Określenie czynników ryzyka rozwojowej dysplazji.pdf

A RTYKU£ ORYGINALNY / O RIGINAL ARTICLE

O r t o p e d i a Traumatologia Rehabilitacja

Okreœlenie czynników ryzyka rozwojowej dysplazji

stawów biodrowych u dzieci urodzonych z ci¹¿

wielop³odowych. Ocena w badaniu ultrasonograficznym

z zastosowaniem metody Grafa

Evaluation of Risk Factors in Developmental Dysplasia

of the Hip in Children From Multiple Pregnancies:

Results of Hip Ultrasonography Using Graf's Method

P E R S O N A L U S E

Andrzej Sionek 1(A,B,C,D,E,F,G) , Jaros³aw Czubak 1(A,D,E,F,G) , Katarzyna Kornacka 2(A,B) ,

Bart³omiej Grabowski 1(B,E)

1 Klinika Ortopedii, Ortopedii i Traumatologii Dzieciêcej C.M.K.P. w Warszawie, S.P.S.K. im. prof. A. Grucy, Otwock

2 Klinika Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka A.M. w Warszawie, Szpital Kliniczny. im. Ks. A. Mazowieckiej, Warszawa

1 Department of Orthopaedics and Paediatric Orthopaedics & Traumatology, Centre for Medical Post-Graduate Education (C.M.K.P)

in Warsaw, Prof. A. Gruca Teaching Hospital, Otwock

Department of Neonatology and Intensive Care of Neonate, Medical University in Warsaw, Princess Anna Mazowiecka Teaching Hospital, Warsaw

STRESZCZENIE

Wstêp. Powszechnie znane s¹ czynniki zwiêkszonego ryzyka wyst¹pienia rozwojowej dysplazji stawów biodrowych (rdsb) u dzieci

urodzonych z ci¹¿ pojedynczych. Wiele z tych czynników wystêpuje w ci¹¿ach wielop³odowych. Celem pracy by³o zweryfikowanie ro-

li wybranych, uznanych czynników ryzyka rdsb w ci¹¿y pojedynczej na rozwój stawów biodrowych u dzieci urodzonych z ci¹¿ wielo-

p³odowych. Analizowano wp³yw wczeœniejszego wystêpowania rdsb w rodzinie, po³o¿enia miednicowego p³odu, d³ugoœci trwania ci¹¿y,

masy urodzeniowej oraz p³ci dziecka.

Materia³ i metody. Badaniem objêto 200 noworodków (400 stawów biodrowych) urodzonych z ci¹¿ wielop³odowych. Badanie ul-

trasonograficzne wykonywane by³o metod¹ Grafa w pierwszych piêciu dobach ¿ycia.

Wyniki. W badanej grupie dzieci nie stwierdzono stawów biodrowych dysplastycznych wymagaj¹cych leczenia. Analizuj¹c zale¿-

noœci miêdzy typem stawu wed³ug Grafa a badanymi czynnikami, typ IIa odnotowano u: 26 dzieci (6,91%) z obci¹¿onym rdsb wywia-

dem rodzinnym, 1 dziecka (1,22%) z po³o¿enia miednicowego, 23 dzieci (8,93%) urodzonych przedwczeœnie, 28 dzieci ze œredni¹ mas¹

urodzeniow¹ 2402 g. Zale¿noœci te nie by³y istotne statystycznie. Typ IIa odnotowano u 21 dzieci (10,82%) p³ci ¿eñskiej. Zale¿noœæ ta

by³a istotna statystycznie (p<0,05)

Wnioski. Spoœród badanych czynników tylko p³eæ dziecka by³a czynnikiem wp³ywaj¹cym na rozwój stawów biodrowych u dzieci uro-

dzonych z ci¹¿ wielop³odowych. Stawy biodrowe typu IIa odnotowano czêœciej u dzieci p³ci ¿eñskiej. Nie stwierdzono istnienia korelacji

istotnych statystycznie miêdzy wystêpowaniem okreœlonych typów stawów biodrowych wed³ug Grafa a wczeœniejszym wystêpowaniem

rdsb w rodzinie, typem u³o¿enia p³odu w jamie macicy, d³ugoœci¹ trwania ci¹¿y poni¿ej 38 tygodni, mas¹ urodzeniow¹ dziecka.

O N L Y

S³owa kluczowe: staw biodrowy, dysplazja rozwojowa, diagnostyka

SUMMARY

Background. The risk factors for developmental dysplasia of the hip (DDH) in infants from unifetal pregnancies are commonly

known. Many of these factors also apply to multiple pregnancies. The aim of this paper was to evaluate the influence of selected, widely

recognized DDH risk factors in unifetal pregnancy on the development of hip joints in infants from multiple pregnancies. The following

risk factors were examined: family history of DDH, breech presentation, duration of pregnancy, birth weight and sex.

Material and methods. The study included 200 newborns (400 hip joints) from multiple pregnancies. Ultrasound screening was per-

formed using the Graf method during the first five postnatal days.

Results. No cases of hip joint dysplasia requiring treatment were reported in the study group. The analysis of correlations between

hip joint type according to Graf and the evaluated risk factors revealed the following results: type IIa hips were reported in 26 (6.91%)

infants with a family history of DDH, one infant (1.22%) who demonstrated a breech presentation, 23 prematurely born infants (8.93%)

and 28 infants with a mean birth weight of 2402 g. The correlations were not statistically significant. Type IIa hips were reported in 21

female infants (10.82%), which constituted a statistically significant correlation (p<0.05).

Conclusions. Among the examined risk factors only the sex of the infant turned out to be significant for the development of hip joints

in babies from multiple pregnancies. Type IIa hip joints were more common in female infants. No statistically significant correlations were

found between Graf hip types and family history of DDH, breech presentation of the fetus, pregnancy duration under 38 weeks or the in-

fant's birth weight.

Key words: hip joint, developmental dysplasia, diagnostics

115

Electronic PDF security powered by IndexCopernicus.com

Sionek A. i wsp., Czynniki ryzyka RDSB u dzieci z ci¹¿ wielop³odowych

WSTÊP

Rozwojow¹ dysplazj¹ stawów biodrowych (rdsb)

okreœlamy nieprawid³owe ukszta³towanie siê tego

stawu, powsta³e w okresie ¿ycia wewn¹trzmaciczne-

go, okresie oko³oporodowym, jak równie¿ w pierw-

szych tygodniach po urodzeniu, mog¹ce doprowa-

dziæ do jego zwichniêcia [1]. Pierwszym, który opi-

sa³ obraz kliniczny chorego ze zwichniêciem stawu

biodrowego, by³ Hipokrates (460-357 B. C.).

Czêstoœæ wystêpowania rozwojowej dysplazji sta-

wów biodrowych jest ró¿na w zale¿noœci od rasy i re-

jonu geograficznego. W Polsce okreœlana jest na 4,4%-

6,5% [2,3,4], a na œwiecie od 4,4% do 51% [5]. Rdsb

jest najczêœciej wystêpuj¹c¹ wrodzon¹ wad¹ narz¹du

ruchu noworodka. Stanowi 75% wszystkich wrodzo-

nych wad tego uk³adu [6]. Rozwojowa dysplazja sta-

wów biodrowych wystêpuje 4-8 razy czêœciej u p³ci

¿eñskiej ni¿ mêskiej [2,7,8].

Etiologia wady jest z³o¿ona. Przyczyny prowa-

dz¹ce do zaburzenia rozwoju stawu biodrowego po-

dzielono na hormonalne, genetyczne i mechaniczne

[9]. Uwa¿a siê, ¿e wœród przyczyn hormonalnych,

g³ówn¹ rolê odgrywa relaksyna [10,11]. Za genetycz-

nie uwarunkowanym pochodzeniem wady œwiadczy

jej rodzinne wystêpowanie, które stwierdza siê

w oko³o 1% [12,13,14]. Czynniki mechaniczne od-

powiedzialne za powstanie ciasnoty wewn¹trzma-

cicznej, odgrywaj¹ szczególn¹ rolê w etiologii rdsb

i uznawane s¹ obecnie za najistotniejsze w zaburze-

niach rozwoju stawu biodrowego. Do tych czynni-

ków zaliczamy u³o¿enia w jamie macicy: miednico-

we, poprzeczne, ma³owodzie, ci¹¿ê u pierwiastki,

wady rozwojowe i nabyte macicy i miednicy, masê

urodzeniow¹ noworodka powy¿ej 4000g [9,15,16,

17,18,19,20,21]. W po³o¿eniu pod³u¿nym miednico-

wym odbywa siê oko³o 5% porodów [19]. Wed³ug

Brêborowicza i wsp. [22] u³o¿enie takie spotyka siê

trzykrotnie czêœciej w ci¹¿y niedonoszonej oraz wie-

lop³odowej, w której nasila siê ciasnota wewn¹trz-

maciczna. W ostatnich dekadach lat obserwuje siê

narastaj¹c¹ liczbê ci¹¿ wielop³odowych.

Dotychczas nie ma jednoznacznych pogl¹dów, co

do wp³ywu ci¹¿y wielop³odowej na powstawanie

rdsb Niektórzy autorzy uwa¿aj¹ ci¹¿ê bliŸniacz¹ za

czynnik predysponuj¹cy do wyst¹pienia rdsb [17,23,

24,25,26]. Powszechnie znane s¹ czynniki zwiêkszo-

nego ryzyka wyst¹pienia rdsb u noworodków i nie-

mowl¹t urodzonych z ci¹¿ pojedynczych. Liczba tych

czynników obecnych w ci¹¿y mnogiej jest znacznie

wiêksza [18]. Wydaje siê, ¿e liczba wystêpuj¹cych

czynników ryzyka rdsb, a przede wszystkim ciasnota

wewn¹trzmaciczna, powinna zwiêkszaæ ryzyko wy-

st¹pienia wady stawu biodrowego w ci¹¿y mnogiej.

P E R S O N A L U S E

BACKGROUND

Developmental dysplasia of the hip (DDH) refers to

an abnormal formation of this joint occurring during

intrauterine development, in the perinatal period or

within the first postnatal weeks that may lead to dislo-

cation of the hip [1]. The first description of the clinical

presentation of a patient suffering from hip dislocation

was presented by Hippocrates (460-357 B.C.).

The reported incidence of DDH varies throughout

the world in relation to ethnic background and geo-

graphical location. In Poland it is estimated to occur

in approx. 4.4%-6.5% of all neonates [2,3,4], where-

as data from various countries range from 4.4% to

51% [5]. DDH is the most common congenital disor-

der of the musculoskeletal system in newborns,

accounting for 75% of all congenital musculoskele-

tal system disorders [6]. Developmental dysplasia of

the hip is 4-8 times more common in female infants

than in male infants [2,7,8].

The etiology of the disorder has a complex na-

ture, with the factors contributing to the deformity of

the hip joint development subdivided into hormonal,

genetic and mechanical [9]. It is widely believed that

relaxin plays the most significant role among the

hormonal factors [10,11]. The genetic origin of the

disorder is proved by a tendency to run in families,

reported in approx. 1% of all cases [12,13,14]. Me-

chanical factors producing intrauterine crowding are

particularly significant in DDH etiology and are cur-

rently considered crucial for all disorders of hip joint

development. They include: birth presentation (breech,

transverse), oligohydramnios, first pregnancy, devel-

opmental and acquired defects of the uterus and the

pelvis, and birth weight exceeding 4000g [9,15,16,

17,18,19,20,21]. Breech presentation is seen in

approximately 5% of all births [19]. According to

Brêborowicz et al. [22], breech presentation is three

times more common in incomplete and multiple

pregnancies, the latter being associated with more

intrauterine crowding. The recent decades have seen

an increase in the incidence of multiple pregnancies.

The influence of multiple pregnancy on the de-

velopment of DDH has not been unequivocally

determined, with some authors considering twin pre-

gnancy to be a DDH predictor [17,23,24,25,26]. The

list of risk factors for developmental dysplasia of the

hip in infants from unifetal pregnancies is common-

ly known. The number of risk factors in a multiple

pregnancy is much higher [18], which, especially

when combined with intrauterine crowding, could be

expected to increase the risk of hip joint disorders in

multiple pregnancies. Until now, however, no au-

thors have presented comprehensive prospective

116

Electronic PDF security powered by IndexCopernicus.com

O N L Y

Sionek A. et al., DDH Risk Factors in Children From Multiple Pregnancies

Do chwili obecnej nie przeprowadzono komplekso-

wych, prospektywnych, opartych na du¿ym materiale

klinicznym badañ, które uwzglêdnia³yby jednocze-

œnie wystêpowanie powy¿szych czynników i stopnia

ich zwi¹zku z rdsb.

Celem pracy jest zweryfikowanie roli wybranych,

uznanych czynników ryzyka rdsb w ci¹¿y pojedyn-

czej na rozwój stawów biodrowych u dzieci urodzo-

nych z ci¹¿ wielop³odowych.

studies based on large samples that would consider

both the incidence of the abovementioned factors

and their significance for DDH.

The aim of this paper is to evaluate the influence

of some widely recognized DDH risk factors in

a unifetal pregnancy on the development of hip joints

in infants from multiple pregnancies.

P E R S O N A L U S E

MATERIAL AND METHODS

The study group consisted of infants born in the

2nd Department of Obstetrics and Gynecology of War-

saw Medical University. The study was performed

between 1 June 2003 and 2 December 2004 in the

Department of Neonatology of Warsaw Medical Uni-

versity and involved 200 children (400 hip joints)

from 95 multiple pregnancies, including 97 female

infants (48.5%) and 103 male infants (51.5%). The

study group comprised 172 babies from twin preg-

nancies, 24 babies from triplet pregnancies and

4 babies from a quadruple pregnancy. The mean du-

ration of a multiple pregnancy amounted to 36 weeks

(range: 27 to 41 weeks). The study did not involve

infants diagnosed with neuroorthopedic disorders

(cerebral palsy, meningomyelocele), congenital syn-

dromes or those in poor overall condition placed in

incubators at the ward of intensive newborn care.

Only neonates with a birth weight exceeding 1000 g

were enrolled [27].

A unified examination protocol was used for all

participants. It involved the following elements: his-

tory taking to identify factors increasing the risk of

DDH, a physical examination to assess the presence

of clinical manifestations of DDH and an ultrasono-

graphic study to evaluate hip joint development using

morphometric indices. The examination was per-

formed during the first five postnatal days. The clin-

ical and sonographic examinations were carried out

by a specialist in orthopedics and traumatology (the

first author of the present paper). The information

obtained from the parents during history taking and

medical records from the Department of Neonatol-

ogy, Medical University in Warsaw, helped to identi-

fy the following: family history of DDH, family his-

tory of multiple pregnancies, birth presentation of the

fetus, duration and course of pregnancy, birth details,

and the infant's sex and birth weight.

Clinical assessment of the infants was always con-

ducted according to the same examination procedure,

which included the evaluation of hip joint stability,

hip joint range of motion, asymmetry of thigh skin

folds and coexisting skeletal malformations.

117

Electronic PDF security powered by IndexCopernicus.com

MATERIA£ I METODY

Grupê badan¹ stanowi³y dzieci urodzone w II Kli-

nice Po³o¿nictwa i Ginekologii AM w Warszawie. Od

dnia 01.06.2003 r do dnia 02.12.2004 r. badaniem

przeprowadzonym w Klinice Neonatologii AM

w Warszawie objêto 200 dzieci (400 stawów biodro-

wych), urodzonych z 95 ci¹¿ wielop³odowych. W gru-

pie tej 97 dzieci by³o p³ci ¿eñskiej (48,5%) i 103 mê-

skiej (51,5%). W badanej populacji 172 dzieci po-

chodzi³o z ci¹¿ bliŸniaczych, 24 dzieci z ci¹¿ troja-

czych i 4 dzieci z ci¹¿y czworaczej. Œrednia czasu

ci¹¿y wielop³odowej wynosi³a 36 tygodni (od 27 do

41 tygodni). Do badania nie kwalifikowano dzieci ze

zdiagnozowanymi zaburzeniami neuroortopedycz-

nymi (mózgowe pora¿enie dzieciêce, przepuklina

oponowo-rdzeniowa), zespo³ami wad wrodzonych,

oraz w ciê¿kim stanie ogólnym, przebywaj¹cych w in-

kubatorach w oddziale intensywnej opieki medycznej

nad noworodkiem. Do grupy badanej zakwalifikowa-

no dzieci z mas¹ urodzeniow¹ powy¿ej 1000 g. [27].

U wszystkich dzieci zastosowano jednolity protokó³

badawczy obejmuj¹cy: badanie podmiotowe, zawieraj¹-

ce dane z wywiadu w celu identyfikacji czynników

zwiêkszonego ryzyka wystêpowania rdsb, badanie

przedmiotowe, oceniaj¹ce obecnoœæ objawów klinicz-

nych rdsb i badanie ultrasonograficzne, obrazuj¹ce mor-

fometrycznie stopieñ rozwoju stawu biodrowego. Bada-

nie przeprowadzano w pierwszych piêciu dobach ¿ycia

noworodka. Dzieci z grupy badanej, oceniane by³y kli-

nicznie i sonograficznie przez specjalistê II stopnia z za-

kresu ortopedii i traumatologii (pierwszego autora pra-

cy). Informacje z wywiadu z rodzicami, oraz z doku-

mentacji medycznej prowadzonej w Klinice Neonatolo-

gii AM w Warszawie dotyczy³y: wystêpowania rdsb

w rodzinie, wystêpowania ci¹¿ mnogich w rodzinie, po-

³o¿enia p³odów w jamie macicy, d³ugoœci trwania ci¹¿y,

jej przebiegu i sposobu rozwi¹zania, p³ci dziecka i masy

urodzeniowej dziecka.

Ocenê kliniczn¹ dzieci przeprowadzano zawsze we-

d³ug tego samego protoko³u badawczego. Badanie kli-

niczne polega³o na ocenie: zwartoœci stawów biodro-

wych, zakresu ruchów, obecnoœci asymetrii fa³dów

skórnych, wspó³istniej¹cych wad uk³adu szkieletowego.

O N L Y

Sionek A. i wsp., Czynniki ryzyka RDSB u dzieci z ci¹¿ wielop³odowych

Badanie ultrasonograficzne stawów biodrowych

wykonywane by³o metod¹ Grafa [15]. Na podstawie

uzyskanych wartoœci k¹tów alfa i beta, stawy biodrowe

klasyfikowano przy u¿yciu sonometru Grafa do jednej

z 9 grup. Do badania noworodków pos³ugiwano siê

sond¹ liniow¹ emituj¹c¹ ultradŸwiêki o czêstoœci 12,5

MHz. Badanie sonograficzne dzieci przeprowadzano

na aparacie firmy ATL Ultrasound HDI 3500; Advan-

ced Technologies Laboratories, Bothell, WA, USA.

Testy statystyczne weryfikuj¹ce obserwowane ró¿-

nice lub korelacje, dobierane by³y w zale¿noœci od spe³-

nienia warunku normalnoœci rozk³adu badanej cechy

iloœciowej co sprawdzano testem zgodnoœci Chi-

-kwadrat. Do weryfikacji korelacji pomiêdzy cech¹

jakoœciow¹, a cech¹ iloœciow¹, u¿yty zosta³ test F

wchodz¹cy w sk³ad procedur analizy wariancji

[ANOVA]. Zale¿noœci pomiêdzy dwiema cechami

jakoœciowymi testowane by³y przy u¿yciu testu nie-

zale¿noœci Chi-kwadrat. Jako progowy poziom istot-

noœci, pocz¹wszy od którego wyniki testów uznawa-

ne by³y za istotne statystycznie, przyjêty zosta³ po-

ziom p = 0,05. Obliczenia wykonane zosta³y za po-

moc¹ programu STATISTICA firmy StatSoft.

P E R S O N A L U S E

Hip joint ultrasonography was performed accord-

ing to the Graf method [15]. On the basis of the val-

ues of alpha and beta angles, all hip joints were clas-

sified into one of nine groups using a Graf sonome-

ter with a 12.5 MHz linear probe. The ultrasono-

graphic examination was performed with an Ultra-

sound HDI 3500 device manufactured by Advanced

Technologies Laboratories, Bothell, WA, USA.

The choice of statistical tests to verify the observ-

ed differences and correlations depended on whether

a given quantitative parameter followed a normal

distribution, which, in turn, was evaluated with the

Chi-square compatibility test. For the verification of

correlations between a quantitative and a qualitative

trait, the authors used the F test, which constitutes an

element of analysis of variance (ANOVA). Relation-

ships between two qualitative parameters were

examined using the Chi-square independence test.

The threshold level of statistical significance was

assumed at p=0.05. The calculations were performed

using StatSoft's STATISTICA software package.

WYNIKI

O N L Y

RESULTS

1. Wystêpowanie rdsb w rodzinie

W grupie 200 dzieci urodzonych z ci¹¿ wielop³o-

dowych odnotowano wczeœniejsze wystêpowanie

rdsb w rodzinach 12 dzieci (6,0%). W analizowanej

grupie 400 stawów biodrowych nie stwierdzono ist-

niej¹cej statystycznie zale¿noœci miêdzy typem so-

nograficznym stawu wed³ug Grafa, a wystêpowa-

niem rdsb w rodzinie (test Chi-kwadrat; p = 0,309).

Szczegó³owe dane zawarte s¹ w Tabeli 1.

1. Family history of DDH

Within the group of 200 infants from multiple

pregnancies, 12 children (6.0%) had a family history

of DDH. There was no statistically significant corre-

lation between sonographical hip joint type accord-

ing to Graf and a family history of DDH within the

study group of 400 hip joints (Chi-square test; p =

0.309). The detailed results are presented in Table 1.

Tab. 1. Typ Grafa a rozwojowa dysplazja stawów biodrowych w rodzinie

Tab. 1. Graf hip joint type and family history of develomental dysplasia of the hip

118

Electronic PDF security powered by IndexCopernicus.com

Sionek A. et al., DDH Risk Factors in Children From Multiple Pregnancies

Tab. 2. Typ Grafa a po³o¿enie p³odu w jamie macicy

Tab. 2. Graf hip joint type and fetal presentation

P E R S O N A L U S E

O N L Y

2. Presentation of the fetus in the uterine cavity

Within the study group of 200 infants from mul-

tiple pregnancies, the following fetus presentation

types were reported: cephalic (125 neonates), breech

(41 neonates), frank breech (8 neonates) and trans-

verse (26 neonates).

There was no statistically significant correlation

between fetus presentation and Graf hip joint type with-

in the study group of 400 hip joints (Chi-square test; p =

0.094). The detailed results are presented in Table 2.

3. D³ugoœæ trwania ci¹¿y

Z grupy 200 dzieci noworodków ci¹¿ wielop³o-

dowych 28 noworodków (14,0 %) urodzi³o siê o cza-

sie, a 172 przedwczeœnie (86%). W analizowanej gru-

pie 400 stawów biodrowych nie stwierdzono istnie-

nia zale¿noœci miêdzy d³ugoœci¹ trwania ci¹¿y a ty-

pem stawu biodrowego wed³ug Grafa (test Chi-kwa-

drat; p = 0,795). Liczbê przypadków przydzielonych

do ka¿dej z grup przedstawia Tabela 3.

3. Duration of pregnancy

Within the group of 200 newborns from multiple

pregnancies, 28 neonates were born on time (14.0%),

with 172 born prematurely (86%). There was no statis-

tically significant correlation between the duration of

pregnancy and Graf hip joint type in the study group of

400 hip joints (Chi-square test; p = 0.795). The detailed

distribution of data is presented in Table 3.

4. P³eæ dziecka

W badanej grupie wieloraczków 97 dzieci (48,5%)

by³o p³ci ¿eñskiej. Pozosta³e 103 dzieci (51,5%) by-

³o p³ci mêskiej. Znaleziono istnienie zale¿noœci miê-

dzy typem stawu biodrowego wed³ug Grafa a p³ci¹

noworodka urodzonego z ci¹¿y wielop³odowej (test

Chi-kwadrat; p = 0,000). Liczbê przypadków przy-

dzielonych do ka¿dej z grup przedstawia Tabela 4.

Na podstawie uzyskanych wyników mo¿na wyci¹-

gn¹æ wniosek, ¿e stawy biodrowe u noworodków

p³ci mêskiej urodzonych z ci¹¿ wielop³odowych ma-

4. Infant's sex

The study group of infants from multiple pregnan-

cies consisted of 97 females (48.5%) and 103 males

(51.5%). The study revealed a statistically significant

correlation between Graf hip joint type and the sex of

an infant from a multiple pregnancy (Chi-square test;

p = 0.000). The detailed distribution of data is pre-

sented in Table 4.

The results of the study suggest that hip joints in

male neonates from multiple pregnancies demon-

strate a higher level of maturity in comparison to hip

joints in female neonates.

119

Electronic PDF security powered by IndexCopernicus.com

2. Topografia po³o¿eñ p³odów w jamie macicy

W badanej grupie 200 dzieci urodzonych z ci¹¿

wielop³odowych odnotowano po³o¿enia: g³ówkowe

(125 dzieci), miednicowe (41 dzieci), poœladkowe (8

dzieci) i poprzeczne (26 dzieci).

W analizowanej grupie 400 stawów biodrowych

nie stwierdzono istnienia istotnej statystycznie zale¿-

noœci miêdzy po³o¿eniem p³odu a typem stawu bio-

drowego wed³ug Grafa (test Chi-kwadrat; p = 0,094).

Dane szczegó³owe znajduj¹ siê w Tabeli 2.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: