skóra - koło II.docx

Przedmiotowe badanie szczegółowe – badanie układu powłokowego

1.       włosy i wytwory rogowe naskórka

·         włosy i pióra:

- gęstość

- połysk

- przyleganie

- barwa

- ubytki

·         rogi, kopyta, racice, szpara międzyraciczna, opuszki palcowe, kasztany u koni:

- wielkość

- kształt

- barwa

- budowa powierzchni – połysk

- ciepłota

- wrażliwość

- stan pielęgnacji

2.       naskórek – barwa, grubość, rogowacenie, złuszczanie

3.       skóra właściwa – barwa, wilgotność, natłuszczenie, zapach, rozmieszczenie ciepłoty zewn., elastyczność, świąd, zmiany objętości, wykwity, zmiany skórne

4.       muszle uszne i zewnętrzne

5.       badania dodatkowe skóry:

·         próby czynnościowe skóry

·         badanie cytologiczne

·         badanie zeskrobinowe

·         biopsyjne

·         testy skórne (diagnostyka zmian alergicznych)

·         badanie laboratoryjne (oznaczanie poziomu hormonów, których odstępstwa są zaburzeniami ogólnoustrojowymi – objawy kliniczne mogą mieć charakter objawów dermatologicznych.

Upierzenie, owłosienie – funkcja:

·         izolacyjna

·         termoregulacyjna

·         maskująca

·         ochronna

U poszczególnych gat. rodzaj i gęstość włosów jest różna. U dorosłego psa na 1cm2 skóry 100-600 włosów, u kota 800-1600. Gęsty włos lepiej chroni przed wpływami z zewnątrz. Włosy występują w zespołach włosowych (2-4 włosy ościste otoczone 7-15 włosami puchowymi (u psa). Oceniając sierść ważne jest przyleganie i połysk. U zw. zdrowych włosy są gęste, przylegające i lśniące.

Wyróżniamy rasowe zróżnicowanie włosów:

·         rasy krótkowłose – sierść jednorodna, przylegająca, lśniąca

·         rasy długowłose – sierść jest mniej przylegająca, gdyż jest większe zróżnicowanie włosów na puchowe i pokrywowe

·         rasy ostrowłose – nastroszona, szorstka, mniej połyskująca.

Fizjologiczne zmiany: włos letni i zimowy.

Zjawisko linienia (wypadanie sierści zimowej) – wydłużenie linienia w czasie lub wypadanie włosa poza okresem linienia jest zjawiskiem patologicznym. Może być wynikiem:

·         nieprawidłowej pielęgnacji lub jej braku

·         może mieć podłoże chorobowe (nieregularne odrobaczanie – inwazja robaków – sierść traci połysk)

·         źle zbilansowana dawka pokarmowa (dermatozy żywieniowo zależne – niedobór Wit. A; Zn)

·         choroby alergiczne, ogólnoustrojowe o przebiegu przewlekłym (cukrzyca, mocznica, choroby trzustki) – zmiana wyglądu włosa

Zabarwienie włosa:

Fizjologiczna zmiana zabarwienia – siwienie (canities) u psów powyżej 6 roku życia siwienie rozpoczyna się od części twarzowej pyska, następnie siwieją boki ciała i grzbietu. U koni zmiana zabarwienia włosa ma char. fizjologiczny jeśli źrebięta pochodzą od siwej matki – początkowo mogą być siwe, kare itd. lecz czasem siwieją.

W wyniku procesu chorobowego może dojść do miejscowego odbarwienia włosa (blizna pokryta białym włosem), chorobowe pociemnienie sierści (przewlekłe procesy grzybicze, pasożytnicze), niekiedy skóra właściwa wykazuje odbarwienia i przebarwienia i włos także to odzwierciedla.

Wypadanie włosa:

·         przerzedzenie włosa (deflurium pillorum)

·         wyłysienie (alopecio):

-charakter uogólniony (w przebiegu zatruć talem, sporyszem)

- charakter miejscowy (pojawiają się łysiny związane z określonym stanem zapalnym lub dysfunkcją hormonalną.

Tym procesom może towarzyszyć stan zapalny skóry. Wypadanie włosów jest jednym z najczęstszych motywów konsultacji weterynaryjnej.

Nadmierny porost włosa (hirsutismus) = hirsutizm – może mieć charakter uogólniony (uwarunkowane najczęściej genetycznie).

Zupełny brak włosów – atrichia.

Badanie naskórka:

Naskórek (epidermie) podlega ciągłym procesom różnicowania i złuszczania. W warstwie rozrodczej naskórka znajdują się keratynazyty, które nieustannie dzielą się, a następnie różnicują się. Kolejne warstwy to warstwa kolcysta i ziarnista i rogowa.

Proces rogowacenia:

·         paraceratosis – kom. niezupełnie zrogowaciałe, zrogowaciała jest cytoplazma ale występuje jądro

·         kom. całkowicie zrogowaciałe. Zawierają b. dużo keratyny.

Czas od narodzin kom. do jej zrogowacenia jest różny w zależności od gat. U człowieka czas odnowy naskórkowej wynosi 27 dni, a u psa 21 dni.

Zaburzenia rogowacenia w stanach chorobowych:

1.       nadmierne rogowacenie (hyperceratosis) – char. miejscowy powstaje róg skórny. Do nadmiernego rogowacenia naskórka dochodzi w punktach ucisku np. na stopach u psa, modzele skokowe u psa

2.       nieprawidłowe rogowacenie (paraceratosis)

3.       zaburzenia rogowacenia (dysceratosia)

Znaczne zgrubienie warstwy rogowej naskórka powoduje jego pękanie. Gdy dojdzie do pęknięcia na dużej głębokości powstaje szczelina (uszkodzenie wszystkich warstw naskórka i sięga do skóry właściwej). Może to być przyczyną rozwijającego się stanu zapalnego (wywołanego przez czynnik mechaniczny) – powstaje wał zapalenia demarkacyjnego – jest to droga wejścia dla drobnoustrojów – brak warunków do gojenia, chyba, że usunie się zrogowaciałą warstwę naskórka. Dlatego na modzelach pojawiają się wtórne powikłania pierwotnego procesu patologicznego.

Nadmierne rogowacenie pociąga za sobą zaburzenia złuszczania. W warunkach fizjologicznych proces ten zachodzi cały czas – forma złuszczania drobnokomórkowego (odpadanie poszczególnych kom. warstwy luźnej). Jeżeli proces ten ulegnie nasileniu – złuszczanie pyliste (furfurae) – włos traci naturalny połysk (zmiana zdolności pochłaniania i odbijania promieni świetlnych) – jeżeli szyszeczki włosa przylegają do siebie – włos jest gładki, jak się wywijają dochodzi do kołtunienia lub pasowania włosa – wówczas promienie nie odbiją się bo pada na ułożone pod różnym kątem łuski i włos sprawia wrażenie matowego. Nastroszenie łusek zależy od nawodnienia włosa. Powleczenie włosa łojem również powoduje jego matowienie, gdyż przykleja się bród i włos wówczas nie odbija promieni świetlnych.

Badanie skóry właściwej:

Skóra stanowi zróżnicowaną tkankę o złożonych funkcjach (kserówki). Ma ona swoją char. barwę, wilgotność, natłuszczenie, zapach, elastyczność), składa się ona z elementów komórkowych i substancji podstawowej. Włókna kolagenowe i elastyczne nadają jej elastyczność i sprężystość. W skórze znajdują się przydatki skórne (mieszki włosowe, gruczoły łojowe czy potowe), które także podlegają ocenie przy badaniu skóry.

Zabarwienie:

Fizjologicznie zależne jest od podstawowego barwnika – melaniny produkowanego przez melanocyty. Sezonowa barwa włosa i skóry. W warunkach patologicznych może dojść do zmian chorobowych w metabolizmie melaniny:

·         odbarwienie skóry (leucodermia)

- wrodzona

- nabyta

·         przebarwienie (hyperpigmentatio)

Skóra może być pigmentowana fizjologicznie – wówczas niewidoczne są na niej zmiany o char. zapalnym lub widoczne b. słabo. O barwie skóry decyduje też stopień ukrwienia – gdy dojdzie do jej niedokrwienia pojawia się  bladość. Pojęcie to trzeba odróżnić od zbladnięcia (stan przemijający, czasowy). Bladość (trwała, dotyczy całej powierzchni skóry, jest klinicznym objawem niedokrwistości – anemii). Zblednięcie może być spowodowane obkurczeniem naczyń krwionośnych (nagłe obkurczenie naczyń krwionośnych – po chwili pojawia się jednak okres zaczerwienienia).

Poza melaniną i ukrwieniem barwniki żółcio- lub krwiopochodne mogą być przyczyną zmian zabarwienia skóry – zażółcenia. Stan taki to żółtaczka, może być wynikiem:

·         nadmiernego rozpadu krwinek (żółtaczka krwiopochodna)

·         wątrobowo pochodna

Na zabarwienie skóry wpływa także stopień utlenowania krwi. Obniżenie poziomu utlenowania i wzrost zawartości CO2 powoduje, że hemoglobina przybiera barwę ciemną – jest to przyczyną zasinienia (objaw przekrwienia żylnego). Objawem natomiast przekrwienia tętniczego jest zaczerwienienie.

U niektórych osobników stwierdza się zupełny brak pigmentu. Osobniki takie są osobnikami albinotycznymi, a zjawisko to nazywa się albinizmem (albinismus). Występuje to u niektórych dobermanów i owczarków coli. Skóra zabarwiona jest u takich osobników tylko dzięki ukrwieniu i jest barwy biało-różowej.

U koni – skóra pod odmianami jest niepigmentowana, pokryta białym włosem, niekiedy skóra pod odmianami może być słabiej pigmentowana. Konie kare mają więcej melaniny niż siwe.

              Wrodzona hiperpigmentacja skóry (leukodermia) dotyczy pewnych okolic ciała. Odbarwienie nabyte (bielactwo) jest skutkiem oparzeń, maceracji, zranień lub zmian neurotroficznych. Pozbawione pigmentu fragmenty skóry są bardzo wrażliwe na działanie promieni słonecznych.

Weterynaria katastrof; zabezpieczenie padliny.

Choroby zakaźne i zaraźliwe stanowią duże wyzwanie dla służb weterynaryjnych.

Zmiany związane z zabarwieniem skóry:

1.       bladość (palor) – dobrze widoczna na bł. śluzowych naturalnych otworów ciała, na niepigmentowanej skórze. Przyczyny:

·         zmniejszona ilość krążącej krwi (digemia)

·         zmniejszona ilość erytrocytów (erytropemia)

·         zmniejszona ilość hemoglobiny w erytrocytach – przyczyna niedokrwistości (anemii)

Są różne stopnie nasilenia bladości (gradacje niedokrwistości):

·         blado-różowa

·         blada

·         papierowo-blada

·         porcelanowo-biała

2.       przebarwienia (hiperpigmentatio) – spowodowane nadmiernym odkładaniem melaniny w skórze – może mieć aspekt fizjologiczny (pręgi u ludzi, pieprzyki, znamiona); częściej jednak ma char. zmiany nabytej, związane z przewlekłym stanem zapalnym, który gdy trwa długo prowadzi do zliszajowacenia (objawy to: hiperpigmentatio i hyperceratotis), często w tym obszarze występuje zjawisko przeciwstawne – odbarwienia (depigmentalio). Odbarwienie pojawia się w miejscu zbliznowacenia, w ognisku zapalnym przewlekłym – mogą mieć tzw. pstry char. (mogą mieć miejsce przebarwienia lub odbarwienia).

Przebarwienia mogą mieć char.:

·         miejscowy (hyperpigmentatio localis)

·         uogólniony (h. universalis) – w przebiegu endokrynopatii (dysfunkcji ukł. hormonalnego np. niedoczynność tarczycy – triada objawów:

- alopetio pseudosymetria

- hiperpigmentatio

- hyperceratosis

Przykładem przebarwienia może być rogowacenia ciemne u jamników, początkowo zmiany zabarwienia skóry pojawiają się w okolicach pachowych i pachwinowych.

3.       zaczerwienienie (rubor)

·         uogólnione (rzadko, może towarzyszyć chorobom gorączkowym). Zaczerwienienie może być też następstwem przekrwienia powstałego w wyniku wylewu:

- rozszerzenie naczyń i napływ krwi

- wynaczynienia

Przekrwienie od wynaczynienia różnicuje metoda diaskopii.

Zaczerwienienie jest następstwem przekrwienia, które może mieć char. :

- przekrwienia czynnego (tętniczego) – widoczne na skórze nieowłosionej – objaw stanu zapalnego

- przekrwienia biernego (żylnego) – rozszerzenie naczyń krwionośnych

W warunkach patologicznych ściany naczyń mogą ulec uszkodzeniu i powstają wówczas wynaczynienia – plamki wybroczynowe:

·         w postaci kropek (wybroczyny kropkowate – patechiae)

·         pręgi

·         plamy

·         liniowe podbiegnięcia

W zależności od tego z jakim rodzajem mamy do czynienia wnioskujemy o stopniu uszkodzenia ścian naczyń. Krwawe podbiegnięcia świadczą o b. dużym uszkodzeniu naczyń. W ptasiej grypie wybroczyny plamiste żołądka gruczołowego (sekcyjnie), kichanie.

Wilgotność, sprężystość (turgor) skóry:

Uwodnienie skóry jest jednym z czynników decydującym o jej prawidłowym funkcjonowaniu. Każdy proces zapalny powoduje zaburzenia uwodnienia, szczególnie wrażliwa jest warstwa rozrodowa naskórka. Brak wody powoduje niekontrolowany rozplem – zaburzenia rogowacenia – skóra przestaje spełniać swoje funkcje ochronne. Zaburzenia uwodnienia powodują nasilenie złuszczania związane z niepełnym rogowaceniem komórek naskórkowych. Brak wody w skórze i tk. podskórnej rzutuje na zjawisko elastyczności, doprowadzając do jej spadku. Elastyczność ocenia się ujmując skórę w połowie wysokości szyi i obserwując czas jego zanikania. W skrajnych przypadkach fałd ten utrzymuje się długo.

Gdy w organizmie brakuje wody (niedostateczna podaż, brak pragnienia i wzmożone wydalanie lub tylko wzmożone wydalanie) – brak wody w tkankach – zmniejszona ilość wody pozakomórkowej – organizm czerpie zapasy wody wewnątrzkomórkowej – odwodnienie komórki – cytoplazma komórki zaczyna przechodzić w żel – rzutuje to na funkcje komórki – I faza zwyrodnienia kom. (degeneratko cellulare) – może doprowadzić do obumarcia kom. (meorosis).

Organizm posiada zapasy wody, z której korzysta w sytuacjach kryzysowych. Organizm oszczędnie gospodaruje wodą. Te tkanki które są punktu widzenia najmniej ważne są „okradane” z wody – tk. łączna luźna, której dużo jest pod skórą – powoduje to spadek elastyczności włókien kolagenowych i sprężystych – skóra traci przesuwalność. Po uchwyceniu fałdu – utrzymuje się on długo – kliniczny objaw odwodnienia (w ten sposób można ocenić % stan odwodnienia). Następnie „odwadniane” są mięśnie i krążenie – zmniejszenie objętości krwi = zagęszczenie krwi (świadczy o tym liczba hematokrytowa – gdy rośnie to mamy zagęszczenie krwi.

Na wilgotność skóry składają się:

·         wydzielanie potu

·         wydzielanie łoju

Pocenie i zaburzenia pocenia:

·         nadmierne pocenia

·         zmniejszone pocenie

·         brak pocenia

Pocenie jest zjawiskiem fizjologicznym związanym z procesami termoregulacji – warunkuje schładzanie organizmu.

Gorączka (patologicznie) – jest efektem nasilenia procesów fizjologicznych i niekiedy w gorączce dochodzi do utraty ciepła niekoniecznie drogą pocenia.

Drogi oddawania ciepła:

1.       radiacja – każdy organizm otoczony jest obłokiem radiacyjnym – temp. wokół osobnika co wyczuwa np. pchła, wyczuwa ona także CO2 z wydychanego powietrza.

2.       utrata ciepła przez odparowanie. Gdy ciepłota duża a małe odparowanie – pocenie niewielkie.

Rodzaje potu:

·         pocenie zlewne

·         pot pienisty (obniżenie napięcia powierzchniowego i ruchu) woda + białko pieni się, gdy w pocie zwiększona jest ilość białka.

·         poty krwawe (domieszka krwi In toto) – taki pot po wydostaniu się ulega ubijaniu przez włosy, często obserwuje się to u koni (w trakcie pracy lub schorzeniach)

Poty biorą udział w wytwarzaniu gatunkowo swoistego zapachu (zjawisko fizjologiczne). W warunkach patologicznych pojawiają się anomalne zapachy potu.

Wyróżniamy:

·         poty wonne

·         poty cuchnące (brondrosis) = złowonne – mogą być związane z procesami zapalnymi toczącymi się w skórze (proces gnilny – rozkład tkanek pod wpływem enzymów drobnoustrojów gnilnych)

- nadmierne nagromadzenie się w organizmie produktów przemiany materii – mocznica (wemia), przy skrajnej niewydolności nerek (utrata zdolności filtracyjnej), produkty te przedostają się do potu – char. cuchnący zapach potu – trupi zapach

- obstructio – uniedrożnienie przewodu pokarmowego – dochodzi do wchłaniania w jelitach grubych – nieprzyjemna woń potu.

·         poty wonne – są także potami patologicznymi związanymi z zaburzeniami przemian energetycznych

Zaburzenia przemiany tłuszczowej – powstają związki ketonowe (acetoncemia), przy ketozie wydychany powietrze i pot ma zapach acetonu.

Zarobaczenie cieląt - zapach chloroformu.

Stosowanie niektórych leków – podanie związków zawierających terpentyny, u koni woń fiołków w pocie i moczu.

Świąd (pruritus cutaneus):

Odczucie subiektywne, niemiłe, które zmusza zw. do drapania się.

Objawy kliniczne: drapanie, ocieranie, wylizywanie, wygryzanie.

              W zależności od stopnia nasilenia świądu obserwuje się różne zachowania zw., niekiedy zw. woli zastąpi świąd bólem – wygryzanie rany.

Nie ma świądu jednorodnego, istnieje mnóstwo jego przyczyn i stąd jest on klinicznie zróżnicowanym objawem. O jego występowaniu można wnioskować po ocenie pacjenta (wygląd włosa, otarcia, rany, przerzedzenie włosa), aitomutilatio (samo uszkadzanie) – zjawisko typowe dla świądu b. dużego stopnia. Świąd może towarzyszyć chorobie aujeszki u świń – przy b. silnym świądzie świnie amputują sobie ogon lub kończyny.

Świąd:

·         miejscowy (pruritus localis) np. odbytu – zjawisko saneczkowania psa

·         uogólniony (p. universalia) – np. starcy (p. remius) związany z zaburzeniami gruczołów wydzielniczych – wydzielania zewn. jako następstwo zaburzeń przemiany materii.

·     ...