Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl
GEOGRAFIA EKONOMICZNA 08.11.03
WYKŁAD I
Egzamin pisemny
LITERATURA:
Skrypt (130 str.) Aleksandra Dominik „Geografia ekonomiczna”, Bielsko; W. Sz. B. i F. 1998r.
A. Dominik; Ś. Sz. Zarządzania, „Geografia ekonomiczna” 2000r.
Program:
I. Metodologia geografii ekonomicznej:
1. Geografia ekonomiczna jako nauka.
2. System informacji geograficznej.
II. System środowisko przyrodnicze a społeczeństwo.
1. Środowisko jego elementy oraz typologia.
2. System interakcji (zależności zwrotnych) pomiędzy środowiskiem a człowiekiem.
3. Zasoby i walory środowiska- metody ich oceny.
4. Gospodarka zasobami naturalnymi.
5. Zagrożenie środowiska naturalnego- problemy globalne.
III. Przestrzenna struktura gospodarki i społeczeństwa.
1. Wybrane elementy teorii lokalizacji.
2. Regiony i regionalizacja (euroregiony).
3. Ludność.
IV. Wybrane problemy społeczne, ekonomiczne w przestrzeni geograficznej.
1. Dyfuzja innowacji.
2. Urbanizacja.
I. Metodologia geografii ekonomicznej.
Geografia- z greckiego Geo- ziemia, Grafia- opis, obrysowanie (opisywanie Ziemi- pierwotna- Geografia) pierwotna funkcja geografii to funkcja opisowa.
Funkcje geografii:
1. Opisowa (pierwotna).
2. Poznawcza- była bardzo ograniczona, człowiek nie dysponował odpowiednimi środkami.
3. Praktyczna (geografia zaczyna być użyteczna).
Ad. 1. II- III w. p.n.e. – Pierwsze ślady geografii jako nauki, w starożytnej Grecji (akademia Platona itp.)
Ad. 2. XIV- XV w.- Nastąpiły wielkie odkrycia geograficzne. (Krzysztof Kolumb- przyprawy, bawełna, kamienie szlachetne, Indie).
Ad. 3. Marco Polo (papier, proch, ryż).
Wielkie odkrycia geograficzne (dwa negatywne skutki):
1. Kolonializm (w XX w. 1960r.- 80% kolonii, w wyniku rewolucji Afryka odzyskała wolność, wcześniej w Ameryce odzyskali wolność. Typowy kolonializm przestał funkcjonować. Teraz Neokolonializm- uzależnienie słabszych krajów, Brazylia, Meksyk zależne bardzo od polityki USA.)
2. Niewolnictwo (zlikwidowano wcześniej).
Podział świata na trzy kategorie:
I. Stary świat- Europa (kolebka cywilizacji).
II. Nowy świat- po odkryciu Ameryki, Australii (James Cook).
III. Trzeci świat- kraje zależne, albo są niesamodzielne, dziś bardziej znaczenie ekonomiczne (kraje rozwijające się).
XIX. w. Przemiany w nauce, technice, gospodarce, eksplozja wynalazków, pomysłów, powstanie po raz pierwszy do pojęcia
Przemysł- warsztat rzemieślniczy- manufaktura- fabryka kombinat.
(Ford- pierwsza taśma produkcyjna- kombinat przemysłowy i mamy początki globalizacji w działalności przemysłowej).
Powstaje kapitalizm hasło wywoławcze „zysk, rentowność”.
Pytania stawiane geografii:
1. Lokalizacja (np. gdzie zbudować fabrykę).
2. Surowiec.
3. Woda.
4. Siła robocza.
5. Zbyt (rynki zbytu- gdzie).
6. Transport.
Geografia ekonomiczna pojawiła się w drugiej połowie XIX w. po raz pierwszy.
Nowe funkcje geografii:
4. Funkcja praktyczna- użyteczna (konkretne pytania geograficzne).
5. Diagnostyczna.
6. Optymalizacyjna (Osiągnięcie najlepszych wyników [zysk, rentowność]minimum strat i maksimum zysków).
Te dwie ostatnie funkcje to dziś są najważniejsze funkcje geografii ekonomicznej.
Optymalizacja- dążenie do minimum nakładów inwestycyjnych i równocześnie minimum strat w środowisku.
XIX w. Pytania o charakterze:
,„Jaką rolę odgrywa środowisko w rozwoju społeczeństwa (gospodarki)?
I. Determinizm (uzależniony, zależny) geograficzny (człowiek, gospodarka całkowicie zależna od środowiska).
II. Nihilizm geograficzny odrzucał, negował, mówił:
Środowisko nie ma żadnego znaczenia rozwoju.
Żadna z doktryn nie jest właściwa.
Posywilizm geograficzny- czerpał źródła z obu doktryn I. i II.
Doktryna: „Środowisko odgrywa bardzo istotną rolę w rozwoju społeczeństwa, ale człowiek istota rozumna może środowisko zmieniać, przekształcać dla poprawy warunków gospodarowania.”
Sozologia powstała na bazie potrzeby, jaką wymusiła gospodarka w związku zagrożeniem środowiska. Nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska.
Kierunki badań geografii ekonomicznej:
· Regionalny,
· Ekologiczny,
· Przestrzenny.
Trwały przez cały XX w. Dopisujemy 4 kierunek Sozologie.
Regionalny podkreśla rolę regionu.
Regiony ekonomiczne- wydzielone na bazie kryteriów gospodarczych np. GOP (Górnośląski Okręg Przemysłowy). Badanie zjawisk w układzie regionów, kierunek regionalny jest silnie rozwijany (gmina, województwo, powiat itp.)
Ekologiczny:
Ekologia nauka o warunkach rozwoju środowiska, rozwoju w kategorii społecznej, fizycznej. (Partie Zielonych, Greenpeace).
Przestrzenny- przestrzeń geograficzna podstawowy zasób naturalny, funkcjonujemy w przestrzeni, badanie przestrzennych aspektów zjawisk społeczno- ekonomicznych.
Sozologia- Walery Gett
Nauka o ochronie i ukształtowaniu środowiska.
Definicja:
Geografia ekonomiczna jest to nauka, która bada zjawiska i procesy społeczno- ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej.
Dlaczego mówimy geografia ekonomiczna:
- gospodarka- brak czynnika ludzkiego-, dlatego ekonomiczna.
Temat: System informacji geograficznej.
Posiadanie informacji, poszerzanie jest gwarantem rozwoju.
Mapa- element wspomagający
Informacja statystyczna jako źródło wiedzy geograficznej. Informacja kartograficzna.
Informacje można przekazywać w różny sposób: opis, rysunek, zdjęcia, dane liczbowe.
Statystyka na usługach geografii:
Koordynator gromadzenia danych GUS.
Statystyka regionalna- gromadzenie danych w jednostkach przestrzennych jest podstawą.
Statystyka narodowa.
Główny Instytut Górnictwa- zbiera wszystkie dane o górnictwie (górnictwie Katowicach).
Instytut Gazu i Nafty- Warszawa
Instytut ziemniaka- Koszalin itd.
Podstawowy nośnik wiedzy statystycznej są mierniki albo wskaźniki statystyczne są to dane liczbowe w odpowiedni sposób podane.
Dwa typy mierników, wskaźników statystycznych:
1. Podstawowy (ogólny).
2. Wskaźniki relatywne- względne.
Podstawowy- dane liczbowe o zjawiskach różnorodnych (społecznych, demograficznych, gospodarczych) przedstawione w liczbach ogólnych, bez odniesienia do czegokolwiek (ile, jak dużo). Ludność (demograficzne problemy).
Typy wskaźników podstawowych:
1. Liczba ludności w województwie Śląskim ogółem w 2002 r.
2. Wydobycie węgla kamiennego w Polsce w 2002 r. w mln. Ton.
3. Zbiory żyta w województwie Łódzkim w 2002 r. w tonach (kwintalach).
Relatywne- pochodzi od relacji jednego wskaźnika względem drugiego, to, co uzyskamy jest informacją względną, relatywną.
1. Liczba ludności w województwie Śląskim do powierzchni województwa Śląskiego= ile osób na 1 km2 (demograficzny).
2. Liczba wydobycia węgla do liczby górników (pracowników dołowych)= wydajność na 1 pracującego w górnictwie (wskaźnik ekonomiczny).
3. Produkcja zbóż (innych upraw) do powierzchni upraw- wydajność z hektara.
Wskaźnik skolaryzacji- liczba osób studiujących na 10 tys. Osób w państwie, mówi o procesie kształcenia. 185 osób na 10 000 mieszkańców.
Statystyka światowa, europejska, polska, gminna itp.
Informacja kartograficzna.
Pierwsze mapy były zorientowane na południe teraz są na północ- np. w Polinezji.
Kartografia- dziedzina równoległa do geografii.
Mapa wsparcie dla geografii, historii, biologii, transport, turystyka itd.
Metakartografia- (Meta oznacza poza albo ponad) są to pozakartograficzne metody prezentowania zjawisk na mapie, mogą to być:
Zdjęcia lotnicze, opis na mapie, wzory matematyczne, zdjęcia zwykłe i inne informacje (mapy spedycyjne w Niemczech- obciążenie dobowe, przejazdy, tablice średniego czasu przejazdu i spalania.)
Analiza naukowa mapy (7 sposobów):
1. Metoda wizualna- czytanie za pomocą mapy.
2. Metoda kartometryczna- odczytywanie z mapy długości, wysokości, głębokości, powierzchni w kategoriach wymiarów, fizyczne.
3. Metoda graficzna- polega na tym, że z mapy możemy wykonać rysunek. Mapa poziomicowa- wykonanie przekroju, graficzny obraz tego, co jest płaskie.
4. Metoda matematyczno- statystyczna.
5. Metoda za pomocą programowania matematycznego 4 i 5 to metody ilościowe do analizowania zjawisk na mapach, treści map.
6. Metoda przetwarzania -przekształcania mapy np. z mapy klasy gleb robimy mapę poszczególnych optymalnych upraw.
7. Automatyzacja analizy przez urządzenia łączy z sobą optykę, elekronike, - skaner, komputer, laser, jest kosztowna, techniki wojskowe.
WYKŁAD II 09.11.03
Środowisko jest to wszystko to, co nas otacza. Jest przyroda- to otaczająca nas przyroda.
Części składowe środowiska:
1. Litosfera.
2. Atmosfera
3. Hydrosfera. Sfera.
4. Pedosfera.
5. Biosfera.
Ad.1.
Litosfera
Mezosfera
Jądro ziemi
Litosfera obejmuje twardą, litą warstwę skorupy ziemskiej powstałe w procesie, który trwa 7 milionów lat.
Zewnętrzna powierzchnia litosfery na niej funkcjonuje człowiek.
Ad.2.
Atmosfera- powłoka gazowa, która otacza ziemię i jest bardzo zróżnicowana składem chemicznym i właściwościami fizycznymi.
Atmosfera
Troposfera grubość 7-8 km nad biegunami i
10-11 km nad równikiem.
21% tlenu
78% azot
Atmosfera ma praktyczne przełożenie na klimat.Ad.3.
Hydrosfera- woda nie ma substytutu.
Ad.4.
Pedosfera- zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, gleby.
Ad.5.
Biosfera. Bio- kojarzy się ze światem organicznym. Kojarzy się z flora i fauną. W biosferze jest miejsce dla człowieka. Granica wytrzymałości biosfery.
rosyjska , puszcza Białowieska- ścisły rezerwat.
Te obszary, na których zaznacza się działalność człowieka, ale ta działalność jest w harmonii ze środowiskiem.
Ad.3.
Środowisko antropogeniczne- zupełnie przekształcone przez człowieka.
Antropopresje- silne oddziaływanie człowieka na środowisko związane działalnością gospodarczą i komunalną, transport.
Czwarta kategoria:
4. Środowisko człowieka
Środowisko społeczno- ekonomiczne
Kulturowe, społeczne, techniczne
Kulturowe: tradycja, obyczaje, religia
Społeczne; to, co robimy, żyjemy
Techniczne: komputer, ksero.
System interakcji
ankra21