93_pdfsam_koncowa wersja polska tom VI.pdf
(
98 KB
)
Pobierz
447896743 UNPDF
Danuta Wolska
Uniwersytet Pedagogiczny
w Krakowie
Postępy w terapii dziecka ze spektrum
autyzmu – analiza zmian w wybranych
obszarach rozwojowych
Życie codzienne dziecka z autyzmem jest niezwykle trudne z powodu zaburzonego
funkcjonowania w zakresie interakcji społecznych, komunikacji, wyobraźni i występo-
wania stereotypowych zachowań
1
. Dziecko usiłuje samo uporządkować chaos otacza-
jącego go świata, co często jest powodem występowania zachowań trudnych.
Praca z dzieckiem ze spektrum zaburzeń autystycznych jest szczególnie trudna
wtedy, gdy jego możliwości poznawcze są ograniczone z powodu niepełnosprawności
intelektualnej. Nauczyciele stają wtedy przed dylematem: Na co położyć szczególny
nacisk podczas planowania zajęć edukacyjno-terapeutycznych? Jak ten indywidual-
ny program dostosować by stał się on bardziej przewidywalny i bezpieczny dla au-
tystycznego dziecka? Czy zwiększona ilość oddziaływań stymulacyjnych spowoduje
pozytywne zmiany w funkcjonowaniu dziecka? Powyższe pytania stały się inspiracją
do podjęcia badań empirycznych, które pozwoliłyby uzyskać odpowiedź na powyższe
pytania.
Wraz z grupą studentów pedagogiki specjalnej przeprowadziłam wnikliwą diagno-
zę umiejętności funkcjonalnych 10 dzieci uczęszczających do zespołów rewalidacyjno-
wychowawczych w zespołach szkół specjalnych na terenie Krakowa.
Inwentarz PPAC Gunzburga
2
pozwolił uzyskać dane dotyczące funkcjonowania
dzieci w następujących obszarach: obsługiwanie siebie, komunikowanie się, uspołecz-
nienie i zajęcia (sprawność manualna i kontrola motoryki).Po konsultacji z nauczycie-
lem odpowiedzialnym za pracę w zespole rewalidacyjno-wychowawczym opracowano
dla każdego dziecka scenariusze spotkań terapeutycznych, realizowane 2 razy w tygo-
dniu, przez okres 3 miesięcy. Prowadzona terapia stała się elementem indywidualnego
programu edukacyjno-terapeutycznego realizowanego z dzieckiem w placówce.
Po 3 miesiącach intensywnych oddziaływań terapeutycznych skoncentrowanych
na uczeniu tych umiejętności, których uczniowie autystyczni nie opanowali podczas
wstępnej diagnozy osiągnięto następujące wyniki:
1
E. Pisula,
Małe dziecko z autyzmem, diagnoza i terapia,
GWP, Gdańsk 2005.
2
T. Witkowski,
By podnieść poziom funkcjonowania osób z upośledzeniem umysłowym,
FŚCEDS, Lublin
1997.
93
Danuta Wolska
Badana grupa uczniów ze spektrum autystycznym i niepełnosprawnością intelek-
tualną najlepiej wykonywała zadania z części dotyczącej
OBSŁUGIWANIE SIEBIE.
Postępy odnotowane po 3-miesięcznej, intensywnej terapii były największe w zakresie
umiejętności związanych z jedzeniem.
Jedzenie
Umiejętność zaliczona
przed terapią
po terapii
Numer
zadania
Zadanie
L
%
L
%
38
Trze łyżką po talerzu i wkłada ją do ust by ją oblizać
9
90
10
100
57
Przygotowuje jakiś stały pokarm (obiera, rozwija),
gdy on tego wymaga.
1
10
5
50
58
Używa łyżki choć może rozlać trochę pokarmu
8
80
10
100
76
Trzyma iliżankę i pije z niej samodzielnie, nie
rozlewając
2
20
5
50
77
Je bez pomocy.
3
30
6
60
106
Używa widelca bez trudności (pokarm powinien być
pokrojony i przygotowany).
1
10
5
50
107
Jest zdolne przyjmować napoje samodzielnie, bez
pomocy.
2
20
5
50
Wszystkie dzieci objęte terapią nie miały problemów ze spożywaniem posiłków. Dobrze
ssały i rozpoznawały pokarm, potraiły składać usta na przyjęcie pokarmu oraz jeść półstałe
pokarmy z łyżki, posługiwały się palcami, żuły biszkopty i lekkie ciasteczka. Tylko jeden
uczeń używał widelca, dwóch zaś trzymało iliżankę samodzielnie i piło nie rozlewając.
Po terapii odnotowano największe postępy w zakresie umiejętności związanych z przy-
gotowaniem prostych pokarmów i w rozwoju umiejętności samodzielnego picia i jedzenia.
Czworo dzieci opanowało umiejętność posługiwania się nożem, troje nie potrzebuje już
pomocy przy jedzeniu. Rodzice na bieżąco informowani byli o sukcesach swoich dzieci,
mimo to, część dzieci objętych badaniami w domu nadal jest przez nich karmiona.
Poruszanie się
Umiejętność zaliczona
przed terapią
po terapii
Numer
zadania
Zadanie
L
%
L
%
59
Potrai zdobyć przedmioty, które pragnie mieć.
8
80
10
100
78
Wchodzi po schodach stawiając obydwie nogi
na każdym stopniu.
9
90
10
100
79
Schodzi ze schodów stawiając obydwie nogi
na każdym stopniu.
9
90
10
100
109
Ciągnie lub pcha większe przedmioty.
8
80
9
90
Dzieci doskonale sobie radziły sobie z zadaniami dotyczącymi poruszania się.
Wszystkie utrzymywały głowę w równowadze, siedziały i chodziły samodzielnie lub
z pomocą, schylały się w dół, biegały. Podczas prowadzenia zajęć terapeutycznych pro-
ponowano im wiele aktywności z tego zakresu. Dzięki temu dzieci miały możliwość
94
Postępy w terapii dziecka ze spektrum autyzmu – analiza zmian w wybranych obszarach rozwojowych
osiągania sukcesu, a terapeuci w krótkim czasie z kolejnymi dziećmi zdobywali nowe
umiejętności w zakresie wchodzenia czy schodzenia po schodach, ciągnięcia i pchania
większych przedmiotów oraz zdobywania przedmiotów, które pragnęły mieć.
Toaleta i mycie się
Umiejętność zaliczona
przed terapią po terapii
Numer
zadania
Zadanie
L
%
L
%
41
Na ogół regularnie załatwia swoje potrzeby izjologiczne
8
80
8
80
61
Ma ustalone pewne regularności w ciągu dnia i oczekuje
odpowiedniej chwili, by pójść do toalety.
8
80
9
90
62
Sygnalizuje, gdy jest mokre lub brudne.
6
60
6
60
80
Kontroluje oddawanie moczu w ciągu dnia, lecz musi
chodzić dość często.
2
20
1
10
81
Wyćwiczony w sprawach toalety z przypadkowymi
odstępami.
8
80
9
90
110
Mówi, że chce iść do toalety albo idzie samo.
1
10
10
10
111
Siada na normalnym sedesie.
8
80
10 100
112
Potrzeby toaletowe załatwia samodzielnie z wyjątkiem
wycierania się.
8
80
9
90
113
Wyciera (suszy) ręce dokładnie i bez pomocy.
3
30
5
50
W grupie dzieci objętej badaniami wszystkie dzieci na ogół regularnie załatwiają
potrzeby izjologiczne. Z niewielkimi wyjątkami dzieci są w stanie samodzielnie sko-
rzystać z toalety, jednak czynności te wykonywane są na wyraźne polecenie nauczyciela
i nie zmieniło się wiele nawet po intensywnie prowadzonej terapii. Sporym proble-
mem okazało się mycie rąk i wycieranie dłoni po skorzystaniu z toalety. Mimo ćwiczeń
z tego zakresu tylko połowa badanych opanowała ta umiejętność, lecz wykonuje ją
tylko wtedy, gdy ktoś im o tym przypomina.
Ubieranie się
Umiejętność zaliczona
przed terapią
po terapii
Numer
zadania
zadanie
L
%
L
%
63
Wyciąga ramiona lub nogi, kiedy jest ubierane.
8
80
9
90
82
Pomaga przy ubieraniu go.
8
80
9
90
83
Ściąga skarpety.
6
60
7
70
114
Zdejmuje i nakłada proste części ubrania.
6
60
8
80
115
Rozpina w razie potrzeby guziki.
0
0
0
0
Umiejętności samoobsługowe badana grupa dzieci ze spektrum autyzmu i niepeł-
nosprawnością intelektualną opanowała dobrze i w wyniku intensywnej terapii udało
się wypracować u nich pozytywne zmiany. Wszystkie badane dzieci podczas ubierania
współpracowały biernie. Nie wykazywały spontanicznej chęci wykonywania czynności
związanych z ubieraniem, nawet wtedy, gdy wiązało się to z przyjemnością – wyjście
95
Danuta Wolska
na spacer, na zakupy. Nie odczuwały potrzeby nakładania czapki czy rękawiczek, gdy
było zimno. Trudne okazało się zdejmowanie skarpet – po terapii tylko jedno dziecko
opanowało tą umiejętność. U dwojga dzieci udało się wypracować umiejętność zdej-
mowania i nakładania prostych części ubrania. Sporym problemem okazało się rozpi-
nanie guzików – żadne z dzieci nie nabyło takiej umiejętności.
Komunikowanie się
Umiejętność zaliczona
przed terapią po terapii
Numer
zadania
Zadanie
L
%
L
%
25
Wymawia dwie sylaby; ma-ma, ta-ta, ba-ba (gaworzy, adept.)
8
80
8
80
43
Jedno wyraźne słowo.
8
80
8
80
44
Trzy do czterech wyraźnych słów.
6
60
6
60
64
Początki żargonu – wiele sensownych słów
2
20
2
20
65
Dwadzieścia pojedynczych słów.
2
20
2
20
84
Kombinacje dwu słów.
6
60
6
60
85
Zdania trzywyrazowe.
2
20
2
20
86
Wymawia: moje, mój.
6
60
6
60
87
Mówi o sobie własnym imieniem.
2
20
3
30
88
Używa nazw najbliższych przedmiotów.
4
40
4
40
116
Często pyta; „Co to jest?”
0
0
0
0
117
Mówi o sobie „ja”.
2
20
2
20
118
Stawia pytanie: „Dlaczego” ?
0
0
0
0
119
Uczucia, pragnienia, potrzeby wyraża słowami.
1
10
1
10
120
Opowiada zwięźle o zdarzeniach.
0
0
0
0
121
Podaje na żądanie swoje imię i nazwisko.
2
20
4
40
8
Kieruje wzrok w stronę dźwięku.
8
80
9
90
9
Odwraca głowę w stronę dźwięku.
6
60
8
80
28
Naśladuje zasłyszane dźwięki.
4
40
5
50
29
Reaguje na „nie”.
6
60
6
60
45
Podaje na żądanie trzymany przedmiot.
6
60
6
60
46
Reaguje na pytanie, np. „Gdzie Twoje ubranie”?, gdy przed-
miot jest w zasięgu.
2
20
4
40
66
Reaguje na polecenie: chodź tutaj.
5
50
6
60
67
Słucha uderzeń rytmicznych jest zainteresowane powtarzają-
cymi się dźwiękami
8
80
9
90
89
Wykonuje proste polecenia.
6
60
8
80
90
Słucha prostych opowiadań.
2
20
2
20
91
Rozumie układy słów zawierające: na, w, do, za, pod, nad,
przed, naprzeciw, na wierzchu, na dole.
1
10
1
10
92
Potrai poprawnie dostrzegać różnice pomiędzy „jeden” i „wie-
le” rzeczy.
0
0
1
10
122
Słucha dłuższych i bardziej zróżnicowanych historyjek.
0
0
0
0
123
Słucha i sprawia wrażenie, że rozumie.
0
0
0
0
124
Przynosi na żądanie jedną lub dwie rzeczy (np. „Daj mi dwie
książki.”).
2
20
2
20
96
Postępy w terapii dziecka ze spektrum autyzmu – analiza zmian w wybranych obszarach rozwojowych
Badania epidemiologiczne wykazują, że połowa populacji osób autystycznych nie
mówi bądź nie komunikuje się w sposób zrozumiany z punktu widzenia społecznej
konwencji
3
. Potwierdziły to wyniki prezentowanych badań. Hałasowanie, krzyczenie,
głuszenie, wydawanie zwielokrotnionych dźwięków „mmmmmm” i „sssssss”, sylabi-
zowanie „iiiiii”, „aaaaaa” to czynności, które opanowało każde z dzieci. Wszyscy ba-
dani posiadali umiejętność śledzenia przedmiotu wzrokiem i reagowania na muzykę
oraz rozglądania się. Spośród badanych 80% wymawiało dwie sylaby: ma-ma, ta-ta,
i wypowiadało jedno wyraźne słowo oraz kierowało wzrok w stronę dźwięku. Sześcioro
z badanych dzieci wymawiało trzy do czterech wyraźnych słów i kombinacje dwu słów,
mówiło „moje”, „mój”,reagowało na „nie”, podawało na żądanie trzymany przedmiot
i wykonywało proste polecenia oraz odwracało głowę w stronę dźwięku. W ciągu in-
tensywnej 3 miesięcznej terapii udało się tylko uzyskać pozytywne zmiany w percepcji
wzrokowej i reakcji na proste polecenia. Pozostałe umiejętności w zakresie komunika-
cji pozostały na niezmienionym poziomie.
Badani nie nabyli umiejętności zwięzłego opowiadania o zdarzeniach, nadal nie
dostrzegają różnicy między „jeden” i „wiele” rzeczy, nie wykazują umiejętności słu-
chania dłuższych i bardziej zróżnicowanych historyjek oraz nie są w stanie przynieść
jednej bądź większej ilości rzeczy, gdy się ich o to poprosi. Warto pamiętać, że każde
z dzieci ma zapewnione w placówce zajęcia logopedyczne, tak więc działania stymulu-
jące rozwój mowy są bardzo intensywne.
Garin i Lord
4
uważają, że dzieci autystyczne są „podwójnie” upośledzone w za-
kresie mowy. Z jednej strony rozwój językowy jest u nich opóźniony, a z drugiej na-
tomiast mają one istotne problemy z wykorzystaniem posiadanych umiejętności ko-
munikowania się. Minczakiewicz
5
zwraca uwagę, że u dzieci autystycznych dominują
gesty proste, instrumentalne, służące zakończeniu lub uniknięciu rekcji. Przejawiają
one zachowania, którym towarzyszą niezamierzone ruchy głowy i ramion, poruszanie
szczękami, kręcenie głową, a także jęczenie, zgrzytanie zębami, wycie. Podczas prowa-
dzonej terapii w badanej grupie odnotowano podobne zachowania.
Ponieważ żadne dziecko nie miało prawidłowo rozwiniętych zdolności komunikacji
werbalnej porozumiewanie oparto na sposobach komunikacji wypracowanych w dro-
dze wcześniejszych oddziaływań terapeutycznych: symbole PCS, piktogramy, krótkie
jasne komunikaty wspierane gestami naturalnymi, wskazywaniem lub przedmiotami.
Uspołecznienie
Umiejętność zaliczona
przed terapią po terapii
Numer
zadania
Zadanie
L
%
L
%
10
Wyraża skupienie, uwagę.
1
10
1
10
11
Wyciąga ręce, uśmiecha się, reaguje głosem.
5
50
6
60
12
Kręci się i wierci dostrzegając inna osobę.
6
60
8
80
3
L. Bobkowicz-Lenartowska,
Autyzm dziecięcy, zagadnienia diagnozy terapii,
OW Impuls, Kraków
2000.
4
E. Pisula,
Autyzm u dzieci. Diagnoza, klasyikacja, etiologia,
PWN, Warszawa 2000.
5
E. Minczakiewicz,
Przykłady rozwoju mowy dzieci autystycznych,
[w:] Kruk-Lasocka J. (red.),
Z pro-
blematyki autyzmu,
Wyd. UW, Wrocław 1994.
97
Plik z chomika:
czarusiek
Inne pliki z tego folderu:
Biuletyn_Autyzm_w_Polsce_nr5.pdf
(6868 KB)
Biuletyn_Autyzm_w_Polsce_nr4.pdf
(4422 KB)
Biuletyn_Autyzm_w_Polsce_nr3.pdf
(6087 KB)
Biuletyn_Autyzm_w_Polsce_nr2.pdf
(2869 KB)
Biuletyn_Autyzm_w_Polsce_nr1.pdf
(1057 KB)
Inne foldery tego chomika:
Pliki dostępne do 21.01.2024
†..DZIĘKCZYNIENIE w Rodzinie z 7 września 2013r.w Toruniu
†..HOMILJE J.PAWŁAII
†..PIELGRZYMKI DO POLSKI z J. PAWEŁ II
01 - Ewangelia według św. Mateusza
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin