geografia ekonomiczna (16 str) 2.doc

(151 KB) Pobierz

GEOGRAFIA EKONOMICZNA 08

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

GEOGRAFIA EKONOMICZNA 08.11.03

WYKŁAD I

Egzamin pisemny

LITERATURA:

Skrypt (130 str.) Aleksandra Dominik „Geografia ekonomiczna”, Bielsko; W. Sz. B. i F. 1998r.

A. Dominik; Ś. Sz. Zarządzania, „Geografia ekonomiczna” 2000r.

Program:

I. Metodologia geografii ekonomicznej:

1. Geografia ekonomiczna jako nauka.

2. System informacji geograficznej.

II. System środowisko przyrodnicze a społeczeństwo.

1. Środowisko jego elementy oraz typologia.

2. System interakcji (zależności zwrotnych) pomiędzy środowiskiem a człowiekiem.

3. Zasoby i walory środowiska- metody ich oceny.

4. Gospodarka zasobami naturalnymi.

5. Zagrożenie środowiska naturalnego- problemy globalne.

III. Przestrzenna struktura gospodarki i społeczeństwa.

1. Wybrane elementy teorii lokalizacji.

2. Regiony i regionalizacja (euroregiony).

3. Ludność.

IV. Wybrane problemy społeczne, ekonomiczne w przestrzeni geograficznej.

1. Dyfuzja innowacji.

2. Urbanizacja.

I. Metodologia geografii ekonomicznej.

1. Geografia ekonomiczna jako nauka.

Geografia- z greckiego Geo- ziemia, Grafia- opis, obrysowanie (opisywanie Ziemi- pierwotna- Geografia) pierwotna funkcja geografii to funkcja opisowa.

Funkcje geografii:

1. Opisowa (pierwotna).

2. Poznawcza- była bardzo ograniczona, człowiek nie dysponował odpowiednimi środkami.

3. Praktyczna (geografia zaczyna być użyteczna).

Ad. 1. II- III w. p.n.e. – Pierwsze ślady geografii jako nauki, w starożytnej Grecji (akademia Platona itp.)

Ad. 2. XIV- XV w.- Nastąpiły wielkie odkrycia geograficzne. (Krzysztof Kolumb- przyprawy, bawełna, kamienie szlachetne, Indie).

Ad. 3. Marco Polo (papier, proch, ryż).

Wielkie odkrycia geograficzne (dwa negatywne skutki):

1. Kolonializm (w XX w. 1960r.- 80% kolonii, w wyniku rewolucji Afryka odzyskała wolność, wcześniej w Ameryce odzyskali wolność. Typowy kolonializm przestał funkcjonować. Teraz Neokolonializm- uzależnienie słabszych krajów, Brazylia, Meksyk zależne bardzo od polityki USA.)

2. Niewolnictwo (zlikwidowano wcześniej).

Podział świata na trzy kategorie:

I. Stary świat- Europa (kolebka cywilizacji).

II. Nowy świat- po odkryciu Ameryki, Australii (James Cook).

III. Trzeci świat- kraje zależne, albo są niesamodzielne, dziś bardziej znaczenie ekonomiczne (kraje rozwijające się).

XIX. w. Przemiany w nauce, technice, gospodarce, eksplozja wynalazków, pomysłów, powstanie po raz pierwszy do pojęcia

Przemysł- warsztat rzemieślniczy- manufaktura- fabryka kombinat.

(Ford- pierwsza taśma produkcyjna- kombinat przemysłowy i mamy początki globalizacji w działalności przemysłowej).

Powstaje kapitalizm hasło wywoławcze „zysk, rentowność”.

Pytania stawiane geografii:

1. Lokalizacja (np. gdzie zbudować fabrykę).

2. Surowiec.

3. Woda.

4. Siła robocza.

5. Zbyt (rynki zbytu- gdzie).

6. Transport.

Geografia ekonomiczna pojawiła się w drugiej połowie XIX w. po raz pierwszy.

Nowe funkcje geografii:

4. Funkcja praktyczna- użyteczna (konkretne pytania geograficzne).

5. Diagnostyczna.

6. Optymalizacyjna (Osiągnięcie najlepszych wyników [zysk, rentowność]minimum strat i maksimum zysków).

Te dwie ostatnie funkcje to dziś są najważniejsze funkcje geografii ekonomicznej.

Optymalizacja- dążenie do minimum nakładów inwestycyjnych i równocześnie minimum strat w środowisku.

XIX w. Pytania o charakterze:

,„Jaką rolę odgrywa środowisko w rozwoju społeczeństwa (gospodarki)?

I. Determinizm (uzależniony, zależny) geograficzny (człowiek, gospodarka całkowicie zależna od środowiska).

II. Nihilizm geograficzny odrzucał, negował, mówił:

Środowisko nie ma żadnego znaczenia rozwoju.

Żadna z doktryn nie jest właściwa.

Posywilizm geograficzny- czerpał źródła z obu doktryn I. i II.

Doktryna: „Środowisko odgrywa bardzo istotną rolę w rozwoju społeczeństwa, ale człowiek istota rozumna może środowisko zmieniać, przekształcać dla poprawy warunków gospodarowania.”

Sozologia powstała na bazie potrzeby, jaką wymusiła gospodarka w związku zagrożeniem środowiska. Nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska.

Kierunki badań geografii ekonomicznej:

· Regionalny,

· Ekologiczny,

· Przestrzenny.

Trwały przez cały XX w. Dopisujemy 4 kierunek Sozologie.

Regionalny podkreśla rolę regionu.

Regiony ekonomiczne- wydzielone na bazie kryteriów gospodarczych np. GOP (Górnośląski Okręg Przemysłowy). Badanie zjawisk w układzie regionów, kierunek regionalny jest silnie rozwijany (gmina, województwo, powiat itp.)

Ekologiczny:

Ekologia nauka o warunkach rozwoju środowiska, rozwoju w kategorii społecznej, fizycznej. (Partie Zielonych, Greenpeace).

Przestrzenny- przestrzeń geograficzna podstawowy zasób naturalny, funkcjonujemy w przestrzeni, badanie przestrzennych aspektów zjawisk społeczno- ekonomicznych.

Sozologia- Walery Gett

Nauka o ochronie i ukształtowaniu środowiska.

Definicja:

Geografia ekonomiczna jest to nauka, która bada zjawiska i procesy społeczno- ekonomiczne zachodzące w przestrzeni geograficznej.

Dlaczego mówimy geografia ekonomiczna:

- gospodarka- brak czynnika ludzkiego-, dlatego ekonomiczna.

Temat: System informacji geograficznej.

Posiadanie informacji, poszerzanie jest gwarantem rozwoju.

Mapa- element wspomagający

Informacja statystyczna jako źródło wiedzy geograficznej. Informacja kartograficzna.

Informacje można przekazywać w różny sposób: opis, rysunek, zdjęcia, dane liczbowe.

Statystyka na usługach geografii:

Koordynator gromadzenia danych GUS.

Statystyka regionalna- gromadzenie danych w jednostkach przestrzennych jest podstawą.

Statystyka narodowa.

Główny Instytut Górnictwa- zbiera wszystkie dane o górnictwie (górnictwie Katowicach).

Instytut Gazu i Nafty- Warszawa

Instytut ziemniaka- Koszalin itd.

Podstawowy nośnik wiedzy statystycznej są mierniki albo wskaźniki statystyczne są to dane liczbowe w odpowiedni sposób podane.

Dwa typy mierników, wskaźników statystycznych:

1. Podstawowy (ogólny).

2. Wskaźniki relatywne- względne.

Podstawowy- dane liczbowe o zjawiskach różnorodnych (społecznych, demograficznych, gospodarczych) przedstawione w liczbach ogólnych, bez odniesienia do czegokolwiek (ile, jak dużo). Ludność (demograficzne problemy).

Typy wskaźników podstawowych:

1. Liczba ludności w województwie Śląskim ogółem w 2002 r.

2. Wydobycie węgla kamiennego w Polsce w 2002 r. w mln. Ton.

3. Zbiory żyta w województwie Łódzkim w 2002 r. w tonach (kwintalach).

Relatywne- pochodzi od relacji jednego wskaźnika względem drugiego, to, co uzyskamy jest informacją względną, relatywną.

1. Liczba ludności w województwie Śląskim do powierzchni województwa Śląskiego= ile osób na 1 km2 (demograficzny).

2. Liczba wydobycia węgla do liczby górników (pracowników dołowych)= wydajność na 1 pracującego w górnictwie (wskaźnik ekonomiczny).

3. Produkcja zbóż (innych upraw) do powierzchni upraw- wydajność z hektara.

Wskaźnik skolaryzacji- liczba osób studiujących na 10 tys. Osób w państwie, mówi o procesie kształcenia. 185 osób na 10 000 mieszkańców.

Statystyka światowa, europejska, polska, gminna itp.

Informacja kartograficzna.

Pierwsze mapy były zorientowane na południe teraz są na północ- np. w Polinezji.

Kartografia- dziedzina równoległa do geografii.

Mapa wsparcie dla geografii, historii, biologii, transport, turystyka itd.

Metakartografia- (Meta oznacza poza albo ponad) są to pozakartograficzne metody prezentowania zjawisk na mapie, mogą to być:

Zdjęcia lotnicze, opis na mapie, wzory matematyczne, zdjęcia zwykłe i inne informacje (mapy spedycyjne w Niemczech- obciążenie dobowe, przejazdy, tablice średniego czasu przejazdu i spalania.)

Analiza naukowa mapy (7 sposobów):

1. Metoda wizualna- czytanie za pomocą mapy.

2. Metoda kartometryczna- odczytywanie z mapy długości, wysokości, głębokości, powierzchni w kategoriach wymiarów, fizyczne.

3. Metoda graficzna- polega na tym, że z mapy możemy wykonać rysunek. Mapa poziomicowa- wykonanie przekroju, graficzny obraz tego, co jest płaskie.

4. Metoda matematyczno- statystyczna.

5. Metoda za pomocą programowania matematycznego 4 i 5 to metody ilościowe do analizowania zjawisk na mapach, treści map.

6. Metoda przetwarzania -przekształcania mapy np. z mapy klasy gleb robimy mapę poszczególnych optymalnych upraw.

7. Automatyzacja analizy przez urządzenia łączy z sobą optykę, elekronike, - skaner, komputer, laser, jest kosztowna, techniki wojskowe.

WYKŁAD II 09.11.03

Środowisko jest to wszystko to, co nas otacza. Jest przyroda- to otaczająca nas przyroda.

Części składowe środowiska:

1. Litosfera.

2. Atmosfera

3. Hydrosfera. Sfera.

4. Pedosfera.

5. Biosfera.

Ad.1.

Litosfera

Mezosfera

Jądro ziemi

Litosfera obejmuje twardą, litą warstwę skorupy ziemskiej powstałe w procesie, który trwa 7 milionów lat.

Zewnętrzna powierzchnia litosfery na niej funkcjonuje człowiek.

Ad.2.

Atmosfera- powłoka gazowa, która otacza ziemię i jest bardzo zróżnicowana składem chemicznym i właściwościami fizycznymi.

Atmosfera

Troposfera grubość 7-8 km nad biegunami i

10-11 km nad równikiem.

21% tlenu

78% azot

Atmosfera ma praktyczne przełożenie na klimat.
Ad.3.

Hydrosfera- woda nie ma substytutu.

Ad.4.

Pedosfera- zewnętrzna warstwa skorupy ziemskiej, gleby.

Ad.5.

Biosfera. Bio- kojarzy się ze światem organicznym. Kojarzy się z flora i fauną. W biosferze jest miejsce dla człowieka. Granica wytrzymałości biosfery.