CHARAKTERYSTYKA IMPROWIZOWANYCH URZĄDZEŃ.pdf

ZESZYTY NAUKOWE WSOWL

Nr 1 (147) 2008 ISSN 1731-8157

Piotr SASKA *

Franciszek KLIMENTOWSKI

Piotr KOWALCZYK

CHARAKTERYSTYKA IMPROWIZOWANYCH URZĄDZEŃ

WYBUCHOWYCH STOSOWANYCH W KONFLIKCIE IRACKIM

Wstęp

Charakterystyczną cechą konfliktów zbrojnych prowadzonych w ostatnich latach

jest dysproporcja technologiczna w uzbrojeniu i sprzęcie wojskowym, znajdującym się

na wyposaŜeniu walczących stron. Większość naukowców i publicystów, zajmujących

się problematyką wojen oraz wojska, taki typ prowadzenia działań zbrojnych określa

mianem konfliktu lub wojny asymetrycznej 1 . Obecnie najbardziej znanymi konfliktami

jest wojna w Iraku i w Afganistanie. Po jednej stronie mamy w nich miejscowe armie

i policje, wspierane przez zaawansowane technologicznie wojska państw NATO. Po

drugiej stronie lokalne milicje, partyzantów, terrorystów czy grupy bandyckie 2 , które

nie dysponują zaawansowanym technologicznie sprzętem. Pomimo tego nie jest to ła-

twy przeciwnik dla dobrze wyszkolonych i wyposaŜonych wojsk, gdyŜ nie pozwala się

sprowokować do klasycznych bitew, a jego taktyka działania opiera się na prowadzeniu

działań nieregularnych i partyzanckich 3 . W ich działaniu zasadniczym sposobem pro-

wadzenia walki jest organizowanie zasadzek, a jednym ze środków słuŜących do osią-

gnięcia tego celu są improwizowane urządzenia (ładunki) wybuchowe - IED 4 . Do-

świadczenia irackie pokazały i niestety wciąŜ pokazują, iŜ jest to broń, która zadaje

najwięcej strat wojskom koalicyjnym, jak równieŜ przypadkowej ludności cywilnej.

Improwizowane urządzenia wybuchowe uznawane są za broń partyzantów, bo-

jowników i terrorystów, którzy nie mogą poradzić sobie z przewagą techniczną współ-

* kpt. mgr inŜ. Piotr SASKA, kpt. mgr inŜ. Franciszek KLIMENTOWSKI, kpt. mgr inŜ. Piotr

KOWALCZYK – WyŜsza Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych

1 A. Bujak, MoŜliwe zmiany w reagowaniu kryzysowym , [w:] „Zeszyty Naukowe WSOWL” – 2/2005,

s. 87.

2 N. Bączyk, Megaodporne , [w:] „Polska Zbrojna” – 2/2008, s. 52.

TamŜe, s. 52.

4 IED (Improvised Explosive Devices) – Improwizowane urządzenie wybuchowe

Piotr SASKA, Franciszek KLIMENTOWSKI, Piotr KOWALCZYK

czesnych armii 5 . Organizacje terrorystyczne dzięki łatwemu dostępowi do materiałów

wybuchowych, przy stosunkowo niskich nakładach finansowych oraz braku zaplecza

naukowo-badawczego, potrafią zaprojektować i wykonać skuteczny środek walki, zdol-

ny do niszczenia siły Ŝywej i sprzętu wojskowego przeciwnika.

Budowa, rodzaje stosowanych improwizowanych urządzeń wybuchowych i sposo-

by ich inicjowania

Improwizowane urządzenia wybuchowe to urządzenia wykonane w sposób im-

prowizowany, zawierające niszczące, śmiertelne, szkodliwe środki pirotechniczne lub

zapalające środki chemiczne przeznaczone do niszczenia, unieszkodliwienia, nękania

lub odwracania uwagi. Mogą zawierać materiały wojskowe, ale zwykle skonstruowane

są z elementów pochodzących z innych źródeł 6 .

Ładunki IED mogą być uŜywane przez terrorystów w róŜny sposób. Ich wybuch

moŜe być zainicjowany drogą przewodowa, bezprzewodową (zdalnie sterowane), jak

równieŜ przy wykorzystaniu pułapek.

Najczęściej urządzenia IED zbudowane są z następujących elementów:

urządzenie pobudzające (przełącznik);

materiał wybuchowy;

środek inicjujący wybuch;

źródło zasilania;

kadłub (opakowanie);

element zwiększający skuteczność IED (opcjonalnie) 7 .

Urządzenie pobudzające – jest to zasadniczy element składowy improwizowa-

nego urządzenia wybuchowego, który słuŜy do jego aktywowania, przerwania lub

zmiany czasu ataku. Ze względu na sposób inicjowania wybuchu IED moŜemy podzie-

lić na następujące kategorie:

urządzenia detonowane na komendę (Command Operated);

urządzenia czasowe (Timed);

urządzenia – pułapki (Victim Operated).

Podział urządzeń IED ze względu na sposób inicjowania wybuchu przedstawia

rys. 1.

5 10 najbardziej śmiercionośnych broni świata , [online]. [dostęp:28.02.2008]. Dostępny w Internecie:

http://facet.wp.pl/kat,69514,wid,9545325,wiadomosc.html?ticaid=153c6

6 Słownik terminów i definicji wojsk inŜynieryjnych NATO – AAP – 6

F. Klimentowski, Niekonwencjonalne konstrukcje min pułapek oraz sposoby ich wykorzystania w

Iraku , Wrocław 2007, s. 7.

CHARAKTERYSTYKA IMPROWIZOWANYCH URZĄDZEŃ WYBUCHOWYCH…

PRZYKŁADY

Urządzenia przewodowe

(CWIED )

Urządzenia aktywowane

alarmem samochodowym

Urządzenia aktywowane

pagerem

Urządzenia aktywowane

dzwonkiem drzwiowym

Urządzenia detonowane

na komendę

(Command Operated)

Urządzenia bezprzewodowe

sterowane drogą radiową

(RCIED)

Urządzenia aktywowane

telefonami komórkowymi

Urządzenia aktywowane

zdalnie sterowaną zabawką

Urządzenia aktywowane

przenośnym odbiornikiem

radiowym

Urządzenia mechaniczne

(wyciągnięcie zawleczki

Urządzenia aktywowane

odbiornikiem radiowym

Urządzenia aktywowane

nadajnikiem radiowym

Urządzenia aktywowane

samodzielnie zbudowanym

obwodem elektrycznym

Urządzenia aktywowane elektronicz-

nymi przełącznikami czasowymi

PRZYKŁADY

Sposób

inicjowa-

nia IED

Urządzenia czasowe

(Timed)

Urządzenia aktywowane mechanicz-

nymi przełącznikami czasowymi

Urządzenia aktywowane

zegarkami (budzikami)

Urządzenia aktywowane przełącznikami

czasowymi wymontowywanymi ze

sprzętu AGD

Urządzenia aktywowane chemiczny-

mi przełącznikami czasowymi

PRZYKŁADY

Pasywna podczerwień

Napięcie odciągu

Nacisk

Urządzenia -pułapki

(Victim Operated)

Aktywna podczerwień

Zwolnienie odciągu

Zwolnienie urządzenia zabezpie-

czającego poprzez nacisk

Poruszenie ładunku

Strumień światła

Zakłócenie

pola magnetycznego

Ry s. 1. Podział urządzeń IED ze względu na sposób ich detonacji

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Weapons Technical Intelligence (WTI). Improvised Explosive Device (IED) – Lexicon, USA

Piotr SASKA, Franciszek KLIMENTOWSKI, Piotr KOWALCZYK

Urządzenia detonowane na komendę (Command operated) – jest to typ improwizowa-

nych urządzeń wybuchowych, które detonuje się na określone polecenie lub sygnał.

W tego typu urządzeniach wykorzystuje się przewodowe i bezprzewodowe (sterowane

drogą radiową) sposoby aktywowania ładunków. Ze względu na sposób detonacji wy-

odrębnia się następujące typy IED:

Urządzenia przewodowe (Command Wire - CWIED) - są to improwizowane urzą-

dzenia wybuchowe, detonowane drogą przewodową. Do tego celu wykorzysty-

wany jest elektryczny, ogniowy oraz mieszany sposób inicjowania wybuchu

(rys. 2).

PRZEPUST

PUNKT KIEROWANIA

WYBUCHEM IED

150m

Ok. 250 – 400m

Rys. 2. Urządzenie przewodowe CWIED. Do jego budowy wykorzystano pociski artyleryjskie

(4 x 155 mm), które połączono lontem detonującym, końcówki lontu uzbrojono w spłonki

Źródło: B. Bębenek, Ocena zagroŜenia minowego (prezentacja)

Urządzenia sterowane drogą radiową (Radio Controlled - RCIED) - są to impro-

wizowane urządzenia wybuchowe, sterowane drogą radiową. Fale radiowe wyko-

rzystywane są do aktywowania urządzenia pobudzającego, którego zadaniem jest

zamknięcie obwodu elektrycznego. Do urządzenia sterującego podłączony jest

odbiornik radiowy, źródło zasilania i zapalnik elektryczny. W wyniku aktywowa-

nia urządzenia następuje przekazanie impulsu elektrycznego do zapalnika, który

inicjuje wybuch IED. Do zapalnika elektrycznego moŜe być równieŜ podłączona

sieć ogniowa z lontu detonującego. Urządzenia wykorzystywane przez terrory-

stów do aktywowania IED to: alarmy samochodowe, telefony komórkowe, page-

ry, zdalnie sterowane zabawki, przenośne odbiorniki radiowe itp. 8 (rys. 3).

Weapons Technical Intelligence (WTI). Improvised Explosive Device (IED) – Lexicon, Department of

Defence USA, 06 June 07, s. 19.

CHARAKTERYSTYKA IMPROWIZOWANYCH URZĄDZEŃ WYBUCHOWYCH…

ODBIORNIK Z ANTENĄ

+ URZĄDZENIE

STERUJĄCE + ŹRÓDŁO

ZASILANIA

ZAPALNIK ELEKTRYCZNY

Rys. 3. Przykład urządzenia sterowanego drogą radiową

Źródło: F. Klimentowski, Niekonwencjonalne konstrukcje min pułapek oraz sposoby ich wyko-

rzystania w Iraku s. 34.

Urządzenia mechaniczne (Mechanical/Pull IED) - są to improwizowane urządze-

nia wybuchowe, detonowane za pomocą mechanicznych urządzeń pobudzających.

Wybuch ładunku następuje wskutek wyciągnięcia zawleczki zabezpieczającej.

Urządzenia czasowe (Timed) – jest to typ improwizowanych urządzeń wybu-

chowych, w których wykorzystuje się róŜnego rodzaju przełączniki czasowe o działaniu

mechanicznym, elektronicznym i chemicznym. Przełączniki umoŜliwiają detonację IED

w określonym miejscu i czasie. Zapewniają równieŜ moŜliwość bezpiecznego odejścia

osobom przygotowującym atak z miejsca, w którym są ustawiane, gdyŜ urządzenie po-

budzające dopiero po zaprogramowanym czasie zamyka obwód elektryczny, do którego

podłączone są podzespoły sterujące, odpowiedzialne za detonację improwizowanego

ładunku wybuchowego 9 . Urządzenia IED z tego typu przełącznikami często stosowane

są podczas ataków na obiekty infrastruktury komunikacyjnej. Ze względu na rodzaj

uŜywanych urządzeń pobudzających (przełączników) moŜemy wyodrębnić następujące

IED:

Urządzenia aktywowane elektronicznymi przełącznikami czasowymi - są to im-

prowizowane urządzenia wybuchowe, detonowane za pomocą róŜnego rodzaju

przełączników, stoperów i zegarków elektronicznych (rys. 4).

9 TamŜe, s. 20.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: