), małe poduszeczki pod głowę. Ramiona wyciągnięte wzdłuż tułowia tak, aby się nie dotykały.

1.       Zegnij prawe ramię tak, aby naprężyć biceps: - Jesteś silny, bardzo silny, naprężaj go mocno (przez kilka sekund). Czujesz, jak bardzo napięte są twoje mięśnia? A teraz jesteś słaby, rozluźnij napięte mięśnie, połóż z powrotem rękę na dywanie. Teraz czujesz wyraźnie, jak rozluźniły się twoje mięśnie.

2.       To samo, tylko z lewą ręką.

3.       Naciśnij, jak możesz najsilniej, pięścią prawej ręki na klocek (z tworzywa sztucznego) położony po twojej prawej stronie. Jesteś silny, twoje mięśnie się naprężają. A teraz rozluźnij mięśnie, jesteś znowu słaby, nie naciskaj już, czujesz ulgę, mięśnie się rozluźniły.

4.       To samo, tylko z lewą pięścią. A teraz odpocznij chwilę, leż i oddychaj spokojnie, równo, twoje ręce odpoczywają.

5.       A teraz silna i słaba będzie twoja noga. Włóż klocek pod kolano i mocno ściśnij nogę w kolanie, a teraz noga słabnie, rozluźniasz mięśnie, wypuszczasz klocek.

6.       To samo ćwiczenie, tylko z lewą nogą.

7.       A teraz zobaczymy, czy masz tyle siły, by napełnić powietrzem swój brzuszek. Wciągnij mocno powietrze w płuca i napnij brzuszek jak balon, mocno, a teraz wypuść powietrze, rozluźnij mięśnie, czujesz ulgę.

8.       Naciśnij mocno głowę na poduszkę, na której leżysz, głowa jest bardzo silna, naciskasz mocno, a teraz rozluźnij mięśnie, głowa już nie naciska na poduszkę, odpoczywa, czujesz ulgę.

9.       Jesteś niezadowolony i groźny, ktoś zniszczył twoją budowlę z klocków. Marszczysz mocno czoło, jeszcze mocniej, a teraz rozluźniasz mięśnie, niech odpoczną, czoło jest już gładkie.

10.   Twoje oczy też możesz mocniej i słabiej naciskać powiekami. Spróbuj teraz mocno zacisnąć powieki, jeszcze mocniej, a teraz rozluźnij je, odpocznij.

11.   A teraz zaciśnij mocno szczęki, zęby dotykają zębów. I górna i dolna szczęka jest silna, zęby mocno naciskają na siebie. A teraz rozluźnij szczęki, czujesz ulgę.

12.   Ułóż wargi tak jakbyś chciał powiedzieć och (lub zrób ryjek jak u małej świnki) i napnij mocno mięśnie ust, a teraz rozluźnij mięśnie.

Oryginalna wersja ćwiczeń Jacobsona zawiera dużo więcej ćwiczeń, gdyż proponował on po 1 godzinie ćwiczeń dla każdej z grup mięśni. Trzeba pamiętać, że zanim dziecko przystąpi do wykonywania ćwiczeń należy sprawdzić jak radzi sobie z rozluźnianiem mięśni.

Korzystne działanie relaksacji polega wg niego na zmniejszeniu się nadmiernej aktywności nerwowej i związanych z nią emocji towarzyszących fizjologicznej aktywności organizmu. Zabawa w silnego i słabego kształtuje umiejętność odczuwania różnicy we wrażeniach płynących z mięśnia w stanie kontrakcji i mięśnia rozluźnionego.

RELAKSACJA WG WINTREBERTA

Cechę metody Wintreberta stanowi wykonywanie ruchów biernych przez relaksatora na pacjęcie leżącym na plecach z nogami wyprostowanymi i rękoma ułożonymi wzdłuż ciała oraz zamkniętymi oczami. Pomieszczenie, w którym odbywają się ćwiczenia powinno być przyciemnione i odizolowane od hałasu, a dziecko leżeć na kocu lub dywanie. Relaksator nawiązuje z nim kontakt werbalny nacechowany życzliwością – łagodnie wyjaśnia czego oczekuje od dziecka i prosi, by leżało nieruchomo, pozbyło się własnej inicjatywy i poddało jego woli. Od tej pory relaksator sam będzie wykonywał ruchy dziecka.

Schemat ruchów biernych jest następujący: przedramię, ramię, bark ręki dominującej, szyja, twarz, czoło, oczy, usta, a następnie przechodzi na drugą stronę relaksowaną oraz nogi zaczynając od stopy, poprzez podudzie, uda kończąc na relaksacji stawu biodrowego.

Winterbert wyróżnił cztery rodzaje ruchów: obroty, krążenia, huśtawka (balansowania), opuszczanie bierne. Oto ich szczegółowy opis:

I. Ruchy dłoni

1.       Balansowanie dłonią. Relaksator bierze dłoń pacjenta i nadaje jej 10 ruchów balansowania z góry w dół, 2 ruchy na sekundę, podtrzymuje przedramię na poziomie łokcia. Po krótkiej przerwie ponawia serię ruchów, o ile zachodzi taka potrzeba.

2.       Wznoszenie i opuszczanie dłoni. Relaksator podtrzymuje przegub pacjenta dłonią. Drugą dłonią podtrzymuje pacjenta za palce p[odnosząc ją aż do pionu i pozwala jej opaść. Ruch ten wykonuje 10 – 20 razy.

3.       Balansowanie poziome dłoni wzdłuż jej osi. Przedramię dziecka ustawione w pozycji pionowej, dłoń jego zgięta i rozluźniona, pomagający nadaje jej ruch poziomy tam i z powrotem w rytmie 1 ruch całkowity na 1 sek. zataczając łuk dłonią (10 – 20 ruchów).

II. Ruchy przedramienia

1.       Ruchy pronacyjne i supinacyjne przedramienia. Pomagający podtrzymując jedną dłoń łokieć dziecka, którego ramię i przedramię leżą wyprostowane, bierze przegub dziecka drugą swoją dłonią i wykonuje jego przedramieniem ruchy naprzemienne pronacji i supinacji. Rytm: jeden ruch tam i z powrotem w ciągu 3 sekund.

2.       Wznoszenie i opuszczanie przedramienia. Pomagający dłonią podtrzymuje ramię nad łokciem, trzymając za nadgarstek drugą dłonią podnosi przedramię do 45o, następnie pozwala mu opaść bezwładnie. Rytm: jeden ruch w ciągu 3 sekund.

III. Ruchy ramienia

1.       Wznoszenie i opuszczanie ramienia. Cała kończyna górna jest podniesiona za łokieć (od spodu) i za nadgarstek (z góry) do wysokości około 30o od podłoża, następnie relaksator pozwala jej opaść, nieco podtrzymując ją, by uniknąć uderzenia i wstrząsu. Jeden ruch – 4 sekundy, powtarza się go 15 – 20 razy.

2.       Odwodzenie i przywodzenie ramienia na płaszczyźnie poziomej. Ramię przytrzymywane jest pod łokciem i nadgarstkiem, następuje rytmiczne przywodzenie i odwodzenie ramienia na płaszczyźnie poziomej w stosunku do tułowia. Ramię wykonuje łuk 30 – 40o, oddalając się od tułowia. Jeden ruch całkowity wykonuje się w ciągu 2 sekund powtarzając go około 20 razy.

IV. Ruch barku

Pomagający podtrzymuje kończynę górną pod łokciem i nad nadgarstkiem i w ten sposób, że przedramię jest w ustawieniu pionowym, a ramię w poziomym, nadaje jej na poziomie łokcia ruch rytmicznego balansowania w płaszczyźnie poziomej, uaktywniając biernie staw barkowy. Trzy ruchy przypadają na 5 sekund.

V. Ruchy szyi, głowy i twarzy

1.       Obroty głowy i szyi. Relaksator usadawiając się za głową dziecka obraca ją naprzemiennie raz w lewą, raz w prawą stronę. Jeden ruch tam i z powrotem trwa 3 – 4 sekundy.

2.       Zwalnianie napięcia mięśni okołoruchowych. Przez cały okres trwania seansu oczy dziecka są zamknięte. Bardzo ważnym momentem jest uzyskanie zupełnej nieruchomości powiek i gałek ocznych. W tym celu relaksator wykonuje muskania (pomijając powieki) dookoła oczu, naciskając delikatnie w okolicy nasady nosa.

3.       Zwalnianie napięcia mięśni czoła. Nad łukami brwi od środka czoła ku skroniom wykonuje się ruchy muskania delikatnie naciskając w okolicy skroni.

4.       Zwalnianie napięcia mięśni ust i szczęki. Oprócz drgania powiek, często spotykanych u dzieci odznaczających się niepokojem psychoruchowym, lękami, obserwuje się związane z zamknięciem oczu lekkie skurcze mięśni warg i policzków. W celu ich usunięcia wykonuje się ruchy muskania w okolicy ust i w kierunku skroni. Niektóre dzieci zaciskają silnie szczękę, w tych przypadkach relaksator może wykonywać ruchy opadania i zamykania szczęki.

VI. Ruchy kończyny dolnej

1.       Ruchy stopy. Podobnie jak w ruchach kończyny górnej, rozpoczynamy od rozluźniania stawu skokowego, poprzez staw kolanowy, kończymy na uaktywnieniu stawu biodrowego. Relaksator jedną dłonią podtrzymuje udo nad kolanem od spodu, drugą na stawie skokowym i nadaje ruch balansowania z góry w dół (2 ruchy na 1 sek. Później dodano ruch bierne stopy w płaszczyźnie poprzecznej przytrzymywanej i skręcanej w lewo i w prawo oraz z położenia na zewnętrznej stronie do położenia pionowego i swobodnego opuszczania).

2.       Ruchy podudzia. Zginanie kolana. Relaksator podtrzymuje dłonią kolano od spodu, podnosi je i pozwala mu opaść na podłoże. Rytm: 1 ruch na 1 sekundę, 15 – 20 ruchów.

3.       Wyrzut zgiętego kolana w bok z rotacją stawu biodrowego. Po zgięciu kolana dziecka, relaksator odwodzi nogę (zgiętą) na zewnątrz z jednoczesnym ruchem rotowania w stawie biodrowym i przeprowadza ją z powrotem. Rytm: 1 ruch w czasie 4 sekund. Okres zatrzymania ruchu – 4 sekundy.

4.       Ruch całej kończyny dolnej. Jedną dłonią podtrzymując kolano od spodu, a drugą trzymając na stawie skokowym, relaksator podnosi całą kończynę wyprostowaną (około 30o od podłoża) i opuszcza. Rytm: 1 ruch – 2 sekundy, około 15 powtórzeń.

Po przeprowadzonej relaksacji wskazane jest, by dziecko leżało w całkowitym bezruchu z zamkniętymi oczami przez 1 lub 2 minuty. Pod koniec seansu dziecko wykonuje na polecenie relaksatora ruchy relaksacyjne czynno – bierne ( czynne unoszenie i bierne, bezwładne opuszczanie poszczególnych odcinków kończyn). Relaksator czuwa zwłaszcza nad bezwładnością ruchu biernego.

Innowacją tej metody było wprowadzenie muzyki do relaksacji czynno – biernej. Wcześniej dziecko zapoznawano z jej rytmem (walc). Ćwiczenia te kończyły się pełną relaksacją przy muzyce z zamkniętymi oczami. Przedtem jednak relaksator polecał, by dziecko wyobraziło sobie podczas słuchania muzyki coś przyjemnego.

     RELAKSACJA OPARTA NA TRENINGU AUTOGENNYM wg A. POLENDER

Metoda treningu autogennego opracowana została przez Schultza i polega na takim oddziaływaniu na własny organizm i życie psychiczne, by wyzwolić w sobie stan odprężenia i koncentracji przy zastosowaniu autosugestii. Pracując tą metodą dąży się do świadomie ukierunkowanego opanowania własnego ciała: odczuwania ciężaru poszczególnych jego części, odczuwania ciepła, akcji serca, oddychania, uzyskiwania wrażenia chłodnego czoła poprzez sugestię i koncentrację, by w konsekwencji uzyskać stan wewnętrznego spokoju i odprężenia.

...