Mikroskop.doc

Politechnika Lubelska

Wydział Podstaw Techniki

Laboratorium Podstaw Metrologii

Wiadomości teoretyczne:

Mikroskopy pomiarowe.

Budowę mikroskopu warsztatowego wyjaśniono schematycznie na rys. poniżej.
              W podstawie 1 znajdują się prowadnice sanek 2, w których z kolei może przesuwać się stolik 3. Dzięki temu stolik może wykonywać ruchy względem nieruchomego tubusu
4 (zawierającego układ optyczny mikrosko­pu) w kierunku dwóch osi współrzędnych:
x (przesuw „podłużny") i y (prze­suw „poprzeczny"). W środku stolika znajduje się otwór
5 przykryty szybą, na której umieszcza się mierzony przedmiot, podświetlając go od dołu. Na stoliku można też montować dodatkowe wyposażenie - różne uchwyty, stół obrotowy itp.

              Przesunięcia sanek (współrzędna x) i stolika (współrzędna y) dokonuje się obracając odpowiednio śruby mikrometryczne 6 i 7, przy czym wartości prze­sunięć wskazywane są albo w zwykły sposób na bębnach śrub (wartość dział­ki elementarnej zwykle 0,01 mm), albo za pomocą optolektronicznego prze­twornika kąta obrotu śrub. Śruba 6 przesuwa sanki 2 względem unieruchomio­nych sanek pośrednich 8.

Sprawdziany.

              Sprawdziany, najprostsze narzędzia do mechanizacji kontroli, służą do oceny poprawności jednego określonego parametru geometrycznego (najczęś­ciej wymiaru). Stosowane są
w różnych formach produkcji, od jednostkowej (np. sprawdziany do znormalizowanych gwintów) aż do masowej, gdzie spoty­ka się je obok bardzo skomplikowanych, automatycznych urządzeń kontrolno-pomiarowych.

              Są liczne typy sprawdzianów, znacznie różniące się budową i zastosowa­niem. Najprostszy podział uwzględnia przeznaczenie sprawdzianu:

1)     Sprawdziany do wymiarów wewnętrznych (otworów);

2)     Sprawdziany do wymiarów zewnętrznych (wałków);

3)     Sprawdziany do wymiarów mieszanych;

4)     Sprawdziany do wymiarów pośrednich;

5)     Sprawdziany kształtu (wzorniki), których szczególnymi przypadkami są sprawdziany kątów i stożków;

6)     Sprawdziany do wyrobów o złożonej budowie, np. sprawdziany do gwintów lub wielowypustów.

Pomiary gwintów.

Pomiar gwintów zewnętrznych dotyczy: średnicy gwintu, skoku gwintu, kąta zarysu
i symetrii kąta zarysu.

Przyrządy do pomiarów gwintów i ich sprawdzania:

·          suwmiarka - pomiar średnic;

·          wzornik – zarys gwintu i skok gwintu;

·          mikrometr do gwintów z wymiennym końcówkami, które dobiera się do danego rodzaju gwintu. W otwór kowadełka wkłada się końcówkę widełkową a w otwór wrzeciona stożkową;

·          sprawdzanie gwintów za pomocą sprawdzianów szczękowych (gwinty zewnętrzne)
i tłoczkowych (gwinty wewnętrzne).

Parametry gwintów i rodzaje gwintów.

              Gwint uzyskuje się przez wykonanie na powierzchni walcowej (lub stożkowej) rowka (czasami wielu), o określonym kształcie zarysu, wzdłuż linii śrubowej. Linia śrubowa powstaje przez nawinięcie na walec o średnicy d, trójkąta prostokątnego o podstawie , wysokości P i kącie γ.

Powstawanie linii śrubowej:

d - średnica walca, P - skok gwintu, γ - kąt pochylenia linii śrubowej.

              Skokiem gwintu nazywamy odległość tworzącej walca między najbliższymi punktami linii śrubowej. Praktycznie, obrót nakrętki na śrubie o kąt 2π odpowiada przemieszczeniu liniowemu nakrętki o wartość odpowiadającą skokowi gwintu.

Podział gwintów:

●         ze względu na kształt zarysu:

a)      trójkątny,

b)     trapezowy symetryczny,

c)      trapezowy niesymetryczny,

d)     rurowy,

e)      okrągły.

●         ze względu na rodzaj wymiaru:

a)      zewnętrzny,

b)     wewnętrzny

●         ze względu na jednostkę miary:

a)      calowy,

b)     metryczny.

●         ze względu na kierunek obrotu:

a)      prawy,

b)     lewy.

●         ze względu na stosunek podziałki do średnicy:

a)      zwykły - o wartości skoku dla danej średnicy zgodnej z Polską Normą,

b)     drobny - o wartości skoku dla danej średnicy mniejszej niż dla gwintu zwykłego,

c)      gruby - o wartości skoku dla danej średnicy większej niż dla gwintu zwykłego.

Literatura:

"Części maszyn"; Andrzej Rutkowski; wyd. Szkolne i Pedagogiczne; Warszawa 1986

„Metrologia wielkość geometrycznych”;W. Jakubiec, J. Malinowski; Wydawnictwo Naukowo-Techniczne; Warszawa 2004.