Zasada działania ortez- wykorzystanie względnie prostej konstrukcji do uzyskania maksymalnie poprawy funkcji
Hemostaza- zatrzymanie krwotoku po amputacji
Uszkodzenie głównych pni naczyniowych:naczyniowych.udowej, t.podkolanowej, t.ramiennej
Stopa końsko-szpotawa- a.ze wzgl. estetycznych. Jeśli utrzymuje się krążenie to a. nie wykonuje się
Na skutek zmian troficznych w skorze tez a. się nie wykonuje
W stawach rz\ekomych najcz.podudzia- 1/3 dolną podudzia się amputuje
Zmiany naczyniowe są gł.przyczyna a. (zarostowe zap.tetnic, zakrzepica)
Sympatektomia- hamowanie lub pobudzenie ukł. sympatycznego Sympatycznego parasympatycznego
Można wykonac przeszczepy naczyń (by-pass)
A. jest jedna z nielicznych operacji po których sytuacja pacjenta diametralnie się zmienia. 80% pacjentow przechodzi na rente.
Dopiero [p 10-12 m-cach po a. pacjent dostaje proteze ostateczna
Z reguly kikuty sa niefizjologiczne (niewystarczajaco przygotowane)
Wszystkie tkanki musza być fizjologicznie przygotowane. Po operacji stosujemy proteze tymczasowa, która można odczuwac przez dotyk i sterowac kikutem, potem pionizacja i nauka chodzenia.
Po operacji zaklada się szyne gipsową, ktorap.dziala skurczom izometrycznym miesni
W czasie chodzenia kikut dopasowuje się do leja gipsowego, uruchamiamy pompe zylna
Etapy:
-amputacja
-rotezowanie
-chodzenie
kikut po a. musi być zdolny do prowadzenia [protezy, odczuwania podloza, musi znosic dlugotrwale obciążenie koncowe
jeśli jest dobre przygotowanie techniczne tio wykonujemy a, jednoetapowo.
Gdy pacjent jest z wypadku to wykonujemy a 2-etapowo tzn.moze być możliwość kolejnej a. na skutek zakazenia
W a. naczyniowych możemy zaplanowac a.(określić poziom a. wczesniej, zaplanowac zaprotegowanie, a nawet zaprotezowac pacjenta na stole operacyjnym)
Reamputacja- druga a. powyżej pierwszej. Jest to a. planowana przy ogolnym dobrym stanie pacjenta
Dederich wprowadzil tzw. reamputacje mioplastyczna. Polega na wykorzystaniu platow mięśniowych antagonistycznych, które schodza pod napieciem przed koscia
Wady kikutow:
-wytworzenie narwiakow
-stale postępujący zanik miesni co powodowalo niemożność zastosowania protez
-bole przy obciążeniu
-otarta skora
-obrzek kikuta
-zaburzone czucie
-bole fantomowi
-duza ilość tkanki
zalety
właściwe ukrwienie kikuta-brak obrzęków, zmian skornych, podatny na obciążenie, blizna poza miejscem największego obciążenia
kikut do leja jest pelnokontakotwy tzn. w każdym miejscu odległość od leja jest taka sama
wsk bezwzgl pierwotne:
-przypadki z uszko. Unaczynienia, ukrwienia czesci obwodowej konczyny lub uszkodzenie ukrwienia na innym podłożu (inf, nowotw.) zwykle z nastepowa martwica tkanek
podzial:
1)urazowe
2)infekcyjne
3)nowotworowe
Ad.1
a)spowodow. Urazem
b)urazowe zniszcz. Tkanek z brakiem ukrw. W czesci obw.
c)zniszczenie peczka naczyniowo-nerwowego z brakiem unaczynienia
ad.2
a)zgorzel gazowa o gwałtownym przebiegu
ad.3
a)n.zlosliwe-miesak
b)n.niezlosc. które uniemożliwiają posługiwanie się konczyna
c)n.niezl z dużymi ubytkami kostnymi
d)niektóre postacie naczyniakow
wsk bezwgl wtorne:
1)naczyniowe
a)niedrożność niedrożność. Spowodowana zatorem dajaca zmiany martwicze na obwodzie
b)martwica kosci po zbyt dlugim utrzymywaniu się opaski uciskowej
c)choroby naczyn ze zmianami martwiczymi- zarostowe zapalenie tetnic
2_infekcyjne
a)odmrożeniei oparzenie III° powiklane zakażeniami (możliwość otwartej amputacji, szwy sytuacyjne)
wsk. Względne:
1)następstwa urazu
2)wsk. Naczyniowe
3)wsk. Infekcyjne
4)zniekształcenia i skrocenia
5)rehabilitacja
ad.1
a)zmiażdżenie w obrebie stawu z rozległymi zniszczeniami tk miękkich
b)zniszczenie skory i miesni na dużej przestrzeni
c)zmiażdżenie 1/3 czesci kosci dlugich
d)staw rzekomy uprzednio wielokrotnie operowany
e)uszkodzenie pnia n.kulszowego )daje zaniki miesni, owrzodzenia)
f)oparzenia (odjecie konczyny wpływa odtruwajaco)
g)zespol crash-syndrom- powoduje zablokowanie nerek, liczne zlamania, uszkodzenie tkanek
a)miazdzyca czyn
b)zakrzepy, zatory
c)ch. Bürgera
A.gdy wyczerpiemy wszystkie możliwości leczenia
Ad.3
a)rozlegla ropowica po otwartych złamaniach np.SEPSA. powstaje na skutek zakazenia. Często podanie pacjentowi alkoholu jest jedynym ratunkiem
b)ropne zapalenie stawow ze zniszczeniem nasad i przynasad kosci
c)stany zapalne pogruźlicze
d)zniekształcenia konczyn- polidaktylia (np.6 palcow), sloniowacizna wrodzona (zaburzenia przplywy limfy, tk.tluszczowej i hormonalne, nerwiki włókniste (ch.Reclinhausena), przykurcz ischemiczny Volkmana- uszkodzenie naczyn i nerwow po urazach (dot. gl. dzieci) w złamaniach nadklykciowych k. ramiennej. Rozwija się w 6-8h. powstaje reka szponiasta. Wszystkie takie zlamania trzeba hospitalizowac. Gdy rozpoznamy chorobe, zdejmujemy szyne i zakladamy wyciag bezpośredni aby nie było ucisku na nerwy i naczynia. Jeśli dojdzie do przykurczu należy wszystkie miesnie wydłużyć (ciecie na calej długości konczyny). Rehab. 1-2 lata
A wg Syme`a-resekcja powierzchni stawu skokowego gornego, sciecia stycznej kostki bocznej i wykorzystanie tkanki skory piety
poduszka Frejki, szyna Koszli, pajacyk Grucy, szyna Von Rosena, uprzaż Pawlika, pampersy, pieluchomajtki
Dysplazja st. biodr-niedorozwoj wrodzony glowy i/lub panewki, który może dawac objawy niestabilności
5-6% urodzonych dzieci
dot. 6-krotnie czesciej dziewczynek dziewczynek jest czesciej jednostronny
bardzo często wyst. dysplazja kręgu. Jest to niezrosniecie się łuku kręgu. Ok. 1/3 populacji ma wrodzony rozszczep
dysplazja nieleczona lub leczona może się wyleczycsama albo przejść w zwichniecie
rozwój:
-stroma panewka
-głowa charakteryzuje się niedorozwojem z powodu zaburzen wzrostu chrząstki stawowej
pozycja rozwojowa ST. Biodrowego jest odwiedzenie i pozycja zgieciowa
kongruencja-biodro jest zwarte. Odległość miedzy glowa a panewka jest wszedzie taka sama
cechy d..glowy k.udowej:
-pojawia się pozno
-w USG opisujemy obrąbek stawowy
-opisujemy czy sa cechy biodra koslawego czy szpotawego
Biodro po urodzeniu jest inne niż po kilku dniach
Biodro „dojrzewa” w ciagu roku
Hormony od matki powoduja wiotkość aparatu torebkowo-wiezadlowego
Jedna z cech jest przodoskrecenie biodra u plodu o ok. 12°
Biodro dysplastyczne starzeje się bardzo szybko. nalezy stworzyc pozycje aby się rozwijalo
Obj. Kliniczne:
-dziecko ma na udach fałdy niesymetryczne
-rozna wysokość pośladków
-skosna bruzda miedzyposladkowa
Grupa obj. Prawdopodobnych:
-obj.Ortolaniego-przeskakiwanie glowy k.udowej podczas nacisku na oba zgięte uda przy max.odwiedzeniu
-obj.barlowa-wyczuwalne przemieszczenie głowy k.udowej poza panewke i wyczuwalny powrot glowy do panewki stawu
-ograniczenie odwiedzenia. Odwodzimy nozki dziecku lezacemu na plecach
osteochondritis- najcz. Wywolane zapalenie kostno-chrzestne chrząstki wzrostowej na skutek uszkodzenia jadra kostnienia. Dlatego zaniechano nastawiania zwichniętego biodra
Ortezy koryguja ustawienie.
Poduszka Frejki powoduje odwiedzenie i utrzymuje zgiecie
Szyna Koszli powoduje tylko odwiedzienie
Opiekujemy się biodrem do momentu az dziecko zacznie chodzic
Zwichniecie st.biodrowego
Nie możemy stosowac ortez dysplastycznych. Stos, wyciągi ponad głowe:
-zgiecie z biodrach 90°, kolana wyprostowane i wyciag na bloczkach do gory
-odwiedzenie (6 tyg)
-pod narkoza wprowadzamy głowe i nakładamy gips (2,5 m-ca)
Po roku zmienia się zupełnie ukrwienie w biodrze, także interwencja chirurgiczna można bardzo zaszkodzic, dlatego pierwsze ingerencje przeprowadza się w wieku 1,5-2 lat
Jałowe martwice kosci- leczenie w odciążeniu
Zespol chorobowy polegający na niedokrwieniu, obumarciu tk.kostnej lub/i chrzestnej(necrosis aseptica)
m.aseptyczne wyst. bez udzialu bakterii chorobotwórczych
najcz.wyst u dzieci i młodzieży z powodu urazow, zatorow, przeciążeń, zaburz. hormonalnych, predyspozycji wrodzonych, szybki wzrost tkanek
Ch.Kienböch- dot.martwicy k.ksiezycowatej
Różnicuja się :
-umiejscowieniem
-wiekiem wystepowania
-znaczeniem klinicznym
wszystkie wymagaja odciążenia:
-wkladki odciążające
jalowa martwica k.udowej (ch.Perthesa)
wyst u dzieci i ich dotyczy
czesciej u chłopców (80%) miedzy 5-10r.z.:
-zaburz.hormonalne
-zaburz. naczyniowo-ruchowe
-zaburz. nacz.-nerwowe
-przebyta dysplazja
początkowo skarza się na bole kolana
nasilaja się w czasie wysilku. Dziecko zaczyna utykac
jest ogranicz.odwiedzenia i rotacji wewn., zanik m 4-glowego, wychudzenie konczyny, slabo dodatni objaw Tendelenburga, skrocenie długości wzgl. (przykurz)
ze wzgl na wyst niejasnych objawow ch. jest nieprawidłowo interpretowana
przez pierwsze 2-3 m-ce sa dyskretne obj i należy je różnicować z innymi schorzeniami
podzial Reinberga:
1)zmiany początkowe 2-3 m-ce. Chartka się obrzękiem tk. Miękkich. Wykonane RTG w pierwszych 6 tyg jest negatywne. Z koncem 2 m-ca jadro kostnienia ulega spłaszczeniu i wytwarza się poszerzenie szpary stawowej na skutek zwiekszania się ilości plynu. Nast. Odwapnienie. Radykalne rozpoznaie
2)okres martwicy. Trwa 6-12 m-cy. Chartka się zageszczenie jadra kostnienia. Obj w I° ze zmianami w przynasadzie. Stos aparat odciążający który zapobiegnie zniszczeniu glowy
3)fragmentacja(6-18 m-cy). Z powodu niedokrwienia wytwarzaja się martwiaki, fragmentacja jadra kostnienia
4)okres odbudowy(do 3 lat). Cechy odbudowy: obrysy nasady bardziej regularne, zwieksz. Ukrwienia, uwapnienie. w wyniku rewaskularyzacji
dochodzi do wygojenia
leczenie szpitalen- wyciągi w odwiedzeniu. Zaklada się gipsy ćwiczebne w odwiedzeniue i rotacja do wewnątrz
2-3 okres możemy wyłyżeczkować ziarnine(ryzykowne)- rzadko stos.
wyciągi, gipsy ćwiczebne, odciążenie I° i z I na II okres, IV okres
postepowanie:
-glowe ściągamy na wysokość panewki i przez rotacje do wewnątrz spowodowac aby zanurzyla się w panewce
ch. Scheiermana
Wyst u młodzieży
Czesciej chłopcy(15-16 lat)
Uczucie pobolewania, zmeczenia. Dochodzi do pogłębienia tylozhiecia w odc.Th. odc.C i odc reaguja kompensacyjnie
Zaburzenia wapniowo-fosforanowe, hormonalne, teoria Brochera_dysproporcja miedzy obciążeniami obciążeniami wytrzymałością tk(zaburz miedzy koscmi a miesniami)
Proces kostnienia idzie przez listwy graniczne kręgów.
Na skutek zmniejszenia odporności mech. Nasad dochodzi do wglobienia zawartości tarcz międzykręgowych. Przepuklina wchodzi do istoty gąbczastej trzonu.
Listwy graniczne nie wytrzymuja parcia i zapadaja się wytwarzając z przodu guzki Schmorka. Ten proces odwapnienia doprowadza do sklinowacenia kręgów.
Guzko Schmorka z zawartością substancji galaretowatej niszcza listwe graniczna. Kifoza się poglebia i dociska przody kręgów i zwieksza destrukcje. Choroba często wyst w niepelnym zakresie
Postepowanie: odciążenie odc. Kręgosłupa
Leczenie powinno polegac na przemian: gorset gipsowy (3,4,5 m-cy) i postepowanie usprawniające(rozciaganie przykurcz mm. tulowia, wzmacnianie mm prostych grzbietu, ograniczenie pochylenia tulowia do przodu u dzieci)
Zaleca się lezenie na brzuchu, max wyprostowana glowa, wzmocnienie mm brzucha, stos. cw.redresyjne w postaci klek podparty-siad na piety, plywanie
Cw silowe p/wsk:kolarstwo,zapasy,judo)
Stos. gorsety gipsowe redresyjne
Stos.stoly Cotrela-pacjent lezy 1-2h na stole na brzuchu i w tej pozycji zakladamy gorset opart na:
-wycięciu rękojeści mostka
-szczyty kretarzy
-spojenie lonowe
zakladamy na 3-4 m-ce i rehab 3-4 m-ce
nie ma leczenia operacyjnego
Ch. Osgood-Schlattera
Dot.guzowatosci k.piszczelowej
Miejsce przyczepu więzadła wlasciwego rzepki
Jest to aparat wyprostny.
Dochodzi do utykania(chłopcy 8-14 lat) na skutek sumowania się urazow
-obrzek
-pogrubienie guzowatości klykciowej
-przerost kaletki maziowej
ch.trwa srednio 2 lata
dochodzi do fragmentacji nasady guzowatości
leczeni:
-lekiNLPZ
-oklady okłady altacetu
-bandaz elastyczny
-wyjatkowow unieruchomienie
-wyeliminowanie skokow, biegow
Jałowa martwica guza pietowego (ch.Severa)-dzieci 6-12 r.z.
Chartka się bolem piety, przy dłuższym chodzeniu utykanie
Przyczyny:biegi skoki
Obj:
-lekki obrzek okolicy piety
-guz pietowy ulega pęknięciu, czasem zlamaniu
-bole
-ograniczenie zgięcia grzbietowego
-RTG fragmentacja chrząstki wzrostowej
leczenie:
-eliminowanie biegow,skokow
-wkladka odciazajaca na piete
-cieple kapiele
-srodki p/bolowe
OSTROGI PIETOWE
W miejscu przyczepu mm podeszwowych stopy dochodzi do zwyrodnienia, stanow zapalnych, wytw.sie ostroga w formie dziobu. Dochodzi do zapalenia kaletki maziowej i przyczepow mm
Lecznie:
-wkladka pietowa z otworem
-oklady okłady ksylokainy, lidokainy(blokady)
-UD
blokada-loco dolenti-podanie leku w miejsce gdzie boli
Ch.Köhler II-martwica aseptyczna głowy II k.srodstopia
Dot.zwykla dziewcząt
Leczenie:
-wkladaka na cala stope z otworem nad głowka IIk.srodstopia
grubość wkładek 6-8mm, otwor wielkości 5zl czasem wiekszy
na druga kończynę tez wkladka
stopa protezowa SACH`A
-staw skokowy jest sztywny
-stopa wykonana z twardego drewna lub gumy
-ma wbudowane kliny
-jest najcz.stos.stopoa w Polsce
-kliny przy obciążeniu się zaciskaja a przy odciążeniu rozluźniają
-stopa się nie kolebie na boki
-amortyzuje nierówności podloza
-jest trwala
jest tez stopa 1-osiowa której ruch ograniczaja poduszki gumowe-ruch zgięcia i wyprostuj
stopa z wieloosiowym st.skokowym jest nietrwala, ale zapewnia rychy zgięcia,wyprostuj, skretne, na boki
Proteza goleniowa
1)PTB-opiera się krawędzią przednia o dolna krawędź rzepki, boki sa podwyższone-obejmuja klykcie, z tylu jest podcieta, pasek trzyma proteze na nodze
pochylona jest do przodu o 5° co ma zapobiegac przeprostowi w kolanie
2)KB...
ariadna291