Zaprawy tynkarskie.doc

Klasyfikacja zapraw budowlanych wg norm PN-EN

Zgodnie z normami PN-EN zaprawy budowlane zostały podzielony na 3 typy/rodzaje:

1. Zaprawy tynkarskie;
2. Zaprawy murarskie;
3. Zaprawy o określonym składzie materiałowym, wytwarzane na miejscu budowy.

Zaprawa tynkarska

Wprowadzenie

Norma PN-EN 998-1:2004 obejmuje wymagania dotyczące zapraw tynkarskich wytwarzanych w zakładzie, których pod­stawą są spoiwa nieorganiczne, przewidzianych do - zastosowania zewnętrznego i wewnętrznego na ścianach, ścianach szczelinowych, słupach i ścianach działowych. Norma nie obejmuje zapraw, w których głównym aktywnym czynnikiem wiążącym jest spoiwo siarczanowo-wapniowe (gipsowe). Spoiwo siarczanowo-wapniowe może być stosowane jako dodatkowe spoiwo razem z wapnem powietrznym. Zaprawy o specjalnych właściwościach dotyczących odporności na ogień i izolacyjności akustycznej, zaprawy przeznaczone do napraw struktury konstrukcji i wykończenia powierzchni elementów budowlanych takich jak materiały do gładzenia lub wyrównywania, farby, powłoki, organiczne cienkowarstwowe tynki i elementy prefabrykowane (np. okładziny tynkowe) nie są objęte w/w normą. Norma obejmuje zaprawy tynkarskie z wyjątkiem zapraw tynkarskich wytwarzanych na miejscu budowy.

Klasyfikacja zapraw tynkarskich

Wg PN-EN 998-1:2004 właściwości zapraw tynkarskich zależą głównie od rodzaju lub rodzajów zastosowanych spoiw oraz ich wza­jemnych proporcji. Specjalne właściwości mogą być osiągane w wyniku stosowania określonych typów kru­szyw, domieszek i/lub dodatków. Rozróżnia się następujące rodzaje zapraw tynkarskich:

1)     Ze względu na koncepcję wykonania:

a)      zaprawy o określonych właściwościach (według projektu) lub,

b)     zaprawy o określonym składzie (według przepisu).

2)     Ze względu na miejsce i sposób wytwarzania:

a)      zaprawy wytwarzane w zakładzie,

b)     półgotowe zaprawy wytwarzane w zakładzie lub,

c)      zaprawy wytwarzane na miejscu budowy.

3)     Ze względu na właściwości i/lub sposób stosowania:

a)      zaprawy tynkarskie ogólnego przeznaczenia,

b)     zaprawy tynkarskie lekkie,

c)      zaprawy tynkarskie barwione,

d)     zaprawy do tynków jednowarstwowych,

e)      zaprawy tynkarskie renowacyjne,

f)       zaprawy tynkarskie izolujące cieplnie.

Zaprawy tynkarskie nie osiągają swoich końcowych właściwości, zanim nie stwardnieją w dostatecznym stop­niu w warunkach przewidzianego zastosowania. Spełnienie oczekiwanych funkcji przez zaprawy tynkarskie zależy od ich właściwości użytkowych, rodzaju zastosowanych materiałów, od grubości warstw i warunków zastosowania. Ponadto zwraca się uwagę, że zaprawy tynkarskie tworzą powierzchnię licową budynku. Regionalne różnice wynikające ze stosowanych praktyk budowlanych i warunków klimatycznych oraz różnice dotyczące stosowanych składników zapraw tynkarskich nie pozwalają na ustalenie standardowych proporcji mieszanek w odniesieniu do zapraw według przepisu, które byłyby stosowane w całej Europie. Z tego powodu zaleca się, aby właściwe proporcje tych mieszanek (receptury) oraz zakres ich stosowania określane były na podstawie praktyki i doświadczeń uzyskanych w miejscu stosowania.

Podstawowe terminy i określenia dotyczące zapraw tynkarskich

Zaprawa tynkarska - mieszanka co najmniej jednego spoiwa nieorganicznego, kruszyw, wody, a czasami także domieszek i/lub dodat­ków, stosowana do tynków zewnętrznych i wewnętrznych.

Świeża zaprawa tynkarska - zaprawa całkowicie wymieszana i gotowa do stosowania.

Typy zapraw tynkarskich określane w zależności od koncepcji wykonania:

a)      Zaprawa tynkarska o określonych właściwościach (według projektu) - zaprawa, której skład i metoda wytwarzania zostały ustalone przez producenta w celu uzyskania wymaganych właściwości (określenie ze względu na właściwości użytkowe).

b)     Zaprawa tynkarska o określonym składzie (według przepisu) - zaprawa wykonana według wcześniej określonej receptury, której właściwości wynikają z ustalonych proporcji składników (określenie ze względu na recepturę).

Typy zapraw tynkarskich określane w zależności od miejsca i sposobu wytwarzania:

a)      Zaprawa tynkarska wytwarzana w zakładzie - zaprawa, której składniki zestawiono i wymieszano w zakładzie. Może ona być suchą mieszanką zaprawy, która wymaga jedynie dodania wody, lub zaprawą mokrą, która jest dostarczana w gotowej do użycia postaci.

b)     Półgotowa zaprawa tynkarska wytwarzana w zakładzie:

Ø       zaprawa tynkarska wstępnie przygotowana - zaprawa, której składniki zostały w całości przygotowane w zakładzie, dostarczana na miejsce budowy, tam mieszana i kondycjonowana zgodnie ze wskazaniami producenta,

Ø       wstępnie wymieszana zaprawa tynkarska np. wapienno-piaskowa - zaprawa, której wyjściowe składniki zostały częściowo przygotowane i wymieszane w zakładzie, dostarczana na miejsce budowy, gdzie są dodawane dalsze składniki (np. cement) określone lub dostarczone przez zakład.

c)      Zaprawa tynkarska wytwarzana na miejscu budowy - zaprawa wytwarzana z poszczególnych składników przygotowanych i wymieszanych na miejscu budowy.

Typy zapraw tynkarskich określane w zależności od właściwości i/lub sposobu stosowania:

a)      Zaprawa tynkarska ogólnego przeznaczenia - zaprawa tynkarska, dla której nie określa się szczególnych właściwości. Może być ona zaprawą, o określonym składzie lub określonych właściwościach.

b)     Zaprawa tynkarska lekka - zaprawa tynkarska o określonych właściwościach o ustalonej gęstości w stanie suchym poniżej założonej war­tości.

c)      Zaprawa tynkarska barwiona - zaprawa tynkarska o określonych właściwościach specjalnie barwiona. Barwa jest uzyskiwana np. w wyniku stosowania pigmentów lub barwnych kruszyw.

d)     Zaprawa tynkarska jednowarstwowa do stosowania na zewnątrz - zaprawa tynkarska o określonych właściwościach stosowana w postaci jednej warstwy, spełniająca wszystkie funkcje zapraw tynkarskich wielowarstwowych przewidzianych do stosowania na zewnątrz, która zwykle jest w określony sposób barwiona. Zaprawa tynkarska jednowarstwowa do stosowania na zewnątrz może być wy­twarzana z zastosowaniem kruszyw zwykłych i/lub lekkich.

e)      Zaprawa renowacyjna - zaprawa tynkarska o określonych właściwościach stosowana do ścian murowych wilgotnych zawierających sole rozpuszczalne w wodzie. Zaprawy te mają dużą porowatość i przepuszczalność pary wodnej oraz obniżo­ne podciąganie kapilarne.

f)       Zaprawa izolująca cieplnie - zaprawa według projektu o określonych właściwościach dotyczących izolacyjności cieplnej.

Tynk zewnętrzny/wewnętrzny - materiały i systemy tynkowania do zewnętrznego i wewnętrznego stosowania.

Tynk wielowarstwowy - szereg warstw tynku nanoszonych na podłoże, które mogą być wykonywane z zastosowaniem odpowiednich środków łączących i/lub zbrojenia i/lub wstępnego przygotowania podłoża. W niektórych przypadkach wstępne przygotowanie podłoża może być rozumiane jako dodatkowa od­dzielna warstwa tynku.

Warstwa tynku - warstwa wykonana z takiej samej zaprawy nakładana w jednej lub większej liczbie operacji, kiedy poprzednia warstwa nie została związana (dopóki następna nie została wykonana, tzn. świeża na świeżą).

Dolna warstwa - spodnia warstwa lub warstwy tynku wielowarstwowego.

Górna warstwa - wierzchnia warstwa, dekoracyjna lub niedekoracyjna, tynku wielowarstwowego.

Skróty terminów - skróty terminów podano w tablicy 1.

Tablica 1. Skróty terminów

Materiały do zapraw tynkarskich

Do zapraw tynkarskich stosuje się surowce, które powinny mieć właściwości zapewniające, że wyrób końcowy będzie zgodny z wymaganiami normy. Producent powinien przechowywać dane dotyczące ustalenia odpowiedniości stosowanych materiałów.

Wymagania

1.      Właściwości stwardniałej zaprawy:

Różne zakresy stosowania i różne stopnie narażenia na działanie warunków powodują, że zaprawom stawiane są różne wymagania i oczekuje się od nich różnych właściwości, a także różnych wartości właściwości użytko­wych. Z tego względu, wytrzymałość na ściskanie, absorpcja wody i współczynnik przewodzenia ciepła powin­ny być klasyfikowane zgodnie z tablicą 3.

a)                  Reakcja na ogień:

Ø       Zaprawy tynkarskie zawierające frakcję, liczoną masowo lub objętościowo, ≤ 1,0% (przyjmuje się tę wartość, która ma większe znaczenie), jednolicie rozmieszczonych materiałów organicznych są zaliczone do Klasy A1 reakcji na ogień bez konieczności badania.

Ø       Zaprawy tynkarskie zawierające frakcję, liczoną masowo lub objętościowo > 1,0% (przyjmuje się tę wartość, która ma większe znaczenie), jednorodnie rozmieszczonych materiałów organicznych, powinny być klasyfiko­wane zgodnie z EN 13501-1 i deklarowane w odpowiedniej klasie reakcji na ogień.

2.      Trwałość:

a)      Zaprawa tynkarska jednowarstwowa - odporność na zamrażanie-odmrażanie zaprawy tynkarskiej jednowarstwowej powinna być oceniana na podsta­wie badania przyczepności i przepuszczalności wody po wymaganych cyklach sezonowania.

b)     Wszystkie zaprawy tynkarskie z wyjątkiem jednowarstwowych - do czasu ustalenia metody badania w normie europejskiej, odporność na zamrażanie-odmrażanie powinna być oceniana i deklarowana na podstawie uznanych przepisów w miejscu przewidzianego stosowania zaprawy.

Tablica 2. Klasyfikacja właściwości stwardniałych zapraw