TERRORYZM - KURDOWIE W TURCJI.pdf - TERRORYZM - asiab.90

ZESZYTY NAUKOWE WSOWL

Nr 3 (153) 2009 ISSN 1731-8157

Mirosław SMOLAREK *

Marian śUBER **

TERRORYZM JAKO METODA WALKI

NARODOWOWYZWOLEŃCZEJ NA PRZYKŁADZIE

PARTII PRACUJĄCYCH KURDYSTANU W TURCJI

W artykule przedstawiono problem walki o niepodległość tureckich Kurdów na tle

wspólnej historii obu narodów. Autorzy zaprezentowali genezę powstania i działalność Partii

Pracujących Kurdystanu (PKK) uznanej za jedno z głównych ugrupowań terrorystycznych

działających na obszarze Kurdystanu. Szczególną uwagę zwrócili na zagadnienie uzyskania

przez nich niepodległości lub autonomii, w obliczu dąŜenia Republiki Tureckiej do związku

z Unią Europejską. Mimo pewnych znaków wskazujących na dobrą wolę obu stron w dąŜeniu do

rozwiązania kryzysu, autorzy wymieniają niechęć tureckich kół wojskowych do negocjacji

z PKK oraz groźbę ewentualnego przewrotu wojskowego jako jedno z głównych zagroŜeń dla

kompromisowego rozwiązania „problemu kurdyjskiego”.

Słowa kluczowe: Turcja, Partia Pracujących Kurdystanu ,Kurdowie, Kurdystan, terroryzm,

organizacje terrorystyczne Turcji

Zagadnienia terroryzmu na Bliskim Wschodzie i walki z nim, jest kojarzona

głównie z problemami, z jakimi mają do czynienia państwa arabskie i Izrael. Często

zapomina się, iŜ Bliski Wschód to równieŜ Republika Turecka, utoŜsamiana z Europą,

która swoimi korzeniami tkwi w islamie i kulturze arabskiej, a od dziesięcioleci boryka

się z problemem terroryzmu o róŜnym podłoŜu ideologicznym. Kwestia terroryzmu

w Turcji jest waŜna, gdyŜ państwo to aspiruje do członkostwa w Unii Europejskiej, co

oznacza, Ŝe niektóre z problemów wewnętrznych Turcji staną się problemami wspólnej

Europy. NaleŜy pamiętać o olbrzymiej populacji ludności tureckiej mieszkającej w pań-

* ppłk dr Mirosław SMOLAREK - Peace Support Operation Training Centre in Bosnia and Herzegovina

** płk dr inŜ. Marian śUBER – Wydział Zarządzania WyŜszej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych

Mirosław SMOLAREK, Marian śUBER

stwach unijnych (ok.6 mln) 1 . Ocenia się, Ŝe w samych tylko Niemczech mieszka ok.

2,75 mln osób pochodzenia tureckiego 2 , z czego ok 500 tys. stanowią tureccy Kurdowie

walczący o swoje prawa i niepodległość państwa 3 . Środowisko emigrantów tureckich

stanowi obecnie źródło pozyskiwania legalnych oraz nielegalnych środków na działal-

ność organizacji uznawanych za terrorystyczne. Przykładem jest prowadzenie nielegal-

nej działalności polegającej na wspieraniu członków tureckiego ugrupowania terrory-

stycznego Partia i Front Wyzwolenia Ludu Tureckiego (DHKP-C), poprzez zbiórkę

środków finansowych czy teŜ nielegalne pozyskiwanie broni. Za tę działalność nie-

miecki sąd w Stuttgarcie 7 sierpnia 2009r skazał na karę od trzech do pięciu lat pozba-

wienia wolności 4 osoby, które w tym czynnie uczestniczyły.

Kolejnym przykładem przenoszenia działalności terrorystycznej wymierzonej

przeciwko symbolom Turcji na terytorium innego państwa jest załoŜenie przez Cemelet-

tina Kaplana w 1984 r. w Kolonii, na terytorium Niemiec organizacji terrorystycznej

o nazwie Anatolijskie Federacyjne Państwo Islamskie - AFID (obecnie HD Hilafet De-

liveti), której celem było obalenie rządu w Ankarze i stworzenie na terytoriach obecnej

Anatolii państwa wyznaniowego na wzór kalifatu.

Jest oczywiste, Ŝe emigranci stanowią doskonałe środowisko dla werbunku no-

wych członków, którzy posiadając obywatelstwo kraju unijnego mogą przemieszczać

się bez większych problemów po całej Europie oraz wielu krajach całego świata. Terro-

ryści mogą prowadzić akcje agitacyjno-werbunkowe na tle światopoglądowym, wyzna-

niowym itp. wśród obywateli danego państwa, jak to miało miejsce w przypadku zama-

chowców z tzw. grupy z Sauerlandu w której skład, wchodził jeden obywatel turecki

i dwóch rodowitych Niemców 5 . Dlatego teŜ choćby z tych powodów, naleŜałoby po-

święcać więcej miejsca problemom związanym z terroryzmem w Republice Tureckiej

i ich wpływu na politykę bliskowschodnią .

Problem kurdyjski sięga początków XX wieku, kiedy na mocy Traktatu

w Sevres zawartego 10 sierpnia 1920 roku, Kurdowie otrzymali prawo do autonomii,

a nawet do ewentualnej niepodległości. Niestety traktat nie został nigdy wprowadzony

w Ŝycie, co wywoływało i nadal wywołuje nieustanne konflikty związane z niepodle-

głością Kurdów w Iraku, Iranie i w Turcji. Pomimo sprzyjających warunków nie potra-

fili oni wykorzystać do swoich celów istniejących antagonizmów międzypaństwowych,

a wręcz często dawali się wciągać w konflikty regionalne i działali na rzecz interesów

innych krajów 6 .

Liczba podawana przez Egemena Bagisa - tureckiego negocjatora z Unią Europejską, [online]. [do-

stęp: 25.06.2009]. Dostępny w Internecie: http://www.eubusiness.com/news-eu/1245926977.36/

Kizilocak G. , Türken in Deutschland und Deutsche in der Türkei - von Migrationshintergründen und

Integrationsproblemen , Konrad Adenauer Stiftung, 2006, s. 75.

M Shatzmiller., Nationalism and minority identities in Islamic societies, McGill-Queen's University

Press 2005, s. 246.

Türkische Linksterroristen in Deutschland zu Haftstrafen verurteilt , Deutsche - Stimme z 10.08.2009

r., [online]. [dostęp: 25.06.2009]. Dostępny w Internecie: http://www.deutsche-stimme.de/ds/?p=2044

Ansturm auf Deutschlands größten Terror-Prozess , [online]. [dostęp: 22.04.2009]. Dostępny w Inter-

necie: http://www.bild.de/BILD/politik/2009/04/21/sauerland-bomber/terrorprozess-beginnt-in-duesseldorf.html

P. Boniface, Atlas wojen XX wieku. Prawdziwe zagroŜenia trzeciego tysiąclecia , Dom Wydawniczy

Bellona, Warszawa 2001, s. 96.

TERRORYZM JAKO METODA WALKI NARODOWOWYZWOLEŃCZEJ NA…

W 1923 roku nowo powstała Republika Turecka podpisała z Ligą Narodów

układ niezawierający Ŝadnej wzmianki o niepodległym Kurdystanie 7 . Dwa lata później

Kurdowie zbuntowali się przeciwko władzom Turcji, a od 1975 prowadzili nieprzerwa-

ną wojnę partyzancką oraz działania terrorystyczne przeciwko trzem państwom, na któ-

rych terenie mieszka większość ludności kurdyjskiej.

Organizacje terrorystyczne działające na terenie Turcji lub operujące poza tere-

nem tego kraju moŜna podzielić na trzy kategorie:

narodowowyzwoleńcze - prowadzące walkę o wyzwolenie się spod wpływu

państwa tureckiego lub w celu uzyskania znacznej autonomii (np. Partia Pra-

cujących Kurdystanu, czy separatystyczne ugrupowania ormiańskie);

fundamentalistyczne ugrupowania religijne-dąŜące do zmiany świeckiego

charakteru republiki i utworzenia islamskiego państwa wyznaniowego 8 ,

(przykładem takiej partii moŜe być Turecki Hezbollah, który jednak nie ma

powiązań z Hezbollahem działającym w Libanie);

polityczne - o charakterze lewicowym, chcące obalić obecny stan konstytu-

cyjny i utworzyć państwo o charakterze komunistycznym (np. Maoistowska

Partia Komunistyczna - MKP czy Marksistowsko-Leninowska Partia Komu-

nistyczna - MLKP).

Oficjalnie policja turecka umieściła na liście aktywnie działających organizacji

terrorystycznych dwanaście ugrupowań 9 , z czego trzy są organizacjami walczącymi

o prawa ludności kurdyjskiej, pięć islamskimi i cztery lewicowymi. Oczywiście jest to

znaczne uproszczenie, gdyŜ dokonanie takiego podziału nie jest rzeczą prostą, zawsze

bowiem pojawia się problem jak sklasyfikować daną organizację. Przykładowo w środ-

A. Younach., Combating terrorism: strategies of ten countries , University of Michigan Press 2002, s. 19.

9 Ugrupowania znajdujące się na liście organizacji terrorystycznych policji tureckiej:

- Walczące o prawa ludności kurdyjskiej i utworzenie niezaleŜnego Kurdystanu

1) Partia Pracujących Kurdystanu (Partiya Karkerên Kurdistan PKK, teŜ KADEK, teŜ KONGRA-

GEL)

2) Rewolucyjna Partia Kurdystanu (tur.Kürdistan Devrim Partisi kurd. Partiya orea Kürdistan -

PK)

3) Demokratyczna Partia Kurdystanu (Kürdistan Demokrat Partisi/Bakur - PDK/Bakur)

- Proislmskie walczące o utworzenie państwa religijnego

4) Hezbollah (zwany Tureckim lub Kurdyjskim)

5) Islamski Front Bojowników o Wielki Orient (Đslami Büyük Doğu Akıncılar Cephesi ĐBDA/C)

6) Armia Jerozolimy (Tevhid-Selam tur. Kudüs Ordusu)

7) Al-Kaida (skrzydło tureckie) (El Kaide Terör Örgütü Türkiye Yapılanması)

8) Państwo Kalifatu 9 (Hilafet Devleti - HD)

- Lewicowe walczące o utworzenie państwa komunistycznego

9) Partia, Front i Armia Wyzwolenia Ludu Tureckiego (Devrimci Halk Kurtulu Partisi/Cephesi -

DHKP/C)

10) Turecka Partia Komunistyczna /Marksiści-Leniniści (TKP/ML – KONFERANS)

11) Marksistowsko-Leninowska Partia Komunistyczna (Marksist Leninist Komünist Partisi

MLKP)

12) Maoistowska Partia Komunistyczna (Maoist Komünist Partisi - MKP) [online]. [dostęp: 02.09.2009].

Dostępny w Internecie: http://www.egm.gov.tr/temuh/terorgrup1.html

7 Encyklopedia terroryzmu , Muza S.A., Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2004, s. 360.

Mirosław SMOLAREK, Marian śUBER

ku krwawej walki kurdyjskiej PKK o wyzwolenie Kurdów i utworzenie nieŜaleŜnego

państwa na scenie polityczno-terrorystycznej pojawił się wspomniany wcześniej He-

zbollah – Partia Boga, zrzeszający radykalnych Kurdów, który zaangaŜował się głównie

w zwalczanie „komunistycznych” bojowników PKK. W tym czasie PKK była organiza-

cją o charakterze marksistowsko-leninowskim mającą na swoim koncie m.in. zabójstwa

kurdyjskich przeciwników politycznych, umiarkowanych Kurdów, czy nawet nauczy-

cieli postrzeganych, jako narzędzie Ankary. Hezbollah był zaopatrywany w broń przez

rząd turecki, co zostało potwierdzone oficjalnie w 2000 r. 10

Czy w takim razie Hezbollah naleŜy zaliczyć do organizacji kurdyjskich?

WszakŜe składał się z przedstawicieli tego narodu i dąŜył do utworzenia państwa o cha-

rakterze religijnym. Ponadto, sama PKK rozpoczęła swoją działalność jako ugrupowa-

nie lewicowe, które w świetle wydarzeń zachodzących w sytuacji geopolitycznej na

świecie zmieniło swój profil ideowy, odchodząc od koncepcji państwa komunistyczne-

go i akceptując religijny charakter społeczeństwa 11 .

W chwili obecnej największym problemem dla Ankary jest dąŜenie narodu kur-

dyjskiego do uznania jego odrębności etnicznej i toŜsamości narodowej oraz przyznania

Kurdom większej autonomii lub w ekstremalnym przypadku wywalczenie niepodległo-

ści.

Tureckie mniejszości narodowe, a w szczególności kurdyjska, stały się ofiarą re-

form i nacjonalistycznej ideologii załoŜyciela Republiki Tureckiej Mustafy Kemala

(Ataturka), którego kemalistyczna koncepcja państwa narodowego nie dopuszczała

moŜliwości istnienia Ŝadnych autonomii oraz zachowania toŜsamości narodowej i kultu-

rowej przez grupy etniczne wchodzące w skład państwa tureckiego. Według filozofii

Ataturka wszyscy obywatele powinni utoŜsamiać się z republiką i być Turkami bez

względu na korzenie etniczne. Konstytucja republiki tureckiej jasno stwierdzała, iŜ

„Mieszkańcy Turcji są uznawani za Turków bez względu na wyznanie i rasę….” 12 .

Kurdom odmawiano wszelkich praw nawet do uŜywania własnej nazwy narodowej ofi-

cjalnie nazywając ich „Turkami górskimi” 13 . Zakazano im równieŜ uŜywania rodzimego

języka, a zakaz posługiwania się językiem mówionym zniesiono dopiero w 1991 r.

Nadal obowiązuje zakaz uŜywania pisowni kurdyjskiej z jej charakterystycznymi lite-

rami.

Oczywiście efektem takiego działania był wzrost niezadowolenia społecznego,

narastania oporu przeciwko rządowi w Ankarze i wzniecania powstań narodowo-

wyzwoleńczych (np. powstanie Szejka Saida w 1925 r., Szejka Abdurrahmana

w 1927 r., proklamowanie kurdyjskiej Republiki Araratu 1927-1930 14 , czy teŜ rebelia

w prowincji Dersim w latach 1937-1938r., która zakończyła się masakrami ludności

10 Ch. Deliso, The coming Balkan caliphate: the threat of radical Islam to Europe and the West , Green-

wood Publishing Group 2007, s. 98.

11 A. Marcus, Blood and belief: the PKK and the Kurdish fight for independence , New York University

Press, Nowy Jork 2007, s. 244-245.

12 Konstytucja Republiki Tureckiej Art. 88, za: Özcan A. K., Turkey's Kurds: a theoretical analysis of

the PKK and Abdullah Öcalan, Routledge 2006, s. 78.

13 D. Day, Conquest: how societies overwhelm others , Oxford University Press US 2008, s. 181.

D. Romano, The Kurdish nationalist movement: opportunity, mobilization, and identity ; Cambridge

University Press, Cambridge 2006, s. 34.

TERRORYZM JAKO METODA WALKI NARODOWOWYZWOLEŃCZEJ NA…

autochtonicznej i wysiedleniem 1,5 mln Kurdów 15 ). Po II wojnie światowej mimo re-

presji i zakazów w regionach zamieszkiwanych przez Kurdów (objętych stanem wyjąt-

kowym do lat pięćdziesiątych) pojawiały się ugrupowania i organizacje o charakterze

nacjonalistycznym, podejmujące walkę z państwem tureckim, której apogeum stanowiła

wojna partyzancka prowadzona przez Patię Pracujących Kurdystanu w latach 1984-

1999.

PKK załoŜona została 27 listopada 1978 r. przez Abdullaha Ocalana 16 , który

szybko stał się przywódcą kurdyjskiej walki zbrojnej o niepodległość. Represyjna poli-

tyka rządu tureckiego wobec Kurdów zaczęła szerzej zajmować międzynarodową opi-

nię publiczną właśnie w wyniku podjęcia walki zbrojnej przez to największe ugrupowa-

nie kurdyjskie dąŜące do wywalczenia niepodległości rozwiązaniami siłowymi. Na po-

czątku swojej działalności ogarnięci ideami marksizmu-leninizmu członkowie PKK

walczyli praktycznie ze wszystkimi, którzy byli w opozycji do tej idei. Prowadzili wal-

kę zarówno z ugrupowaniami prawicowymi, jak równieŜ konkurencyjnymi lewicowy-

mi. Celami ich ataków byli umiarkowani lub prawicowi Kurdowie, posiadacze ziemscy,

lokalni liderzy plemienni odgrywający znaczącą rolę w strukturach państwowych i go-

spodarczych, oskarŜani o kolaborację z Ankarą 17 .

Nawet przejęcie władzy przez wojsko po puczu wojskowym w 1980 r. i drakoń-

skie represje przeciwko ludności kurdyjskiej nie spowodowały zniszczenia PKK. Jej

przywódcy zbiegli za granicę kraju i znaleźli tam wsparcie wśród tradycyjnych wrogów

Turcji (np. Syrii). Syria nie tylko przyjęła przywódcę PKK Ocalana, lecz umoŜliwiła

mu takŜe organizowanie obozów treningowych w słynnej libańskiej dolinie Bekaa

(okupowanej w tym czasie przez Syrię) 18 , gdzie bojownicy kurdyjscy korzystali z do-

świadczenia oficerów syryjskich i bojowników palestyńskich z Demokratycznego Fron-

tu Wyzwolenia Palestyny (DFLP). Palestyńczycy byli specjalistami w organizowaniu

treningów i akcji terrorystycznych, gdyŜ wcześniej szkolili rebeliantów nikaraguań-

skich, sandinowskich, lewaków irańskich, a nawet komunistów greckich 19 .

PKK zaczęła odtwarzać swoje struktury organizacyjne, a wojna iracko – irańska,

która zmusiła Saddama Husajna (potajemnie wspieranego w tej wojnie przez USA 20 ) do

relokacji wojsk i pewnego kompromisu z irackimi partiami kurdyjskimi w sprawie

ochrony granic, umoŜliwiła PKK prowadzenie operacji na terenie Turcji z północnego

Iraku. Terytorium Syrii, które było bezpiecznym schronieniem dla PKK, nie nadawało

się zbytnio do prowadzenia wypadów w głąb Turcji ze względu na płaskie ukształtowa-

nie terenu w rejonach przygranicznych. Nie dawało ono dostatecznej osłony i kamufla-

Ŝu, lecz co waŜniejsze, Damaszek nie chciał bezpośrednio prowokować swojego potęŜ-

nego sąsiada i pozwolić PKK na jawne działanie. Poza tym izraelska inwazja na Liban

15 [online]. [dostęp: 06.09.2009]. Dostępny w Internecie: http://www.mideastweb.org/Middle-East-

Encyclopedia/kurds.htm

16 H. W. Kushner, Encyclopedia of terrorism , Sage Publictions, Oak Road California 2003, s.209. Ɏ

A. Marcus, Blood and belief: the PKK and the Kurdish fight for independence , New York University

Press 2007, s. 45. Ɏ

J. Zurcher, Turkey, A Modern History , I.B Tauris & Co. Ltd., Londyn 2005, s. 316.

19 A. Marcus, op.cit., s. 58

F. Rajaee, Iran-Iraq war: the politics of aggression , University Press of Florida, Gainesville 1993,

s. 81.

TERRORYZM - KURDOWIE W TURCJI.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: