Kongregacja Nauki Wiary

Zasady badania prawowierności nauki

Art. 1. Zadaniem Kongregacji Nauki Wiary jest krzewienie i obrona nauki o wierze i obyczajach w całym świecie katolickim.1 Dążąc do tego celu, Kongregacja służy prawdzie, gdyż zabezpiecza prawo Ludu Bożego do otrzymania nieskażonego i nienaruszonego orędzia Ewangelii. Dlatego, aby wiara i obyczaje nie ponosiły szkody z powodu jakichkolwiek rozpowszechnionych błędów, ma ona także obowiązek badania pism i poglądów, które wydają się sprzeczne z poprawną wiarą lub dla niej niebezpieczne.2

Art. 2. Ta podstawowa odpowiedzialność pasterska spoczywa także na wszystkich Pasterzach Kościoła, którzy mają obowiązek i prawo czuwać zarówno indywidualnie, jak i w ramach synodów partykularnych lub Konferencji Episkopatów, aby wiara i obyczaje wiernych, powierzonych ich pieczy, nie poniosły szkody.3 W tym celu mogą także korzystać z pomocy Komisji Doktrynalnych – instytucjonalnych organów doradczych, które wspierają Konferencje Episkopatów i poszczególnych Pasterzy w trosce o naukę wiary.4 Pozostaje jednak niezmienna zasada, że Stolica Apostolska może zawsze interweniować i zwykle czyni to, kiedy oddziaływanie jakiejś publikacji przekracza granice jurysdykcji jednej Konferencji Episkopatu lub kiedy zagrożenie wiary jest szczególnie poważne.5 W takim przypadku Kongregacja Nauki Wiary przestrzega następującej procedury:

I. Badanie wstępne

 Art. 3. Wskazane pisma lub nauki, rozpowszechnione w jakikolwiek sposób, stają się przedmiotem uwagi kompetentnego Urzędu (Officium), który poddaje je badaniu na forum Zebrania (Congressus). Dokonawszy wstępnej oceny powagi problemu, Zebranie decyduje, czy należy podjąć badanie w Urzędzie.

 II. Badanie w Urzędzie

 Art. 4. Po ustaleniu autentyczności pisma, poddaje się je dokładnemu badaniu przy współpracy jednego lub wielu Konsultorów lub innych ekspertów w danej dziedzinie.6

 Art. 5. Wynik badania zostaje przedstawiony na Zebraniu, które decyduje, czy daje ono wystarczającą podstawę do interwencji u Władz lokalnych, czy też należy je pogłębić stosując jeden z dwóch przewidzianych sposobów postępowania: badanie zwyczajne lub badanie trybem przyspieszonym.7

Art. 6. Podstawą dla tej decyzji są błędy, jakie ewentualnie zostały wykryte, przy czym należy brać pod uwagę ich oczywistość, powagę, rozpowszechnienie, wpływ i niebezpieczeństwo szkody wyrządzonej wiernym.

 Art. 7. Jeśli Zebranie uznało, że przeprowadzone badanie jest wystarczające, może przekazać sprawę bezpośrednio Ordynariuszowi8 i za jego pośrednictwem powiadomić Autora o problemach doktrynalnych związanych z jego pismem. W tym przypadku poleca się Ordynariuszowi, by zapoznał się bliżej ze sprawą i poprosił Autora o przedstawienie koniecznych wyjaśnień, które następnie zostaną poddane osądowi Kongregacji.

 III. Badanie według procedury zwyczajnej

 Art. 8. Badanie zwyczajne stosuje się, kiedy można przypuszczać, że pismo zawiera poważne błędy doktrynalne, których rozpoznanie wymaga głębszej analizy, ale jego ewentualny negatywny wpływ na wiernych nie stwarza konieczności natychmiastowego przeciwdziałania. Badanie to składa się z dwóch faz: faza wewnętrzna, która obejmuje badanie wstępne przeprowadzone w Kongregacji,9 i faza zewnętrzna, która przewiduje przedstawienie zarzutów (kontestację) i dialog z Autorem.10

 Art. 9. Zebranie wyznacza dwóch lub więcej rzeczoznawców, którzy badają wskazane pisma, wyrażają swoją opinię i oceniają, czy tekst jest zgodny z nauką Kościoła.

 Art. 10. To samo Zebranie wyznacza relatora pro Auctore, który ma zadanie wskazać, w duchu prawdy, pozytywne aspekty doktryny i zasługi Autora. Ponadto pomaga w wypracowaniu poprawnej interpretacji jego myśli w ogólnym kontekście teologicznym i wyraża opinię na temat wpływu poglądów Autora. W tym celu ma prawo do przestudiowania wszystkich dokumentów odnoszących się do sprawy.

Art. 11. Sprawozdanie Urzędu, w którym są zawarte wszystkie informacje potrzebne do zbadania sprawy – także dotyczące precedensów – opinie ekspertów i prezentacja relatora pro Auctore, zostaje przekazane Konsulcie (Consultorum Consilium).

Art. 12. Na obrady Konsulty mogą być zaproszeni, poza Konsultorami, relatorem pro Auctore i Ordynariuszem Autora, który nie może nikogo delegować i jest związany tajemnicą, także eksperci, którzy wydali opinie.11 Na początku dyskusji relator pro Auctore przedstawia całość sprawy. Następnie Ordynariusz Autora, eksperci i poszczególni Konsultorzy wyrażają ustnie i pisemnie swoje opinie o treści badanego tekstu. Relator pro Auctore i eksperci mogą odpowiadać na ewentualne uwagi i udzielać wyjaśnień.

Art. 13. Po zakończeniu dyskusji jedynie Konsultorzy pozostają w miejscu obrad i przeprowadzają ogólne głosowanie nad wynikiem badania, aby ustalić, czy w tekście znajdują się błędy doktrynalne lub niebezpieczne poglądy i określić, na czym konkretnie polegają, w świetle różnych kategorii prawd zawartych w Professio fidei.12

Art. 14. Cała dokumentacja, włącznie z protokołem dyskusji, wynikami ogólnego głosowania i opiniami pisemnymi Konsultorów, zostaje poddana ocenie Zgromadzenia Plenarnego Kongregacji (Sessio Ordinaria), które decyduje, czy należy przystąpić do przedstawienia zarzutów Autorowi, a jeśli tak, to w jakich kwestiach.

Art. 15. Decyzje Zgromadzenia Plenarnego Kongregacji zostają przedłożone Ojcu Świętemu.13

Art. 16. Jeśli już poprzednio została podjęta decyzja o postępowaniu na drodze kontestacji, informuje się o tym Ordynariusza Autora lub zainteresowanych Ordynariuszy, jak również kompetentne Dykasterie Stolicy Apostolskiej.

Art. 17. Listę błędnych lub niebezpiecznych twierdzeń stanowiących przedmiot kontestacji, wraz z umotywowaną argumentacją i dokumentacją reticito nomine, konieczną dla obrony, przekazuje się za pośrednictwem Ordynariusza Autorowi i jego Doradcy, którego Autor ma prawo wskazać za pozwoleniem Ordynariusza, aby go wspomagał. Autor musi przedstawić pisemnie swoją odpowiedź w ciągu trzech miesięcy. Wskazane jest, aby Ordynariusz razem z odpowiedzią pisemną Autora przekazał Kongregacji swoją własną opinię.

Art. 18. Jest także przewidziana możliwość bezpośredniego spotkania przedstawicieli Kongregacji z Autorem i jego Doradcą, który bierze czynny udział w rozmowie. W tym przypadku delegaci Kongregacji, wyznaczeni przez Zebranie, powinni sporządzić protokół rozmowy i podpisać go wraz z Autorem i jego Doradcą.

Art. 19. W przypadku, gdy Autor nie prześle pisemnej odpowiedzi, zawsze wymaganej, Zgromadzenie Plenarne podejmuje stosowne decyzje.

Art. 20. Zebranie zapoznaje się z pisemną odpowiedzią Autora, jak również z protokołem przeprowadzonej ewentualnie rozmowy. Jeśli wyłaniają się z nich całkiem nowe kwestie doktrynalne, które wymagają pogłębionej oceny, Zebranie decyduje, czy kwestia powinna być ponownie przedstawiona Konsulcie, której skład można poszerzyć, powołując innych ekspertów, w tym również Doradcę Autora, mianowanego zgodnie z art. 17. W przeciwnym razie odpowiedź pisemna i protokół rozmowy zostają poddane bezpośrednio ocenie Zgromadzenia Plenarnego.

Art. 21. Jeśli Zgromadzenie Plenarne uzna, że sprawa została rozwiązana w sposób pozytywny i że odpowiedź jest zadowalająca, nie podejmuje się dalszego postępowania. W przeciwnym wypadku zostają podjęte odpowiednie działania, również w trosce o dobro wiernych. Ponadto Zgromadzenie Plenarne zdecyduje, czy i w jakiej formie powinien zostać opublikowany wynik badania.

Art. 22. Decyzje Zgromadzenia Plenarnego zostają przedłożone do zatwierdzenia Ojcu Świętemu, a następnie przekazane Ordynariuszowi Autora, Konferencji Episkopatu i zainteresowanym Dykasteriom.

IV. Badanie w trybie przyspieszonym

Art. 23. Badanie w trybie przyspieszonym zostaje podjęte, gdy jest pewne, że pismo zawiera wyraźne błędy, a ponadto jego rozpowszechnianie mogłoby przynieść lub już przyniosło poważną szkodę wiernym. W tym przypadku zostaje natychmiast poinformowany odpowiedni Ordynariusz lub Ordynariusze, jak również kompetentne Dykasterie Stolicy Apostolskiej.

Art. 24. Zebranie wyznacza Komisję, której specjalnym zadaniem jest jak najszybsze wskazanie tez błędnych i niebezpiecznych.

Art. 25. Tezy wskazane przez Komisję wraz z odnośną dokumentacją zostaną przedstawione Zgromadzeniu Plenarnemu, które winno zbadać sprawę w pierwszej kolejności.

Art. 26. Jeśli Zgromadzenie Plenarne uzna, że omawiane tezy są rzeczywiście błędne i niebezpieczne, zostaną one za zgodą Ojca Świętego przesłane Autorowi za pośrednictwem Ordynariusza wraz z zaleceniem skorygowania ich w ciągu trzech miesięcy.

Art. 27. Jeśli Ordynariusz po wysłuchaniu opinii Autora uzna za konieczne poprosić go także o wyjaśnienie pisemne, powinno ono zostać przesłane Kongregacji wraz z opinią samego Ordynariusza. Wyjaśnienie to przedstawia się następnie Zgromadzeniu Plenarnemu, które podejmuje stosowne decyzje.

V. Sankcje kanoniczne

Art. 28. Jeśli Autor nie skoryguje wskazanych błędów w sposób zadowalający i w odpowiedniej formie publicznej, a Zgromadzenie Plenarne stwierdzi, że dopuścił się herezji, apostazji lub schizmy,14 Kongregacja przystąpi do deklaracji kar wiążących mocą samego prawa; przeciw tej deklaracji nie przysługuje prawo rekursu.15

Art. 29. Jeśli Zgromadzenie Plenarne stwierdzi istnienie błędów doktrynalnych, które nie powodują zaciągnięcia kar wiążących mocą samego prawa,16 Kongregacja postępuje zgodnie z prawem powszechnym17 i własnym.18

W czasie audiencji udzielonej Kardynałowi Prefektowi w dniu 30 maja 1997 r. Jego Świątobliwość Jan Paweł II zatwierdził niniejsze Zasady badania prawowierności doktryny, uchwalone na Zgromadzeniu Plenarnym Kongregacji Nauki Wiary, zatwierdzając również w sposób specjalny art. 28-29, contrariis quibuslibet non obstantibus, i polecił jego opublikowanie.

W siedzibie Kongregacji Nauki Wiary,
Rzym, 29 czerwca 1997 r.,
w Uroczystość Świętych Apostołów
Piotra i Pawła.

Kard. Joseph Ratzinger - Prefekt
Abp Tarcisio Bertone SDB
Emerytowany arcybiskup
Vercelli  - Sekretarz

Przypisy: (1) Por. Pastor Bonus, art. 48: AAS 80 ( 1988), 873; (2) Por. tamże, art. 51 2 i Regulamin własny Kongregacji Nauki VViary, art. 4b; (3) Por. KPK, kan. 823, §§ 1–2; KKKW, kan. 652, § 2; (4) Por. Kongregacja Nauki Wiary List o Komisjach Doktrynalnych, 23 listopada 1990, n. 3; (5) Por. Pastor Bonus, art. 48: AAS 80 ( 1988), 873; (6) Por. Regulamin własny Kongregacji Nauki Wiary, art. 74; (7) Por. tamże, art. 66, § 2; (8) Por. KPK, kan. 134, §§ 1 i 2; kan. 295, § 1; KKKW, kan. 984, §§ 1–3; (9) Por. n. 8–15. (10) Por. n. 16–22; (11) Por. Pastor Bonus, art. 12: AAS 80 ( 1988), 855; (12) Por. AAS 81 (1989), 104 n; (13) Por. Regulamin własny Kongregacji Nauki Wiary, art. 16, § 2 i art. 77; (14) Por. KPK, kan. 751; (15) Por. KPK, kan. 1364, § 1; KKKW, kan. 1436, § 1 i kan. 1437; (16) Por. KPK, kan. 752; KKKW, kan. 599; (17) Por. KPK, kan. 1371, n. 1; KKKW, kan. 1436, § 2; (18) Por. Pastor Bonus, art. 52; AAS 80 ( 1988), 874.

Osservatore Romano nr 1/1998.

Od Redakcji „Vox Domini”:

Co jakiś czas w listach przesyłanych do naszego Wydawnictwa pojawiają się jeszcze echa Notyfikacji, o której wielokrotnie pisaliśmy (m. in. VD 9/95, 1/96). To, co się stało jest tak ogromnie bolesne dla Kościoła, że nie ma potrzeby do sprawy tej wracać ani szczegółowo jej roztrząsać. Wystarczy stwierdzić, że – jak słusznie ktoś zauważył – od opublikowania anonimowej, pospiesznej oraz pozbawionej rzeczowych i prawdziwych argumentów Noty z dnia 5 października 1995, sformułowanej bez jakiegokolwiek kontaktu z Vassulą, a wreszcie podpisanej po upływie 1,5 roku ze wsteczną datą, przez Prefekta oraz arcybiskupa, który nie sprawował urzędu sekretarza i nie noszącej adnotacji o akceptacji Papieża – wiele inicjatyw ekumenicznych, podejmowanych przez Papieża, zostało zahamowanych. Patriarcha Konstantynopola nie wysłał nawet delegacji na obchody Uroczystości świętych apostołów Piotra i Pawła do Watykanu, co było już wieloletnią tradycją, nie doszło do spotkania Papieża z przedstawicielami Kościołów wschodnich w Grazu. Czy jest to tylko zbieg okoliczności?

Po wielu miesiącach, podczas których różne osoby i organizacje interweniowały, pisały, rozmawiały, Kongregacja Nauki Wiary zredagowała i na polecenie Papieża Jana Pawła II opublikowała „Zasady badania prawowierności nauki”, których zobowiązuje się ona odtąd przestrzegać, oceniając pisma i poglądy, które „wydają się sprzeczne z poprawną wiarą lub dla niej niebezpieczne.” Opublikowaliśmy tekst w całości, gdyż przeciętnemu Czytelnikowi trudno go znaleźć. Wskazuje on dobitnie na to, że choć jednostki reprezentujące Kościół mogą, z powodu własnych słabości, popełniać błędy, to Kościół Chrystusa – kierowany przez Namiestnika, którym jest obecnie Jan Paweł II – pragnie troszczyć się o Prawdę i sprawiedliwość m. in. poprzez tworzone prawo. Ufamy, że oprócz tego uregulowania, które uniemożliwia podobną manipulację w przyszłości, dojdzie też do zadośćuczynienia za krzywdę zniesławienia Vassuli i odebrania wielu ludziom powierzonego jej przesłania, które Pan dał dla ich ocalenia.

Strona utworzona 24 września 2004 r.
Ostatnia aktualizacja strony:
Created by © Adam Gabriel Grzelązka