bud_wiejskie.pdf_6_57_zast_gliny_w_bud_II.pdf

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr 5

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Mgr inż. WŁODZIMIERZ PYĆ

ITB Kraków

Zastosowanie gliny w budownictwie

Wznoszenie ścian z gliny ubijanej. W poprzednim

artykule podano, że ściany z gliny ubijanej formuje

się w deskowaniach przestawnych. Zasadą deskowań

jest wytworzenie przestawnego koryta z desek, które

go dno tworzy w początkowej fazie górna powierzch-

nia cokołu, w późniejszych fazach ubita ściana z gli

ny. Głębokość deskowania wynosi 60 do 70 cm, długość

od 2 m aż do całkowitej łącznej długości wszystkich

ubijanych ścian danej budowy. Szerokość zaś równa

się grubości ściany ubijanej, a więc z reguły 30 do

do 50 cm.

Stałą szerokość deskowania (grubość ścian) zacho

wujemy przez użycie ściągaczy dolnych i górnych,

ściągacze mogą być wykonane z drewna lub żelaza,

rozpory tylko z drewna.

Ściany deskowań (koryta) stanowią płyty wykonane

z desek długich ułożonych poziomo lub krótkich od

cinków desek ułożonych pionowo. Deski ułożone po

ziomo łączone są drewnianymi poprzeczkami z desek

tych samych grubości nabitych na zewnętrzną stronę

płyt w odstępach 50 do 70 cm. Krótkie odcinki desek

ułożonych pionowo łączone są na zewnętrznej stronie

dworna poziomo nabitymi deskami.

Dotychczas stosowane są trzy rodzaje deskowań.

1) polskie inż. Radeckiego (rys. 1 i 3), 2) długodeskowe

niemieckie (rys. 2 i 4) i 3) płytowe niemieckie (rys. 5).

Omówimy je pokrótce.

Deskowanie inż. Racięckiego odznacza się prostotą

i w przeciwieństwie do deskowań niemieckich do wy

konania go nie potrzeba żelaza za wyjątkiem bednar

ki, którą okuwamy górne krawędzie płyt chroniąc je

w ten sposób przed przypadkowymi uderzeniami ubi-

jaka. Bednarką okuwamy też głowy ściągaczy, wyko

nanych z drewna.

Z przedstawionego na rysunku deskowania możemy

wykonać ściany grubości 50 cm. W razie zmiany gru

bości ściany wewnętrznej ulegnie zmianie wymiar

środkowy (70 cm) płyty 3, a wymiary krańcowe płyt

6 i 7 należy odpowiednio zmienić.

W zależności od długości ścian budynku możemy

dodać krótkie płyty lub przedstawione na załączonych:

rysunkach skrócić albo podłużyć. Deskowanie inż. Ra

cięckiego należałoby właściwie konstruować dla po

trzeb każdej budowy. W deskowaniu tym mogą być

użyte ściągacze wykonane z żelaza zbrojeniowego,

opatrzonego gwintem, podkładkami metalowymi i na

krętkami motylkowymi. Ściągacze te ulegają łatwo

wygięciu podczas ubijania.

Wzajemne związanie płyt 1 i 2 w narożniku uzysku

jemy przez nabicie poprzeczki na samym końcu płyty

2, która utrzymuje płytę 1. Dwie drewniane klamry

nałożone na narożnik płyt 2 i 1 utrzymują płytę 2.

Rys. 3. Montaż deskowań

polskich na narożniku i

przy łączeniu ścian we

wnętrznych nośnych z ze

wnętrznymi

Forma ta jest bardzo prosta i przy użyciu ściągaczy

drewnianych może być wykonana we własnym zakre

sie, bez pomocy zakładu stolarskiego. Ze względu na

niezbyt duże wymiary poszczególnych płyt formy nie

są ciężkie i mogą być obsługiwane przez zespół 3-oso-

bowy.

Na wymienione deskowanie potrzeba około 0,45 m

drewna (bez ściągaczy).

2. Deskowanie długodeskowe niemieckie jest podob

ne do deskowania inż. Racięckiego, różni się tylko wy

miarami i podwójną ilością żelaznych ściągaczy. Wy

konane są one z żelaza zbrojeniowego ø 16 mm, opa-

trzone w nakrętki z zawleczkami, rozpórki drewniane

oraz klamry narożne wykonane z żelaza.

Część drewnianych poprzeczek może być przesuwna,

co ma znaczenie przy wykonywaniu otworów drzwio

wych i okiennych. Na przesuwanie tych poprzeczek

pozwała rozsunięcie dolnej i środkowej deski na od

ległość 2 cm.

Przy użyciu tych form można wznosić równocześnie

ściany zewnętrzne i wewnętrzne. Wadą tych form

jest duża ilość żelaza w postaci podkładek, zawleczek

i nakrętek, które w warunkach budowy gubią się a

przez niewłaściwe obchodzenie się ulegają zniszcze

niu. Nie należy zapominać, że ściany z gliny ubijanej

wznosi niewykwalifikowany robotnik. Wykonanie tych

deskowań bez zaplecza warsztatowego nie jest możli

we. Poszczególne płyty są cięższe jak w poprzednim

deskowaniu, a ilość potrzebnego drewna jest prawie

taka sama.

3. Deskowanie płytowe niemieckie składa się z płyt

drewnianych o wymiarach 100 X 96 cm, uzupełnianych

płytami krótszymi w zależności od długości ścian, gór

nych i dolnych drewnianych belek kierunkowych, że

laznych ściągaczy, drewnianych jarzm i rozporek. Po

szczególne płyty są lekkie. Do obsługi tego deskowania

wystarczy zespół 3-osobowy. Zużycie drewna jest

większe o około 27% aniżeli na deskowanie typu inż.

Racięckiego. Deskowanie to jest trwalsze ze względu

na pionowe ustawienie desek. Użycie go opłaca się

przy wielokrotnym stosowaniu.

W razie wznoszenia ścian z gliny ubijanej dla więk

szej ilości budynków zmasowanych w jednym miejscu

deskowaniem tym obejmujemy cały rzut budynku, co

pozwala na szybkie wykonanie ścian i użycie go do

następnych budynków. Na załączonym rysunku poka

zano zasadę deskowania płytowego, gdyż ramy niniej

szego artykułu nie pozwalają na szersze omówienie go.

Szczegółowe informacje odnośnie konstrukcji oma

wianych deskowań można bezpłatnie otrzymać w O-

środku Instr. Szkoleniowym Bud. z Materiałów Miej

scowych ITB w Krakowie, ul. Moniuszki 42.

Ustawienie deskowania, zasyp i ubijanie gliny. Mu

ry fundamentowe budynku z gliny ubijanej muszą

być bardzo dokładnie wykonane, aby deskowanie mo

gło objąć należycie mur fundamentowy.

Po ułożeniu warstw izolacyjnych (patrz poprzedni

artykuł) ustawiamy deskowanie od węgła budynku.

Gdy jesteśmy w posiadaniu dwóch kompletów form,

jeden z nich ustawiamy na jednym a drugi na prze-

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr 5

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

rowanych drewien namoczonych w szlamie glinianym

pod oknem, w ścianie na głębokości około 20 cm. Dłu

gość drewien większa o 30 do 40 cm od wymiaru okna

w świetle.

W rozważaniach fachowców polskich celowość

umieszczania drewien w narożach nie została potwier

dzona. Istnieje wiele budynków bez zbrojonych naro

ży, w których nie pojawiły się pęknięcia, a o ile były,

1o w ich sąsiedztwie. Sprawa ta nie znalazła w Polsce

ostatecznego rozwiązania. Koszt zbrojeń jest minimal

ny, gdyż używamy drewno odpadkowe. Stosowanie

wkładek drewnianych uważam za celowe.

Łączenie ścian z gliny ubijanej powinno być wyko

nane monolitycznie przez równoczesne wznoszenie

ściany zewnętrznej i wewnętrznej. Połączenie takie

jest bardzo korzystne z uwagi na dobre usztywnienie

budynku.

Ściany działowe można murować z bloków glinia

nych. Ścian tych nie kotwimy.

Rys. 5. Deskowanie

płytowe niemieckie

ciwległym węgle budynku. Ustawianie płyt zaczynamy

od narożnych. Po ustawieniu deskowania sprawdzamy,

czy jest ułożone prawidłowo w pionie i poziomie, na

stępnie możemy przystąpić do zasypywania wnętrza

masą glinianą.

Zasyp zaczynamy od końców deskowania postępując

ku narożu, rozścielamy jednorazowo warstwę grubo

ści około 12 cm przy ubijaniu ręcznym i 18 cm przy

ubijaniu mechanicznym. Masa gliniana powinna być

równomiernie rozścielona, kontrolę właściwego roz

ścielenia dokonujemy szablonem.

Ciężar ręcznego ubijaka powinien wynosić 10 do 12

kg a powierzchnia stopki około 400 cm 2 . Do ubijania

W narożnikach i przy ściance formy można używać

ubijaków wąskich o ciężarze 5 kg i powierzchni stop

ki około 200 cm 2 . Długość trzonka ubijaka powinna

wynosić 160 cm. Do ubijania mechanicznego używamy

ubijaków o napędzie elektrycznym (najczęściej) lub

pneumatycznym. Ubijaki te mają wymienne stopki.

Stopki o większej powierzchni używa się do ubijania

glin chudych.

Po rozścieleniu i wyrównaniu warstwy masy glinia

nej przystępujemy do ubijania według schematu

przedstawionego na rys. 6.

Ubijanie we wszystkich fazach zaczynamy od obu

końców deskowań ku narożu.

Faza I — zaczynamy ubijać środkiem wzdłuż ściany,

nie dochodząc do naroża.

Faza II — ubijamy wzdłuż skrajne części ściany, nie

dochodząc do naroża.

Faza III — ubijamy raz przy razie w poprzek ścia

ny posuwając się wzdłuż.

Faza IV — ubijamy glinę w narożniku zachowując

kolejność ubijania jak w fazach poprzednich.

Masę uważamy za dostatecznie ubitą jeżeli wysokość

zasypu zmniejszyła się o około 30%.

Podkłady pod tynki. Ponieważ ściana z gliny ubija

nej jest gładka, a glina chemicznie nie wiąże ze zna

nymi nam zaprawami, musimy wykonać podkład pod

tynki.

Podkładem pod tynki mogą być: listwy z zaprawy

cementowo-wapiennej, przedmioty twarde wetknięte

do ścian po zdjęciu deskowania lub wykonane wgłę

bienia w ścianach w kształcie podłużnych nacięć.

Listwy wykonujemy z zaprawy cementowo-wapien

nej np. o stosunku 1:2:10, którą narzucamy na ubitej

warstwie gliny, wzdłuż ścian deskowania. Ułożona

warstwa zaprawy wzdłuż deskowania powinna mieć

przed ubijaniem następujące wymiary w poprzecznym

przekroju tworzącym trapez: dolna podstawa ma 7 cm,

górna 3 cm, wysokość trapezu przed ubijaniem ma

8 cm w przypadku ręcznego ubijania i 14 cm przy me

chanicznym ubijaniu.

Ułożenie listew dokonuje się za pomocą szablonu

z blachy lub drewna, które kolejno przykładamy do

deskowania napełniając za każdym razem przestrzeń

między szablonem a ścianą deskowania zaprawą. Sza

blon ma zazwyczaj długość 70 do 80 cm. Listwy wy

konujemy również kielnią kładąc zaprawę na ubitej

warstwie przy deskowaniu.

W ten sposób założone listwy przy ścianie deskowa

nia, po zasypie gliną i jej ubiciu dają w licu ściany

poziome pasy w odstępach min. 2 cm. Zachowanie od

stępów między listwami konieczne iest z uwagi na wy

sychanie ściany.

We wszystkich ścianach zewnętrznych zakładamy

listwy w każdej warstwie ubijanej gliny od strony ze

wnętrznej, natomiast od strony wewnętrznej tych

ścian i w pozostałych ścianach ubijanych wystarczy

założyć listwy co drugą warstwę.

Przy wyprawie wnętrz zaprawą glinianą pomijamy

zakładanie listew.

Rys. 7. Wkładki drewniane w ścianach ubijanych

a — wkładka w narożu, b — wkładka na połączenie

ścian zewnętrznej z wewnętrzną nośną, c — wkładki

pod parapet otworu okiennego

Zakończenie ubijania ścian w miejscach przerw ro

boczych wykonujemy schodkowo dla należytego na

wiązania z następną partią ubijanej gliny. W razie

dłuższej przerwy roboczej wyschniętą schodkowaną

część ściany należy oczyścić i skropić wodą.

Bezpośrednio po ubiciu ścian na całym rzucie pozio

mym na wysokość deskowania można przystąpić do

dalszego ubijania ich wzwyż układając deskowanie jak

poprzednio (też zaczynać od naroża).

Kotwienie ścian. W czasie wysychania ścian ubija

nych mogą powstać pęknięcia na narożach i skrzyżo

waniach. Pęknięcia te są wynikiem skurczu wysycha

jącej gliny, a w konsekwencji powstawania sił rozcią

gających. Według wskazań niemieckich pęknięciom

tym możemy zapobiec przez umieszczenie w tych miej

Rys. 9. Zabezpieczenie wilgotnej, świeżo wykonanej

ściany zewnętrznej w czasie

wnętrznych

ubijania ścian we

Otwory okienne i drzwiowe wykonujemy w okresie

ubijania ścian przez ułożenie w formie dwóch płyt po

przecznych, szerokości odpowiadającej grubości muru

a wysokości odpowiadającej deskowaniu. Płyty roz

pieramy dwoma deskami lub drążkami na odległości

równej otworowi w świetle (rys. 10).

Rys. 8. Wykonywanie bruzdy i zakotwienia dla ścian

wewnętrznych

Rys. 6. Sposób ubijania gliny w narożu ścian

a — pierwsza faza, b — druga faza, c — trzecia faza,

d — czwarta faza, ubicie w dotychczasowej kolejności

samego naroża

scach drewien o przekroju około 12 cm 2 , okorowanych

i namoczonych w szlamie glinianym. Drewna umiesz

cza się co 50 cm w kierunku wysokości. Załączone ry

sunki (rys. 7) dostatecznie wyjaśniają sposób umiesz

czenia kotew.

W murach podokiennych występują pęknięcia na

skutek dużej różnicy nacisków filarków międzyokien

nych. Zakreskowany mur (parapetowy) stanowiący

monolit z całą ścianą pod wpływem bocznych znacz

nych nacisków ma tendencję ugięcia się ku oknu i dla

tego pęka. Zapobiegamy temu przez umieszczenie oko

Rys . 10 . Deskowanie otworu w ścianie ubijanej i za

kładanie klocków pod futryny. Zastawki o wysokości

płyt deskowania, klocki prostokątne

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr 5

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

wych. Przy stosowaniu innych stropów niż drewniane

(DMS itp.) zamiast murłat drewnianych stosujemy

wieńce żelbetowe. Sposób ułożenia wieńca żelbetowe

go i połączenie ze stropem, będzie omówiony w na

stępnym artykule.

Trzony kominowe budynków z gliny ubijanej, za

wierające kanały dymowe i wentylacyjne, należy wy

konywać jako oddzielne masywy na całej wysokości

budynku oddzielone od ścian dylatacjami.

Tynki w budownictwie z gliny spełniają bardzo waż

ną rolę, a zwłaszcza dla ścian zewnętrznych. Spełniają

one rolę powłoki ochronnej ścian z gliny przed wpły

wami atmosferycznymi a więc zawilgoceniem.

Dlatego solidne wykonanie tynków obok właściwe

go doboru schudzaczy gliny dla ścian, ubijanie i zało

żenie izolacji jest warunkiem trwałego i suchego bu

dynku z gliny.

Warunkiem podstawowym dobrego tynku, niezależ

nie od rodzaju zaprawy z której jest wykonany, jest

właściwy podkład. O rodzaju podkładów wspomnia

łem wyżej, tu nadmienię, że podkład wykonany z wet

kniętych w ściany po zdjęciu deskowania kamyków

gruzu z dachówek lub kołeczków drewnianych na głę

bokość około 5 cm, a wystających na około 1 do 1,5 cm

jest właściwy tylko dla ścian wewnętrznych lub dla

zewnętrznych tylko w wypadku wykonania tynków w

okresie tym samym, w którym wykonano ściany.

Ściana zewnętrzna nieotynkowana, a zaopatrzona w

podkład z kamyków czy kołeczków w okresie zimo

wym może ulec częściowemu zniszczeniu na skutek

zatrzymywania wody i śniegu.

Wyprawa może być gliniana, wapienna, wapienno-

cementowa i cementowo-gliniana. Wyprawę glinianą

możemy stosować tylko do wewnętrznych ścian. Wy

prawa ta nie wymaga podkładu. Ścianę pod tynk gli

niany należy dobrze zdrapać, oczyścić i zwilżyć wodą,

po czym nakładamy tynk z gliny. Na tynk gliniany

wciera się na mokro zaprawę wapienną 1 : 1 z drob

nego piasku, jako warstwę utwardzającą, tak cienko

aby wyprawa gliniana przeświecała przez tę powłokę.

Stosowanie tłustych wypraw cementowo-glinianych

stwarza niebezpieczeństwo wytworzenia powłoki zbyt

szczelnej, która przeszkadza „oddychaniu" murów

sprzyjając powstawaniu wilgoci na wewnętrznych po

wierzchniach ścian, zwłaszcza w mieszkaniach źle wie

trzonych.

Tynkowanie zaprawą wapienną lub cementowo-wa-

pienną na podkładzie z listew wykonuje się jak dla

budownictwa tradycyjnego.

Przed przystąpieniem do tynkowania należy ściany

oczyścić z kurzu i lekko zwilżyć wodą. Tynkujemy

dwuwarstwowo, tj. wykonujemy obrzutkę, a po jej

stwardnieniu właściwy tynk.

Tynki wykonuje się po wyschnięciu ścian. Z reguły

stosujemy wpierw tynki wewnętrzne, a w następnym

roku tynki zewnętrzne.

Na okres zimowy ściany na zewnątrz powlekamy

dołowanym wapnem z serwatką, a zwłaszcza od stro

ny zachodniej i północno-zachodniej.

Wznoszenie ścian z bloków glinianych. Wyrób blo

ków. W poprzednim artykule omówiłem przygotowa

nie masy do wyrobu bloków glinianych. Wyrób blo

ków odbywa się w formach drewnianych jedno, dwu,

czterokomorowych i bateryjnych, gdzie większa ilość

bloków ustawiona jest w jednym lub dwóch rzędach.

Sposób zagęszczenia masy w formach zależny jest

od stanu jej wilgotności.

Przy stosowaniu masy glinianej o wilgotności zbli

żonej do naturalnej używamy ubijaków ręcznych lub

mechanicznych. Przy stosowaniu masy wilgotno-pla-

stycznej zagęszczanie odbywa się przez silne wrzuca

nie porcji gliny do formy i ubijanie ubijakami drew

nianymi lub udeptywanie nogami.

Wymiary bloku dla ścian konstrukcyjnych ustalono

na: długość 33 cm, wysokość 21,5 cm, szerokość 16 cm.

Formę przed użyciem zwilża się wodą i posypuje

piaskiem, aby uniknąć przyczepienia masy glinianej

do form. Po uformowaniu bloku, jeśli to jest jedno-

komorowa forma, odnosimy blok wraz z formą na

miejsce składowania i tam ostrożnie rozformujemy.

Rozformowany blok pozostaje tak przez okres 1 do 2

dni dla wstępnego stwardnienia, po czym blok prze

wraca się na odwrotną stronę. W tym położeniu blok

pozostaje przez następne 4 do 6 dni, po czym tak

wstępnie przeschnięte bloki układa się w stosy na wy

sokość 7 do 8 warstw. W stosach bloki układa się w

odstępach 2 cm jeden od drugiego dla umożliwienia

wysychania.

Glinę przy otworze należy ubijać równocześnie

z dwóch stron, aby zapobiec przesunięciu szalowań

otworu. W czasie ubijania umieszczamy klocki drew

niane o wymiarach 6 X 10 X 15 cm dla przybicia fu

tryn.

W otworach okiennych umieszczamy po dwa klocki

z każdej strony, w otworach drzwiowych po 3 klocki.

Futryny osadzamy w otworach po okresie osadzania

tj. po około 50 dniach. Dla umocowania bram można

osadzić w murze z gliny ubijanej kotwy zamocowujące

futrynę zamiast klocków (rys. 11).

Węgarków w budownictwie z gliny nie wykonuje

my. W górnej części otworu okiennego możemy uzy

skać węgarek przez obniżenie jednej z beleczek (ód

strony zewnętrznej ściany) tworzących nadproże. Ok

ną możemy osadzać w licu muru, jak to robią Niemcy,

Najchętniej używa się beleczek typu L.

Nadproża żelbetowe nad otworami ścian zewnętrz

nych należy zabezpieczyć przed przemarzaniem.

Ochronę stanowi obmurowanie z cegły na płask lub

wypełnienie przestrzeni między elkami gruzem cegla

nym, żużlem lub popiołem.

Opory nadproży należy przeliczyć na nacisk, jaki

one wywierają na glinę. Nacisk ten nie może przekro

czyć nacisku dopuszczalnego dla danego gatunku gli

ny, ustalonego laboratoryjnie. Przedłużanie opór nad

proży ponad 25 cm nie jest wskazane z uwagi na moż

liwość ugięcia nadproża, a w konsekwencji powstania

zbyt dużych nacisków krawędziowych i wykruszenie

brzegu ściany. W takich wypadkach stosujemy tzw.

poduszki z cegły (łożysko) pod opory dla szerszego roz

łożenia nacisku na glinę (rys. 15).

lub cofnięte o około 12 cm. Przy wykonaniu otworu

okiennego czy drzwiowego należy pamiętać, że wyso

kość otworu w świetle trzeba zwiększyć z uwagi na

późniejsze osiadanie. Po wykonaniu otworu układamy

nadproże.

Nadproża mogą być z drewna, gliny i żelbetowe jako

prefabrykaty. W budynkach parterowych można nad

proża wykonać z kilku drewnianych połowizn łączo

nych żelaznymi klamrami lub drutem na gwoździach.

Eeleczki wspierają się na murze na długości około

25 cm. Nad tak ułożonymi beleczkami możemy ubijać

glinę. Beleczki zabezpieczamy przed wstrząsami przez

podparcie słupkiem.

Nadproża z gliny stosujemy dla przykrycia otworów

w świetle do 1,20 m. Są one wykonane z gliny lek

kiej, zbrojonej okorowanymi, uprzednio umaczanymi

w szlamie glinianym żerdziami grubości 3—4 cm. Nad

proże takie składa się z 3 beleczek ułożonych obok

siebie (rys. 14).

Nadproża żelbetowe jako prefabrykaty używane są

dla przysklepiania otworów ponad 1,20 m w świetle.

Po wykonaniu otworu okiennego należy podokienną

część muru przykryć papą, zakładając ją na wysokość

10 cm na boczne ściany otworu. Podokienniki zew

nętrzne mogą być wykonane z dachówki lub jako pre

fabrykaty betonowe z zachowaniem wyskoku 7 cm

poza lico tynku (rys. 16). Właściwe ułożenie izolacji

i desek parapetowych jest bardzo ważną czynnością

z uwagi na możliwość zawilgocenia ścian przez zacieki

wody opadowej i skraplania się oparów na części we

wnętrznej okien.

Po ułożeniu nadproży i ubiciu ścian na żądaną wy

sokość wyrównujemy górną jej powierzchnię do po

ziomu. Na wyrównanym poziomie układamy osiowo

murłaty 10/12 cm na uprzednio ułożonej papie. Za

miast papy można stosować zaprawę cementowo-gli-

nianą. Murłaty układamy osiowo na wszystkich ścia

nach zewnętrznych oraz na ścianie podłużnej we

wnętrznej (konstrukcyjnej), wiążąc je w narożach i na

skrzyżowaniach na zamki ciesielskie wzmacniane że

laznymi klamrami dla należytego związania ścian gó

rą oraz jako oparcie dla drewnianych belek stropo-

Kominy możemy wznosić z cegły ceramicznej lub

cementowo-glinianej. Komin z gliny ubijanej nie jest

trwały i ulega po pewnym czasie zniszczeniu pod

wpływem działania spalin, zwłaszcza przy paleniu

mokrym drewnem (rys. 17).

Prócz wentylacji kanałowych w budynkach z gliny

należy przewidzieć wentylację przez górne partie

okien, umieszczając w nich otwierane wietrzniki. Do

tychczasowe doświadczenia wykazały, że spełniają one

bardzo ważną rolę w wietrzeniu mieszkań a przez to

utrzymują je w stanie suchym. Ma to szczególne zna

czenie w pomieszczeniach kuchennych i łazienkach, a

więc tam gdzie zachodzi możliwość gromadzenia się

pary.

Okres wykonywania budynków z gliny ubijanej w

naszym klimacie zaczyna się nie wcześniej jak w dru

giej połowie kwietnia, lepiej jednak z początkiem ma

ja. W końcu sierpnia ściany powinny być ubite, tak

aby do krycia budynku można przystąpić najpóźniej

w początkach września.

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Nr. 5

Nr 5

BUDOWNICTWO WIEJSKIE

Bloki w okresie wstępnego przesuszania chronimy

przed nadmierną operacją słońca jak i wilgocią przez

pokrycie papą, słomą, daszkami.

Po okresie 3 do 4 tygodni, w zależności od pogody,

bloki mogą być wmurowane. Blok uważa się za wysu

szony wtedy, gdy po przełamaniu wykazuje jednako

wy kolor na przełomie. Przy produkcji bloków należy

pamiętać o wykonaniu pewnej ilości połówek i trzy-

ćwierciówek, co znacznie ułatwi pracę murarzom, gdyż

przecinanie wyschniętego bloku jest bardzo żmudne.

nym użyciu powinna zachować kąty proste między

ściankami.

Przy formowaniu bloków z gliny o wilgotności na

turalnej przy ręcznym ubijaniu zasypujemy formę

masą glinianą dwukrotnie, a przy mechanicznym trzy

krotnie, przy czym ubijamy z pewnym nadmiarem

masy, którą potem strychulcem lub umoczoną w wo

dzie łopatą zbieramy. Przy użyciu form jedno i wielo-

komorowych, tj. bez podkładek, należy zebrać nad

miar masy i na odwrotnej stronie.

Przy użyciu masy wilgotno-plastycznej, formę na

pełniamy przez dwukrotne silne wrzucenie gliny do

formy. Za każdym razem ubijamy młotkiem drewnia

nym lub przy formie wielokomorowej udeptujemy no

gami. Nadmiar masy również ściągamy jak poprzed

nio.

Wznoszenie ściany z bloków. Ściany z bloków mu

rujemy przestrzegając te same zasady co przy mu

rowaniu cegłą ceramiczną, tj. mijanie się spoin w po

szczególnych warstwach, utrzymanie pionu i poziomu

układanych warstw. Zaprawa do murowania może być

gliniana, jeżeli murujemy od maja do października,

lub cementowo-gliniana, gdy murujemy w porze przy

mrozków i niewielkich mrozów.

Zaprawa gliniana sporządzona jest z tych samych

składników i w tym samym stosunku co mieszanka,

z której wykonujemy bloki. Zazwyczaj masę pozosta

łą z produkcji bloków rozrabiamy wodą aż do otrzy

mania lekko schodzącej z kielni ciastowatej zaprawy.

Grubość spoin zarówno pionowych jak i poziomych

wynosić powinna 1 cm. Większa grubość spoin niepo

trzebnie wprowadza do ścian wilgoć i powoduje więk

sze ich osiadanie. Przy murowaniu w okresie przy

mrozków używamy zaprawy cementowo-glinianej

o stosunku cementu do zawiesiny glinianej i piasku

jak 1:1,5:8.

mych kanalikach w co drugiej warstwie bloków przy

czepność jest dobra i wystarczy przed tynkowaniem

oczyścić szczotką ściany z kurzu i lekko nawilżyć

wodą.

Wyprawę glinianą dajemy tylko w pomieszczeniach

suchych i nie musimy czekać na przeschnięcie ścian.

W razie stosowania innych zapraw tynkować można

dopiero w miesiąc po wzniesieniu ścian.

Ściany tynkujemy dwuwarstwowo, tzn. wpierw wy

konujemy obrzutkę, a następnie po jej stwardnieniu

nakładamy drugą warstwę zaprawy i zacieramy drew

nianą packą na gładko. Zazwyczaj dla tynków ze

wnętrznych na obrzutkę stosujemy zaprawę cemen-

towo-wapienną. Przy stosowaniu tworzywa cemento-

wo-glinianego jako wyprawy zaleca się wykonać ob

rzutkę z tej zaprawy z dodaniem sieczki, co zwiększa

przyczepność oraz poprawia warunki termiczne i czyni

ścianę bardziej odporną na wpływ wilgoci.

Dla przykładu podaję składy tynków na budowie

doświadczalnej. Tynki zewnętrzne' pierwsza oborzut-

ka zaprawą cem.-glin. 1:2: 14, druga obrzutka zapra

wą cem.-glin. 1 :1,5 : 8, warstwa wyrównawcza ce-

ment.-wap. 1:2:6.

Tynki wewnętrzne wykonano w trzech wersjach:

obrzutka cem.-gliniana 1 : 1,5 : 8 i tynk wapienny 1 :3

lub bez obrzutki tynk: cement -gliniany 1:2:14, lub bez

obrzutki tynk cement.-gliniany 1 :1,5 : 8.

Mimo upływu dwóch lat tynki nie wykazały żad

nych zmian.

Tynki wewnętrzne można z powodzeniem wykonać

z zaprawy glinianej wykonanej w sposób analogiczny

jak dla ścian ubijanych.

Kominy wznosimy z bloków cementowo-glinianych

lub cegły. Mogą one być wiązane ze ścianami z blo

ków glinianych pod warunkiem, że do murowania

użyto suchych bloków. Przy budowie kominów obo

wiązują przepisy jak w budownictwie tradycyjnym.

W następnym artykule omówię: stropy, schody, da

chy i wykonanie prefabrykatów w budownictwie z gli

ny.

Skład

zaprawy

podaję

jako typowy

Ściany z bloków dobrze wysuszonych i przy 1 cm

spoinie wykazują bardzo małe osiadanie, dlatego w ta

kich ścianach możemy stosować konstrukcje murów

mieszanych, np. ściany z bloków i filary z cegły.

Otwory okienne i drzwiowe wykonujemy jak w bu

downictwie tradycyjnym z tym, że nie robimy węgar-

ków, najwyżej w górnej części otworu można utwo

rzyć węgarek przez opuszczenie jednej beleczki nad-

proża. Izolowanie wierzchniej warstwy muru parape-

towego, osadzanie klocków dla przytwierdzania oścież

nic, rodzaj nadproży, izolacje pod wieńcem i wieńcze

nie budynku jest analogiczne jak dla ścian z gliny

ubijanej.

Tynki na ścianach z bloków wykonujemy z zapra

wy wapiennej, cementowo-wapiennej, cementowo-

glinianej i glinianej.

Przy murowaniu na pustą spoinę lub przy pozio

przykład.*

Przy murowaniu na zaprawie cementowo-glinianej

należy uważać na ześlizgiwanie się bloków, gdyż za

prawa ta jest bardzo urabialna. W związku z tym

spoiny nie powinny przekraczać grubości 1 cm, co

z kolei zależne jest od równości i prostopadłości ścian

wykonanych bloków.

Murowanie ścian rozpoczynamy na cokole przykry

tym uprzednio podwójną warstwą papy na lepiku,

przy czym spodnia powierzchnia pierwszej warstwy

musi znajdować się 50 cm nad otaczającym terenem.

Przy murowaniu bloków na zaprawie glinianej, dla

utworzenia podkładu pod tynk murujemy na tzw.

„puste spoiny", tzn. że zaprawa nie powinna sięgać

do brzegu bloków. Możemy też wykonać pewną część

bloków z wrębami 4x3 cm (rys. 19), od strony wozów-

Przy produkcji bloków w formach wielokomoro-

wych bloki rozformowuje się na miejscu z uwagi na

znaczny ciężar.

Wymiary wewnętrzne form powinny być większe

o wielkość skurczu przyjętego dla danej masy. Na rys.

18 podano przykłady form, które ilustrują zasady ich

wykonania.

Przy budowie form należy przestrzegać następu

jących zasad: forma powinna być lekka, silnie zbudo

wana, łatwo i szybko rozbieralna oraz po wielokrot

ki. Po wymurowaniu ściany z takich bloków mają

szereg podłużnych bruzd, które stanowią dobry pod

kład pod tynki. Powyższe rozwiązanie stosujemy wte

dy, gdy murowanie i wyprawianie ścian odbywa się

w tym samym sezonie, gdyż w okresie zimy napełnia

ją się one śniegiem, który po odtajaniu zawilgaca

ściany. ,

* Patrz „Instrukcje o stosowaniu tworzyw cementowo-

glinianych" w wyd. Instytutu Techniki Budowlanej

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: