Choreoterapia.doc

Choreoterapia – Terapia Tańcem

Choreoterapia to współczesna nazwa dziedziny pochodzącej z szerokiego kręgu usprawniania leczniczego, a zajmującej się terapeutycznymi właściwościami tańca. Terapia ta swymi początkami sięga już starożytnych spostrzeżeń dotyczących kojącego i oczyszczającego działania ruchów tanecznych. Prostota wykorzystywanych przez choreoterapię środków oraz bardzo szeroki wachlarz zastosowań czyni z niej metodę możliwą do powszechnego wykorzystania, łatwą, postrzegającą organizm pacjenta w sposób holistyczny, a w związku z tym nie powodującą rozdrobnienia procesu rehabilitacji na szereg, aplikowanych etapami kierunków usprawniania. Terapia tańcem z uwagi na swój charakter uznana zostać musi za niezmiernie atrakcyjną i mało nużącą dla pacjenta formę oddziaływania leczniczego, dającą tym samym duże szanse wytrwania chorego na drodze do wyleczenia. Nie należy traktować jej jednak jako jedynego środka prowadzącego do odzyskania sprawności pacjenta, lecz jako metodę, która stanowi formę postępowania wspomagającego farmakoterapię oraz inne środki konwencjonalnego leczenia ruchem. 

Wyróżniamy trzy rodzaje terapii tańcem

ü       Choreoterapia ogólnokondycyjna skierowana do osób sprawnych fizycznie, mająca na celu poprawę ogólnej kondycji i sprawności fizycznej, stosowana w celach profilaktycznych

ü       Choreoterapia sprawnościowa stosowana u osób z obniżoną sprawnością motoryczna i dyskoordynacją ogólną

ü       Choreoterapia specjalna przeznaczona dla osób ciężko poszkodowanych fizycznie

Terapia poprzez taniec była wykorzystywana od wieków, choć wtedy jeszcze raczej intuicyjnie zdawano sobie z tego sprawę. Część tańców szamańskich i plemiennych, które są wspaniałym przykładem integracji i wspólnoty przetrwała do dziś, podobnie jak stare tańce greckie, armeńskie, rosyj­skie czy kurdyjskie. Oficjalnie w Ameryce i na Zachodzie Europy tę formę terapii stosuje się dopiero od lat pięćdziesiątych, a w Polsce siedemdziesiątych. Pomysłodawcą "tanecznej" terapii był Rudof von Laban, węgierski tancerz, choreograf oraz teoretyk tańca, działający w pierwszej po­łowie XX w. w Niemczech i Anglii

Terapia tańcem nie opiera się na nauce zasad technicznych, kroków czy kombinacji, można natomiast odnaleźć własny rytm i uwolnić się od codziennych napięć. Terapia tańcem wywodzi się z tańca współczesnego, nawiązuje także do starych tańców szamańskich i plemiennych, do czasów, kiedy taniec był ważną częścią życia społecznego każdego człowieka, naturalnym sposobem wyrażania emocji.

Niemniej choreoterapia spełnia swoje zadania bez lub z udziałem naszej świadomości, które odczuwamy z czasem, nawet, jeśli wcześniej ich nie zakładaliśmy.
Należą do nich m.in.:

·         otwarcie się na siebie i swoje potrzeby,

·         zwiększenie świadomości siebie - rozpoznanie i bezpieczne wyrażanie uczuć,

·         świadomość własnego ciała, jego potrzeb i granic,

·         akceptacja siebie i swojego ciała,

·         wzrost poczucia własnej wartości i pewności siebie,

·         stworzenie możliwości do odreagowania napięcia i stresu,

·         uspokojenie, rozluźnienie, ale też wzrost energii życiowej,

·         wzrost sprawności fizycznej i ruchowej,

·         poprawa kontaktów interpersonalnych w relacjach z ludźmi,

·         tworzenie spójnej osobowości i integracji psychofizycznej

Świetnym elementem podczas warsztatów są również tańce w kręgu. Integrują i łączą z innymi uczestnikami zajęć wprowadzając poczucie jedności i spójności. Tu uczymy się bardzo prostych kroków, które może przysposobić każdy, ponieważ są bardzo łatwe i harmonijnie łączą się z muzyką. Towarzystwo tańców z różnych stron świata inspiruje do nowych ruchów czy gestów powodując, że świetnie bawimy się ze sobą i z innymi

Podstawowymi warunkami umożliwiającymi prowadzenie zajęć są: zapewnienie poczucia bezpieczeństwa psychicznego i fizycznego, odpowiedni metraż i higieniczny stan sali, swobodny strój ćwiczących.


Ważna jest umiejętność korzystania z takich czynników leczących choreoterapii jak: ruch, muzyka, czas, przestrzeń, dotyk, grupa i terapeuta, a także harmonijne angażowanie różnych sfer odczuć podczas zajęć. Chodzi tu o takie sfery jak sfera motoryczna, psychiczna, emocjonalna, poznawcza, motywacyjno-wolicjonalna, duchowa i erotyczna. Praktyka terapeutyczna dowodzi, iż ten sam program terapeutyczny stosowany w danej grupie jest inaczej przeżywany przez poszczególne osoby. Każdy z pacjentów pokonuje nieco inne bariery psychiczne. Również jednakowe obciążenie fizjologiczno-motoryczne stwarza nieco inne problemy poszczególnym pacjentom ze względu na wiek, płeć, czas trwania choroby, przeszłość ruchową i cechy charakteru.

Program ruchowy choreoterapii składa się z tańców, ćwiczeń muzyczno-ruchowych, improwizacji ruchowych oraz zabaw ruchowych. W programie choreoterapii występują tańce narodowe i regionalne tańce o charakterze integracyjnym, tańce towarzyskie w łatwych układach oraz tzw. tańce "użytkowe" spotykane w różnych sytuacjach towarzyskich. Każdy taniec wnosi inną wartość terapeutyczną do programu wynikającą z jego specyfiki. Tańce narodowe i regionalne Polski pozwalają odczuć więź i przynależność do grupy. Tańce o charakterze integracyjnym dają uczestnikom terapii poczucie bezpieczeństwa i poprawiają nastrój. Tańce wywodzące się z kultury afrykańskiej i tańce współczesne umożliwiają rozluźnienie w dość krótkim czasie. Tańce greckie pozwalają odczuć dumę i siłę grupy i dzięki specyfice muzyki greckiej szybko poprawiają nastrój. Hiszpański taniec Flamenco i inne formy pochodzące z Hiszpanii pomagają w uzyskaniu wyższej świadomości ciała, w odczuwaniu niezależności, w sterowaniu własną energią i wywierają korzystny wpływ na postawę ciała. Tańce towarzyskie stanowią trening empatii i współdziałania oraz przyczyniają się do poprawy relacji między pacjentami.

Jeśli chodzi o ćwiczenia muzyczno-ruchowe to najczęściej stosowane są ćwiczenia rozluźniające, rytmiczne, oddechowe, korygujące postawę, rozciągające, umożliwiające różnicowanie dotyku, rozwijające koordynację ruchową i takie cechy motoryczne jak: zwinność, szybkość, siła i wytrzymałość. Ćwiczenia te są wykonywane pojedynczo, parami i z większą liczbą współćwiczących.

Improwizacje ruchowe są zazwyczaj dowolnym ilustrowaniem muzyki poprzez ruch, umożliwiają uwolnienie fantazji, kreowanie własnych pomysłów. Stanowią cenne źródło informacji o cechach osobowości pacjentów.

Zabawy ruchowe stosuje się dla poprawy nastroju, ułatwienia komunikacji i łagodnego wprowadzania do trudniejszych zadań terapeutycznych. Są one okazją do spontanicznych zachowań, a także uczą współdziałania i przestrzegania zasad.

Niezwykle ważną rolę w choreoterapii odgrywa muzyka - jej trafny dobór przyczynia się do osiągania różnych celów terapeutycznych. Muzyka - to impuls emocjonalny i motoryczny. Pozwala tworzyć nastrój i atmosferę. Dla potrzeb terapii dzieli się ją najczęściej na pobudzającą i wyciszającą. Najlepiej się sprawdza muzyka instrumentalna. Brak tekstu pozwala szybciej uruchomić emocje i wyobraźnię. Przydatne są przede wszystkim rodzaje muzyki: klasyczna, rozrywkowa i ludowa. Muzyka określa charakter, rytm i tempo ruchu.

Terapeuta powinien podczas zajęć prowadzić nieustanny dialog z każdym z pacjentów nie zapominając o prawach rządzących grupą, o jej aktualnych potrzebach, problemach i możliwościach. Koniecznym jest śledzenie reakcji poszczególnych osób w grupie na zmieniające się sytuacje w trakcie zajęć. Ważne jest wykorzystanie leczniczego potencjału grupy, tzn. uwzględnienie cech charakteru poszczególnych osób, uzdolnień, doświadczenia ruchowego i wzajemnej atrakcyjności członków grupy.

Dobrze jest jeśli pacjenci proponowane zadania podczas choreoterapii wykonują niejako bawiąc się jednocześnie. Praktyka dowodzi, że jest to możliwe. Emocje pozytywne, które są wyzwalane i wzbudzane podczas zajęć ruchowych z muzyką są jednym z najważniejszych walorów terapii niewerbalnych tego rodzaju. Jest to cenny walor ze względu na to, że leczenie zaburzeń, chorób psychicznych i uzależnień jest przeważnie długotrwałe, trudne i pełne napięć. Atrakcyjność choreoterapii wpływa niejednokrotnie na motywacje do leczenia w ogóle, a nie tylko do udziału w tych zajęciach. Do walorów metody można także zaliczyć zaangażowanie wielu zmysłów: wzroku, słuchu, zmysłu kinestetycznego i zmysłu dotyku, a także możliwość docierania do problemów pacjentów poprzez wiele sfer odczuć. Są to: sfera psychiczna, motoryczna, społeczna, poznawcza, emocjonalna, wolicjonalno-motywacyjna, estetyczna, duchowa i erotyczna. Jest to prawdziwe bogactwo możliwości oddziaływania i w związku z tym fakt uzyskiwania różnorodnych efektów terapeutycznych ułatwiających odzyskanie równowagi psychofizycznej, a w następstwie satysfakcji z życia.

Zarówno badania naukowe przeprowadzone w Polsce, jak i w innych krajach oraz obserwacje specjalistów i relacje pacjentów pozwalają mówić o następujących korzyściach i efektach choreoterapii:

(1)obniżenie poziomu lęku, (2) poprawa w zakresie koncentracji uwagi, (3) obniżenie poziomu neurotyczności, (4) poprawa w zakresie koordynacji ruchowej i odporności na zmęczenie, (5) obniżenie napięcia psychofizycznego, (6) rozładowanie nadmiaru energii i agresji, (7) podniesienie samooceny, lepsza ocena swoich możliwości i ograniczeń, (8) korzystne zmiany zachowania.