DIAGNOZA FUNKCJONALNA
Praca zaliczeniowa z psychologii rehabilitacji (niepełnosprawności sprzężone)
Joanna Pietrzyk
Nr albumu: 77112
METRYCZKA
Imię: Maria
Data urodzenia: 07. 02. 2001r.
Miejsce zamieszkania: małe miasto
Rodzina:
· Mama – nie pracuje zawodowo, zajmuje się domem i opiekuje dzieckiem
· Tata – pracuje
· Rodzeństwo - brak
Status rodziny: dobry
Rozpoznanie lekarskie:
Ø Mózgowe porażenie dziecięce typu móżdżkowego
Ø Zespół porażeniowy połowiczy lewostronny
Ø Otyłość
Osobą badaną jest Marysia. Dziewczynka ma obecnie 3 lata i 9 miesięcy. Jest wychowywana przez przybranych rodziców. Wychowywana jest przez nich niemal od urodzenia. Jest jedynaczką, lecz mama nie wyklucza, że kiedyś Marysia będzie jeszcze miała rodzeństwo. Marysia cierpi na mózgowe porażenie dziecięce typu móżdżkowego, na którego obraz nakładają się zespół porażeniowy połowiczy obejmujący lewą stronę ciała oraz znaczna otyłość. Intensywnej rehabilitacji ruchowej dziewczynka jest poddawana, od kiedy miała 1 rok 8 miesięcy. Była wtedy osobą półsiedzącą, teraz samodzielnie siada, klęka, przewraca się na boki, brzuch, plecy, czworakuje, wstaje przy pomocy innych osób lub przyrządów, chodzi trzymana za obie lub jedną rękę. Jest raczej posłusznym pacjentem, lubi przychodzić na rehabilitację.
Dziewczynka jest osobą śmiałą, nie było żadnych trudności w nawiązaniu pierwszego kontaktu. W czasie pierwszego spotkania Marysia była bardzo wesoła, próbowała cały czas zwrócić na siebie uwagę, za wszelką cenę chciała się pochwalić jak już umie chodzić. Kiedy rozmawiałam z mamą, co chwilę przerywała naszą rozmowę. Na drugim spotkaniu, Marysia dostała blok i kredki, jednak mimo to cały czas przerywała rysowanie pytając o coś i przerywając tym samym moją rozmowę ze swoją mamą. Od drugiego spotkania była skłonna zostać przez pewien czas ze mną sama.
Problem diagnozy:
W jaki sposób problemy zdrowotne Marysi wpływają na jej funkcjonowanie?
Pytania szczegółowe:
Hipotezy:
Metody diagnostyczne zastosowane do weryfikacji hipotez:
§ Obserwacja
§ Rozmowa z opiekunką dziecka
§ Skala L. Termana i M. Merrill do badania inteligencji
§ Skala dojrzałości społecznej E. Dolla
Wyniki badań:
§ Skala inteligencji Terman – Merill.
WŻ = 45 miesięcy ( 3;9)
WI = 56 miesięcy (4;8)
II = 124
Rozwój intelektualny dziecka wskazuje na zdolności umysłowe wyższe niż przeciętne. Rozwój poszczególnych funkcji nie jest jednak harmonijny. Poniżej normy wiekowej kształtują się zdolności manualne dziecka (próba nawlekania koralików), co jest skutkiem mózgowego porażenia dziecięcego. Dziewczynka ma także trudności w zakresie funkcji pamięci świeżej materiału werbalnego (powtarzanie cyfr), co może być spowodowane nie tyle zaburzeniami pamięci, co trudnościami w koncentracji uwagi. W trakcie badania widoczne były problemy z koncentracją – dziewczynka dość często potrzebowała przypominania instrukcji już w trakcie wykonywania zadania. Próby, których wykonywanie sprawiało dziecku dużą satysfakcję były wykonywane szybko i bez potrzeby powtarzania polecenia. Bardzo dobrze rozwinięta jest u dziecka zdolność komunikacji werbalnej (próby słownika i odpoznawania przedmiotów na obrazkach). Pod koniec badania Marysia była zmęczona, co znacznie obniżyło jej motywację do pracy.
§ Skala dojrzałości społecznej E. Dolla.
WŻ = 45 miesięcy (3;9)
WDS = 33 miesiące (2;9)
IDS = 70
Wynik uzyskany przez Marysię w teście mógłby wskazywać na rozwój społeczny w granicach dolnej normy. Rozwój dziecka w tej sferze jest jednak bardzo nieharmonijny. Zdecydowanie najniższe osiągnięcia ma Marysia w sferze lokomocji, co jest związane z nabywaniem dopiero umiejętności chodzenia. W związku z zaburzoną motoryką i otyłością obniżona jest również sprawność w zakresie ubierania się. Gorzej niż u większości rówieśników kształtuje się także proces uspołecznienia. Związane jest to z tym, iż Marysia nie chodzi jeszcze do przedszkola i jest jedynaczką, w związku z czym ma mało możliwości nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Dodatkowo trudności dziecka nasila nadopiekuńcza postawa rodziców, którzy w zbyt wielu sytuacjach niepotrzebnie wyręczają dziewczynkę. Bardzo dobrze kształtują się za to umiejętności Marysi w sferach: zajęciowej, porozumiewania się i jedzenia.
Weryfikacja hipotez:
Opis funkcjonowania dziecka:
v Sfera osobowościowa:
Marysia nie nabyła jeszcze umiejętności samodzielnego chodzenia. Ma trudności w utrzymywaniu równowagi ciała. Występują u niej drżenia zamiarowe. Nie potrafi całkowicie sama się rozebrać ani ubrać, co jest spowodowane w większej mierze jej otyłością niż mózgowym porażeniem dziecięcym (dziewczynka dość dobrze radzi sobie z górnymi częściami garderoby, duże trudności sprawiają jej za to np. spodnie). Nie potrafi zapinać guzików. Marysię charakteryzuje także słaba zdolność koncentracji, co skutkuje m.in. trudnościami w zapamiętywaniu. Trudności sprawia dziecku także manipulowanie przedmiotami, co związane jest z występowaniem mózgowego porażenia dziecięcego. Widoczne w zachowaniu Marysi są wybuchy złości w sytuacjach, kiedy coś nie układa się po jej myśli. Przejawia się to poprzez krzyk, płacz, czasem agresję fizyczną (odpychanie, bicie osoby, która stanowi przeszkodę). W zachowaniu dziecka można także zaobserwować łatwe przechodzenie od radości do złości. Przy czym przejście w odwrotną stronę nie jest już takie łatwe i szybkie. Nie tylko poprzez swoje wybuchy, ale także w inny sposób Marysia ciągle domaga się uwagi otoczenia, chce być wciąż w centrum zainteresowania.
Bardzo dobrze kształtują się u dziewczynki zdolności percepcyjne, znajomość słownictwa, a także umiejętność odwzorowywania i kopiowania. Mocne strony w sferze funkcjonowania emocjonalnego dziewczynki, to łatwe nawiązywanie kontaktów społecznych, śmiałość, otwartość. Dziecko jest pogodne i przeważnie radosne. Kolejną pozytywną cechą Marysi jest jej dość duże samozaparcie w pokonywaniu trudności, szczególnie dotyczących możliwości poruszania się. Sytuacje niepowodzenia owocują raczej kolejną próbą poradzenia sobie niż poddaniem się. Dziewczynka radzi sobie z myciem rąk, w fazie kształtowania się jest umiejętność mycia twarzy. Potrafi samodzielnie jeść większość potraw (używa łyżki, widelca, samodzielnie pije z kubka).
v Sfera kontaktów społecznych
Marysia ma mało możliwości do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, przez co rozwój uspołecznienia jest nieco opóźniony. Dziewczynka nie bierze udziału w zbiorowych zajęciach na poziomie przedszkola. W stosunku do dorosłych dziewczynka prezentuje postawę życzeniową ( mają się zachowywać tak jak ona sobie tego życzy). Ustępowanie dziecku prowadzi do przekonania o własnej wyższości nad osobą dorosłą i manipulowania jej zachowaniem, natomiast nieuleganie presji powoduje poza wybuchem złości, także wycofanie się z kontaktu.
Pozytywną cechą Marysi jest na pewno otwartość na wszelkie kontakty. Dziewczynka jako pierwsza inicjuje rozmowę ze znanymi sobie osobami, nie ma zahamowań w rozmowach z nowopoznanymi ludźmi.
v Sfera rodzinna
U Marysi zaczyna się kształtować umiejętność manipulowania rodzicami. Opiekunowie dziecka, zapewne w dobrej wierze, nadmiernie wyręczają dziecko, co dziewczynka nauczyła się już poniekąd wykorzystywać. Marysia nauczyła się wymuszać pewne zachowania rodziców, które są dla niej pozytywne, poprzez płacz, krzyk, czy agresję fizyczną skierowaną przeciwko nim.
Dziewczynka ma zapewnioną w domu prawidłową opiekę, rodzice nie stosują techniki wycofywania miłości, przez co dziewczynka czuje się cały czas kochana. Między rodzicami występuje zgodność, co do stosowanych technik wychowawczych. Mama dziecka interesuje się wszystkim, co jest związane z rozwojem Marysi oraz otwarta jest na pomoc i sugestie odnośnie pracy z dzieckiem.
v Sfera zajęciowa
Marysia w małym stopniu toleruje samotność. Bawi się sama tylko wtedy, kiedy ma świadomość tego, że ktoś jest obok. Nie potrafi współpracować lub rywalizować w zabawie z rówieśnikami. Bawi się z innymi dziećmi, ale raczej obok nich i tylko zwracając uwagę na ich obecność.
Mocną stroną Marysi jest to, że potrafi sama sobie zorganizować zabawę, nie oglądając się już na dorosłych. Potrafi bawić się jedną zabawką przez dłuższy czas. Dużą przyjemność czerpie z ćwiczenia nabytych niedawno umiejętności. Potrafi rysować, wycinać nożyczkami, bawi się plasteliną, w miarę własnych możliwości pomaga w drobnych pracach domowych.
Zalecenia do pracy z dzieckiem:
Priorytetem w rehabilitacji Marysi jest w tej chwili praca nad jak najlepszym usprawnieniem funkcji motorycznych dziecka, bowiem to właśnie trudności w poruszaniu się są podstawą wielu innych problemów dziecka. Nie można jednak zaniedbać w rehabilitacji innych sfer życia dziewczynki.
Jako pacjent specjalistycznego ośrodka rehabilitacji, Marysia poddawana jest szeregowi zabiegów, wykonuje wiele ćwiczeń, dzięki czemu, od kiedy trafiła do ośrodka, znacznie zwiększył się zakres wykonywanych przez dziecko ruchów oraz ich precyzja. W sferze rozwoju motorycznego można by jeszcze zwrócić większą uwagę na pracę nad poprawieniem precyzji ruchów ręki, większą współpracę obu rąk przy wykonywaniu różnych zadań oraz koordynację oko – ręka. Zalecane ćwiczenia to, np. zabawa klockami różnej wielkości, nawlekanie koralików na sznurek, obrysowywanie przedmiotów, lepienie z plasteliny, wycinanie wycinanek, zamalowywanie konturów przedmiotów, układanie układanek.
W pracy nad poprawą koncentracji uwagi można wykorzystać takie ćwiczenia jak uczenie na pamięć wierszyków, piosenek, rozwiązywanie prostych zagadek, zabawy związane z wykonywaniem prostych poleceń.
Bardzo ważnym problemem jest także konieczność rozpoczęcia tzw. treningu czystości. Marysia nie sygnalizuje potrzeby oddawania moczu, co skutkuje koniecznością zakładania dziecku „pampersów”. Stanowi to trudność, ze względu na to, iż uniemożliwia dziecku brzanie udziału w niektórych zajęciach rehabilitacyjnych. Dziewczynka nie może korzystać z basenu, masaży wodnych, które są wskazane przy pracy z osobami otyłymi. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest głównie nadopiekuńczość rodziców. Sposobem na rozwiązanie tego problemu może być użycie pieluszek tetrowych. Dziewczynka zacznie odczuwać wyraźny dyskomfort w sytuacji zmoczenia się, co powinno przyczynić się do tego, że zacznie odczuwać potrzebę sygnalizowania zbliżania się sytuacji nieprzyjemnej, czyli oddania moczu w pieluszkę.
Możliwe jest także lepsze zadbanie o samodzielność Marysi w sferze ubierania się poprzez zastosowanie specjalnych pozycji przy zakładaniu ubrań (patrz: załącznik).
Bardzo istotną kwestią jest pozostawienie dziecku większej swobody i nie wyręczanie go w tak wielu sytuacjach jak to ma miejsce obecnie. Nie należy także spełniać wszystkich zachcianek dziewczynki i ustępować jej, szczególnie w sytuacji, kiedy próbuje to wymusić krzykiem lub płaczem. Będzie to dla rodziców bardzo trudne, jednak powinno przynieść efekty w postaci większego usamodzielnienia dziecka i zniesienia postawy manipulacyjnej wobec otoczenia oraz ograniczenia myślenia życzeniowego.
Wskazane byłoby także zapisanie dziewczynki do przedszkola od przyszłego roku szkolnego. Jeśli Marysia nie będzie mogła skorzystać z możliwości uczęszczania do zwykłego przedszkola, należałoby spróbować zapisać ją do przedszkola integracyjnego. Wpłynie to pozytywnie na rozwój funkcji uspołecznienia.
Prognoza, co do osiągnięć dziecka:
Marysia powinna zacząć niedługo samodzielnie chodzić, co wpłynie pozytywnie na postępy w rozwoju innych funkcji. Z kolei opanowanie umiejętności sygnalizowania potrzeby oddawania moczu pozwoli dziecku na uczestniczenie w dodatkowych zajęciach, które jednocześnie usprawniając pracę mięśni, pomogą pozbyć się nadmiaru tkanki tłuszczowej. Ćwiczenia pomagające w poprawieniu koncentracji uwagi, koordynacji w zakresie ruchów ręki mogą nie dawać efektów od razu, ale przyniosą widoczne rezultaty, kiedy dziewczynka zacznie uczęszczać do przedszkola lub szkoły. Zastosowanie różnych pozycji przy ubieraniu się pozwoli zaspokoić potrzebę samodzielności dziewczynki, co w krótkim czasie powinno zaowocować także większym poczuciem pewności siebie przy podejmowaniu prób samodzielnego wykonywania innych czynności. Z kolei zapisanie Marysi do przedszkola da w efekcie nie tylko poprawienie funkcjonowania w środowisku rówieśniczym. Powinny się zmniejszyć u dziecka także tendencje do manipulowania otoczeniem.
Ogólnie prognoza, co do dalszego rozwoju dziewczynki jest dość optymistyczna. Marysia ma bardzo dobry potencjał intelektualny, przy dobrze prowadzonej rehabilitacji i odpowiednim wsparciu ze strony rodziny można przewidywać osiąganie dobrych rezultatów w dalszym rozwoju.
Załącznik nr 1
Dane z obserwacji dziecka:
o Sfera lokomocji
Marysia bardzo dobrze czworakuje. Chodzi chwiejnie trzymana za jedną rękę, próbuje chodzić po schodach.. Stoi samodzielnie przez chwilę, zdecydowanie dłużej utrzymuje równowagę trzymając się czegoś lub kogoś. Podejmuje próby ubierania się, dobrze posługuje się łyżeczką.
o Sfera osobowościowa
Dziewczynka używa wielu słów, buduje poprawne zdania, ma dobrą orientację co do własnego ciała i w najbliższym otoczeniu. Jest osobą pogodną, jednak łatwo przechodzi z jednego nastroju w inny.
o Sfera kontaktów społecznych
Dziecko łatwo nawiązuje kontakty z innymi, jest w kontaktach bezpośrednia. Pierwsza inicjuje kontakt z osobami już sobie znanymi (panie rehabilitantki w ośrodku).
o Sfera rodzinna
Marysia jest dzieckiem zadbanym, mama interesuje się jej rozwojem, zarówno postępami, jak i trudnościami. Mama jest także osobą pobłażliwą, wyręczającą dziecko. Stara się tłumaczyć dziewczynce, co jest nie tak w jej zachowaniu, a nie karać ją. Z kolei Marysia wymusza pewne zachowania matki poprzez krzyk, płacz, odpychanie jej od siebie.
o Sfera zajęciowa
Dziewczynka ma ze sobą swojego ulubionego „pluszaka”, którym nie zajmuje się w czasie zajęć rehabilitacyjnych, jednak pamięta o nim, kiedy wychodzi z sali. Do ciekawych, jej zdaniem, zabawek wraca kilkakrotnie (w czasie badania testem inteligencji).
Załącznik nr 2
Dane z rozmowy z matką dziecka:
§ Dotychczasowy rozwój dziecka
...
czarusiek