OŚWIECENIE – POJĘCIA
ATEIZM – (a - nie, theos - bóg), odrzuca istnienie Boga, ateizm jest konsekwencją racjonalizmu i empiryzmu.
BAJKA - alegoryczna opowieść, której bohaterami są zwierzęta, ludzie, przedmioty, które są pomocne w wyrażeniu pewnej nauki moralnej mającej charakter ogólny i powszechny. Postacie mają charakterystyczne, jednoznaczne cechy, na przykład lis - przebiegły, chytry; wilk - zły; lew - odważny; sowa - mądra.
Rodzaje bajek:
- epigramatyczna (zwięzła i krótka, podobna w formie do noweli)
- narracyjna (zwykle czterowersowa)
Cechy bajki: (zwięzłość, prosty język, pointa o charakterze moralizatorskim, ujęta anaforycznie.)
Budowa bajki: (wprowadzenie, opis zdarzenia, katastrofa)
Twórcy bajek: I. Krasicki, S. Trembecki, A. Naruszewicz, J. U. Niemcewicz.
DEIZM - mniej skrajna forma ateizmu. Deizm odrzuca instytucję Kościoła, ale wierzy w istnienie Boga - tylko jako stwórcy świata oraz praw, według których miał funkcjonować, który nie ingeruje w jego istnienie oraz w życie człowieka.
EMPIRYZM – doktryna filozoficzna, głosząca, że źródłem ludzkiego poznania jest doświadczenie czyli empiria. Poznawanie świata oparte jest na eksperymencie i doświadczeniu.
LIBERTYNIZM - początkowo znaczył dążenie do wolności. W trakcie epoki nabrał negatywnego zabarwienia postawy ludzi bez moralności, rozpustnych, ucztujących i wyszydzających świętości.
PARSYFLAŻ - Szyderstwo ukryte pod pozorami uprzejmości, drwina zamaskowana przez użycie ironicznych pochwał i komplementów. Utwór o charakterze skrycie szyderczym lub ironicznym, niekiedy naśladujący ironicznie styl innego autora i zbliżający się wtedy do pastiszu i parodii.
POEMAT HEROIKOMICZNY - to gatunek epiki który parodiuje eposy bohaterskie; zasadniczy chwyt polega na zderzeniu wzniosłej formy z błahą tematyką.
RACJONALIZM – jego twórca jest Kartezjusz, autor sentencji "Cogito ergo sum" - "myślę więc jestem". Według niego najważniejszym celem jest myślenie, za pomocą którego człowiek może poznać prawdę o świecie. Odrzucał wiarę w przesądy uważając, ze prawdziwe jest tylko to, co można wytłumaczy rozumowo.
SATYRA - utwór literacki, który krytykuje i ośmiesza różne zjawiska, np. wady ludzkie, obyczaje i stosunki społeczne, postawy światopoglądowe, itp. Satyra tylko neguje i nie daje pozytywnych wzorców.
Rodzaje satyr: (społeczno-obyczajowa, polityczna, osobista, literacka, konkretna, abstrakcyjna)
Przykład: I. Krasicki "Pijaństwo", "Żona modna".
SENSUALIZM – pogląd filozof. głoszący, że wszelka wiedza i doświadczenie pochodzi od wrażeń zmysłowych.
TEIZM - [gr. theós ‘bóg’], wiara w Boga jedynego, osobowego, transcendentnego, będącego stwórcą świata i ludzi oraz sprawującego opiekę nad światem
UTYLITARYZM - dobro ogólne jest ważniejsze od dobra jednostki, choć jej oczywiście nie można skrzywdzić. Ludzie powinni dążyć do bycia pożytecznymi dla innych.WOLTERIANIZM - poglądy Woltera:
- wszystkie czyny człowieka zależne są od rozumu
- błędy w rozumowaniu powodują, że postępujemy źle
- optymizm, i skłonności do idealizowania, czasem popadanie w pesymizm
paula.ala