PRAWA CZŁOWIEKA
Co to są prawa i wolności i komu przysługują?
Jakie dokumenty wyznaczają historię praw człowieka?
Kto narusza prawa człowieka i jakie są procedury ich ochrony?
Jak organizacje pozarządowe chronią prawa człowieka?
Jakie prawa przysługują mniejszością narodowym?
Jakie prawa mają dzieci?
Czy uczniowie mają jakieś prawa i jak mogą ich bronić?
Jakie obowiązki mają obywatele wobec państwa?
Co to są cnoty obywatelskie?
Jakie prawa i wolności obowiązywały w PRL oficjalnie, a jakie naprawdę?
HISTORIA PRAW CZŁOWIEKA
¬ Prawa człowieka przysługują wszystkim ludziom, bez względu na ich pozycję w społeczeństwie czy poglądy
władza absolutna - władcy traktowali poddanych jako swoją własność
prawo naturalne - niewzruszone reguły, których żadna władza nie może dowolnie zmieni, wyznacza ludzkie uprawnienia i powinności
prawa nienaruszalne - władza nie może ich nikogo pozbawić
prawa niezbywalne - nawet sam człowiek nie może się ich zrzec
trzy podstawowe prawa - prawo do życia, wolności i własności
granice działań władz są zapisywane w konstytucji lub w ustawie zasadniczej
Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej - 1776
Francuska Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela - 1789
Trzy generacje praw człowieka:
I PRAWA I WOLNOŚCI OSOBISTE, PRAWA POLITYCZNE = prawo do życia, wolność osobista, prawo do prywatności, do posiadania własności, równość wobec prawa, prawo do sądu, wolność słowa, wolność wyznania i przekonań, prawo udziału w wyborach, wolność towarzyszeń i zgromadzeń
II PRAWA SOCJALNE I EKONOMICZNE = prawo do oświaty, opieki zdrowotnej, do zabezpieczenia socjalnego, prawo do pracy, urlopu, do opieki nad matką i dzieckiem, do korzystania z dóbr kultury
III JAKOŚĆ ŻYCIA = prawo do rozwoju, pokoju, środowiska naturalnego, wspólnego dziedzictwa ludzkości, pomocy humanitarnej
PRAWA CZŁOWIEKA - DZISIAJ
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka uchwalona przez ONZ - 1948
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - 1950
Liga Narodów - ochrania mniejszości narodowych
deklaracja - jest oświadczeniem dobrej woli rządów i nie towarzyszą jej żadne procedury
konwencja - państwa podpisujące konwencję muszą przestrzegać jej postanowień
Komitet Praw Człowieka - Genewa
prawa gwarantowane przez naszą konstytucję - przyrodzona godność ludzka, wolność i równość; wolności i prawa osobiste; ochrona prywatności; prawa i wolności polityczne; wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturowe; prawo własności; sprawiedliwe odszkodowanie
trybunał - miejsce gdzie można zaskarżyć przepis, który ogranicza konstytucyjne prawo i wolności obywateli
GDY PRAWA CZŁOWIEKA SĄ ŁAMANE…
prawa proceduralne - mówią, jak powinien postąpić człowiek, który czuje się pokrzywdzony przez prawo
postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne --> Trybunał Konstytucyjny - Rzecznik Praw Obywatelskich
w kraju = podstawą prawną jest Konstytucja RP - mamy prawo do obrońcy w sądzie powszechnym
poza krajem = podstawa prawna to Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności - Mamy prawo do skargi w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu
NIE jest zgodne z prawem - zabieranie obywatelowi mieszkania, wymagania oświadczeń o wyznawanej religii, udział więźniów w wyborach, zamykanie bez wyroku sądu
JAK ORGANIZACJE POZARZĄDOWE CHRONIĄ PRAWA CZŁOWIEKA?
organizacje pozarządowe NGO - nie są powiązane z żadną władzą i nie korzystają z państwowej pomocy finansowej, dzięki czemu mogą otwarcie występować przeciw rządom łamającym prawo
Polska Akcja Humanitarna - pomoc humanitarna (np. w przypadku wojny)
Amnesty International - działają na rzecz uwolnienia więźniów politycznych i więźniów sumienia
Helsińska Fundacja Praw Człowieka - bada przestrzeganie praw człowieka w Polsce
Komitet Ochrony Praw Dziecka - udziela wszechstronnej pomocy dzieciom i ich rodzinom
Polski Komitet UNICEF - niesienie pomocy dzieciom na całym świecie
cele organizacji pozarządowych - informowanie opinii publicznej o danym przypadku, bezpośrednia pomoc, wywieranie nacisku na władze
metody organizacji pozarządowych - systematyczne gromadzenie informacji, sporządzanie raportów, ekspertyz, konsultacje i porady prawne, akcje protestacyjne, apele i listy do władz, bezpośrednia pomoc materialna, akcje charytatywne
JAK DZIAŁA AMNESTY INTERNATIONAL?
walczy o przestrzeganie na całym świecie postanowień Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka
organizacja apolityczna - zachowuje niezależność od wszystkich rządów, nie przyjmuje od nich pieniędzy
1977 otrzymało pokojową Nagrodę Nobla
uwalnianie więźniów sumienia - ludzi więzionych za przekonania, kolor skóry, pochodzenie etniczne, religię czy język
wysyłanie misji - która ma zbadać sytuację w danym miejscu, sporządza raporty
pilne akcje - zbieranie podpisów od mieszkańców
PRAWA MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH
grupa ludzi żyjących na terytorium państwa, w którym większość obywateli jest innej narodowości
mniejszości narodowe, religijne i rasowe
mniejszości narodowe Polski - Ukraińcy, Niemcy, Białorusini, Litwini, Łemkowie, Ormianie, Czesi, Słowacy, Cyganie, Żydzi, Tatarzy = 800 tys.
przynależność narodowa - można ją zmienić
nie można nikomu narzucić przynależności, jednak człowiek nie może się jej wyprzeć
prawa Mniejszości Narodowych - swobodne posługiwanie się swoim językiem, zakładanie własnych instytucji, utrzymywanie kontaktów między sobą, dziedzictwo kulturowe, przekonania religijne, przekazywanie z pokolenia na pokolenie kultury, tradycji…, państwo powinno szanować mniejszości
stereotypy i uprzedzenia - przez nie dochodzi do konfliktów między mniejszościami narodowymi
mur w Ust nad Łabą, oddzielający cyganów od reszty społeczności
JAKIE PRAWA MAJĄ DZIECI?
prawa dziecka powiązane są z prawami rodziców
Konwencja o Prawach Dziecka - 1989 [prawo do życia, przeżycia i rozwoju, prawo do rodziny, wolność od przemocy, wyzysku i wszelkich okrucieństw, prawo do zabezpieczenia socjalnego, prawo do wypoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy, prawo do nauki i korzystania z dóbr kultury]
ratyfikacja - czyli uznanie Konwencji o Prawach Dziecka za obowiązujące w naszym kraju
Prawa osobiste: prawo do życia i rozwoju, posiadania prawa cywilnego, uzyskania obywatelstwa, prawo dziecka do rodziny, wolność religii i przekonań, wolność wypowiedzi, zakaz karania więzieniem i znęcania się nad dzieckiem
Prawa socjalne i kulturalne: prawo do ochrony zdrowia, do odpowiednich warunków życia, do wypoczynku, nauki, korzystania z dóbr kultury, do informacji, prawo do znajomości swoich praw
istnieją także specjalne prawa dla dzieci chorych fizycznie lub umysłowo
JAKIE PRAWA MAJĄ UCZNIOWIE I JAK MOGĄ ICH BRONIĆ?
uczniom przysługują takie same prawa jak innym ludziom: Konwencja o Prawach Dziecka, Ustawa o systemie oświaty, zarządzania i rozporządzania ministra edukacji
aktem prawnym odnoszącym, się do praw ucznia jest statut szkoły
JAKIE OBOWIĄZKI MAJĄ OBYWATELE WOBEC PAŃSTWA?
Obowiązki obywatela: wierność narodowi, przestrzeganie prawa, płacenie podatków, obrona Ojczyzny, służba wojskowa, dbałość o stan środowiska, troska o dobro wspólne
Cnoty obywatelskie: uczciwość, prawdomówność, odwaga, lojalność, roztropność
PRL - POMIĘDZY ŻYCIEM OFICJALNYM A PRAWDZIWYM
PRL była na pozór zwyczajnym krajem, w rzeczywistości jednak nie wszystko było w porządku; krajem rządził Komitet Centralny PZPR, na którego czele stał I sekretarz
władzę w kraju sprawowała partia komunistyczna
prowadzono walkę z kościołem katolickim a np. wolność słowa była karana
Socjalizm - zmiana systemu społecznego i usunięcie nierówności miedzy ludźmi poprzez uspołecznienie własności oraz sprawiedliwy podział dóbr i dochodów państwowych
Gosha7