mickiewicz-dziady.pdf

my- e Book

_________________________________________________________________________________________________________________

Adam Mickiewicz

Dziady. Część III

PRZEDMOWA

Polska od pół wieku przedstawia widok z jednej strony tak

ciągłego, niezmordowanego i niezbłaganego okrucieństwa

tyranów, z drugiej tak nieograniczonego poświęcenia się ludu i

tak uporczywej wytrwałości, jakich nie było przykładu od czasu

prześladowania chrześcijaństwa. Zdaje się, że królowie mają

przeczucie Herodowe o zjawieniu się nowego światła na ziemi i

o bliskim swoim upadku, a lud coraz mocniej wierzy w swoje

odrodzenie się i zmartwychwstanie.

Dzieje męczeńskiej Polski obejmują wiele pokoleń i niezliczone

mnóstwo ofiar; krwawe sceny toczą się po wszystkich stronach

ziemi naszej i po obcych krajach. Poema, które dziś ogłaszamy,

zawiera kilka drobnych rysów tego ogromnego obrazu, kilka

wypadków z czasu prześladowania podniesionego przez

imperatora Aleksandra.

Około roku 1822 polityka imperatora Aleksandra, przeciwna

wszelkiej wolności, zaczęła się wyjaśniać, gruntować i pewny

brać kierunek. Wtenczas podniesiono na cały ród polski

prześladowanie powszechne, które coraz stawało się

gwałtowniejsze i krwawsze. Wystąpił na scenę pamiętny w

naszych dziejach senator Nowosilcow. On pierwszy

instynktową i zwierzęcą nienawiść rządu rosyjskiego ku

Polakom wyrozumował jak zbawienną i polityczną, wziął ją za

podstawę swoich działań, a za cel położył zniszczenie polskiej

narodowości. Wtenczas całą przestrzeń ziemi od Prosny aż do

Dniepru i od Galicji do Bałtyckiego Morza zamknięto i

urządzono jako ogromne więzienie. Całą administracją

nakręcono jako jedną wielką Polaków torturę, której koło

obracali carewicz Konstanty i senator Nowosilcow.

Systematyczny Nowosilcow wziął naprzód na męki dzieci i

młodzież, aby nadzieje przyszłych pokoleń w zarodzie samym

wytępić. Założył główną kwaterę katostwa w Wilnie, w stolicy

naukowej prowincji litewsko-ruskich. Były wówczas między

młodzieżą uniwersytetu różne towarzystwa literackie, mające na

celu utrzymanie języka i narodowości polskiej. Kongresem

Wiedeńskim i przywilejami imperatora zostawionej Polakom.

Towarzystwa te, widząc wzmagające się podejrzenia rządu,

rozwiązały się wprzód jeszcze, nim ukaz zabronił ich bytu. Ale

Nowosilcow, chociaż w rok po rozwiązaniu się towarzystw

przybył do Wilna, udał przed imperatorem, że je znalazł

działające; ich literackie zatrudnienia wystawił jako wyraźny

___________________________________________________________________________

Pobrano z http://my-ebook.pl

Strona 1

my- e Book

_________________________________________________________________________________________________________________

bunt przeciwko rządowi, uwięził kilkaset młodzieży i ustanowił

pod swoim wpływem trybunały wojenne na sądzenie studentów.

W tajemnej procedurze rosyjskiej oskarżeni nie mają sposobu

bronienia się, bo często nie wiedzą, o co ich powołano; bo

zeznania nawet komisja według woli swojej jedne przyjmuje i

w raporcie umieszcza, drugie uchyla. Nowosilcow, z władzą

nieograniczoną od carewicza Konstantego zesłany, był

oskarżycielem, sędzią i katem.

Skasował kilka szkół w Litwie, z nakazem, aby młodzież do

nich uczęszczającą uważano za cywilnie umarłą, aby jej do

żadnych posług obywatelskich, na żadne urzędy nie

przyjmowano i aby jej nie dozwolono ani w publicznych, ani w

prywatnych zakładach kończyć nauk. Taki ukaz, zabraniający

uczyć się, nie ma przykładu w dziejach i jest oryginalnym

rosyjskim wymysłem. Obok zamknienia szkół, skazano

kilkudziesięciu studentów do min sybirskich, do taczek, do

garnizonów azjatyckich. W liczbie ich byli małoletni, należący

do znakomitych rodzin litewskich. Dwudziestu kilku, już

nauczycieli, już uczniów uniwersytetu, wysłano na wieczne

wygnanie w głąb Rosji jako podejrzanych o polską narodowość.

Z tylu wygnańców jednemu tylko dotąd udało się wydobyć się z

Rosji.

Wszyscy pisarze, którzy uczynili wzmiankę o prześladowaniu

ówczesnym Litwy, zgadzają się na to, że w sprawie uczniów

wileńskich było coś mistycznego i tajemniczego . Charakter

mistyczny, łagodny, ale niezachwiany Tomasza Zana,

naczelnika młodzieży, religijna rezygnacja, braterska zgoda i

miłość młodych więźniów, kara Boża sięgająca widomie

prześladowców, zostawiły głębokie wrażenie na umyśle tych,

którzy byli świadkami lub uczestnikami zdarzeń; a opisane

zdają się przenosić czytelników w czasy dawne, czasy wiary i

cudów.

Kto zna dobrze ówczesne wypadki, da świadectwo autorowi, że

sceny historyczne i charaktery osób działających skryślił

sumiennie, nic nie dodając i nigdzie nie przesadzając. I po cóż

by miał dodawać albo przesadzać; czy dla ożywienia w sercu

rodaków nienawiści ku wrogom? czy dla obudzenia litości w

Europie? - Czymże są wszystkie ówczesne okrucieństwa w

porównaniu tego, co naród polski teraz cierpi i na co Europa

teraz obojętnie patrzy! Autor chciał tylko zachować narodowi

wierną pamiątkę z historii litewskiej lat kilkunastu: nie

potrzebował ohydzać rodakom wrogów, których znają od

wieków; a do litościwych narodów europejskich, które płakały

nad Polską jak niedołężne niewiasty Jeruzalemu nad

Chrystusem, naród nasz przemawiać tylko będzie słowami

Zbawiciela: "Córki Jerozolimskie, nie płaczcie nade mną, ale

nad samymi sobą".

___________________________________________________________________________

Pobrano z http://my-ebook.pl

Strona 2

my- e Book

_________________________________________________________________________________________________________________

LITWA

PROLOG

W WILNIE PRZY ULICY OSTROBRAMSKIEJ, W

KLASZTORZE KS. KS. BAZYLIANÓW, PRZEROBIONYM

NA WIĘZIENIE STANU - CELA WIĘŹNIA

A strzeżcie się ludzi, albowiem was będę

wydawać do siedzącej rady i w bożnicach swoich

was biczować będę.

Mat. R. X. w. 17.

I do Starostów i do Królow będziecie

wodzeni na świadectwo im i poganom.

w. 18.

I będziecie w nienawiści u wszystkich dla

imienia mego. Ale kto wytrwa aż do końca,

ten będzie zbawion.

w. 22

(Więzień wsparty na oknie; spi)

ANIOŁ STRÓŻ

Niedobre,nieczułe dziecię!

Ziemskie matki twej zasługi,

Prośby jej na tamtym świecie

Strzegły długo wiek twój młody

Od pokusy i przygody:

Jako róża, anioł sadów,

We dnie kwitnie, w noc jej wonie

Bronią senne dziecka skronie

Od zarazy i owadów.

Nieraz ja na prośbę matki

I za pozwoleniem Bożem

Zstępowałem do twej chatki,

___________________________________________________________________________

Pobrano z http://my-ebook.pl

Strona 3

my- e Book

_________________________________________________________________________________________________________________

Cichy, w cichej nocy cieniu:

Zstępowałem na promieniu

I stawałem nad twym łożem.

Gdy cię noc ukołysała,

Ja nad marzeniem namiętnym

Stałem jak lilija biała,

Schylona nad źródłem mętnym.

Nieraz dusza mnie twa zbrzydła,

Alem w złych myśli nacisku

Szukał dobrej, jak w mrowisku

Szukają ziamek kadzidła.

Ledwie dobra myśl zaświeci,

Brałem duszę twą za rękę,

Wiodłem w kraj, gdzie wieczność świeci,

I śpiewałem jej piosenkę,

Którą rzadko ziemskie dzieci

Słyszą, rzadko i w uśpieniu,

A zapomną w odecknieniu.

Jam ci przyszłe szczęście głosił,

Na mych rękach w niebo nosił,

A tyś słyszał niebios dźwięki

Jako pjanych uczt piosenki.

Ja, syn chwały nieśmiertelnej,

Przybierałem wtenczas postać

Obrzydłej larwy piekielnej,

By cię straszyć, by cię chłostać?

Tyś przyjmował chłostę Boga

Jak dziki męczarnie wroga.

I dusza twa w niepokoju,

Ale z dumą się budziła,

___________________________________________________________________________

Pobrano z http://my-ebook.pl

Strona 4

my- e Book

_________________________________________________________________________________________________________________

Jakby w niepamięci zdroju

Przez noc całą męty piła.

I pamiątki wyższych światów

W głąb ciągnąłeś, jak kaskada,

Gdy w podziemną przepaść wpada,

Ciągnie liście drzew i kwiatów.

Natenczas gorzko płakałem,

Oblicze tuląc w me dłonie;

Chciałem i długo nie śmiałem

Ku niebieskiej wracać stronie,

Bym nie spotkał twojej matki;

Spyta się: "Jaka nowina

Z kuli ziemskiej, z mojej chatki

Jaki sen był mego syna?"

WIĘZIEŃ

(budzi się strudzony i patrzy w okno - ranek)

Nocy cicha, gdy wschodzisz, kto ciebie zapyta,

Skąd przychodzisz; gdy gwiazdy przed sobą

rozsiejesi,

Kto z tych gwiazd tajnie przyszłej drogi twej

wyczyta!

"Zaszło słońce", wołają astronomy z wieży,

Ale dlaczego zaszło, nikt nie odpowiada;

Ciemności kryją ziemię i lud we śnie leży,

Lecz dlaczego śpią ludzie, żaden z nich nie bada.

Przebudzą się bez czucia, jak bez czucia spali -

Nie dziwi słońca dziwna, lecz codzienna głowa;

Zmienia się blask i ciemność jako straż pułkowa;

Ale gdzież są wodzowie, co jej rozkazali?

A sen? - ach, ten świat cichy, głuchy, tajemniczy,

___________________________________________________________________________

Pobrano z http://my-ebook.pl

Strona 5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: