Snopowiązałka.pdf

jak to dzia ł a

S nopowi¹za³ka, wypierana przez kombajny zbo¿owe,

szeniem by³o opracowanie do niej w 1867 roku aparatu

do wi¹zania snopów sznurkiem, co przekszta³ci³o j¹

w snopowi¹za³kê. Maszynê tê ci¹gle ulepszano i np. na

Wystawie Œwiatowej w Pary¿u w roku 1889 wystawia-

³o ró¿ne jej odmiany kilka firm: m.in. z³oty medal zdoby-

³a snopowi¹za³ka „Toronto Light Binder” konstrukcji

Kazimierz Topr

SNOPOWIĄZAŁKA

Masseya, równie du¿y sukces odnios³a tak¿e maszyna

„Brandford Light Binder” – Harrisa.

W Polsce ¿niwiarki zagoœci³y stosunkowo wcze-

œnie: ju¿ w 1833 w Wilanowie pracowa³a ¿niwiarka Bel-

la, a w 1855 w Poznañskiem – ¿niwiarka Mc Cormika.

Pra-pra babk¹ wspó³czesnej snopowi¹za³ki by³a

¿niwiarka galijska z I wieku naszej ery (tak!). By³ to

dwuko³owy wóz z przymocowanym z przodu grzebie-

niem, s³u¿¹cym do sczesywania samych tylko k³osów,

które spada³y do umieszczonej ni¿ej skrzyni. Nowo-

czesna ¿niwiarka powsta³a dopiero w 1826 roku, jako

dzie³o szkockiego mechanika Patricka Bella. Jego ma-

szyna posiada³a ju¿ motowid³o, czyli ten charakterys-

tyczny dla wiêkszoœci maszyn ¿niwnych „wiatrak”, na-

chylaj¹cy zbo¿e pod ruchome no¿e. Jednak¿e dopiero

w 1851 roku Amerykanin Cyrus Mc Cormik skonstruo-

wa³ pierwsz¹ ¿niwiarkê z automatycznym zgarniaczem

obrotowym – ulepszon¹ postaci¹ motowid³a. Ta ¿ni-

wiarka przetrwa³a do naszych czasów i jeszcze dziœ

mo¿na j¹ spotkaæ jako ¿niwiarkê konn¹. Istotnym ulep-

Najciekawszym i przysparzaj¹cym najwiêcej ut-

rapieñ mechanikom POM-ów (dla najm³odszych: Pañ-

stwowych Oœrodków Maszynowych) by³ aparat wi¹¿¹-

cy. Faktem jest, ¿e tak jak trudne by³o pokonanie prob-

lemu „szmaty i nici” w maszynie do szycia, tak wcale

nie ³atwiejsze by³o opanowanie z¿êtego zbo¿a i sznur-

ka. Dla mechanika „maszyna” to tokarka, frezarka,

a obróbka metali to „powa¿ny” rodzaj pracy. S³oma +

sznurek? Tfu!!!

Jednak¿e rêczny zbiór zbo¿a, ¿êtego nawet kos¹,

to uprzykrzone zajêcie, którego nikt nie lubi³. St¹d usta-

wiczne próby rozwi¹zywania tego problemu.

¯eby mo¿na by³o mówiæ o wi¹zaniu snopków,

najpierw trzeba opanowaæ chaos z¿êtego zbo¿a, Zada-

nie to spe³nia zespó³ przenoœników. Z¿ête zbo¿e pada

prze¿ywa dzisiaj swój zmierzch, a by³a to przecie¿

w swoim czasie bardzo zaawansowana konstruk-

cyjnie maszyna.

sznurek zaciskany miêdzy tarczami i ugniataczem jest

trzymany z dostateczn¹ si³¹.

Palec sup³acza , dwuszczêkowy ( i ), przy

czym górna szczêka zakoñczona jest od góry rolk¹ ob-

rotow¹ . Górna szczêka ma koniec lekko przygiêty,

dziêki czemu dociœniête szczêki przylegaj¹ do siebie

tylko koñcami, a w dalszej czêœci tworz¹ szczelinê

o szerokoœci 1–2 mm. W tej szczelinie trzymane s¹ dwa

koñce sznurka przy wi¹zaniu i zaciskaniu wêz³a. Ramiê

no¿yka , osadzone na czopie w korpusie sup³acza,

tworzy dŸwigniê dwuramienn¹, której górny, krótszy

koniec jest zaopatrzony w rolkê, wspó³pracuj¹c¹

z krzywk¹ tarczy napêdowej. W sk³ad zespo³u sup³acza

wchodz¹ ponadto œruby regulacji chwytacza i palca

sup³acza.

Oprócz zespo³u sup³acza, w formowaniu i wi¹za-

niu snopków bierze udzia³:

– równacz knowia,

– ubijacze,

– rogatka ,

– ig³a ,

– zgarniacze snopków.

na taœmê przenoœnika , sk¹d jest zabierane zespo-

³em przenoœników i , pomiêdzy którymi jest

wstêpnie orientowane, dziêki ró¿nicy prêdkoœci rolowa-

ne i zrzucane na stó³ wi¹¿¹cy, obs³ugiwany przez zes-

pó³ formuj¹co-wi¹¿¹cy, którego zasadniczym podzespo-

³em jest sup³acz – . W jego korpusie wmontowane

s¹ trzy czynnie dzia³aj¹ce czêœci :

– dwutarczowy chwytacz sznurka ,

– dwuszczêkowy palec sup³acza i ,

– ramiê z no¿ykiem do ucinania sznurka.

Chwytacz sk³ada siê z dwóch tarcz stalowych,

z wyciêciami na obwodzie. Tarcze s¹ oddzielone od sie-

bie pierœcieniem, zapewniaj¹cym odpowiedni luz su-

maryczny ok. 0,5 do 0,7 mm, pomiêdzy oczyszczaczem

chwytacza a tarczami. Poza oczyszczaczem, z tar-

czami wspó³pracuje ugniatacz sznurka , dziêki czemu

Knowie – to po prostu obciêty koniec zbo¿owego

ŸdŸb³a. Snopek trzeba wiêc wyrównaæ, doprowadzaj¹c

– w miarê mo¿liwoœci do równego u³o¿enia knowi. Ubi-

jacze zgêszczaj¹ pakiet ŸdŸbe³ w porcje przygotowane

do zwi¹zania. Rogatka jest to dŸwignia, o któr¹ opiera

siê knowiami formowany snopek. Ig³a – s³u¿y do opa-

sywania snopka sznurkiem i podawania go do chwyta-

cza. Zgarniacze snopków zsuwaj¹ zwi¹zane snopki na

œciernisko.

Jak to wszystko dzia³a? Ha! Nie tak prosto! Pro-

szê czytaæ uwa¿nie, spogl¹daj¹c na seriê rysunków A-D

. Przed przyst¹pieniem do pracy zak³ada siê sznurek,

przewlekaj¹c go przez otwory ig³y , a¿ do chwytacza

, gdzie sznurek zostaje zamocowany. Zbo¿e podawa-

ne przez zespó³ podajników zje¿d¿a po pochy³oœci sto³u

wi¹¿¹cego – rys. A i opiera siê o rogatkê , do której

jak to dzia ł a

kolejne porcje s¹ „dobijane”. W chwili gdy nacisk na ro-

gatkê osi¹ga okreœlon¹ wartoœæ nastêpuje uruchomienie

zespo³u sup³acza. Ig³a obracaj¹c siê opasuje snopek

i doprowadza pêtlê sznurka do chwytacza, w którym

zostaje zaciœniêta jedna „ga³¹Ÿ” sznurka, a druga, w

wyniku obrotu chwytacza jest zaciskana w kolejnym

gnieŸdzie (por. rys. chwytacza) i bêdzie wykorzystana

przy wi¹zaniu nastêpnego snopka. W tym momencie

sup³acz obraca siê, jego szczêki ³api¹ podwójnie z³o-

¿ony sznurek wykonuj¹c supe³ – Rys. C, jednoczeœnie

obraca siê dŸwignia z no¿ykiem (nie pokazana na sche-

macie), co powoduje przeci¹gniêcie sznurka przez

oczko pêtli, œci¹gniêcie i wykoñczenie sup³a oraz obciê-

cie sznurka na chwytaczu. Ig³a powraca w po³o¿enie

pocz¹tkowe i ca³a operacja powtarza siê od pocz¹tku.

Jaki wiêc wêze³ wykonuje snopowi¹za³ka? Oczy-

wiœcie ¿aden „marynarski”. Jest to najprostszy wêze³

pojedynczy, ale wi¹zany na dwóch koñcach sznurka

naraz. Kolejne fazy wi¹zania pokazuje rys. . Jak wiêc

widaæ, droga do sukcesu prowadzi³a dwukierunkowo:

nie próbowano naœladowaæ wiernie wi¹zania rêcznego:

„na koby³kê”, na wêze³ p³aski, „tatrzañski” itp., ponie-

wa¿ doprowadzi³oby to do nadmiernie skomplikowane-

go mechanizmu, lecz przyjêto najprostszy wêze³ i wte-

dy mo¿na by³o zaprojektowaæ stosunkowo prosty me-

chanizm wi¹¿¹cy. Oczywiœcie nie by³o to wcale ³atwe

i bardzo wiele prób przeprowadzono, zanim uda³o siê

uzyskaæ sprawnie dzia³aj¹cy sup³acz. Problemem by³

te¿ sznurek. Musia³ byæ mocny, odporny na operowanie

mechaniczne. Wiele lat stosowano sznurek z w³ókna si-

zalu, który dziœ awansowa³ do roli tworzywa artystycz-

nego, z którego robi siê ró¿nego typu plecionki, makra-

my itp. Do snopowi¹za³ek zastosowano sznurek polip-

ropylenowy, ³atwy w produkcji, a zw³aszcza ³atwy do

standaryzacji wymiarowo kszta³towej i wytrzyma³oœ-

ciowej.

Sznurek do snopowi¹za³ek to tak¿e towar zas³u-

¿ony w krajowej historii kabaretowej. Obok „paska kli-

nowego do kombajnów” i papieru toaletowego by³

symbolem „niemo¿noœci” w tzw. „minionym okresie”.

Snopowi¹za³ki, jak ju¿ powiedziano – wychodz¹

z u¿ycia. Sam jednak mechanizm wi¹¿¹cy istnieje nadal

i dobrze siê ma w prasach do s³omy, gdzie mo¿na go

zobaczyæ podczas pracy i podziwiaæ wyobraŸniê i fan-

tazjê jego konstruktorów.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: