� Copyright by Temida 2 Bia�ystok 2001 �adna cz�� tej pracy nie mo�e by� powielana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek spos�b (elektroniczny, mechaniczny), w��cznie z fotokopiowaniem - bez pisemnej zgody wydawcy. ISBN 83-86137-87-8 Recenzent: Witold Marciszewski Opracowanie graficzne i typograficzne: Jerzy Banasiuk Rysunek na ok�adce: Micha� Gisztorowicz Redakcja techniczna: Jerzy Banasiuk Korekta: Katarzyna W�odarczyk-Gil Wydawca: Temida 2 Przy wsp�pracy i wsparciu finansowym Wydzia�u Prawa Uniwersytetu w Bia�ymstoku Spis tre�ci Anna �danuk, Anna Guli�ska 1. Wst�p do opracowania.......................................................................7 Izabela Gajewska 2. Sprecyzowanie tematu - tezy pracy...................................................8 Wojciech Januszkiewicz, Micha� Podbielski 3. Konstrukcja pracy magisterskiej......................................................13 Joanna Rutkowska 4. Zbieranie materia��w do pracy magisterskiej...................................26 Magdalena Kun, Tomasz Cytrynowicz 5. Metody bada� naukowych................................................................36 Izabela Gajewska 6. Czytanie materia��w.........................................................................45 Izabela Gajewska I. Umiej�tno�� referowania..................................................................49 Cezary �ela�nicki 8. Dokumentowanie wykorzystanych materia��w...............................56 Anna Guli�ska, Anna �danuk 9. Wst�p i zako�czenie pracy magisterskiej.........................................68 Agnieszka Borowska, Sebastian Rynkiewicz 10. Opracowanie pierwszej wersji wybranego rozdzia�u.....................78 Ma�gorzata Sawicka II. Zagadnienie plagiatu.......................................................................88 5 12. Przydatne adresy internetowe.........................................................90 13. Literatura........................................................................................93 1. Wst�p do opracowania Intencj� autor�w niniejszej publikacji by�o stworzenie ksi��ki o charakterze poradnika, mog�cej towarzyszy� magistrantowi na ka�dym etapie pisania pracy magisterskiej. Adresowana jest ona g��wnie do student�w prawa ale mo�e okaza� si� pomocna studiuj�cym inne kierunki. Powsta�a w my�l zasady �przez studenta dla studenta", stanowi kompilacje, za�o�e� i wniosk�w zaczerpni�tych zar�wno z literatury fachowej, jak i z w�asnych do�wiadcze�. Poszczeg�lne jej rozdzia�y zosta�y napisane przez r�ne osoby - seminarzyst�w z prawa mi�dzynarodowego publicznego, st�d te� r�norodno�� styl�w. Napisana bardziej �j�zykiem korytarzy" ni� sal wyk�adowych, z za�o�enia ma by� przyst�pna w odbiorze, u�atwi� analiz� i zrozumienie trudnych, ale istotnych, zagadnie� zwi�zanych z metodologi� pisania pracy magisterskiej. Zwracaj�c uwag� na gwa�towny rozw�j nauki i techniki, poruszono tu r�wnie� istotn� kwesti� gromadzenia materia��w przy pomocy internetu. Ksi��ka ta nie ma aspiracji zast�pienia dost�pnych na rynku wydawniczym poradnik�w, pisanych przez innych autor�w. Stanowi� ma ich uzupe�nienie o �wie�e i bliskie potrzebom odbiorc�w do�wiadczenia. Autorzy b�d� wdzi�czni za wszelkie komentarze dotycz�ce zar�wno tre�ci, jak i struktury tej publikacji. 7 2. Sformu�owanie tematu -tezy pracy magisterskiej Sk�d wzi�� temat? Szcz�liwi Ci, kt�rzy id�c na studia wiedz� doskonale z jakiej dziedziny i na jaki temat b�d� pisali swoj� prac� magistersk�. Szcz�liwi, bo maj�c taki pomys� zwykle s� nim albo szczeg�lnie zainteresowani, albo zmuszeni przez kogo� lub co� do opracowania tego w�a�nie zagadnienia. W jednym i w drugim wypadku nie musz� si� martwi� o to jakie seminarium a potem temat pracy wybra�. Nie ulega w�tpliwo�ci, �e podj�cie takiej decyzji podyktowane w�asnymi zainteresowaniami gwarantuje ju� na wst�pie wi�cej zapa�u i determinacji. Przyjemniej i szybciej pracuje si� przecie� nad zagadnieniami, kt�re sami chcemy zg��bi�. Nieocenion� pomoc� od samego pocz�tku s� zaj�cia seminaryjne, podczas kt�rych w grupie os�b zainteresowanych t� sam� ga��zi� prawa i pod przewodnictwem wszechwiedz�cego promotora mo�na wszelkie pomys�y przedyskutowa� i uporz�dkowa� a w rezultacie znale�� najlepszy temat pracy. Je�li ju� zupe�nie nie wiesz jaki wybra� temat, pami�taj �e nie jeste� sam. W ko�cu profesor musi si� do czego� przyda�. S� tacy promotorzy, kt�rzy narzucaj� tematy, s� tacy, kt�rzy wys�uchaj� zainteresowa� student�w i natchni�ci ich my�l� pomog� stworzy� dobry, m�drze brzmi�cy temat. Pozostawienie bowiem studentom wyboru tematu... mo�e sko�czy� si� r�nie. Z jednej strony zmusi do samodzielnego wybrania zagadnienia i nie pozwoli zrzuci� odpowiedzialno�ci na profesora, z drugiej - mo�e si� odwleka� w niesko�czono��. O czym musisz pami�ta�? Jak s�usznie zauwa�y� A. Pu��o, wybieraj�c temat trzeba my�le� nie tylko o tym o czym pisa�, ale tak�e jak pisa� bior�c pod uwag� umiej�tno�ci i mo�liwo�ci dzia�ania. Z r�nych przyczyn temat mo�e by� oceniany jako trudny lub �atwy. Odkrycie tego nie jest mo�liwe od razu, w momencie pierwszego kontaktu z tematem. Jest to jeden z wa�niejszych powod�w, dla kt�rych pierwsze sformu�owanie tematu ma cha- 8 Sformu�owanie tematu - tezy pracy magisterskiej rakter wst�pny1. Najpierw wi�c nale�y odnale�� szerszy zakres a potem zaw�y� go do konkretnego problemu. Przyk�adowo, moje zainteresowanie mi�dzynarodowym prawem lotniczym mia�o charakter og�lny. W trakcie �oczytywania" si� w temacie zaw�zi�am je do wsp�czesnych propozycji zmian w tym prawie, a na ko�cu potraktowa�am koncepcj� �wolnego nieba" jako propozycj� najbardziej odpowiadaj�c� potrzebom owych zmian. Temat powinien by� zatem tak w�ski, aby zrealizowanie go nie by�o za trudne oraz umo�liwia�o wykazanie si� uzdolnieniami najwy�ej cenionymi w pracy tw�rczej2. A mo�e troch� przyk�ad�w? Moja grupa seminaryjna podzieli�a si� na dwa obozy: pisz�cych prac� z zakresu mi�dzynarodowego prawa publicznego i zajmuj�cych si� tematyk� prawa europejskiego. Wachlarz pomys��w z jednej i drugiej strony by� wynikiem wielu �burz m�zg�w" serwowanych nam konsekwentnie przez promotora. Przyk�adowe tematy to: ochrona ludno�ci cywilnej w konfliktach zbrojnych, koncepcja normatywna azylu dyplomatycznego w Ameryce �aci�skiej, koncepcja �wolnego nieba" jako determinant zmian w reglamentacji mi�dzynarodowego lotnictwa cywilnego, prawo cz�owieka do �rodowiska w prawie mi�dzynarodowym, instytucja stowarzyszenia we Wsp�lnocie Europejskiej na przyk�adzie Grecji i Polski, zadania i funkcje Europejskiego Banku Centralnego - sterowanie zjawiskami ekonomicznymi poprzez procedury prawne, zasada swobody prowadzenia dzia�alno�ci gospodarczej w porz�dku prawnym Wsp�lnoty Europejskiej. Jak to wygl�da w praktyce? Przyjrzyjmy si� wi�c jak kszta�towanie tematu, tezy i tytu�u wygl�da w praktyce. Za��my, �e interesuje Ci� zagadnienie samostanowienia narod�w. Opisanie tego zagadnienia na zasadzie sk�d pochodzi, jak si� rozwija�o i co z tego wynik�o nie stanowi �adnego wyzwa- 1 A. Pu�to: Prace magisterskie i licencjackie. Wskaz�wki dla student�w, Wydawnictwo Prawnicze PWN, Warszawa 2000, s. 33. 2 Ibidem: s. 38. l 9 Sformu�owanie tematu - tezy pracy magisterskiej nia intelektualnego, sprowadza si� do streszczenia kilku pozycji. Nale�y wi�c znale�� jakie� odniesienie, ciekawe uj�cie interesuj�cego ci� zagadnienia. Na przyk�ad: �Zasada samostanowienia narod�w jako norma o charakterze ius cogens w prawie mi�dzynarodowym" - to ju� ambitny i ciekawy tytu� pracy. W ramach takiego tematu nale�y nast�pnie sprecyzowa�, jakie zagadnienia prawne (innymi s�owy problemy badawcze) maj� z nim zwi�zek. W praktyce naj�atwiej jest sprecyzowa� po prostu pytania, na kt�re nale�a�oby udzieli� odpowiedzi. Dla podanego przyk�adu postawi� mo�na mi�dzy innymi nast�puj�ce pytania: 1. Jak mo�na zdefiniowa� norm� ius cogensl 2. Jakie relacje istniej� mi�dzy zasad� a norm�? 3. Jakie kryteria musi spe�nia� norma aby zosta�a zakwalifikowana do ius cogensl W dalszej kolejno�ci powiniene� rozwa�y�, czy jedno z tych pyta� mo�na podnie�� do rangi zasadniczej tezy (celu pracy) wskazanej we wprowadzeniu czy nawet w podtytule. W podanym przyk�adzie podtytu� m�g�by mie� form� zdania: �Kryteria doktrynalne i normatywne" za� celem mog�oby by� wskazanie istnienia lub braku kryteri�w normatywnych. Nale�y r�wnie� pami�ta� o tym, �e cel pracy (tak�e je�li sformu�owany jest w formie tezy) powinno si� prze�o�y� na logiczn� sekwencj� wszystkich tych zagadnie�, kt�rych analiza jest niezb�dna do potwierdzenia albo odrzucenia tezy. Dla podanego przyk�adu sekwencj� tak� stanowi�yby zagadnienia, takie jak: 1. Poj�cie zasady i normy prawnej. 2. Definicja normy o charakterze ius cogens. 3. Charakter zasady samostanowienia narod�w. Ka�de z tych zagadnie� powinno by� analizowane w kolejnych rozdzia�ach, zgodnie z tre�ci� podtytu�u, czyli r�wnolegle w p�aszczy�nie doktrynalnej oraz normatywnej. Zagadnienie samostanowienia narod�w daje szerokie pole do popisu, mo�na je wykorzysta� w formie r�norodnych uj��. Przyk�adami s� nast�puj�ce tytu�y prac magisterskich: 10 Sformu�owanie tematu - tezy pracy magisterskiej 1. Zasada samostanowienia narod�w a zasada integralno�ci terytorialnej pa�stw w prawie mi�dzynarodowym. 2. Formy realizacji oraz tre�� zasady samostanowienia narod�w w �wietle orzeczenia Mi�dzynarodowego Trybuna�u Sprawiedliwo�ci w sprawie Timoru Wschodniego. 3. Secesja jako forma realizacji zasady samostanowienia narod�w, na przyk�adzie by�ego ZSRR oraz by�ej Jugos�awii. 4. Prawo do samostanowienia narod�w - aspekty prawne i polityczne. Tak naprawd�, pisanie pracy magisterskiej wcale nie jest trudne ani czasoch�onne. Dobra organizacja pracy i �wiadomo�� tego, co chce si� udowodni� lub przekaza� oraz troch� czasu i determinacji - w zupe�no�ci wystarczy. W...
jac1123