NR6-01-12q.pdf

Nowy prezes

Prezesem Ogólnopolskiego

Stowarzyszenia Plantatorów Winoroœli

i Producentów Wina zosta³ mgr

Roman Grad, urzêdnik wydzia³u

kultury Urzêdu Miejskiego w Zielonej

Górze. Roman Grad pe³ni

jednoczeœnie funkcjê sekretarza

Lubuskiego Stowarzyszenia

Winiarskiego.

Winobranie A.D. 1977.

Fot. Czes³aw £uniewicz

Winoroœl w Kroœnie Odrz.

W Kroœnie Odrzañskim ukaza³ siê

biuletyn miejscowego ko³a

terenowego Stowarzyszenia

In¿ynierów i Techników Ogrodnictwa,

poœwiêcony uprawie winoroœli:

„Winoroœl w 1000-leciu Krosna i

Ziemi Kroœnieñskiej". Od ponad 20 lat

mieszkañcy Ziemi Kroœnieñskiej

zainteresowani upraw¹ roœlin

zrzeszeni s¹ w terenowym kole SITO,

przy którym dzia³a Sekcja Mi³oœników

Winoroœli. Z inicjatywy cz³onka tej

organizacji W³adys³awa

Zwierzchowskiego, autora ksi¹¿ki

„Winoroœl i jej dzieje w Polsce, a

szczególnie na Ziemi Kroœnieñskiej”

(Krosno Odrzañskie, 2002),

w szko³ach na terenie kroœnieñskiej

gminy powstaj¹ szkolne ko³a mi³oœni-

ków winoroœli. Pod patronatem

burmistrza Krosna Odrz. Andrzeja

Chinalskiego w miejskich szko³ach

przeprowadzono konkurs wiedzy

o winiarskiej przesz³oœci Krosna.

Krzewy winne uprawiane s¹ w nad-

odrzañskich winnicach Krosna od

1154 r.

Miros³aw Kuleba

Polskie centrum wina

O pewnej porze, która nadchodzi nieodmiennie ka¿dego roku, dojrzewaj¹ce w butel-

kach wino traci na krótko swoj¹ krystaliczn¹ klarownoœæ. Tajemniczy proces, który

w nim wtedy zachodzi, wkrótce mija bez œladu, aby powróciæ za rok o tym samym czasie.

Wzburzenie wina przypada na okres kwitnienia krzewów, tej wielkiej chwili, kiedy rodz¹

siê owoce i przysz³e wino.

Winiarze wiedz¹, ¿e w trunku zachowana jest pamiêæ kwitn¹cej winnicy, w jakiœ

zagadkowy sposób zapisana, wdrukowana w genetyczny kod roœliny i jej p³odów,

a potem trwaj¹ca jeszcze w ¿ywym organizmie wina. ¯yj¹ca tak d³ugo, póki ¿yje wino. Bo

wino to ¿ywa istota, nadto obdarzona duchowoœci¹ wy¿szego rzêdu, jako ¿e liturgia

chrzeœcijañska „tchnê³a w wino nadprzyrodzon¹ moc”.

Winobranie, które ka¿dego roku powraca do naszego miasta, jest takim samym

przypomnieniem ca³ej jego historii, jak doroczne zakwitanie wina. Zielon¹ Górê

ogo³ocono z jej winnic, t³oczni moszczu i rozlewni wina, ale odwieczny rytua³ trwa

i bêdzie powracaæ po kres historii miasta. To ho³d jego najg³êbszej istocie, zapisanej

w murach, brukach i ogrodach, to postrzeganie i prze¿ywanie, na przekór zmianom jakie

niesie czas, tajemnej duszy miasta, tego wyj¹tkowego, jedynego miejsca na ziemi.

Zamieszkuj¹c w jego murach, wnikaj¹c korzeniami w glebê jego prastarego terytorium,

wyznaczonego najdalszym krêgiem niegdysiejszych winnic, bierzemy w spadek ca³e

dziedzictwo dziejów. To odpowiedzialnoœæ, i koniecznoœæ pilnej pracy, i zaszczyt.

I szczêœcie, ¿e przysz³o nam ¿yæ tutaj i teraz.

Krzysztof Chmielnik, w³aœciciel firmy

doradztwa biznesowego i publicysta

opracowa³ w ramach dzia³añ

Stowarzyszenia Dialog-Rozwój-

Wspó³praca projekt edukacyjny

zatytu³owany „Zielona Góra polskim

centrum wina regionalnego”. Jego

celem jest przygotowanie zawodowe

i podniesienie kwalifikacji osób

zajmuj¹cych siê lub chc¹cych siê

zajmowaæ upraw¹ winoroœli

i zainteresowanych produkcj¹ wina

w okolicach Zielonej Góry, a tak¿e

utworzenie w naszym mieœcie centrum

edukacji winiarskiej. Projekt ma

s³u¿yæ tak¿e promocji Zielonej Góry

jako polskiego centrum rewitalizacji

uprawy winoroœli.

W dniach 30. IV - 3. V b.r. w Ksi¹¿u ko³o Wa³brzycha odby³y siê

Doroczne Targi Kwiatów - wielka impreza handlowa, gromadz¹ca

ka¿dego dnia 60 tysiêcy odwiedzaj¹cych. Cz³onkowie Lubuskiego

Stowarzyszenia Winiarskiego wystawili swoje wyroby na stoisku

prezentuj¹cym tradycyjne rzemios³o winiarskie.

2 czerwca w ramach obchodów Dni Sulechowa w tamtejszym

Domu Kultury odby³a siê Konferencja Winiarska. Referaty

wyg³osili Danuta Krojcig, Roman Grad i Feliks Kremer.

3 czerwca na stoisku winiarskim, zorganizowanym w czasie

obchodów Dni Sulechowa, Roman Grad, reprezentuj¹cy oba

zielonogórskie stowarzyszenia winiarskie, przeprowadzi³ pokaz

wyt³aczania winogron na oryginalnej prasie winiarskiej

wypo¿yczonej z Muzeum Etnograficznego w Ochli. Odby³ siê te¿

konkurs win wyprodukowanych przez sulechowskich winiarzy. W komisji degustacyjnej zasiedli: burmistrz Sulechowa, Ignacy

Odwa¿ny, Danuta Krojcig, Roman Grad i Feliks Kremer.

5 czerwca winiarze zaprezentowali swoje stoisko zorganizowane z okazji Dni Nauki Uniwersytetu Zielonogórskiego. W czasie

rodzinnego festynu mo¿na by³o zapoznaæ siê z tradycjami winiarskimi Zielonej Góry, nabyæ sadzonki winoroœli i zasiêgn¹æ informacji na

temat uprawy winnic w punkcie doradztwa.

5 czerwca w Kalsku odby³y siê doroczne Targi Rolnicze, na których pokazano wystawê zdjêæ ilustruj¹cych dzia³alnoœæ lubuskich

winiarzy, a swoj¹ bogat¹ ofertê handlow¹ zaprezentowa³a Winnica „Kinga” ze Starej Wsi.

11 czerwca odby³o siê III Zielonogórskie Targowisko Winiarskie. Na stoiskach i straganach rozstawionych wokó³ „Palmiarni” mo¿na

by³o nabyæ profesjonalny sprzêt do produkcji wina, akcesoria winiarskie, sadzonki winoroœli i literaturê o tematyce winiarskiej. Wœród

goœci Targowiska by³a prezydent Zielonej Góry, pani Bo¿ena Ronowicz, oraz Zbigniew Paku³a, redaktor naczelny pisma „Œwiat Win”.

Aneta Borkowska*

W Archiwum Pañstwowym w Zielonej Górze, w zespole akt miasta Zielona Góra, zachowa³ siê

interesuj¹cy poszyt z lat 1842-1852, opatrzony sygnatur¹ 2347. Jego ok³adkê zatytu³owano: „Acta

betreffend die Zusendung von Weinfrüchten und (...) dem König und anderen hohen Personen”, co znaczy:

„Akta dotycz¹ce wysy³ki winogron i [nieczytelne] królowi i innym wysoko postawionym osobom”. Poszyt

nosi te¿ stare sygnatury Städtisches Archiv Grünberg, Schles.: „Fach 102 No. 3. Nr. 44 Schrank 1” i datê

za³o¿enia akt: „Vo. 1. vom 17ten Oktober 1842” (volumin 1, od 17 paŸdziernika 1842 r.).

Akta licz¹ 63 strony. Maj¹ miêkk¹ tekturow¹ oprawê. S¹ dobrze zachowane. Pisma, wy³¹cznie rêkopisy

sporz¹dzone na papierze czerpanym b¹dŸ eleganckim papierze welinowym z t³oczonymi znakami

firmowymi, s¹ czytelne, choæ wykonane ró¿nym charakterem pisma. Wœród filigranów widzimy syrenê

dm¹c¹ w fanfarê, znak londyñskiej firmy Bath, wielkanocnego baranka z chor¹gwi¹ i znak wodny firmy

I. G. Zenckner Liegnitz.

Dziêki temu, ¿e w poszycie pozostawiono koperty - niekiedy stanowi¹ce jedn¹ ze stron pisma, które by³o

sk³adane w specjalny sposób - zachowa³o siê bardzo dobrze piêæ pieczêci urzêdowych, odciœniêtych

w czerwonym laku (strony 9, 25, 26a, 26b i 44a) oraz kilka pieczêci sygnetowych, równie¿ odbitych w laku.

Jedna z wielkich pieczêci urzêdowych, Nadprezydenta Rejencji Œl¹skiej, przedstawia podwójnie

ukoronowanego or³a oraz dwie postacie mêskie w koronach, wsparte na ber³ach, i jest opatrzona napisem:

„Koenigl: Preuss: Ober Praesident der Provinz Schlesien”. Dobrze zachowa³a siê tak¿e wielka pieczêæ

Generalnej Superintendentury Rejencji Œl¹skiej („Generalsuperintendentur der Provinz Schlesien”). Na

odwrocie koperty ze stemplem pocztowym Legnicy znajduje siê sygnetowa pieczêæ odciœniêta w czerwonym

laku, przedstawiaj¹ca tarczê herbow¹ podzielon¹ pionowo na pó³, obie czêœci przeciête belk¹ na skos,

w górnym polu skrzydlaty gryf, w klejnocie ten sam gryf trzymaj¹cy krzy¿ zakoñczony trzema liliami.

Wiêkszoœæ dokumentów to brudnopisy pism magistratu Zielonej Góry, adresowane do Jego Wysokoœci Króla Prus oraz jego ministrów, dotycz¹ce

wysy³ki zielonogórskich winogron na królewski stó³. Drugi rodzaj pism stanowi¹ podziêkowania w³adz Rejencji Œl¹skiej za dostarczone owoce,

adresowane do magistratu Zielonej Góry.

Adresatami pism magistratu s¹ np. król pruski Fryderyk Wilhelm III, przebywaj¹cy w podberliñskiej rezydencji, minister spraw wewnêtrznych von

Badel w Berlinie, rz¹d krajowy w Legnicy

Lektura akt zaowocowa³a niezwyk³ym odkryciem: oto wœród dokumentów znajduje siê luŸna karta, nie sygnowana kolejnym numerem strony. Jest to

koperta listu adresowanego do magistratu Zielonej Góry, opatrzona znaczkiem Poczty Rzeszy Niemieckiej o nominale 10 fenigów, ostemplowanym

okr¹g³ym stemplem poczty w Siedlisku (Carolath) z dat¹ 29 kwietnia 1880 r. oraz prostok¹tnym stemplem poczty w Zielonej Górze z t¹ sam¹ dat¹. Na

odwrotnej, czystej stronie koperty znajduj¹ siê zapiski, podpisane w nastêpuj¹cy sposób: „2 maja 1924 r., Hugo Schmidt, miejski archiwista”. Notatki

dotycz¹ wysy³ki winogron, które w latach 1842-1852 trafi³y m.in. do ministrów: hrabiego von Stolberga w Legnicy, von Eichhorna i von Wesphalena w

Berlinie, a tak¿e von Witzlebena i hrabiego von Zedlitza w Legnicy. Schmidt odnotowa³ tak¿e cztery transporty zielonogórskich winogron dla króla

Fryderyka Wilhelma III w Sans-souci: 25. X 1845 r., 21. X 1846 r., 18. X 1848 r., 27. X 1852 r. Kartka nie nosi œladów przeszycia, trafi³a zatem do akt

przypadkowo: musia³ j¹ tam zostawiæ sam Hugo Schmidt, mo¿e przez zapomnienie.

Na uwagê zas³uguje te¿ fakt, ¿e przed 125. laty list wys³any z Siedliska dyli¿ansem pocztowym dotar³ do Zielonej Góry tego samego dnia. Ciekawe, ile

czasu potrzebowa³by dzisiaj na pokonanie tej drogi...

_________________

* Mgr Aneta Borkowska , historyk z wykszta³cenia, jest kustoszem Archiwum Pañstwowego w Zielonej Górze.

Akta dotycz¹ce wysy³ki przez zielonogórski magistrat winogron

i wina dla pruskiego króla i innych wa¿nych osób.

Archiwum Pañstwowe w Zielonej Górze,

akta miasta Zielona Góra, sygn. 2347

Na Targach Kwiatów w Ksi¹¿u goœci³ zielonogórski Bachus (w osobie Romana Grada),

z ma³¿onk¹ Ma³gorzat¹ w roli Bachantki. Wina i miody w³asnego wyrobu prezentowa³ dr Marek Senator

Miros³aw Kuleba

Urzêdowe og³aszanie pocz¹tku zbio-

rów winogron w mieœcie i okolicach

datuje siê od roku 1842. Zosta³o

zatwierdzone dekretem królewskim

z 16 wrzeœnia 1842 r. na wniosek

Zwi¹zku Rzemios³ i Ogrodnictwa

(Gewerbe- und Gartenverein), kierowa-

nego przez ówczesnego burmistrza

Krügera. Winiarze byli zdania, ¿e taka

regulacja jest w miejscowych warunkach

niezbêdna dla uzyskania plonów jak

najwy¿szej jakoœci. Zagro¿enie dla tego

mog³y stanowiæ zbiory zbyt wczesne,

kiedy winogron na krzewach nie osi¹gn¹³

jeszcze pe³nej dojrza³oœci. Wielu winiarzy œpieszy³o jednak zebraæ swój plon jak najszybciej, aby wczeœniej od innych

uzyskaæ wino do sprzeda¿y.

Odt¹d pocz¹tek winobrania i t³oczenia wina wyznacza³ dla gminy Zielona Góra magistrat, na podstawie opinii specjalnie

w tym celu powo³ywanej komisji winiarzy.

Od roku 1846 w Zielonej Górze obchodzono jesieni¹ œwiêto winobrania. Pierwsze obchody zorganizowano z inicjatywy

Friedricha Förstera jako œwiêto dziêkczynienia za obfite plony. Oto jak opisuje tê pioniersk¹ uroczystoœæ kronikarz, Heinrich

Adolph Pilz: „Dziêki wyœmienitym zbiorom winogron miejscowe w³adze wpad³y na pomys³ urz¹dzenia specjalnego œwiêta

ludowego, nazwanego te¿ i dziêkczynnym, lub œwiêtem przyjaŸni. Obchody rozpoczêto 25 paŸdziernika i pokry³y siê one z

zakoñczeniem zbiorów. Do wspólnego biesiadowania zaproszeni zostali wszyscy winiarze i wszystkie winiarki z ca³ego

miasta i okolicznych wsi oraz w³aœciciele ogrodów. Uczestnicy przybyli przyozdobieni w girlandy listowia b¹dŸ bukiety

winogron. Ca³oœæ rozpoczê³a siê wczeœnie, bo o godzinie 8 rano, na Nowym Rynku. Stanê³o tam 1300 osób trzymaj¹cych

³opocz¹ce chor¹gwie, a przez miasto bieg³ przemi³y rytm dŸwiêcznej muzyki. Zaintonowano pieœñ „Dziêkujmy wszyscy

Bogu”. W pochodzie znajdowali siê cz³onkowie Bractwa Kurkowego oraz Mêskiego Zwi¹zku Œpiewaczego. Ca³oœæ ruszy³a

do koœcio³ów, w których równoczeœnie odprawiono msze œwiête. Po mszach mowê do zebranych wyg³osi³ z wie¿y ratuszowej

burmistrz Krüger. Po tym pochód ruszy³ ponownie w kierunku Nowego Rynku, na którym znajdowa³ siê ozdobiony

girlandami listowia winnego oraz za³adowany wypiekami czterokonny wóz. Nad nim unosi³a siê korona, z której na

wszystkie strony zwisa³y wstêgi i tasiemki zawieszone tam przez miejscowe dziewczêta. Ponadto znajdowa³a siê tam d³uga

na pó³tora metra kiœæ winogronowa, któr¹ u³o¿ono kunsztownie z kilku innych kiœci szlachetnych winogron koloru ¿ó³tego.

Ca³oœæ wisia³a na wysokim s³upie, niesionym przez dwóch mê¿czyzn. Jako trzeci jecha³ czterokonny pojazd, na którym

ustawiona by³a wielka beczka wina, ma³a prasa winiarska z winnymi gronami, szypu³kownica, miazgownica, beczka pe³na

winogron, haki, cedzaki, probierze s³u¿¹ce do mierzenia jakoœci wina, s³owem wszystko, co nieod³¹cznie zwi¹zane jest z

przetwórstwem i sk³adowaniem wina. Tutaj zosta³o to niezwykle przemyœlnie zebrane i przyozdobione kwiatami oraz

winnym listowiem. Na przedzie, przed beczk¹ wina sta³ bednarz trzymaj¹cy w d³oniach korkoci¹g i butelkê. Pochód

stopniowo rós³, ci¹gn¹c po kolei przez wszystkie ulice miasta. Nastêpnie zgromadzone towarzystwo uda³o siê ponownie na

Nowy Rynek, by tu napocz¹æ pierwsz¹ butelkê wina, rozlewaj¹c jej zawartoœæ w kielichy, które nastêpnie pot³uczono.

Wieczorem na wzniesieniach poza miastem urz¹dzono pokazy ogni sztucznych. Niestety, ca³oœci przeszkodzi³a silna mg³a.

Œwiece i fajerwerki, których wartoœæ wynosi³a do 70 talarów, zmagazynowano zatem z przeznaczeniem na rok nastêpny”.

Prób¹ wypromowania win zielonogórskich poza regionem by³a degustacja, jak¹ Gewerbe- und Garten- Verein

zorganizowa³a w roku 1847 w Berlinie. Ocenê trunków powierzono winiarzom z siostrzanej organizacji, wielce powa¿anej

pruskiej Gartenbau- Verein. Berliñscy eksperci orzekli, ¿e dostarczone „wino mia³o czysty i pe³ny smak, by³o mocne i wolne

od nadmiaru kwasów, nie by³ tak¿e wyczuwalny ¿aden obcy posmak, obecny niekiedy w wiejskich winach”.

Kolejna degustacja win zielonogórskich i miœnieñskich odby³a siê wkrótce w Hamburgu. Przedstawione do próby wina

uzyska³y atesty dwóch tamtejszych znanych domów maklerskich, Schalla i Hache. Jedno z wielu zielonogórskich win bia³ych

rocznika 1834 zyska³o nawet opiniê wyœmienitego.

Winobranie w roku 1850 mia³o szczególnie uroczyst¹ oprawê, œwiêtowano bowiem jubileusz 700-lecia miejscowego

winiarstwa. Œwiêtowano „zapewne zbyt wczeœnie, prêdzej by³ to jubileusz 700-lecia œl¹skiego winiarstwa” - ocenia Hugo

Schmidt. W obchodach wziê³y udzia³ delegacje Krosna Odrzañskiego, G³ogowa, ¯agania, Sulechowa i Ko¿uchowa. W

niedzielnym korowodzie, podzielonym na siedem kolumn prezentuj¹cych siedem wieków tradycji, wziê³o udzia³ 1300

winiarek i winiarzy, pochodz¹cych w wiêkszoœci z okolicznych wiosek.

Winobraniowy wóz wytwórni szampanów Briegera w jubileuszowym pochodzie 14 paŸdziernika 1900 r. (ze zbiorów T. Czy¿niewskiego)

Mieczys³aw Kaszuba*

Pielêgnacja winnicy fazie dojrzewania polega g³ównie na zapewnieniu dobrego nas³onecznienia i przewiewnoœci ca³ego

krzewu, a szczególnie gron. Zwracamy uwagê, aby winogrona nie le¿a³y na ziemi i by³y zabezpieczone przed ewentualnym

pora¿eniem przez choroby grzybowe, a jednoczeœnie mia³y zapewnion¹ maksymaln¹ iloœæ pokarmu. Spe³nienie tych

podstawowych wymogów polepsza jakoœæ owoców i przyspiesza dojrzewanie, niekiedy ju¿ pod koniec sierpnia u wczesnych

odmian.

Z pocz¹tkiem sierpnia jagody osi¹gaj¹ wielkoœæ grochu, a w drugiej po³owie miesi¹ca nabieraj¹ w³aœciwego dla danej

odmiany koloru. Dlatego uprawa gleby ogranicza siê jedynie do odchwaszczenia, aby chwasty nie zacienia³y krzewów i nie

pobiera³y z gleby sk³adników pokarmowych. Przy formie niskopiennej wokó³ pnia lekko odgarniamy ziemiê, tworz¹c do³ek

pod krzewem lub rowek wzd³u¿ rzêdu. Dziêki temu zapewniamy lepszy dostêp powietrza w dolnej czêœci krzewu, a nisko

zwisaj¹ce grona nie dotykaj¹ pod³o¿a. Podczas pielêgnacji nadziemnej czêœci winoroœli wykonujemy zabiegi podobne do

tych, jakie robiliœmy w lipcu: podwi¹zujemy ³ozy do podpór wzglêdnie je przeplatamy miêdzy drutami tak, aby pêdy nie

zwisa³y i wzajemnie siê nie zacienia³y, usuwamy tak¿e lub skracamy zbyteczne pêdy, pasierby, a nawet stare liœcie.

Likwidacja niepotrzebnych pêdów i liœci polepsza nas³onecznienie i przewiewnoœæ ca³ego krzewu. Tak utrzymane roœliny s¹

w pewnym stopniu zabezpieczone przed zara¿eniem przez m¹czniaka rzekomego.

Innym, nie wymienionym jeszcze

zabiegiem, jest przycinanie wierzcho³ków

pêdów, maj¹ce na celu wstrzymanie wzrostu

krzewu. Przyciêcie wszystkich pêdów

hamuje ich wzrost, w zwi¹zku z czym

asymilaty wytwarzane w liœciach zostaj¹

skierowane do pêdów i owoców, powoduj¹c

tym samym lepsze i wczeœniejsze

dojrzewanie. Skracanie pêdów wykonu-

jemy w sierpniu wówczas, kiedy dolna czêœæ

³ozy zaczyna dojrzewaæ, czego oznak¹ jest

lekkie zbrunatnienie, zaœ jagody osi¹gnê³y

swoj¹ wielkoœæ i lekko siê zabarwiaj¹, czyli

s¹ w pocz¹tkowej fazie dojrzewania. Pêdy

owocuj¹ce skracamy zostawiaj¹c 6-8 liœci

nad gronem, a inne pêdy d³ugie o jedn¹

trzeci¹ d³ugoœci. Czynnoœæ tê wykonujemy

sekatorem lub ostrym no¿em. Krzewów

m³odych lub pêdów s³abo rosn¹cych nie

trzeba wcale skracaæ. Wa¿ny jest w³aœciwy termin wykonania tego zabiegu: wczeœniejsze skrócenie powoduje nadmierny

wzrost pasierbów, a nawet wybijanie zimowych oczek, póŸniejsze - zmniejsza iloœæ liœci z zapasem wêglowodanów, a tym

samym mija siê z zamierzonym celem. Najw³aœciwszym czasem na skracanie jest faza zahamowania wzrostu pêdów,

nastêpuj¹ca oko³o po³owy sierpnia. Rozpoznajemy j¹ po wierzcho³kach latoroœli, które w tym czasie wyprostowuj¹ siê. Nie

przyciête pozostawiamy pêdy, z których chcemy w nastêpnym roku zrobiæ odk³ady w miejsce brakuj¹cych krzewów. Podczas

wiêkszych wiatrów pêdy spadaj¹ na ziemiê, dlatego winnicê musimy czêsto kontrolowaæ i podnosiæ pêdy le¿¹ce na ziemi.

Pod koniec sierpnia, a na pocz¹tku okresu zbiorczej dojrza³oœci owoców, mo¿na wy³amaæ czêœæ starych liœci,

zacieniaj¹cych kiœcie winogron. Ich ods³oniêcie przyœpiesza dojrzewanie i zapobiega gniciu jagód.

Gdy z pocz¹tkiem sierpnia jest ciep³o i padaj¹ deszcze, m³ode liœcie i grona mog¹ jeszcze zostaæ pora¿one grzybem. Wtedy

opryskujemy krzewy, a szczególnie grona, przeciwko m¹czniakowi rzekomemu. W drugiej po³owie miesi¹ca, kiedy liœcie

zestarza³y siê, a jagody ju¿ dojrzewaj¹, opryski s¹ niepotrzebne, gdy¿ roœlina uzyska³a tak zwan¹ odpornoœæ starcz¹.

Przynajmniej na trzy tygodnie przez zbiorem winogron nie wolno przeprowadzaæ ¿adnych oprysków ochronnych.

W niektóre suche, gor¹ce lata, zdarza siê g³êbokie pêkanie jagód - do tego stopnia, ¿e widoczne s¹ nasiona. W otwarte

szczeliny dostaj¹ siê drobnoustroje i jagody gnij¹ mimo stosowanych oprysków. Przyczyn¹ tego zjawiska jest m¹czniak

w³aœciwy, który podobnie jak m¹czniak rzekomy atakuje wszystkie zielone czêœci krzewu. Chore roœliny w miejscach

zaka¿onych grzybem pokryte s¹ szaro-bia³ym nalotem. Skuteczne zwalczanie grzyba uzyskujemy przez opylanie krzewów

siark¹ pylist¹ przy temperaturze 20-25°C lub innym preparatem siarkowym. W naszych warunkach grzyb wystêpuje

sporadycznie i nie ma wiêkszego znaczenia praktycznego.

Bardzo czêsto na powierzchni liœcia spotykamy wypuk³oœci podobne do brodawek, a pod spodem liœcia we wg³êbieniach

bia³o-czerwony nalot. Objawy te wywo³uje obecnoœæ szkodnika - szpeciela pilœniowca, który nak³uwa liœæ od dolnej strony,

powoduj¹c powstawanie tych wypuk³oœci. Szkodnik masowo nie wystêpuje i nie wywiera ujemnego wp³ywu na plonowanie

winogron.

_________________________

* Mgr in¿. Mieczys³aw Kaszuba , absolwent Wydzia³u Ogrodniczego Instytutu Rolnego w Odessie, specjalista w zakresie uprawy winoroœli i produkcji

wina, wieloletni opiekun zielonogórskich winnic uprawianych przez Lubusk¹ Wytwórniê Win, autor kilku ksi¹¿ek o tematyce winiarskiej.

Korowód winobraniowy, lata 20/30. XX w.

W³adys³aw Deptu³a*

Krzewy winoroœli maj¹ mocny, g³êboko przenikaj¹cy w g³¹b ziemi system

korzeniowy, dobrze przewodz¹ce wodê naczynia oraz odparowuj¹ce wodê

liœcie. Wobec tego znacznie lepiej od innych upraw rolnych znosz¹ suszê.

Jednak¿e nie oznacza to, ¿e winoroœli nie trzeba nawadniaæ i ¿e nie reaguje ona

na zwiêkszenie zwartoœci wilgoci w glebie. Jest wrêcz przeciwnie: winoroœl

bardzo ¿ywo reaguje na nawadnianie.

Najwiêksz¹ si³ê wzrostu oraz maksymalne owocowanie krzewów winoroœli

obserwuje siê na winnicach nawadnianych, je¿eli terminy i normy nawadniañ

odpowiadaj¹ okresom, kiedy wilgoæ jest szczególnie potrzebna. Oprócz tego,

bez nawadniania hodowla wysokopiennych krzewów w przy-œpieszonej

uprawie napotyka na trudnoœci.

Szczególnie wa¿ne jest nawadnianie dla winnic m³odych, maj¹cych jeszcze

s³aby system korzeniowy i z tego powodu Ÿle znosz¹cych braki wilgoci

w glebie. Z nawadnianiem œciœle zwi¹zana jest tak¿e efektywnoœæ nawo¿enia

i dokarmiania. Prawid³owym po³¹czeniem nawo¿enia z nawadnianiem mo¿na

przyœpieszyæ rozwój krzewów, doczekaæ siê wczeœniejszego wst¹pienia ich

w owocowanie, a tak¿e zapewniæ coroczne otrzymywanie obfitych i dobrej

jakoœci plonów. Przy nawadnianiu winnic w okresie wczesnowiosennym

zmniejsza siê negatywny wp³yw na roœliny wiosennych przymrozków.

Rozró¿niamy nawadnianie wegetacyjne oraz zatrzymuj¹ce wilgoæ.

Podstawowym celem nawadniañ wegetacyjnych jest podtrzymywanie

okreœlonej wilgotnoœci gleby latem.

Optymaln¹ dla winoroœli wilgotnoœci¹ gleby jest zawartoœæ 70-75%

najmniejszej wilgotnoœci (NW). Gdy wilgotnoœæ gleby obni¿y siê poni¿ej tej

wartoœci, nale¿y wykonaæ nawadnianie. Iloœæ nawadniañ wegetacyjnych bywa ró¿na, od jednego do piêciu, i zale¿y od iloœci opadów w

danym roku i w³aœciwoœci gleby. £atwo przepuszczalne i s³abo utrzymuj¹ce wodê gleby nawadniamy czêœciej, ale przy mniejszej normie

nawadniaj¹cej, a gleby ciê¿kie, zwarte, gliniaste, nawadniamy rzadziej, ale jednorazowo dajemy wiêksz¹ iloœæ wody.

Nawadnianie zatrzymuj¹ce wilgoæ na winnicy robimy wczesn¹ wiosn¹ lub póŸn¹ jesieni¹. Jego podstawowe znaczenie to zwiêkszenie

zapasu wilgoci w glebie na pocz¹tku wegetacji. W wyniku obserwacji ¿yciowej aktywnoœci krzewów winoroœli ustalono, ¿e najwiêksze

zapotrzebowanie na wilgoæ winoroœl wykazuje na samym pocz¹tku wegetacji. W tym czasie przewa¿nie jest jeszcze jakiœ zapas wilgoci,

powsta³y w wyniku zatrzymania jesiennych oraz zimowych opadów. Jednak¿e przy niskiej zawartoœci wilgoci w glebie w tym czasie,

nawadnianie nale¿y wykonaæ jeszcze przed pocz¹tkiem rozwijania siê p¹ków .

Szczególnie du¿e zapotrzebowanie na wilgoæ ma winoroœl po zakoñczeniu kwitnienia. Zwykle w tym czasie robi siê pierwsze

nawadnianie wegetacyjne. Kolejne nale¿y wykonaæ bezpoœrednio przed pocz¹tkiem rozmiêkania lub zabarwiania siê jagód. Nie nale¿y

jednak nawadniaæ winoroœli w okresie kwitnienia lub przed jego pocz¹tkiem , poniewa¿ powoduje to silne opadanie kwiatów. Nie

nale¿y tak¿e nawadniaæ na krótko przed zbiorem plonu, bo w tym przypadku mocno zatrzymuje siê dojrzewanie jagód, na wielu z nich

pêka skórka i gorzej dojrzewa ³oza. W bardzo suche lata mo¿na winoroœl nawodniæ jeszcze raz w czasie rozwoju jagód. Nawadnianie

wstrzymujemy ca³kowicie na 2-3 tygodnie przed zbiorem plonu.

Ile wody nale¿y daæ na jedno nawadnianie?

W efekcie nawadniania gleba powinna byæ wilgotna na ca³ej g³êbokoœci zalegania podstawowej masy korzeni, tj. do 50-100 cm.

Dlatego zaleca siê nawadniaæ winoroœl 2-3 razy w ci¹gu lata, ale tak, ¿eby ca³¹ glebê g³êboko przemoczyæ. Dla zatrzymania przez glebê

wilgoci oraz u³atwienia dostêpu powietrza do korzeni, po ka¿dym nawadnianiu w miarê podsychania powierzchni nale¿y glebê spulchniæ.

Nale¿y powiedzieæ, ¿e zbyt czêsto i obficie winoroœli nawadniaæ nie nale¿y, albowiem w tym przypadku korzenie krzewów mog¹ gniæ,

a plon winogron w nastêpstwie wymywania substancji od¿ywczych z gleby bêdzie ma³y. Oznak¹ nadmiernego nawil¿enia gleby jest silny

wzrost pêdów, obficie wyrastaj¹ce pasierby, bardzo s³abo dojrzewaj¹ca ³oza oraz opóŸnione dojrzewanie owoców, których sok staje siê

wodnisty. I odwrotnie, gdy ziemia jest za sucha, zauwa¿a siê s³aby wzrost pêdów, drobnienie jagód i gron oraz niskie plonowanie krzewów

- mimo prawid³owego stosowania wszystkich zabiegów agrotechnicznych.

Do jesieni zapasy wilgoci w glebie zmniejszaj¹ siê, poniewa¿ prawie ca³a wilgoæ zu¿ywania jest na rozwój pêdów i tworzenie owoców.

Dlatego w lata z such¹ jesieni¹ nale¿y winoroœl dodatkowo nawodniæ jeszcze raz. Robi siê to zwykle w drugiej po³owie paŸdziernika -

w listopadzie. Je¿eli zima jest sucha i bez œniegu, to nawadnianie mo¿na wykonaæ tak¿e zim¹, gdy nie ma mrozów.

Winnice najczêœciej nawadnia siê za pomoc¹ systemu bruzd. Na pocz¹tku wodê puszczamy mocnym strumieniem, a nastêpnie, gdy

bruzdy s¹ ju¿ mokre, s³abszym. Iloœæ bruzd zrobionych w miêdzyrzêdziach zale¿y od szerokoœci miêdzyrzêdzi, si³y wzrostu krzewów oraz

w³aœciwoœci gleby. W miêdzyrzêdziach o szerokoœci 2-3 metrów robimy trzy brudy. Odleg³oœæ miêdzy bruzdami a rzêdami krzewów

wynosi 40-50 cm, g³êbokoœæ bruzdy 15-25 cm, a jej szerokoœæ na powierzchni 25-40 cm. Odleg³oœæ pomiêdzy bruzdami dla gleb lekkich -

60 cm, dla bardziej zwiêz³ych 80, a dla gleb ciê¿kich 100 cm.

Dla nawadniania pojedynczego krzewu, dooko³a jego g³owy w odleg³oœci 30-40 cm, robimy rowek o g³êbokoœci 15-20 cm, do którego

lejemy wodê. Nie nale¿y laæ wody bezpoœrednio na krzew, szczególnie przy nawadnianiu m³odych nasadzeñ. M³ode winnice nale¿y

nawadniaæ systemem bruzd lub kana³ów wykopanych wokó³ krzewów. Nie nale¿y nawadniaæ powoduj¹c pe³ne zatopienie dzia³ki,

poniewa¿ w tym przypadku zu¿ywa siê bardzo du¿o wody, gleba nawil¿a siê nierównomiernie, a gleby ciê¿kie zasklepiaj¹ siê, wskutek

czego pogarszaj¹ siê ich parametry powietrzne. Najkorzystniejsze jest nawadnianie kroplowe.

__________________

* W³adys³aw Deptu³a , w³aœciciel Specjalistycznego Ogrodnictwa Uprawy Winoroœli „DEWIN” w Pieszkowie pod Lubinem, twórca Ampelograficznej

Kolekcji Przysz³oœciowych Odmian Winoroœli, w której prowadzi obserwacje ponad 120 nowych odmian rezystentnych. Autor publikacji poœwiêconych

tematyce winiarskiej.

Winobranie A.D. 1973. Fot. Czes³aw £uniewicz

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: