ROZRÓD CIĄŻĄ UROJONA U SUK [kuratorstwo].docx

Zuzanna Ziombra             

grupa 4a

CIĄŻĄ UROJONA U SUK

Laktomanią nazywamy pojawienie się fizycznych i psychicznych objawów ciąży, a czasami również i objawów zwiastunowych porodu u nieciężarnej suki. Stwierdzono ją również u kotek, ale z dużo mniejszą częstotliwością. Ciąża urojona dotyka bardzo dużego odsetka suk nieciężarnych, 87% suk nie poddanych zabiegowi owariohisterektomii wykazuje objawy pseudociąży co najmniej dwukrotnie w ciągu życia. Występuje u suk niedopuszczonych do krycia, jak również u suk pokrytych lub inseminowanych, ale u których nie doszło do rozwoju ciąży. Zarówno wiek suki, rasa jak i przebyte wcześniejsze ciąże nie odgrywają roli w etiologii laktomanii.

              Klinicznie objawy ciąży urojonej polegają na powiększeniu się gruczołów sutkowych, rozpoczęciu laktacji i na zmianach w zachowaniu. Występuje zwykle 6-12 tygodni po zakończeniu cieczki- pod koniec fazy dioestrus- kiedy dochodzi do spadku stężenia progesteronu we krwi i wzrostu poziomu estrogenów i prolaktyny. Występowanie objawów pseudociąży związane jest bezpośrednio ze wzrostem stężenia prolaktyny lub zwiększeniem liczby i reaktywności receptorów prolaktynowych.

Ciąża urojona może występować:

- pod koniec fizjologicznie przebiegającej fazy dioestrus,

- po owariektomii suki przeprowadzonej w fazie dioestrus,

- w następstwie luteolizy indukowanej prostaglandyną F2α,

- trakcie odstąpienia od długotrwałego podawania gestagenów.

W patogenezie ciąży urojonej zasadniczą rolę odgrywa ujemna korelacja, zachodząca pomiędzy stężeniem progesteronu i prolaktyny w surowicy krwi, która kształtuje się podobnie jak u suk wysokociężarnych i w okresie laktacji. W efekcie zmieniającej się czynności jajników w późnej fazie lutealnej cyklu pod wpływem mechanizmów regulujących osi przysadka-podwzgórze-jajniki dochodzi do nietypowej aktywności sekrecyjnej nabłonka wydzielniczego gruczołów sutkowych i wystąpienia ciąży urojonej. Do wystąpienia laktomanii mogą usposabiać niektóre choroby np.: niedoczynność tarczycy, cysty jajnikowe, nowotwory jajnika wywodzące się z warstwy ziarnistej pęcherzyków- GCT. U wielu gatunków zwierząt zdarzają się przypadki mlekotoku spowodowane nadmiarem prolaktyny wywołanym przez guzy nowotworowe przysadki mózgowej. Etiologii ciąży urojonej poszukuje się także w behawiorze zwierząt. W grupach dziko żyjących psowatych (wilków) tylko suki dominujące rodzą mioty. Inne samice wykazują synchronizację cieczek, tak aby dostosować czas ich wystąpienia do suk dominujących. Laktacja pojawia się mniej więcej dwa miesiące po cieczkach i jest pomocna w utrzymaniu przy życiu i odchowaniu miotu suki stojącej wyżej w hierarchii stada. W niektórych rzadkich przypadkach laktacja może pojawić się jako reakcja na stymulację natury socjalnej np. odgłosy noworodków.

Objawy ciąży urojonej są łatwo rozpoznawalne, do złudzenia przypominają objawy zwiastunowe porodu. Gruczoł sutkowy powiększa się, w sutkach widoczna jest samoistnie wypływająca wydzielina mleczna lub mleko podobna. U suk stwierdza się zwiększenie apetytu, dochodzi do przyrostu masy ciała pojawia się niepokój motoryczny. Objawem towarzyszącym jest wylizywanie skóry osiągalnych przez sukę gruczołów, zwłaszcza  położonych w okolicy pachwinowej. W niektórych przypadkach może dojść do stanu zapalnego gruczołu. Skóra ulega często zaczerwienieniu, sutki mogą być tkliwe w omacywaniu, a pod uciskiem wypływa z nich wydzielina. Czasami notowane są u suki dreszcze, niechęć do opuszczania domu, obrzęk sromu. Widoczny może być skąpy śluzowy, ciągliwy wypływ z dróg rodnych. Objawom może towarzyszyć pozorowany poród z parciami naśladującymi bóle porodowe.  Zalegająca w gruczole sutkowym wydzielina mleczna ulega zagęszczeniu, dochodzi do wytrącenia się złogów w obrębie poszczególnych gruczołów, tworzenia się ropni, przetok a w konsekwencji nawet nowotworów. Istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia guzów sutka u samic wykazujących objawy laktomanii w porównaniu z sukami niewykazującymi takich objawów. Guzy te pojawiają się w pierwszej grupie samic szybciej i częściej są złośliwe. Zwiększone ryzyko nowotworzeni może wynikać z ciągłego mechanicznego rozszerzania przestrzeni w obrębie zrazików gruczołu i zalegania produktów karcynogennych spowodowanego przez retencję mleka w gruczole. W wielu przypadkach objawy ciąży urojonej mijają samoistnie, w szczególności gdy suka nie U niektórych suk laktacja może na jakiś czas zanikać i pojawiać się ponownie po kilku tygodniach. Zdarza się to często przy zbyt krótkim czasie leczenie. U suk z objawami ciąży urojonej laktacja nie zawsze jest najważniejszym problemem skłaniającym właściciela do wizyty u lekarza weterynarii. Niekiedy objawy behawioralne stanowią ważniejszy problem dla właściciela, suka staje się agresywna, kieruje swoją uwagę na zbierane do legowiska przedmioty, buduje gniazdo co jest uciążliwe dla funkcjonowania gospodarstwa domowego.

LECZENIE

Przed podjęciem terapii należy sprawdzić, czy samica nie jest szczenna. Podawane progestageny mogą uniemożliwić rozpoczęcie się akcji porodowej, czego skutkiem może być ciąża przenoszona i śmierć płodów. Z kolei stosowane dopaminergiczne inhibitory prolaktyny mogą spowodować ronienia w późnej ciąży.

Leczenie zachowawcze.

U suk z objawami behawioralnymi sugeruje się podawanie środków uspokajających (nie należy stosować pochodnych fenotiazyny lub butyrfanolu ponieważ są to antagoniści dopaminy i powodują wzrost stężenia prolaktyny. Należy zapewnić suce dużą ilość ruchu, ograniczyć podawanie paszy treściwej bogatej w białko, ograniczyć ssanie sutków. W przypadku gdy gruczoły sutkowe są nabrzmiałe, bolesne można stosować miejscowo okłady ściągające, maści ochładzające i przeciwzapalne. Można również miejscowo smarować skórę wokół brodawek sutkowych, ale trzeba uważać by nie wysuszyć naskórka. W celu uniknięcia tego zaleca się smarowanie zmienionej chorobowo skóry wazeliną lekarska bądź maścią witaminową.

Leczenie hormonalne.

Progestageny działają przez hamowanie uwalniania prolaktyny z przysadki mózgowej oraz ograniczają reaktywność na ten hormon. Mogą być podawane doustnie bądź też w iniekcji podskórnej. Proligeston skutecznie hamuje laktację u suk za wyjątkiem chartów. Podawanie progestagenów niesie za sobą skutki uboczne- zmiany okrywy włosowej, wydłużone okresy anoestrus, ryzyko pojawienia się zespołu endometritis-pyometra i guzków sutka.

Polecane jest czasem użycie kombinacji estrogenów i androgenów. Skuteczność tych hormonów w hamowaniu laktacji jest duża. Jednak możliwe skutki uboczne podawania tych środków- supresja szpiku kostnego, ryzyko endometritis, objawy estrogenizacji powinny skłaniać do stosowania i preparatów apokryfowych jeśli to możliwe.

Inhibitory prolaktyny to agoniści dopaminy (bromokryptyna, karbegolina) lub inhibitory serotoniny (metergolina). Bromokryptyna charakteryzuje się silnym działaniem wymiotnym. Aby ich uniknąć stosuje się dawki rosnące leku wraz z pokarmem. Można go podawać 2-3 razy dziennie celem ograniczenia działania wymiotnego. Karbegolina cechuje się większą bioaktywnością i lepszą swoistością w odniesieniu do receptorów niż bromokryptyna, działa bowiem wybiórczo na receptory D2, oraz ma dłuższy okres półtrwania. Przenika tylko w niewielkim stopniu przez barierę krew-płyn mózgowo-rdzeniowy i wykazuje słabsze działanie wymiotne. Metergolina ma krótszy okres działania dlatego musi być podawana dwukrotnie w ciągu dnia. Ze względu na wpływ antyserologiczny nie powinna być podawana sukom z silnie wyrażonymi objawami behawioralnymi. Hormony tarczycy mogą być stosowane jako dodatek do inhibitorów prolaktyny, jeżeli lek wyjściowy nie spowodował całkowitego ustąpienia laktacji.  

PIŚMIENNICTWO

1.Dubiel Andrzej- praca zbiorowa pod redakcją,: Rozród psów, wyd.2004

2. Fontbonne Alain: zasady postępowania z suką wykazującą objawy ciąży urojonej, Medycyna Weterynaryjna 2005, vol.14

3. Dąbrowski Roman: Ciąża urojona u suk, Weterynaria w praktyce, 2008, vol.5