Vademecum kosztorysanta budowlane (ARKADY),. • Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogólnym.pdf - budownictwo - orfeusz15

mgr inż. Renata Niemczyk - ORGBUD-SERWIS

Warsztat pracy kosztorysanta

Uprawianie każdego zawodu wiąże się z wypracowaniem własnego, indywidualnego warsztatu pracy.

Czym jest ten warsztat pracy? Warsztat pracy to posiadany zasób wiedzy, który nieustannie trzeba

poszerzać i doskonalić, zaplecze materialno - techniczne i środki do pozyskiwania informacji niezbędnych w

danym zawodzie, podstawy prawne funkcjonujące w obszarze danego zawodu, celowo dobrane procedury

postępowania, sposoby i metody działania itd. Również kosztorysant, czy to pracujący na etacie u swojego

pracodawcy, czy też samodzielnie prowadzący firmę, nawet jednoosobową musi stworzyć swój warsztat

pracy.

1. Fundament pracy kosztorysanta

Najbardziej istotnym elementem warsztatu pracy kosztorysanta jest posiadana przez niego wiedza z

zakresu szeroko pojętego budownictwa, kalkulacji kosztorysowej, ekonomiki, a także prawa. Z tego

tytułu jest, a przynajmniej powinien być, jedną z ważniejszych osób w całym procesie budowlanym.

Jego uczestnictwo jest niezbędne na każdym etapie przygotowania i realizacji inwestycji, począwszy

od szacunkowej wstępnej kalkulacji na bazie ogólnych założeń, poprzez kalkulacje szczegółowych

rozwiązań, a skończywszy na rozliczeniach końcowych budowy. Oczywiście, tak szerokie spektrum

działania pociąga za sobą dużą odpowiedzialność z zakresu prawa cywilnego, i już teraz znane są

przypadki wnoszenia spraw sądowych przeciwko kosztorysantom za wadliwe i niestaranne

sporządzanie wszelkiego rodzaju wycen.

Niestety, pomimo tego faktu, nie ma żadnych regulacji prawnych odnośnie wymogów dotyczących

wykształcenia osób zajmujących się zawodowo kosztorysowaniem robót budowlanych. Zawód ten,

staraniem Stowarzyszenia Kosztorysantów Budowlanych został ujęty w wykazie zawodów

zaprezentowanych w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004r. w sprawie

klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. nr

265, poz. 2644 z dnia 16 grudnia 2004r.), natomiast w ślad za tym nie poszły żadne dalsze

regulacje.

Praktycznie kosztorysantem może zostać każdy, kto chciałby się zajmować tą dziedziną. Do jego

uznania należy też, czy posiadana przez niego wiedza jest wystarczająca do uprawiania tego

zawodu, czy też powinien skorzystać z bogatej na rynku oferty szkoleń i kursów. Kosztorysant musi

mieć przy tym świadomość, że jeżeli nie on sam, to rynek zweryfikuje jego działalność, ponieważ

efektem pracy jest konkretne opracowanie, które będzie wykorzystywane w praktyce. Taka rynkowa

weryfikacja może jednak mieć przykre konsekwencje dla samego autora kosztorysu, jak i dla

zleceniodawcy. Najlepiej więc, na samym początku podejmowanej pracy kosztorysanta

przeprowadzić obiektywną ocenę własnej wiedzy i umiejętności.

2. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Kolejnym elementem warsztatu pracy kosztorysanta jest doskonalenie umiejętności i podnoszenie

kwalifikacji zawodowych. Po okresie obligatoryjności podstaw rzeczowych i cenowych w kalkulacjach

kosztorysowych, nastąpiła swoboda rozliczeń, o których decydują strony zawierające umowę. Tak

więc kosztorysowanie, nie ujęte w ramy przepisów ( za wyjątkiem kosztorysów inwestorskich w

zamówieniach publicznych), ewoluuje zaczynając stopniowo przyswajać sobie zasady kalkulacji

stosowane w europejskich kontraktach międzynarodowych. Kto nie będzie podążał za standardami

kreowanymi w aktualnych warunkach gospodarki wolnorynkowej ten nie będzie mógł rzetelnie

wykonywać zawodu kosztorysanta. Stąd też Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych -

organizacja zrzeszająca pokaźną grupę adeptów tego zawodu, przygotowuje coroczne konferencje

szkoleniowo - naukowe mające na celu przybliżenie uczestnikom aktualnych problemów kalkulacji i

kierunków ich rozwiązywania. Dla przykładu, tegoroczna konferencja poświęcona została głównie

wycenie inwestycji finansowanych ze środków UE i rozliczaniu, poniesionych przy ich realizacji,

nakładów.

Na brak możliwości podnoszenia kwalifikacji kosztorysanci nie mogą narzekać. W Warszawie i

poszczególnych rejonach Polski organizowane są, przez różne jednostki kilkudniowe kursy

kosztorysowania robot budowlanych, m.in. przez Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych

(przeważnie w W-wie), ORGBUD-SERWIS (Poznań), Samax (Gliwice), Wacetob (W-wa), Geoinfo

(Kraków), PZiTB (Szczecin). Ponadto SKB w ramach organizacji prowadzi kursy uprawniające

uczestników do ubiegania się o tytuł Rzeczoznawcy Kosztorysowego SKB.

3. Narzędzia pracy

Narzędzia pracy kosztorysanta to przede wszystkim: sprzęt komputerowy, programy kosztorysowe,

cenowe i rzeczowe podstawy kalkulacji, wszelkiego rodzaju publikacje z zakresu przedmiotu.

3.1 Programy kosztorysowe

W dzisiejszych czasach praktycznie już nie ma kosztorysantów, którzy nie posługiwaliby się

wyrafinowanymi programami do kosztorysowania. Dlaczego wyrafinowanymi? Ponieważ są to nie

tylko programy pozwalające sporządzić kalkulacje kosztorysowe w oparciu o wybrane normatywy i

ceny czynników produkcji, czy też w oparciu o ceny jednostkowe robót lub elementów, ale narzędzia

ułatwiające opracowanie przedmiarów, pozwalające wygenerować wykresy obrazujące strukturę

kosztów, sporządzać szkice i schematy, zamieszczać zdjęcia i plany.

Niestety słabą stroną wielu programów jest uznanie, przez ich autorów priorytetu narzędzia

informatycznego nad merytoryką kalkulacji kosztorysowej. Takie podejście spowodowane jest często

mechanistycznym podejściem do zagadnień kalkulacji i brakiem ścisłej współpracy zespołu

informatyków z kosztorysantami, uwzględnieniem ich potrzeb i oczekiwań.

Tak więc kosztorysanci noszący się z zakupem programu kosztorysowego nie powinni poprzestać na

demonstracji systemu przeprowadzonej przez producenta, czy na próbach poczynionych przy użyciu

''dema" systemu, lecz powinni wynegocjować z producentem możliwość dłuższego przetestowania

produktu w warunkach praktycznych.

W chwili obecnej, cena programów nie jest wygórowana, w związku z czym aktywni kosztorysanci,

posiadający własne firmy jedno, czy kilkuosobowe, pracujący dla rozmaitych zleceniodawców

(inwestorzy, wykonawcy robót), sporządzający wyceny na różnych etapach procesu inwestycyjnego,

a więc na odmiennych poziomach agregacji robót, dysponują nawet kilkoma programami

kosztorysowymi. W ten sposób mają zaplecze do współpracy z innymi zespołami, a ponadto mogą

dostosować się również do wymogów stawianych przez inwestorów w specyfikacjach istotnych

warunków zamówienia. Chodzi tutaj o częste praktyki zamawiających, moim zdaniem

nieuprawnione, polegające na preferowaniu programu informatycznego w jakim powinien być

opracowany kosztorys ofertowy.

W chwili obecnej, jednymi z najbardziej rozpowszechnionych programów na rynku są: Kobra, Inwest,

Norma, Seko, Rodos, Winbud.

3.2 Podstawy cenowe

Nieodzownym elementem warsztatu pracy kosztorysanta są podstawy cenowe: ceny czynników

produkcji dla kalkulacji szczegółowej, tj. stawki robocizny kosztorysowej, ceny materiałów, ceny

pracy sprzętu, wskaźniki narzutów, a dla kalkulacji uproszczonej ceny dla różnych poziomów

agregacji robót: a więc ceny jednostkowe robót, elementów, stanów, obiektów.

Z biegiem lat, w miarę nabywanego doświadczenia zawodowego i zrealizowanych zadań,

kosztorysant zaczyna dysponować własną bazą cenową, szczególnie jeśli chodzi o ceny robót

zagregowanych na wysokim poziomie. Istotnym jest przy tym, żeby opis takiej zagregowanej pozycji

będącej nośnikiem ceny, był jak najbardziej precyzyjny i jednoznacznie wskazywał na zakres ujętych

robót. Jednak, żeby baza taka była w pełni przydatna i profesjonalna, musi być ona stale

konserwowana, tzn. uaktualniana w miarę upływu czasu, a nawet modyfikowana pod względem

technologiczno - materiałowym, również zakresowo poszerzana.

Patrząc od strony zróżnicowanej podaży inwestycji budowlanych, zakres bazy stworzonej przez

kosztorysanta w ramach własnych środków jest z pewnością niewystarczający.

W praktyce nie obejdzie się on bez konieczności skorzystania z zewnętrznych informacji cenowych

przeznaczonych do kosztorysowania robót budowlanych. Chodzi tutaj o cyklicznie ukazujące się

wydawnictwa prezentujące dane, czy to w postaci książkowej, czy elektronicznej przeznaczonej do

współdziałania z programami kosztorysowymi. Na rynku wydawniczym popularne dla

kosztorysantów są trzy serie publikacji: Serwis Informacji Cenowych Budownictwa autorstwa firmy

ORGBUD-SERWIS, Sekocenbud, którego wydawcą jest firma Promocja i wydawnictwa firmy Bistyp.

Każda z tych serii zawiera informacje przeznaczone do kosztorysowania szczegółowego,

uproszczonego w oparciu o ceny jednostkowe robót lub też do szacowania kosztów inwestycji na

wysokim poziomie scalenia. Pod względem zakresu szczegółowego serie te są odmienne, różnią się

bowiem wyborem materiałów, robót, obiektów, poziomami agregacji. Przy ich tworzeniu, każda z firm

producenckich przyjęła własną metodologię badania rynku budowlanego i sposób oceny zebranych

od informacjodawców, danych.

Tak więc wskazanym jest, żeby kosztorysant, który chce być profesjonalistą w swoim zawodzie,

posiłkował się jak najobszerniejszym zbiorem informacji. Pozwoli mu to wówczas na sporządzenie

rzetelnej kalkulacji kosztorysowej w sposób odzwierciedlający faktyczne koszty ponoszone w trakcie

realizacji inwestycji.

Przykładem specjalistów mogą być rzeczoznawcy majątkowi, którzy poddani presji ustawy o

gospodarce nieruchomościami, oraz świadomi ciążącej na nich odpowiedzialności, starają się być

jak najbardziej obiektywni i korzystają ze wszystkich możliwych źródeł o cenach z obszaru obrotu

nieruchomościami.

Za korzystaniem z szerokiego zakresu podstaw cenowych przemawia również nasz chimeryczny i

niestabilny rynek. Jeszcze nie tak dawno analitycy twierdzili, że najgorsze mamy już za sobą. Chodzi

oczywiście o gwałtowne wzrosty stawek robocizny kosztorysowej i cen materiałów budowlanych, a

ślad za tym zwiększone koszty w budownictwie w 2007r. Niestety, kiedy wszystkie symptomy

obserwowane w 2008r. wskazywały na uspokojenie rynku, kryzys po drugiej stronie oceanu i

zamieszanie finansowe na rynkach europejskich przyczynił się do ponownej, w krótkim okresie

czasu destabilizacji cen. Aktualne notowania wskazują na dużą zmienność cen materiałów,

szczególnie importowanych oraz produkowanych na komponentach sprowadzanych z zagranicy.

Przyczyną są nie tylko rosnące koszty produkcji, a gwałtownie skaczące kursy walut.

3.3 Podstawy rzeczowe

Pomimo, że w ostatnich latach zmieniły się przepisy na obszarze kosztorysowania robót

budowlanych ( Ustawa o cenach z dnia 5 lipca 2001, dezaktualizacja rozporządzenia MSWiA z dnia

26 lutego 1999 w sprawie metod i podstaw sporządzania kosztorysu inwestorskiego, oraz

rozporządzenia z dnia 26 września 2000r. w sprawie kosztorysowych norm nakładów rzeczowych,

cen jednostkowych robót budowlanych oraz cen czynników produkcji dla potrzeb sporządzania

kosztorysu inwestorskiego) znoszące obligatoryjność stosowania podstaw rzeczowych jakimi były

Katalogi Nakładów Rzeczowych (KNR) i Katalogi Norm Nakładów Rzeczowych (KNNR) i następuje

powolna ewolucja kalkulacji kosztorysowych w kierunku kosztorysownia uproszczonego, w dalszym

ciągu wymienione Katalogi stanowią nieodzowny materiał w pracy kosztorysanta. Poszczególne

Ministerstwa, które miały niegdyś delegacje do opracowywania i wydawania branżowych

normatywów, już nie konserwują bazy normatywnej, w związku z czym postawy rzeczowe do

kalkulacji szczegółowej są mocno zdezaktualizowane. W większości przypadków dotyczą technologii

i materiałów budowlanych sprzed blisko 25 - 30 lat.

Na rynku pojawiają się co prawda katalogi z nowoczesnymi rozwiązaniami, ale jest ich niewiele,

ukazują się sporadycznie i ponadto dotyczą poszczególnych, wąskich branż. Producentami są już

nie Ministerstwa, a firmy logistyczne działające na obszarze kalkulacji kosztorysowych. Wystarczy

wspomnieć o firmie ORGBUD-SERWIS (www.orgbud.pl), Athenasoft, Koprin. Jednakże, nawet te

skromne pod względem prezentowanego zakresu robót katalogi są dużym ułatwieniem w pracy

kosztorysanta.

3.4 Publikacje z zakresu przedmiotu

Przez długi okres na rynku wydawniczym funkcjonowało wydawnictwo, opracowane i wydane przez

Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych pn. "Metody i podstawy kosztorysowania robót

budowlanych", a później "Polskie standardy kosztorysowania robót budowlanych". W chwili obecnej,

z uwagi na nieprzystające do życia współczesnego rozwiązania prezentowane w "Standardach...."

SKB podjęło inicjatywę opracowania kolejnego wydania. Jak na razie jednak, dopóki nie ukaże się ta

nowa publikacja kosztorysanci muszą się zadowolić dotychczasowymi materiałami.

Od 2004r., kiedy ukazało się rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie szczegółowego

zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót

budowlanych oraz programu funkcjonalno - użytkowego, kosztorysanci opracowują na zlecenie

inwestorów czy też biur projektów, wymienione w rozporządzeniu specyfikacje. Wychodząc

naprzeciw oczekiwaniom środowiska, różne firmy komercyjne przygotowują wzorce takich

opracowań, chodzi tutaj o serię wydawniczą Branżowego Zakładu Doświadczalnego Budownictwa

Drogowego i Mostowego, serię Instytutu Techniki Budowlanej czy też wydawnictwa firmy Promocja.

Jak już na początku artykułu stwierdzono, kosztorysant musi bardzo dobrze znać materiały

budowlane i technologię wykonania robót. W tym względzie pomocnych jest szereg różnych pozycji,

chociażby:

• Budownictwo ogólne (wydawnictwo ARKADY) - tom 1 - Materiały i wyroby budowlane, tom 2

- Fizyka budowli, tom 3 - Elementy budynków, podstawy projektowania,

• Budowa i utrzymanie mostów (wydawnictwo WKiŁ),

• Asfalty drogowe (WKiŁ)

• Vademecum budowlane (ARKADY),

• Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogólnym (ARKADY),

• Materiały budowlane (WSiP),

• Rusztowania robocze i nośne (PCB),

• Instalacje elektryczne (WNT),

Literatura fachowa z zakresu budownictwa jest bogata i łatwo dostępna, szczególnie w księgarniach

internetowych, np. (www.ksiegarnia.techniczna.pl).

4. Doświadczenie

Element doświadczenia praktycznie przewija się przez cały artykuł, ale jest on na tyle istotny, że

powinien być wyodrębniony. Najlepiej, kiedy doświadczeniu towarzyszy również chęć stałego

rozwijania swoich umiejętności, potrzeba poznawania nowości w danej dziedzinie, dążenie do

przyswajania sobie kolejnych, wchodzących na rynek rozwiązań. Wówczas jest możliwość

powiązania, zdobytej w przeszłości cennej wiedzy z teraźniejszymi technikami działania,

przetwarzania danych i ich gromadzenia. Obserwacja pracy kosztorysantów wskazuje, że są to

trudne działania. Chcąc nadążyć za rozwijającym się dynamicznie rynkiem, trzeba często sięgać po

fachową literaturę, przeglądać branżowe czasopisma prezentujące nowoczesne materiały i

technologie, zaznajamiać się z ofertami producentów, przebijać przez kolejne wersje systemów

kosztorysowych. Wiąże się to oczywiście z zaniedbywaniem rodziny, rezygnacją z wielu

przyjemności, a nawet rezygnacją z kolejnego zlecenia i wynagrodzenia, w zamian za poszerzenie

swojej wiedzy. Kosztorysant - profesjonalista nie powinien traktować swojej pracy jedynie jako źródła

dochodu, lecz jako poligon dla kolejnych, podejmowanych zadań. Stąd też niemalże jego

obowiązkiem jest monitorowanie przedsięwzięcia przy którym brał udział. Jeżeli był autorem

kosztorysu inwestorskiego, powinien interesować się wynikiem przeprowadzonego przetargu na

wybór wykonawcy, jeżeli był autorem kosztorysu ofertowego powinny go interesować inne, złożone

w postępowaniu oferty i ich poziom. Akurat te informacje nie są okryte tajemnicą, są jawne i łatwe do

uzyskania, a są wiarygodną weryfikacją tego co kosztorysant już wykonał.

5. Etyka zawodowa

Warsztat pracy kosztorysanta to nie tylko jego wiedza, doświadczenie i intelekt, narzędzia pracy,

miejsce pracy i jego wyposażenie ( w niniejszym artykule to zagadnienie nie jest rozwinięte), ale

również profesjonalne, etyczne zachowanie.

Moim zdaniem, zawód kosztorysanta jest zawodem zaufania publicznego, podobnie jak m.in.

zawody prawnicze, rzeczoznawcy majątkowi, pośrednicy. Niestety, jak na razie rola kosztorysanta -

ekonomisty w procesie inwestycyjnym nie jest widziana przez ustawodawcę i została całkowicie

zignorowana przez ustawę prawo budowlane i ustawę prawo zamówień publicznych. W tej ostatniej

mówi się oczywiście o określaniu wartości zamówienia na roboty budowlane, ale mówi się

przedmiotowo, a nie podmiotowo. Ani razu ustawodawca nie ustosunkowuje się do zagadnienia, kto i

czym ma się legitymować, żeby być uprawnionym do sporządzenia kosztorysu inwestorskiego,

planowanych kosztów prac projektowych i planowanych kosztów robót budowlanych, przedmiaru

robót lub też kto powinien przygotować opis sposobu obliczenia ceny dla potrzeb specyfikacji

istotnych warunków zamówienia.

Tymczasem inwestor i wykonawca robót powierzają własnym służbom kosztorysowym lub też siłom

zewnętrznym sporządzanie różnorakich, szacunkowych wycen, kosztorysów, czy to inwestorskich w

przypadku zamawiających, czy kosztorysów ofertowych w przypadku wykonawców. Zleceniodawcy

zawierzają kosztorysantom, że kalkulacje będą prawidłowo sporządzone, oparte o aktualne,

wiarygodne źródła. Praktycznie, na każdym etapie procesu inwestycyjnego, jest tylko jedno

podejście do sporządzenia kalkulacji kosztorysowej i nie ma możliwości dokładnego jej sprawdzenia

przez inny zespół fachowców. Oczywiście są podejmowane próby weryfikacji opracowanych

wcześniej wycen, ale z konieczności są one ograniczone do sprawdzenia tylko pewnych elementów.

Chcąc rzetelnie sprawdzić konkretną wycenę należałoby ją sporządzić niezależnie, od początku do

końca, a na to zwykle już nie ma czasu, ani finansów.

Stąd też, w niniejszym artykule pojawiła się problematyka etyki zawodowej. Jeżeli Ministerstwo nie

widzi konieczności określenia standardów zawodowych jakim powinny podlegać osoby uprawiające

zawód kosztorysanta, to sami kosztorysanci powinni ocenić swoją wiedzę i umiejętności i nie

podejmować się zadań przerastających ich możliwości.

Środowisko, poprzez Stowarzyszenie Kosztorysantów Budowlanych usiłuje nadać rangę

wykonywanej profesji poprzez organizowanie już od lat, kursów kosztorysowania robót budowlanych

na wysokim poziomie i nadawanie uprawnień "Rzeczoznawca Kosztorysowy". Niestety, wciąż

Stowarzyszenie jest mało rozpropagowane, nawet wśród kosztorysantów, żeby powszechnym stała

się instytucja "Rzeczoznawcy Kosztorysowego".

Mówiąc o etyce, nie można nie wspomnieć o potrzebie zachowania dla siebie, pozyskanych w

trakcie wykonywania zadań kosztorysowych informacji na temat inwestycji i kalkulowanych kosztów.

Sporządzając kosztorys inwestorski, czy planowane koszty robót budowlanych, kosztorysant jest w

posiadaniu informacji, które ujawnione, w sposób znaczący mogłyby wpłynąć na przebieg

organizowanego przetargu. Podobnie jest w przypadku, kiedy kosztorysant pracuje dla wykonawcy.

Przy opracowywaniu kosztorysu ofertowego, zapoznaje się z instrumentami finansowymi

wykonawcy, które są tajemnicą firmy i decydują o powodzeniu, bądź o porażce starań zmierzających

do pozyskania zamówienia. Zdradzone konkurencji mogą wyeliminować oferenta z rynku.

Nieetycznym jest również praca kosztorysanta dla dwóch stron procesu inwestycyjnego, przy tym

samym zadaniu - najpierw dla inwestora przy sporządzaniu kosztorysu inwestorskiego, potem dla

wykonawcy przy opracowywaniu oferty. Pomimo, że takie postępowanie powszechnie krytykowane,

to jednak w praktyce zdarzają się takie sytuacje.

Źródło: www.orgbud.pl

Vademecum kosztorysanta budowlane (ARKADY),. • Nowoczesne konstrukcje w budownictwie ogólnym.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: