Socjalizm:
Socjalizm i komunizm:
v obie idee łączy aprobata tego co społeczne
v komuniści potępiają kapitalizm totalnie i na ogół natomiast socjaliści uznają częściową własność prywatną gdy służy ona społeczeństwu
v komuniści chcą utrzymać władzę na stałe dopóki nie osiągnie się w pełni ustroju komunistycznego, przywództwo dostaję zawodowy rewolucjonista kierujący partią natomiast socjaliści opierają władzę na wynikach wyborów demokratycznych oraz akceptują demokratyczne mechanizmy władzy
v komuniści chętnie sięgają po dyktaturę a socjaliści posługują się tylko środkami legalnymi
v dla komunistów polityka to walka klasowa natomiast dla socjalistów to konkurencja partyjna
v komuniści opowiadają się za nacjonalizacją środków produkcji i chcą wywłaszczenia kapitalistów bez rekompensaty. Socjaliści też chcą wywłaszczenia kapitalistów ale za właściwą rekompensatą
Idee socjalizmu:
ü społeczeństwo kształtowane jest naturą międzyludzkich więzi społecznych, ekonomicznych i politycznych; im te więzi są mocniejsze i głębsze tym wyższy poziom uspołeczniania człowieka który jest miarą człowieczeństwa.
ü społeczeństwo to powiązane ze sobą kolektywy – zrzeszenia od lokalnych poprzez ogólnokrajowe aż po ogólnoludzkie
ü kolektywistyczna wizja człowieka
ü prym interesu społecznego
ü socjalizm potępia negatywne skutki kapitalizmu
ü socjalizm preferuje formy własności społecznej ale godzi się na częściową gospodarkę opartą na własności prywatnej
ü państwo to rodzaj zła koniecznego
ü socjalistyczne państwo demokratyczne ma na celu zaspokajanie potrzeb społeczeństwo poprzez odpowiednie oddziaływanie na gospodarkę
ü prawo traktowane jest jako środek do socjalistycznych celów
ü gdyby to możliwe było socjaliści zastąpili by prawo normami moralnymi
ü prawo to zmierza do równości i sprawiedliwości społecznej
ü zasada „każdemu według rezultatów jego pracy”
ü socjalistyczne państwo demokratyczne zmierza do ochrony wolności społecznej
ü wyrzeczenie się drogi rewolucyjnej zmian
Socjalizm demokratyczny:
§ idee tego socjalizmu ukształtowały się w drugiej połowie XIX wieku
§ występuje dużo odmian programowych (tyle ile działa partii socjaldemokratycznych
§ wszystkie odmiany opierają się na założeniach tzw. socjalizmu otwartego uzasadniającego pełną swobodę poszukiwania możliwie najlepszych dróg do socjalizmu w warunkach kapitalizmu
§ są cztery idee socjalizmu demokratycznego:
a. idea demokracji politycznej
b. idea demokracji gospodarczej
c. idea demokracji społecznej
d. idea demokracji międzynarodowej
Ad a)
· zespół środków i metod działania mających na celu urzeczywistnienie socjalizmu poprzez ustrojowe reformowanie kapitalizmu
· środki i metody zostały zaczerpnięte spośród idei liberalizmu
· zasada demokracji w warunkach społeczeństwa miała być realizowana poprzez wybory tajne, równe, powszechne i wolne przedstawicielstwa społeczeństwa przy pomocy systemu wielopartyjnego ; a rządy miały szanować prawa każdej mniejszości; mniejszości etniczne miały cieszyć się autonomią kulturową; system niezawisłego sądownictwa miał szanować prawo do opozycji
Ad b)
· reformowanie kapitalizmu tak by ustrój kierował się potrzebami ogółu a nie jednostki
· pełne zatrudnienie, wzrost produkcji, stałe podnoszenie dobrobytu, sprawiedliwy podział dochodów i majątku
· ekonomika mieszana czyli oparta na własności państwowej, grupowej i prywatnej
Ad c)
· podkreśla prawa do pracy, wykształcenia, wypoczynku, opieki lekarskiej, „dachu nad głową”, zabezpieczenia na wypadek bezrobocia i na starość
· dąży do równości prawnej, społecznej, gospodarczej i politycznej między kobietą i mężczyzną, warstwami społecznymi, miastem a wsią oraz rożnymi rejonami świata i rasami
Ad d)
· aprobata dla Karty Narodów Zjednoczonych
· z jednej strony chcę porzucenia wszelakich form zniewolenia jednych narodów przez inne z drugiej strony chcę swobody dla tych krajów swobodę rozwoju w warunkach utrwalenia pokoju i bezpieczeństwa powszechnego w świecie
Przedstawiciele socjalizmu:
brytyjski:
Ø Tomasz Morus (1478-1535) => prekursor myśli socjalistycznej; „Utopia”
Ø Robert Owen (1771-1858) => socjalista utopijny; kapitalizm to zło
Ø David Ricardo (1772-1823) => socjalizm ricardiański; źródło zysku i renty gruntownej w wartości wytworzonej przez pracę robotnika
francuski:
Ø ksiądz FeliciteRobert de Lamennais (1782-1854) => główny reprezentant francuskiego socjalizmu chrześcijańskiego; jego poglądy potępił encyklika papież Grzegorz XVI; wzywał Kościół do zerwania z monarchią i obrony uciskanego ludu zgodnie z ewangelią;
Ø Jean Joseph Louis Blanc (1811-1882) => prekursor socjalizmu demokratycznego! ; aprobacja pokojowej drogi do socjalizmu; zasada „od każdego według jego zdolności, każdemu według jego potrzeb”
polski:
Ø Joachim Lelewel (1788-1861) => znany działacz Wielkiej Emigracji; socjalizm agrarny; „własność tylko wspólna gminna” dla wszystkich mieszkańców wsi
Ø Ignacy Daszyński (1866-1936), Mieczysław Niedziałkowski (1893-1940) =>socjalizm demokratyczny
niemiecki:
Ø Eduard Bernstein (1850-1932) => twórca i główny teoretyk rewizjonizmu; autor „biblii” rewizjonistów „Zasady socjalizmu i zadania socjalnej demokracji”; odrzucenie filozofii Marska;
Ø Willy Brandt (1913-1992) => wybitny socjaldemokrata; laureat pokojowej Nagrody Nobla w 1971r.
Ø amerykański:
Ø Norman Thomas (1884-1969) => socjalizm demokratyczny; od 1926 roku do śmierci przewodził amerykańskim socjalistom; reformista; krytyk stalinizmu;
Ø Michael Harrington (1928-1989) => socjaldemokrata; kapitalizm to system wyzysku; pragnął szybkich reform; państwo dobrobytu nie jest w stanie rozwiązać problemów USA
umkc