Strój Księga 4.pdf

Poradnik doboru i kompozycji stroju historycznego 1350-1492

KLASYCZNA HOUPPELANDE

MATERIAŁ: tkaniny wełniane, tkaniny jedwabne, aksamit. Podszewka - futro, tkaniny

jedwabne, tkaniny wełniane, bawełna.

KOLOR: szeroka gama kolorystyczna

Długa (rys.76) lub półdługa (rys.77) powłóczysta szata, wkładana

przez głowę i zbierana w pasie w wydatne fałdy, z kołnierzem stojącym,

lub wyłożonym na ramiona. Pod szyją zapinana na niewidoczne haftki

lub guziki. Długie houppelandy były nieco rozcinane od dołu.

Rękawy bardzo szerokie, otwarte, wykrawano z ćwiartek koła. Aby

rękaw dobrze leżał, ważne było, aby pełny ukos pokrywał się z linią

biegnącą na zewnątrz ręki, wzdłuż łokcia. W początkach XV wieku

pojawiły się rękawy workowe - z wąskim ujęciem przy nadgarstku.

Rękawy workowe występowały w dwóch odmianach. Wcześniej

pojawiają się rękawy workowe zakończone spiczasto (rys.78). Nieco

później, bo dopiero około 1410 roku przychodzi moda na rękawy

workowe zaokrąglone (rys.79). Rękawy workowe bywały rozcinane

w okolicach łokcia.

Szaty te najprawdopodobniej krojono z ćwiartek koła – dwóch lub

trzech. (w przypadku trzech ćwiartek, dwie z nich układano z przodu, ze

szwem po środku, a trzecia stanowiła tył stroju.)

Houppelandę najwyraźniej zakładano także na odzienie wierzchnie.

Np. cywilną jakę, lub jopulę wierzchnią jako kolejną warstwę ubioru.

Rys.76

Nazwa houppelande pojawia się po raz pierwszy w źródłach

francuskich ok. roku 1360, po raz ostatni zaś w latach

dwudziestych XV wieku . Tym niemniej szaty zbliżone do houppelande

można spotkać także w latach nieco późniejszych.

Rys.77

Rys.78

Rys.79

Do dyspozycji Miecznikana Kapituły Rycerstwa Polskiego – Michała Wojtysiaka, na cele statutowe.

NIE DO SPRZEDAŻY. Powielanie tylko za zgodą autorów.

Poradnik doboru i kompozycji stroju historycznego 1350-1492

ROBE

Początkowo tym terminem określano we Francji kompletny ubiór męski, składający się z kilku części,

uszytych z tego samego materiału ( tzw. robe de garnement ). W pierwszej połowie XV wieku słowa robe

zaczęto używać, opisując pojedyncze odzienie męskie charakterystyczne dla mody dworskiej tego okresu.

Zamieszczony poniżej opis odnosi się do szaty XV-wiecznej.

MATERIAŁ: sukno, aksamit, tkaniny jedwabne. Podszewka-futro, tkaniny jedwabne, tkaniny wełniane, bawełna.

KOLOR: dominuje czarny i szary, ale wzmianki mówią też o zieleni, szkarłacie i niebieskim.

Rys.80

Robes szyte były kloszowo, w różnych

długościach. Mogły one sięgać do kostek (rys.80), do

kolan, do połowy uda (rys.80), a u schyłku mody

w drugiej poł. XV skracają się tak bardzo, że sięgają

już tylko do bioder (rys.81). Charakterystyczną cechą

tej szaty jest jej pofałdowanie. Fałdy są starannie

ułożone, usztywnione i często przymocowane na stałe

do podszewki.

Podkrój szyi wykańczano niskim stojącym

kołnierzem (wcześniejsze formy), bądź stosowano

owalne lub trójkątne wycięcia lamowane futrem

(typowe dla późniejszego okresu). Rękawy szyto

szerokie, marszczono je u góry i wypychano

podkładami z waty, uzyskując dzięki tym zabiegom

modną sylwetkę - znacznie poszerzoną w ramionach.

Rękawy dodatkowo były nieco za długie i podciągane

do góry – tworzyło to rodzaj dochodzącej do łokcia

harmonijki. W drugiej poł. XVw. modne stają się

rękawy z przecięciami na linii zgięcia rąk. Często

otwory te wykorzystywano do przekładania przez nie

rąk (rys.81). Zapięcie w tej szacie jest niewidoczne.

Prawdopodobnie zapinano robes na przyszyte

po wewnętrznej części przodów haftki.

Moda robes dotarła także do Polski, ale

w zmienionej formie. Widoczne jest uproszczenie

kroju. Tworzono szaty wypośrodkowane między

robe, a wcześniejszym houppelande’m. Jednak o ile

oryginały krojone były kloszowo, to u nas stosowano

układ wzdłuż osnowy. Nie stosowano w Polsce

usztywnień i bufiastych rękawów. Fałdy zaszywano

w talii, ale rzadko podkreślano pasem ( pas częściej

opada na biodra). Nie stosowano także

V – kształtnych dekoltów.

Rys.81

Do dyspozycji Miecznikana Kapituły Rycerstwa Polskiego – Michała Wojtysiaka, na cele statutowe.

NIE DO SPRZEDAŻY. Powielanie tylko za zgodą autorów.

Poradnik doboru i kompozycji stroju historycznego 1350-1492

NAKRYCIA GŁOWY:

Nakrycia głowy były noszone raczej powszechnie.

KAPTURY:

MATERIAŁ: tkaniny wełniane, aksamit. Podszewka - len, bawełna, wełna

KOLOR: szeroka gama kolorystyczna, często barwy heraldyczne.

R ys.82 Rys.83 Rys.84

Kaptury były bodajże najpowszechniej noszonym męskim nakryciem głowy. Były one noszone na wiele różnych sposobów i posiadały

dużo odmian. Dla drugiej połowy XIV wieku charakterystyczne jest noszenie kapturów w typowym układzie(rys.82) – założonych na

głowę lub swobodnie opadających z tyłu. Długi ogon kaptura bywał często dodatkowo owijany wokół głowy, co oprócz nadania

fantazyjnego wyglądu podnosiło walory cieplne i szczelność kaptura.

Rys.87

Rys.88

W typowym układzie noszono też kaptur pozbawiony charakterystycznego długiego ogona. Takie kaptury typowe są dla początków XV

wieku. Pasują do szaty houppelande.

Rys.85

Rys.86

Oprócz noszenia kaptura w typowym układzie, rozpowsze-chniło się też w początkach XV wieku zakładanie go tak jak czapki. Część,

która normalnie powinna okalać twarz była rolowana i zakładana na głowę. Umocowany w ten sposób kaptur układał się w malownicze

fałdy (rys.85). Tak ułożone kaptury widuje się np. przy szatach houppelande. Było to na tyle atrakcyjne, że zaczęto doszywać kaptury do

gotowych, wypchanych wałków (rys.86). Taki typ nakrycia głowy nosi nazwę chaperon (pochodzi ona od francuskiego słowa

oznaczającego kaptur). Chaperony były noszone w XV wieku i często widuje się je w połączeniu z szatą houppelande, a szczególnie –

robe. Noszono je na głowie lub zdjęte, swobodnie przerzucone przez ramię, tak by wałek opadał na plecy.

Do dyspozycji Miecznikana Kapituły Rycerstwa Polskiego – Michała Wojtysiaka, na cele statutowe.

NIE DO SPRZEDAŻY. Powielanie tylko za zgodą autorów.

Poradnik doboru i kompozycji stroju historycznego 1350-1492

KAPELUSZE I CZAPKI

Kapelusze były bardzo popularne w II XVw, choć i wcześniej noszono różne formy tego nakrycia głowy.

Oczywiście trzeba pamiętać o dostosowaniu kapelusza do odpowiedniego odzienia. W XIVw wiekszą

popularnością cieszy się kaptur, z poczatkiem XVw. rośnie popularność różnego rodzaju czapek i kapeluszy.

MATERIAŁ: głównie filc, być moze też tkaniny wełniane, aksamit. Podszewka - różne

KOLOR: szeroka gama kolorystyczna

Rys. 99

Rys. 97

Rys. 98

Rys. 100

Rys. 101

Nakrycie głowy imituujące turban

z końca XIVw. Tu – noszone do

krótkiej houppelande z workowymi

rękawami.

Kapelusz z II ćwierci XVw –

Niderlandy.

Pasuje do houppelande.

Futrzane nakrycia głowy.

Rys.99 – kołpak, Francja,

pocz. XVw., Rys.100 –

Czapka futrzana, Polska,

pocz. XVw.

Późny XVw - Francja. Pasuje do późnej

robe, zarówno krótkiej jak i długiej.

Proste kapelusze i czapki noszone do stroju roboczego i podróżnego:

Rys. 102

Rys. 103

Rys. 105

Rys. 106

Rys. 107

Rys. 104

Rys. 102 – kapelusz

rolnika z II ćwierci XIVw.

Rys. 103 – kapelusz

rolnika z pocz. XVw.

ok. 1415 - Francja,

pracujący w dubletach

spodnich i prostych

czapkach.

Kapelusz noszony na

kaptur w XIVw.

Polska, ok. 1480r. Kapelusz

często widywany u osób

podróżujących i pracujących

w II połowie XVw.

Kapelusz noszony na

kapurze w II połowie

XVw - Polska

CZPECZKA:

MATERIAŁ: płótno lniane, lub bawełniane

KOLOR: biały, czerwony

Rys.91 Rys.92

Proste nakrycie głowy, typowe bardziej dla XIII wieku, w późniejszych czasach używane rzadziej, choć nie zarzucone całkowicie.

W interesującym nas okresie w tego typu nakryciu głowy przedstawiani są mężczyźni podczas pracy – np. na roli.

Do dyspozycji Miecznikana Kapituły Rycerstwa Polskiego – Michała Wojtysiaka, na cele statutowe.

NIE DO SPRZEDAŻY. Powielanie tylko za zgodą autorów.

Poradnik doboru i kompozycji stroju historycznego 1350-1492

PŁASZCZ

MATERIAŁ: Materiały wełniane. Podszewka bawełniana, lniana, wełniana lub futrzana.

KOLOR: szeroka gama kolorystyczna

Płaszcze były krojone z półkola, lub całego koła i w zasadzie są

dosyć podobne dla wszystkich opisywanych tu przedziałów

czasowych. Przeważnie nie posiadają one kaptura. Kaptur połączony

na stałe z płaszczem jest bardzo rzadki. Kaptur do nich nosi się na

płaszczu lub pod nim. Płaszcze zazwyczaj mają podszewkę, ale

zdarzają się takie bez podszewki, choć nie można wykluczyć, że na

kilku przedstawieniach podszewka jest w nich tego samego koloru,

co wierzch, stąd może być niezauważalna.

Płaszcze były zapinane na ramieniu na szereg guziczków

(rys.92, 93), z przodu, lub też rozcinane po bokach (rys.95).

Były też płaszcze w całości zamknięte, z wyciętymi otworami na

przełożenie rąk.

Na rysunku nr 95 przedstawiono postaci z II połowy XVw.

Rys.92

Rys.94

Rys.95

Rys.93

Do dyspozycji Miecznikana Kapituły Rycerstwa Polskiego – Michała Wojtysiaka, na cele statutowe.

NIE DO SPRZEDAŻY. Powielanie tylko za zgodą autorów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: