WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII BIOLOGICZNEJ - ZAGADNIENIA NA EGZAMIN- 2007/2008

Molekularna organizacja życia

1.       cechy materii ożywionej

2.       zasady molekularnej logiki życia

·         cząsteczki biologiczne: podstawowe pierwiastki, komplikacja budowy, wielorakość funkcji, zestawy supramolekularne

·         typy wiązań chemicznych - wiązania silne i wiązania słabe, ich rola w budowie cząsteczek i znaczenie dla oddziaływań między cząsteczkami, przykłady oddziaływań opartych na strukturalnym dopasowaniu cząsteczek

·         podstawy chemicznej użyteczności węgla

·         woda – właściwości cząsteczki  i ich znaczenie dla organizacji i funkcjonowania komórki; pojęcie hydrofobowy i hydrofilowy

·         komórka a prawa termodynamiki: dostępne, użyteczne i nieużyteczne postaci energii, stan uporządkowania i stan nieuporządkowania (entropia)

·         metabolizm – poziomy regulacji, zasada działania i znaczenie enzymów, koordynacja działania enzymów, katabolizm i anabolizm, białka allosteryczne

·         podstawy odtwarzania komórek, droga od genu do białka

·         powstanie komórek i różnych form organizmów w wymiarze ewolucyjnym

Przekształcanie energii w mitochondriach

·         znaczenie błon biologicznych, zasada organizacji błon, składniki błon

·         transport cząsteczek przez blony

·         podstawowe zasady zdobywania energii przez komórki, cząsteczek pożywienia

·         „nośniki” energii

·         budowa mitochondrium

·         utlenianie biologiczne i jego etapy

·         łańcuch oddechowy w mitochondriach – zasada organizacji i działania

·         fosforylacja oksydacyjna jako wynik funkcjonalnego sprzężenia między łańcuchem oddechowym i syntazą ATP, kontrola oddechowa jako miara sprzężenia między łancuchem oddechowym i syntazą ATP

·         wartość energetyczna pożywienia

·         „choroby mitochondrialne”

Powstawanie cech fenotypowych pod kontrolą genów:

·         gen, pseudogen, genom, genotyp, chromosom, fenotyp, fenotyp rozszerzony – definicje

·         organizacja genomu człowieka

·         budowa i funkcja DNA, upakowanie DNA w komórkach

·         replikacja DNA – definicja, mechanizm, błędy – częstość i przyczyny pojawiania się, sposoby korekty oraz skutki dla funkcjonowania i ewolucji organizmów

·         budowa i funkcje RNA,

·         transkrypcja – definicja, mechanizm, produkty, rola mechanizmów epigenetycznych

·         DNA i RNA; podobieństwa i różnice

·         kod genetyczny – definicja, cechy, odstępstwa, możliwość korekty błędów

·         organizacja ludzkich genów kodujących białka – znaczenie eksonów i intronów

·         translacja – definicja, mechanizm, losy produktów translacji (białek) – aktywacja, funkcje, degradacja

·         struktura przestrzenna białek, charakterystyka struktury pierwszo-, drugo-, trzecio- i czwartorzędowej, czynniki wpływające na odpowiednie zwijanie się łańcuchów polipeptydowych czyli konformację białka

·         kontrola ekspresji genów – regulacja transkrypcji i translacji, ogólne zasady

Kontrola cech fenotypowych przez środowisko 

·         typy sygnałów działających na komórki

·         zasada działania sygnałów chemicznych (cząsteczek sygnałowych) oraz zakres ich oddziaływania na komórki

·         typy receptorów cząsteczek sygnałowych i sposoby ich działania, wewnątrzkomórkowe cząsteczki sygnałowe, związek receptorów z regulacją ekspresji genów, przykłady procesów biologicznych, w których uczestniczą różne typy receptorów

·         białko CREB jako kluczowy element tworzenia trwałych śladów pamięciowych, zasada organizacji synapsy i przykłady neuroprzekaźników

·         typy sygnalizacji biologicznej

·         układ hormonalny jako podstawowe narzędzie utrzymania homeostazy w obrębie organizmu wielokomórkowego – organizacja układu hormonalnego człowieka i jego związek z układem nerwowym, sprzężenie zwrotne, klasyfikacja hormonów, funkcje hormonów, choroby hormonalne

·         miłość = neuroprzekaźniki + hormony?

Przyczyny zmienności organizmów

1.       zmienność epigenetyczna – definicja, imprinting (piętnowanie) genów jako przykład zjawiska epigenetycznego, epimutacje, przykłady schorzeń.

2.       zmienność genetyczna - definicja,

·         mutacje - typy (genowe, chromosomowe, genomowe) i ich definicje, przyczyny mutacji (spontaniczne i indukowane), mutageny: klasyfikacja i sposoby działania, skutki mutacji na poziomie genomu i fenotypu, choroby genetyczne: podział (jednogenowe, chromosomowe, wieloczynnikowe), sposoby dziedziczenia chorób jednogenowych, przykłady chorób jednogenowych i chromosomowych.

·         rekombinacja – definicja i rola w mejozie, znaczenie mejozy, skutki rekombinacji.

·         ruchome elementy genetyczne (np. transpozony) - definicja i skutki przemieszczania się ruchomych elementów genetycznych.

·         wirusy – definicja, typy genomów, skutki obecności wirusów w komórkach człowieka: przykłady schorzeń, w tym transformacja nowotworowa (pojęcie protoonkogen i onkogen), udział w tworzeniu zmienności

Zachowanie człowieka jako przedmiot zainteresowania biologii i psychologii – psychologia ewolucyjna – prof. dr. hab. Piotr Tryjanowski, Zakład Ekologii Behawioralnej, UAM

·         podstawy psychologii ewolucyjnej - działanie doboru naturalnego w populacjach Homo sapiens

·         różnice w inwestycjach rodzicielskich miedzy płciami

·         czynniki proksymalne i ultymatywne