Kirył Bułyczow - Milion Przygód.rtf

Kir Bułyczow

Milion przygód

Milion prikluczenij

Przełożyła: Elżbieta Zychowicz

Wydanie oryginalne: 1982

Wydanie polskie: 1984

iMN

Za sto lat bulwar Gogola w Moskwie będzie kilkakrotnie poszerzony i przekształcony w park botaniczny.

Będą tam sosnowe bory, dąbrowy i brzeźniaki, zarośla bambusowe, aleja palm kokosowych, sztucznie wzniesiona góra z modrymi świerkami i szarotkami na szczycie, jezioro zarośnięte olbrzymimi liliami wodnymi i papirusem, oranżeria, w której znajdą się rośliny przywiezione z innych planet, a nawet niewielka sawanna z baobabem pośrodku.

W pobliżu placu Arbackiego, za pomnikiem Gogola tonącym w cieniu cyprysów i eukaliptusów, stanie dość niezwykła stacja biologiczna. Niezwykła - ponieważ jej pracownikami będą dzieci najwyżej dwunastoletnie.

Nie sądźmy jednak, iż młodym biologom tylko zabawa i głupstwa w głowie. Pragną oni zostać w przyszłości prawdziwymi naukowcami i pracę swą traktują ogromnie serio.

Paweł Geraskin jest inżynierem-genetykiem, Arkasza Sapożkow uprawia pole doświadczalne, Masza Biełaja wraz ze swą siostrą Nataszą badają życie delfinów i ryb w basenie z wodą morską, Alicja Sielezniewa i Dżawad Rachimow mają zaś pod swą opieką niewielki ogród zoologiczny.

Podczas wakacji biologowie wyruszają na ekspedycje. W roku, o którym będzie mowa, odwiedzili Morze Śródziemne, wyspę Jawę i kilka dalekich planet, znaleźli pitekantropa, flotę tyrana Diostura, zwyciężyli w uczciwej walce Czarnego Rycerza, poznali tygroszczura i wystrychnęli na dudka piracką mamę. W ogóle przeżyli milion przygód, o których przeczytacie w tej właśnie książce.

CZĘŚĆ PIERWSZA

NOWE PRACE HERKULESA

PRACOWNIA AUGIASZA

Wiosenny poranek zaczął się spokojnie, skończył natomiast wielkim skandalem.

Pierwszy, jak zwykle, przyszedł Arkasza. Pospieszył na poletko, na którym hodował czułokwiaty. Wszystkie rośliny są obdarzone zdolnością odczuwania, ale kto się w tych odczuciach połapie.

Na widok Arkaszy kwiaty zaczęły kiwać główkami. Rozchylały płatki, poruszały listkami manifestując swą radość. Arkasza podłączył wąż ogrodowy i zaczął podlewać swych podopiecznych ciepłą witaminizowaną wodą.

Następnie zjawił się Dżawad. Nakarmił zwierzęta w klatkach i wypuścił na swobodę pitekantropa Heraklesa, który z miejsca popędził w stronę domku zamieszkanego przez trzy psy - Połkana, Rusłana i Sułtana, będące - o dziwo! - siostrami. Psy pracowały latem u geologów odnajdując węchem złoża rudy i skamieniałości głęboko pod ziemią. Ponieważ sezon jeszcze się nie zaczął, siostry miały wolne i zaprzyjaźniły się z Heraklesem, który sprytnie tę przyjaźń wykorzystywał zjadając dwa śniadania - u siebie i u nich.

Przybiegły bliźniaczki Masza i Natasza, szczuplutkie, wielkookie, z identycznymi zadrapaniami na kolanach. Z wyglądu podobne do siebie jak dwie krople wody, charakterem różnią się całkowicie. Masza, bardzo poważna, zapewnia, że kocha wyłącznie naukę, okropnie zaś lekkomyślna Natasza ma w głowie nie tyle naukę, co zwierzęta i tańce. Na widok dziewczynek delfiny Griszka i Medea wychyliły się aż do połowy z basenu - tak się stęskniły przez noc.

Alicja Sielezniewa spóźniła się. W Centrum Kosmicznym, w którym miała ustalić termin wycieczki na planetę Penelopa, powiedziano jej, iż na razie nie wiadomo, czy będą miejsca, i kazano zgłosić się za miesiąc. Była tak zmartwiona, że nie spostrzegła nawet wyciągniętej łapy Heraklesa, który czy to chciał się przywitać, czy też miał nadzieję na jakiś przysmak.

Weszła do nie wysokiego budynku, w którym mieściła się pracownia, aby się przebrać i zostawić teczkę. Po chwili wybiegła, wołając z gniewem:

- To istna stajnia Augiasza, a nie pracownia!

Herakles, który czekał na nią przy drzwiach, nic na to nie odpowiedział, jako że nigdy nie czytał greckich mitów, a poza tym znał tylko słowa „jadalne”. Mimo wysiłków nauczycieli nie udało mu się wyjść poza wyrazy „banan”, „jabłko”, „mleko”, „cukier”

Okrzyk Alicji usłyszała Maszeńka Biełaja.

- Mowa - rzuciła. - Paszka Geraskin siedział tam wczoraj do późnego wieczora, ale na sprzątanie, oczywiście zabrakło mu czasu.

- Otóż i on - odezwała się Natasza. - O wilku mowa.

Paszka Geraskin szedł wolno kokosową aleją w kierunku stacji, czytając po drodze książkę. Na okładce rzucał się w oczy wypisany dużymi literami tytuł: „Mitologia grecka”.

- Spójrzcie tylko - wycedziła złośliwie Maszeńka. - Ten młodzieniec chce się dowiedzieć, jak się czyści stajnie Augiasza.

Paszka usłyszał, przystanął i założywszy palcem stronicę, rzekł:

- Pozwolę sobie wyjaśnić, że Herakles „dokonał wielu niezwykłych czynów na skutek prześladowań Hery”. Na marginesie - Hera to żona Zeusa.

Pitekantrop Herakles, usłyszawszy swoje imię, natychmiast zareagował:

- Daj banana.

Paszka popatrzył nań z zadumą i stwierdził:

- No cóż, nie nadajesz się do wielkich czynów. Za niski jesteś.

- Słuchaj no, Paszka - posępnie spytała Alicja - co robiłeś wczoraj w pracowni? Można by pomyśleć, że od trzydziestu lat nikt tam nie sprzątał.

- Kiedy wpada mi do głowy jakiś pomysł - odrzekł Paszka - nie zwracam uwagi na drobiazgi.

- Ale my zwracamy - powiedziała Maszeńka.

- Przestańcie się ciskać - przerwał jej Paszka. - Zaraz posprzątam. Za pół godziny wszystko będzie na wysoki połysk.

- To brzmi pięknie, tyle że trudno uwierzyć - wtrącił Arkasza. - Proponuję na czas sprzątania zabrać Paszce książkę. Zaczyta się i o bożym świecie zapomni.

Po krótkiej utarczce Paszka oddał wreszcie książkę i udał się do pracowni lizać rany i obmyślać zemstę.

Nie chciało mu się sprzątać, to takie nudne zajęcie. Podszedł do okna. Maszeńka siedziała na brzegu basenu, obok niej leżały kurtki z cyframi. Delfiny wkuwały tabliczkę mnożenia. Nie opodal Natasza wiła wianek z pierwszych żółtych mleczów. Dżawad dyskutował o czymś z Alicją, a nad nimi górowała smutna, głupia, ciekawska żyrafa o imieniu Szelma, z jednym rogiem pośrodku czoła.

„Jakim cudem udało mi się tak naśmiecić?” - zdumiał się Paszka.

Na podłodze walały się zmięte kawałki papieru, ścinki taśmy magnetofonowej, próbki gleby, gałązki, skórki z pomarańczy, strużyny, okruchy rozbitych kolb, szkiełka przedmiotowe, skorupki orzechów - ślady wczorajszej burzliwej działalności, kiedy to Paszka wpadł na genialny pomysł stworzenia zwierzęcia bez płuc i skrzeli, zdolnego do życia w próżni. Pomysł wziął w łeb gdzieś koło jedenastej i właśnie akurat wtedy zadzwoniła mama, przykazując, by natychmiast wracał do domu.

„Fakt, iż jesteś entuzjastą i żyjesz wśród entuzjastów, ma również swoje złe strony” - pomyślał Paszka. Wszystkie dzieci, nie wyłączając Paszki, spędzały na stacji cały wolny czas, prosto ze szkoły spieszyły do swych zwierząt i roślin, a w sobotę oraz niedzielę często przesiadywały tam od rana do wieczora. Mama Paszki gderała, że całkiem już rzucił sport i robi błędy w wypracowaniach. W czasie wakacji dzieci planowały podróż na Penelopę do prawdziwej, nie zbadanej jeszcze dżungli - jak tu zrezygnować z takiej frajdy?

Paszka westchnął, wziął gąbkę i zaczął przecierać stół laboratoryjny, zrzucając niepotrzebne rupiecie na podłogę. „Szkoda - pomyślał - że mi zabrali Mitologię grecką. Przydałoby się teraz przeczytać, w jaki sposób Herakles wyczyścił stajnie Augiasza. Może użył jakiegoś fortelu?”

Gdy po półgodzinie do pracowni zajrzał Dżawad, Paszka zdążył już przetrzeć wszystkie stoły, poustawiał na miejscu kolby i mikroskopy, pochował przyrządy do szaf, tylko na podłodze piętrzyła się jeszcze większa sterta śmieci.

- Długo masz zamiar się grzebać? - spytał Dżawad. - Może ci pomóc?

- Dam sobie radę. Za pięć minut kończę.

Zgarnął szczotką śmiecie na środek pokoju - urosła z nich góra prawie po pas.

Dżawad poszedł sobie, Paszka zaś przystanął przed stertą zastanawiając się, jak by tu ją wynieść za jednym zamachem.

Nagle w otwartym oknie ukazała się głowa pitekantropa. Na widok śmieci Herakles aż jęknął z zachwytu.

I wtedy Paszce wpadł do głowy wspaniały pomysł.

- Chodź no tu - powiedział.

Herakles posłusznie wskoczył przez okno.

- Powierzam ci sprawę ogromnej wagi - oznajmił Paszka. - Jeśli wyniesiesz to z naszej pracowni Augiasza, dostaniesz banana.

Herakles wytężył swój niedorozwinięty mózg i rzekł po namyśle:

- Dwa banany.

- Dobra, niech będą dwa - zgodził się Paszka. - Muszę pobiec na chwilę do domu. Żeby do mojego powrotu było tu czysto.

- Bę-zro - odpowiedział pitekantrop.

Prośba Paszki wcale Heraklesa nie zdziwiła. Często posługiwano się nim przy różnych pracach, które nie wymagały zbyt wiele rozumu. Co prawda niczego nie robił za darmo.

Paszka wyjrzał przez okno. Ani żywej duszy. Przeskoczył przez parapet i pobiegł do domu.

Herakles popatrzył na śmiecie i poskrobał się w głowę. Sterta była ogromna, nie da się jej wynieść na jeden raz. A pitekantrop był strasznym leniem. Myślał przez całą minutę, jak tu zarobić banana bez wysiłku, aż wymyślił.

Na polanie obok pracowni leżał wąż do podlewania. Herakles umiał się nim posługiwać, podczas upałów czatował na przechodniów, oblewał ich od stóp do głów, wydając okrzyki radości.

Wyskoczył z pracowni, odkręcił kran i puścił strumień wody do wewnątrz. Strumień był słaby, po chwili na podłodze utworzyła się wielka kałuża, w której pływały śmiecie.

To go nie zadowoliło. Odkręcił kran do oporu i wczepiwszy się łapami w nieposłuszny koniec węża, skierował gruby strumień w błotnisty śmietnik, który niegdyś był pracownią.

Woda uderzyła w stertę. Papierki, szmatki, okruchy szkła, drewienka zniosło pod przeciwległą ścianę. Wąż miotał się w łapach Heraklesa i nic dziwnego, że woda zmyła wszystko, co stało stołach - kolby, przyrządy, butelki i probówki. Na szczęście ocalał mikroskop i oszklone szafki.

Drzwi pracowni pod naporem wody ustąpiły i rwąca rzeka, niosąca ze sobą mnóstwo przedmiotów, runęła na zewnątrz, zbiła z nóg Arkaszę i zawirowała wokół nóg żyrafy Szelmy.

Do Heraklesa dotarło, że narozrabiał jak pijany zając. Rzucił wąż, wdrapał się błyskawicznie na mangowiec i zerwawszy owoc, zaczął go obierać, udając, iż cała sytuacja go nie dotyczy.

Paszka wrócił po pięciu minutach, kiedy pierwsza burza już minęła. W końcu Natasza Biełaja nawet się nad nim użaliła, ponieważ zdenerwował się bardziej od innych. Arkasza zwrócił mu „Mitologię grecką”, mówiąc:

- Nie zdążyłeś jeszcze przeczytać najciekawszej historii i nie wiesz, że nasz pitekantrop czyścił pracownię według starożytnego przepisu.

- Jak to? - zdziwił się Paszka.

- A tak to. Herakles skierował do stajni Augiasza pobliską rzekę.

- Pełna zgodność - powiedziała Maszeńka. - Z małym wyjątkiem: w stajniach Augiasza nigdy nie było mikroskopów.

POJAWIENIE SIĘ HERAKLESA

Warto przy okazji wyjaśnić, skąd się wziął w stacji pitekantrop.

Alicja, Arkasza, Dżawad i Paszka byli w Instytucie Czasu.

Dawno już chcieli się tam wybrać, ale kabiny czasu były z rocznym wyprzedzeniem zarezerwowane dla naukowców, turystów zaś nie wpuszcza się do przeszłości. Mało to się może zdarzyć?

Na szczęście Alicja Sielezniewa ma duże chody również i w tym instytucie. Zdarzało się jej już bywać w przeszłości.

Pewnego dnia w stacji biologicznej rozległ się dzwonek i na ekranie wideofonu ukazał się młody kędzierzawy chudzielec nazwiskiem Richard Tempest.

- Niespodziewanie zwolniła się duża kabina - oznajmił. - Wszystko załatwiłem. Jedną nogą już tam jesteście.

Nie minęło nawet pół godziny, gdy biologowie stanęli przed drzwiami Instytutu, gdzie już czekał Richard.

- A więc - powiedział - chcecie zobaczyć, gdzie, kiedy i w jaki sposób małpa przekształciła się w człowieka?

- Właśnie - potwierdził Dżawad. - Obowiązkiem uczonych jest uchwycenie tego właśnie momentu.

- W takim razie zechciejcie mi powiedzieć - ciągnął Richard prowadząc dzieci do środka ogromnego budynku - Którego dnia, miesiąca czy choćby roku przed naszą erą miało miejsce to wydarzenie. Przy okazji może mi przypomnicie, w jakiej części kuli ziemskiej się to zdarzyło.

- Dokładnie nie mogę określić, ale w przybliżeniu... - zadumał się Dżawad.

- Zacznijmy od przybliżonej daty.

- Mniej więcej od miliona do dwóch milionów lat wstecz.

Alicja i Paszka roześmieli się, Richard zaś z bardzo poważną miną zapisał tę datę i powiedział z westchnieniem:

- Dzięki za informację. No, a teraz podajcie mi miejsce tego zdarzenia.

- Gdzieś w Afryce albo w Azji Południowej.

- Cóż za niezwykła dokładność - Richard znów coś zapisał. - A zatem wyruszamy gdzieś na południe w czasy o milion do dwóch milionów lat wcześniejsze. I jeśli nam się powiedzie, zobaczymy, jak małpa staje się człowiekiem.

Oczywiście były to żarty. Naukowcy już od dawna interesowali się tym problemem i kilkakrotnie latali w przeszłość w poszukiwaniu prehistorycznego człowieka. Wiadomo, że nikt nie mógł zaobserwować, jak małpa stała się człowiekiem, ponieważ takiego momentu po prostu nie było. Udało się natomiast odnaleźć na Jawie stado naszych bardzo dalekich przodków - pitekantropów.

Najpierw Richard oprowadził biologów po Instytucie Czasu.

Były tam wszystkiego trzy sale z kabinami do podróżowania w przeszłość. Jak wiadomo, w przyszłość pod podróżować nie sposób, ponieważ jeszcze jej nie ma.

Ile kabin, tyle wydziałów.

Pierwszy - to wydział historyczny. Pracujący tu naukowcy piszą szczegółową, dokładną, ilustrowaną historię ludzkości.

Dzieci weszły do galerii, gdzie wisiały wielkie kolorowe fotografie słynnych ludzi przeszłości. Były wśród nich portrety Homera, Joanny d’Arc, młodego Leonarda da Vinci oraz starego Leonarda da Vinci, wodza Hunów Attyli, a nawet Ilji Muromca, który okazał się młodym błękitnookim wąsaczem. Były tam tysiące zdjęć z różnych epok. Na przykład widok Babilonu z lotu ptaka, płonący Rzym podpalony przez Nerona, a nawet wioska znajdująca się ongiś na miejscu Moskwy...

Paszka Geraskin, skręcając się z zazdrości, szepnął Alicji:

- Chyba przeniosę się do historyków. Ci to mają ciekawe życie.

- A ja nigdy przenigdy nie zdradzę biologii - zarzekał się Dżawad. - Historycy tylko objaśniają to, co się już zdarzyło, natomiast my, biologowie, zmieniamy świat.

- Jałowa dyskusja - przerwał im Richard otwierając drzwi do następnej sali. - Wszyscy zmieniamy świat, historycy również. Nasz świat istnieje nie od dziś i jutro się nie skończy. Kiedy dowiadujemy się czegoś nowego o przeszłości, zmieniamy tym samym nie tylko przeszłość, ale i teraźniejszość. Rozumiecie?

Zatrzymali się przed portretem trzymetrowej wysokości: młoda, ładna kobieta z kędzierzawym chłopczykiem na ręku. Dziecko było czymś podenerwowane, lada chwila wybuchnie płaczem.

- Kto to? - spytała Alicja.

- Unikalne zdjęcie - powiedział Richard. - Nasi polowali na nie przez okrągły rok. Malutki Puszkin na rękach u mamy.

- Zwariować można! - jęknął Paszka, przechodząc do kolejnej sali.

Tu znajdowało się całe wyposażenie historyków: odzież, buty, broń, ozdoby. Rzędami ciągnęły się szafy z muszkieterskimi kaftanami i płaszczami, stały w szeregu botforty i rzymskie sandały, piętrzyły się kapelusze z piórami i zielone turbany wysadzane rubinami i brylantami. Pod ścianą - rzędem zbroje rycerskie.

- To wszystko autentyczne? - spytał Paszka.

Nikt nie odpowiedział. To przecież jasno, że wszystko pochodzi stamtąd. Kiedy naukowiec, zajmujący się czasem, udaje się w przeszłość, uczy się języka i obyczajów „swojej” epoki dokładniej niż niegdysiejsi szpiedzy. Następnie specjalna komisja sprawdza jego przygotowanie. Jeśli uzna, że jest niedostatecznie gotów - nie ma mowy, by go puściła.

Nogi Paszki jakby wrosły w podłogę - nie, nie odejdzie stąd to ponad jego siły. Richard musiał go za rękę wyciągnąć z sali.

Piętro wyżej mieścił się wydział badawczy. Pracowali tu specjaliści z najrozmaitszych dziedzin nauki. Przeszłość może odpowiedź na wiele nie rozwiązanych problemów.

Geologowie wyruszają milion lat wstecz, żeby dowiedzieć się, w jaki sposób przesuwały się kontynenty, jaką głębokość miały pierwotne oceany, botanicy przywożą z przeszłości wymarłe rośliny do wykorzystania w gospodarce, astronomowie na własne oczy, oglądają zaćmienie Słońca, które miało miejsce trzy tysiące lat temu w Indiach Południowych...

Trzeci wydział Instytutu, dokąd Richard już dzieci nie zaprowadził, ale tylko o nim opowiedział, wydał się Alicji najciekawszy.

Nazywał się tak: „Wydział naprawiania historycznych błędów i niesprawiedliwości”.

Osobom postronnym wstęp był zabroniony, a to dlatego, że naukowcy przeprowadzają tu tak subtelne i ryzykowne operacje, iż najmniejszy błąd może drogo kosztować całą Ziemię.

- Na przykład - opowiadał Richard - wiadomo, że Gogol spalił drugi tom swojej powieści „Martwe dusze”. A przecież każdy z nas może go przeczytać.

- Mam to w domu - powiedział Paszka.

- Nic dziwnego. A było to tak: pracownik trzeciego wydziału przeniknął w przeszłość dokładnie tego dnia, gdy Gogol zabierał się do palenia swojej powieści, i w ostatniej chwili zdołał niepostrzeżenie podłożyć zamiast niej plik czystego papieru. Bieg historii pozostał nie zakłócony, natomiast my, potomni Gogola, mogliśmy przeczytać całą powieść.

- No, a co jeszcze? - spytała Alicja.

- Jeszcze? Słyszeliście o Bibliotece Aleksandryjskiej?

- Ja słyszałem - powiedział Arkasza. - Znajdowała się w Egipcie, w Aleksandrii, i spłonęła podczas oblężenia Aleksandrii przez Juliusza Cezara.

- Podczas tego pożaru spłonęło wiele tysięcy papirusów. Niedawno nasz Instytut postanowił bibliotekę uratować. Udało nam się wynieść trzy tysiące osiemset rękopisów z ogarniętego płomieniami budynku. Wiele razy nasi pracownicy rzucali się w ogień i dym, wracali stamtąd osmaleni, na wpół uduszeni i natychmiast, oddawszy swą zdobycz, spieszyli z powrotem...

- A biblioteka Iwana Groźnego? - spytał Dżawad. - Odnaleźliście ją?

- Odnajdziemy na pewno - odparł Richard. - Nie schowa przed nami. No dobra, czas na nas. Sami szykujemy się do podróży w przeszłość.

W sali wydziału badawczego musieli jeszcze poczekać parę minut. Kabina wciąż była zajęta, czekano na powrót z przeszłości fizyków, którzy obserwowali upadek meteorytu Tunguskiego.

Tymczasem Richard pokazał gościom doświadczalny ekran czasu, umieszczony poziomo nad stołem. Wszystko, co się pod nim znajdzie, zaczyna się poruszać wstecz w czasie. Nie w taki sposób jak w kabinie, gdzie człowiek może przelecieć milion lat i ani trochę się nie zmieni. Gdyby położyć pod ekranem motyla, po pewnym czasie przekształci się w poczwarkę, a następnie w gąsienicę. Szmatka zamieni się w obrus, którym była niegdyś, a na kartce papieru z zatartymi literami można wkrótce odczytać dawną treść. Przyrząd ten został skonstruowany na prośbę konserwatorów starych obrazów i rękopisów, z pewnością jednak przyda się do wielu innych celów.

Zabuczała syrena - wracali fizycy.

Dzieci pobiegły do sali, by nie przegapić tego momentu.

Nad kabiną zapłonął napis: „30 czerwca 1908 roku”.

Drzwi się otworzyły, z kabiny wyszło dwóch mężczyzn. Byli dziwnie ubrani - w waciaki i wysokie buty z cholewami.

Jeden z operatorów zapytał:

- No i co? Widzieliście?

- Widzieliśmy - odparł ze znużeniem jeden z przybyłych, zdejmując furażerkę i ocierając pot z czoła. - Jądro komety, tak jak mówiłem.

- O tym jeszcze podyskutujemy - powiedział drugi, ściągając z ramion zielony plecak i ostrożnie kładąc go na podłodze. - Tu są wszystkie filmy, zapisy i próbki. Ale w tej chwili mam tylko jedno marzenie - wziąć gorącą kąpiel i zapomnieć o komarach.

Fizycy nie zdążyli jeszcze wyjść z sali, gdy do dzieci podbiegła niewysoka, drobna kobieta.

- Prędzej! - zawołała. - Bo nas wygonią astronomowie. Czekają na kabinę od wczoraj rana. Richard, zaprowadź ich do komory dezynfekcyjnej. Daj im maski i żebyście za pięć minut byli tu z powrotem. Przez ten czas wybiorę kod. Jawa, milion-dwanaście według krzywej Pietrowa, prawda?

W ciągu kilku minut dzieci oczyszczono ze wszystkich mikrobów - nie wolno przecież zawieźć w przeszłość jakiegoś mikroskopijnego upominku z dwudziestego pierwszego wieku - i wydano im maski ochronne z filtrami. Zanim się obejrzeli, byli już w kabinie, która natychmiast zabrzęczała, zamigotała lampkami, szykując się do skoku długości miliona lat.

Sam przelot na pierwotną Jawę trwał mgnienie oka. Uczucie jednak było nieprzyjemne, zwłaszcza dla podróżujących po raz pierwszy. Jakby zapadanie w bezdenną przepaść, i taki kołowrotek, że nie wiadomo, gdzie góra, gdzie dół.

Kabina stała na wierzchołku niewysokiego, porosłego trawą i rzadkimi zaroślami wzgórza nad krętą rzeczką.

Richard otworzył drzwi i dzieciaki wysypały się z kabiny jak groch. Twarze owionęło im gorące, wilgotne powietrze.

- Proszę nigdzie nie odchodzić bez mojego pozwolenia! - przykazał Richard. - To niebezpieczne.

Jego głos, przytłumiony maską, brzmiał głucho.

- A bo co? - odezwał się Paszka. - Całkiem tu fajnie. Można by zostać.

Duża mucha podleciała do Paszki chcąc na nim usiąść.

- Odczep się - przemówił do niej Paszka. - Możeś ty kąśliwa.

- I z całą pewnością jadowita! - dorzuciła Alicja.

Paszka odstąpił o krok. Mucha - za nim. Odszedł parę kroków, mucha - ciągle za nim. Paszka odskoczył... ale Richard powiedział wtedy:

- Spokój! Albo już nigdy nie zabiorę dzieci. Uwierzyłem wam, że jesteście prawdziwymi naukowcami...

- Spójrzcie - przerwał mu Dżawad. - Tam, nad rzeką...

I nagle zobaczyli stado pitekantropów.

Okazało się, że przodkowie człowieka byli małpami podobnymi do szympansów, wzrostu dziesięcioletniego dziecka. Ze wzgórza widać, jak niektóre przechodziły z miejsca na miejsce na tylnych łapach, nie dotykając rękami ziemi, a jeden, duży pitekantrop, najpewniej przewodnik stada, trzymał gruby kij.

Co innego oglądać film lub czytać książkę, a co innego zobaczyć na własne oczy świat swych przodków, mało - zobaczyć, odczuć ten upał, wilgotny powie...