Konkurencja jest pojęciem normatywnym, ale nie doczekała się definicji legalnej. W mowie potocznej konkurencja uchodzi za synonim rywalizacji. Z kolei Sąd Antymonopolowy zdefiniował konkurencję jako współzawodnictwo wielu podmiotów, które, działając na jednym rynku, dążą do tego samego celu uzyskania na nim przewagi. W definicji tej pominięto w ogóle kryterium efektu społeczno-ekonomicznego, przez co poza jej zakresem znalazła się tzw. konkurencja potencjalna (sytuacja w której na rynku działa jeden podmiot, który w obawie przed wejściem na rynek silnych konkurentów zachowuje się tak, jakby ci konkurenci faktycznie istnieli).
1-2. Ogólna charakterystyka systemu prawnej ochrony konkurencji w Polsce.
System prawnej ochrony konkurencji tworzą regulacje prawne chroniące konkurencję i jakość konkurowania; są to:
a) prawo antymonopolowego à przepisy ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów;
à cel: ochrona ekonomicznych mechanizmów konkurencji w interesie publicznym i ochrona zbiorowych interesów (p. niżej);
à instrumenty ochrony konkurencji: decyzje prezesa UOKiK i orzeczenia SOKiK;
b) prawo nieuczciwej konkurencji à przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;
à cel: ochrona indywidualnych interesów przedsiębiorców;
à instrumenty: orzeczenia sądów powszechnych;
c) prawo subwencyjne à przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej;
à cel: ochrona konkurencji w interesie publicznym i ochrona indywidualnych interesów przedsiębiorców;
à instrumenty: decyzje prezesa UOKiK.
3. Cele UOKiK.
Celami UoKiK są:
a) rozwój i ochrona konkurencji;
b) ochrona zbiorowych [tzn. nie – indywidualnych] interesów przedsiębiorców
i konsumentów.
Oba cele mają charakter publicznoprawny i służą osiągnięciu celu nadrzędnego, jakim jest dążenie do osiągnięcia korzystnych efektów społeczno – ekonomicznych (wzrost produkcji, wzrost jakości towarów i usług, wzrost liczby miejsc pracy, spadek cen i kosztów produkcji etc.) i jednoczesne zwalczanie zjawisk negatywnych wiążących się z istnieniem konkurencji lub jej ograniczaniem.
4. Zakres przestrzenny obowiązywania ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
Zakres stosowania UOKiK jest eksterytorialny; przepisy ustawy stosuje się do wszelkich opisanych w niej zachowań antykonkurencyjnych, które wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium RP (art. 1 ust. 2 UOKiK),co w szczególności oznacza, że:
a) dla zastosowania przepisów ustawy do konkretnego zachowania nie ma znaczenia to, gdzie zostało ono podjęte, ani to, czy jest zgodne z prawem obowiązującym w miejscu ich podjęcia;
b) przepisów ustawy nie stosuje się do nawet najperfidniejszych zachowań antykonkurencyjnych podejmowanych na terytorium RP, jeśli ich skutki nie mają szansy ujawnić się w Polsce.
Dla oceny, czy działanie przedsiębiorcy zagranicznego ma na terytorium RP skutek praktyki antykonkurencyjnej, miarodajna jest jego pozycja rynkowa na rynku zagranicznym. Podobnie, dla oceny, czy zagraniczny przedsiębiorca stosuje praktyki ograniczające konkurencję, nie jest miarodajne otoczenie rynkowe istniejące na rynku polski, jeśli ów zagraniczny przedsiębiorca na ten rynek nigdy nie wszedł.
5. Wyłączenia spod zakresu obowiązywania UoOKiK.
UOKiK nie stosuje się:
a) w zakresie, w jakim podważałyby istnienie lub treść praw własności intelektualnej i przemysłowej;
à UOKiK stosuje się w pozostałym zakresie, tzn. w odniesieniu do praktyk korzystania z praw własności intelektualnej i przemysłowej przez przedsiębiorców - w szczególności do zawieranych między przedsiębiorcami umów licencyjnych i umów know-how;
à prawa własności intelektualnej i przemysłowej są prawami wyłącznymi; tworzą po stronie uprawnionego monopol na korzystanie z nich, ale istnienie podobnych monopoli nie zagraża ekonomicznym mechanizmom konkurencji (a z reguły wręcz ją stymuluje), a w każdym razie nie jest w stanie zagrażać im do tego stopnia, aby uzasadniało ingerencję w istnienie i treść praw wyłącznych, a tym samym w opłacalność prowadzenia badań naukowych, twórczości artystycznej etc.;
b) do ograniczeń konkurencji dopuszczonych mocą odrębnych ustaw;
à ograniczeniem konkurencji jest sytuacja, w których wszyscy lub część konkurujących przedsiębiorców rezygnuje w całkowicie lub częściowo z dalszej rywalizacji (ad maiori in minus w grę wchodzi także eliminacja konkurencji, czyli sytuacja, w której powstaje monopol);
à w grę wchodzą m.in.:
· monopol Państwa na prowadzenie działalności w zakresie gier liczbowych, loterii pieniężnych, wideoloterii i gry telebingo [p. ustawa o grach i zakładach wzajemnych];
· zasada Third Person Access i wynikające z niej ograniczenie swobody dysponowania siecią przesyłową przez przedsiębiorstwa energetyczne [p. art. 4 ust. 2-3 Prawa energetycznego];
· ograniczenia co do wysokości ceny i wielkości produkcji cukru [p. ustawa o regulacji rynku cukru].
c) do układów zbiorowych pracy [porozumień między pracodawcami i grupą pracowników];
à wyłączenie spod reżimu UOKiK układów zbiorowych pracy nie formułuje wyjątku, ale truizm - pracownicy nie są samodzielnymi uczestnikami rynku i nie służy im status przedsiębiorców, zaś nie będąc przedsiębiorcami nie mogą zawierać porozumień w rozumieniu UOKiK, nie mówiąc już o porozumieniach ograniczających konkurencję;
6. Zakres podmiotowy UOKiK.
Adresatami UOKiK są:
a) przedsiębiorcy;
b) konsumenci;
c) organy władzy publicznej i inne instytucje ochrony konkurencji i konsumentów, w tym w
szczególności:
à prezes UOKiK;
à sąd ochrony konkurencji i konsumentów;
à rzecznicy praw konsumentów;
à organy Państwowej Inspekcji Handlowej i innych inspekcji.
7. Pojęcie przedsiębiorcy w UOKiK.
W rozumieniu UOKiK przedsiębiorcą jest:
a) przedsiębiorca w rozumieniu USDG à tzn. podmiot wykonujący we własnym imieniu oraz w sposób zorganizowany i ciągły zarobkową działalność wytwórczą (bez działalności wytwórczej w rolnictwie), budowlaną, handlowa, usługową (bez usług agroturystycznych), górniczą lub inną działalność zawodową;
b) podmiot organizujący lub świadczący usługi o charakterze użyteczności publicznej à chodzi o powszechnie dostępne usługi, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności; podmiot organizujący i/lub świadczący tego rodzaju usługi jest przedsiębiorcą w rozumieniu UOKiK wyłącznie w zakresie, w jakim je organizuje i świadczy (jeśli takim podmiotem jest jednostka samorządu terytorialnego, reżimowi UOKiK w żadnym wypadku nie podlega jej działalność władcza);
c) osoba fizyczna wykonująca zawód we własnym imieniu i na własny rachunek lub prowadząca działalność w ramach wykonywania takiego zawodu à chodzi o osoby wykonujące tzw. wolne zawody (jak adwokaci, lekarze, architekci, biegli rewidenci etc.); art. 4 pkt 1b) UOKiK jest zabytkiem, z czasów gdy wykonujący wolne zawody nie byli przedsiębiorcami w rozumieniu Prawa działalności gospodarczej; w rozumieniu USDG są;
d) osoba fizyczna posiadająca akcje lub udziały zapewniające jej co najmniej 25% głosów w organach co najmniej jednego przedsiębiorcy lub posiadająca kontrolę [uprawnienia, które, łącznie lub osobno, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności prawnych i faktycznych, umożliwiają wywieranie decydującego wpływu na określonego przedsiębiorcę (przedsiębiorców)] nad co najmniej jednym przedsiębiorcą, jeśli podejmuje działania koncentracyjne.
8. Organy orzekające i inne podmioty właściwe w sprawach ochrony konkurencji i
konsumentów.
Podmiotami właściwymi w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów są:
a) prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
à prezes UOKiK jest centralnym organ administracji rządowej; podlega prezesowi Rady
Ministrów [jako tzw. organ pozaresortowy];
à prezes UOKiK jest właściwym organem ochrony konkurencji w rozumieniu prawa
wspólnotowego;
à prezesa UOKiK powołuje na 5 lat; zostaje nim zwycięzca konkursu na to stanowisko;
w konkursie mogą brać osoby z wykształceniem wyższym oraz z dużą wiedzą teoretyczną i doświadczenie z zakresu gospodarki rynkowej oraz ochrony konkurencji i konsumentów; prezes UOKiK jest odwoływany po upływie kadencji, a wcześniej tylko w przypadku nawiązania przez niego stosunku pracy (z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku profesora w szkole wyższej lub placówce naukowej), podjęcia działalności gospodarczej w charakterze przedsiębiorcy lub objęcia funkcji członka organu zarządzającego lub kontrolnego przedsiębiorcy;
à Prezes UOKiK wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów;
à zadania omówione w zagadnieniu 11!!
b) Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta [SOKiK]:
à SOKiK jest z urzędu wydział gospodarczy Sądu Okręgowego w Warszawie; SOKiK jest
sądem wyspecjalizowanym, ale należy wobec powyższego do struktury sądów powszechnych (w szczególności nie jest sądem administracyjnym, mimo tego co zostało w następnym punkcie);
à SOKiK rozpoznaje odwołania od postanowień i decyzji prezesa UOKiK wydanych
w postępowaniach prowadzonych na podstawie UOKiK; w sprawach tych SOKiK wydaje wyrok, na który służy odwołanie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie (wcześniej wyrok SOKiK był ostateczny i jedynym środkiem jego zaskarżenia była kasacja; później ktoś się dopatrzył, że to trochę nie bardzo przystaje do konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego :D);
à postępowanie przed SOKiK regulują przepisy KPC o postępowaniu w sprawach
gospodarczych;
à stronie, która wniosła odwołanie od postanowienia lub decyzji prezesa UOKiK nie służą
nadzwyczajne środki wzruszenia tych postanowień i decyzji;
c) organy Państwowej Inspekcji Handlowej
à organy PIH są właściwe do wydawania upoważnień do przeprowadzenia kontroli
w siedzibie przedsiębiorcy w toku postępowania przed prezesem UOKiK; pracownicy PIH są uprawnieni do przeprowadzania takich kontroli [kontrola dotyczy okoliczności objętych postępowaniem przed prezesem UOKiK;
kontrolującemu służy prawo:
• wstępu na grunt oraz do budynków, lokali, pomieszczeń i środków transportu
kontrolowanego przedsiębiorcy;
• żądania udostępnienia akt, ksiąg i wszelkich innych dokumentów związanych
z przedmiotem kontroli;
• żądania od kontrolowanego przedsiębiorcy, osoby uprawnionej do jego
reprezentowania oraz posiadacza kontrolowanej nieruchomości, lokalu etc. udzielenia wyjaśnień w związku z przedmiotem kontroli;
W toku takiej kontroli pracownicy PIH mogą przeprowadzić przeszukanie, o ile zgodził się na to SOKiK (z wnioskiem o zgodę występuje prezes UOKiK);
d) organy samorządu terytorialnego
à wykonuja zdania z akresu ochrony interesów konsumentów określone w przepisach
szczegółowych oraz zadania w zakresie ochrony praw konsumentów polegające na prowadzeniu edukacji konsumenckiej;
à zadania samorządów powiatowychw zakresie ochrony praw konsumentów wykonują
powiatowi i miejscy rzecznicy konsumentów
à rzecznik konsumentów jest organem samorządu powiatowego;
rzecznika konsumentów:
• powołuje i odwołuje organ stanowiący i kontrolny powiatu, któremu rzecznik
bezpośrednio podlega i przed którym ponosi odpowiedzialność (ustawodawca nie precyzuje jaką, najprawdopodobniej nie chodzi o odpowiedzialność karną ani odpowiedzialność osób prowadzących hotel, ale o odpowiedzialność za prawidłowe wykonywanie swoich obowiązków);
• zatrudnia starosta, który wykonuje wobec niego czynności z zakresu prawa pracy;
pozycję organizacyjną i wysokość wynagrodzenia rzecznika określają odpowiednio statut powiatu i przepisy o pracownikach samorządowych;
à zadania rzecznika – zagadnienie 12
e) organizacje konsumenckie
à organizacjami konsumenckimi są niezależne od przedsiębiorców (i związków przedsiębiorców)
organizacje społeczne, których zadania statutowe obejmują ochronę interesów konsumentów;
à organizacje konsumenckie reprezentują interesy konsumentów wobec organów administracji
publicznej;
à organizacje mogą uczestniczyć w realizacji rządowej polityki konsumenckiej;
à organizacje konsumenckie mają w szczególności prawo do:
α) opiniowania projektów aktów prawnych dotyczących praw i interesów konsumentów;
β) przeprowadzania testów produktów i usług i publikowania ich wyników; prowadzenia
poradnictwa konsumenckiego, opracowywania i wdrażania konsumenckich programów edukacyjnych, wydawania publikacji o tematyce konsumenckiej;
γ) wykonywania publicznych zadań z zakresu ochrony konsumentów zleconych im przez
władze publiczne oraz ubiegania się o dotację na realizację tych zadań;
δ) składania wniosków o wszczęcie postępowania antymonopolowego lub postępowania
w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów;
f) inne instytucje, do których ustawowych lub statutowych zadań należy ochrona interesów konsumentów.
9. Status prawny Prezesa UOKiK.
Prezes UOKiK jest centralnym organ administracji rządowej; podlega prezesowi Rady Ministrów [jako tzw. organ poza resortowy]. Prezes UOKiK jest właściwym organem ochrony konkurencji w rozumieniu prawa wspólnotowego.
Prezesa UOKiK powołuje na 5 lat; zostaje nim zwycięzca konkursu na to stanowisko. W konkursie mogą brać osoby z wykształceniem wyższym oraz z duż...
solay87