Wykład 18
v Membrany po zwilżeniu stają się nieprzepuszczalne dla powietrza i potrzebne jest pewne ciśnienie , aby je przetłoczyć – tym większe, im mniejsze są otwory
v Uszkodzenie membrany (zbyt duże pory) – Bubble Point przy niższym ciśnieniu niż deklarowane przez producenta
v Warunki aseptyczne
v Wyjałowiony filtr z oprawką
v Jałowy odbieralnik lub wyjałowione opakowanie (fiolki, butelki, buteleczki do kropli ocznych)
v Dozowanie do jałowych opakowań
Filtrowanie kropli ocznych – zalety
ü Filtrowanie przez membrany 0,2 mm – jednoczesne usunięcie bakterii i innych mikroorganizmów (wyjałowienie) oraz usunięcie zawiesin stałych o wielkości cząstek równej co najmniej wielkości porów
ü Wyjałowiony roztwór jest wolny od martwych bakterii i ich fragmentów (przy sterylizacji termicznej – pirogeny)
ü Możliwe jest wyjaławianie roztworów termolabilnych
ü Proces prosty, zajmuje niewiele czasu
ü Może być traktowany jako element rozlania gotowych kropli do końcowych opakowań
Filtrowanie kropli ocznych – wady:
ü Ograniczone możliwości w przypadku roztworów o zwiększonej lepkości (szybkie zapychanie się filtrów)
ü Proces długotrwały w przypadku produkcji przemysłowej
ü Nie usuwa wirusów
ü Konieczność kontroli filtra przed i po procesie
ü Po kontroli produkt przenosi się do jałowych opakowań (? czystość powietrza, ? opakowań)
Przez sączenie nie należy wyjaławiać roztworów które mogą być wyjaławiane termicznie! (wyjaławianie termiczne – proces zachodzi w ostatecznym opakowaniu)
Sączki ze szkła spiekanego (In. Sączki Schotta)
· Dyski szklane ze spiekanego szkła, umieszczone trwale w lejkach szklanych lub tyglach
· Do sączenia metodą próżniową jak i ciśnieniową
· Odporne na kwasy i rozpuszczalniki organiczne
· Mała zdolność adsorpcyjna
· Wyjaławia się je gorącym powietrzem lub parą wodną pod ciśnieniem
· Wielokrotnego użytku
FILTRY HEPA (wyjaławianie powietrza)\
· Montowane w sufitach pomieszczeń lub lożach
· Konstrukcje o grubości ok. 30cm wykonane z włókien szklanych o średnicy 0,1 mm połączonych żywicą lub inną substancją wiążącą np. akrylową
· Zatrzymują 99,997% cząstek o średnicy 0,3 mm (kurz, pyłki, alergeny, bakterie)
· Są najskuteczniejsze przy szybkości przepływu powietrza:0,3m/sekundę – przepływ pionowy0,45m/sekundę – przepływ poziomy
· Wielowarstwowe, z pofałdowaną płytą sączącą
· W przemyśle – przesuwane namioty z filtrami HEPA na dany reaktor
· Nie mogą być regenerowane (wstępne oczyszczanie powietrza za pomocą sączków włóknistych lub włókien szklanych nasączonych olejem – zatrzymują 99,9% cząstek o średnicy 0,5mm)
Wyjaławianie gazami (metoda farmakopealna)
ª Wg FPVI – metoda z konieczności
ª Materiały wrażliwe na temperaturę mogą być wyjaławiane tlenkiem etylenu lub jego mieszaniną z innymi gazami oraz formaldehydem
ª Przedmioty z tworzyw sztucznych, gumy (strzykawki, strzykawkowe sączki membranowe, igły, zestawy do pobierania i podawania krwi, zestawy do podawania płynów infuzyjnych, cewniki, protezy)
ª Czynniki ograniczające tę metodę:
- Zjawisko sorpcji gazu przez wyjaławiany materiał
- Możliwość reakcji chemicznych z wytworzeniem związków toksycznych
Tlenek etylenu – warunki
o Wilgotność – 40-50%(komórka bakterii nie może być wysuszona)
o Temperatura do 60°C
o Stężenie 250-1000 ng/l
o Np. 450 ng/l, 54°C, 5h
Tlenek etylenu – zalety
o Naboje z tlenkiem etylenu
o Wykazuje silne działanie bakteriobójcze i wirusobójcze (alkilowanie białek i grup aminowych kwasów nukleinowych)
o W stężeniu 50 mg/l (?) niszczy przetrwalniki
o Bardzo dobra dyfuzja przez warstwy tworzyw sztucznych (opakowanie wyjaławianych materiałów)
o Niska temperatura procesu (do 60°C)
o Skuteczność wobec wszystkich mikroorganizmów
o Długi „okres ważności” po sterylizacji
Tlenek etylenu – wady
o Toksyczność, rakotwórczość gazu
o Skomplikowana instalacja
o Długi czas trwania procesu
o Konieczność kontroli wilgotności w procesie
o Mniej efektywny i droższy niż wyjaławianie nasyconą parą wodną pod ciśnieniem
o Sorpcja gazu przez wyjaławiany materiał
o Konieczny okres desorpcji – „leżakowania” materiału (7-30 dni w temperaturze pokojowej, czas ten można skrócić stosując urządzenia z wymuszonym obiegiem jałowego powietrza i temp. do 50°C lub stosując próżnię 20 kPa, a następnie „płukanie” jałowym powietrzem)
STERYLIZACJA PLAZMOWA
S Cząsteczki gazu wzbudzane energią w polu elektromagnetycznym przechodzą w stan plazmy np. nadtlenek wodoru
S I faza: po wytworzeniu próżni w komorze sterylizatora następuje wtrysk H2O2, jego parowanie i dyfuzja; cząsteczki H2O2 adsorbują się na wyjaławianym materiale
S II faza (10-15 min.): włączenie źródła energii o wysokiej częstotliwości i z H2O2 wytwarzana jest plazma
S III faza: wentylacja i wyrównanie ciśnienia
I faza + II faza + III faza = ok. 75min
STERYLIZACJA PLAZMOWA – wymagania
S Nie można wyjaławiać
- Roztworów zawierających celulozę
- Materiałów porowatych
- Płynów
S Materiał powinien być idealnie suchy
S Konieczność zastosowania innych materiałów opakowaniowych
„Wyjaławianie” za pomocą roztworów środków chemicznych (DEZYNFEKCJA WYSOKIEGO STOPNIA)
S Tylko w wyjątkowych przypadkach i tylko materiał który nie może być wyjaławiany innymi metodami (np. endoskopy, bronchoskopy)
S Wyjaławianie prowadzi się najczęściej w temperaturze pokojowej, w odpowiednich zbiornikach wypełnionych roztworem środka chemicznego (najczęściej aldehydu glutarowego lub kwasu nadoctowego)
S Po zakończeniu procesu, przedmioty należy starannie opłukać jałową wodą oczyszczoną, osuszyć jałowym materiałem i zabezpieczyć przed wtórnym skażeniem
KONTROLA PROCESÓW STERYLIZACJI
S Sprawdziany – reagują na I parametr, pozwalają odróżnić materiały poddane procesowi sterylizacji od tych, które nie były sterylizowane (taśmy z indykatorem – zmiana barwy)
S Wskaźniki temperaturowe – mierzą tylko temperaturę podczas procesu, nie reagują na czas i obecność pary wodnej
S Wskaźniki wieloparametrowe – zintegrowane, reagują na temperaturę, czas, obecność pary wodnej
S Testy Bowie&Dick – kontrolują gotowość sterylizatora do pracy, wykrywają pozostałości powietrza, różnice temperatur w pakiecie kontrolnym, słaba penetracja pary wodnej
Proces sterylizacji powinien być kontrolowany wszystkimi wskaźnikami równocześnie!
Wskaźniki biologiczne
Bibułki nasączone zawiesiną spor bakterii;
Czasem w fiolce z pożywką
Wzrost bakterii – metabolizm składnika barwnego
PRODUKCJA LEKÓW JAŁOWYCH
· W odpowiednich izolowanych od otoczenia pomieszczeniach umożliwiających postępowanie aseptyczne i o odpowiedniej czystości powietrza (Klasa A-B) (coś na niebiesko)w przemyśle – przesuwane (?) narządy z filtrami HEPA, odizolowane przestrzenie, linie produkcyjne
· Jałowe substancje, urządzenia, pojemniki, odzież ochronna
· Trzy elementy postępowania aseptycznego
o Dezynfekcja (niszczenie drobnoustrojów na powierzchni przedmiotów, ścian, podłóg etc.)
o Antyseptyka (na skórze rąk)
o Wyjaławianie
KLASY CZYSTOŚCI POWIETRZA
Maksymalna dopuszczalna ilość cząsteczek/m3
Stan spoczynku
Stan pracy
KLASA
Do 0,5 mm
Do 5 mm
A
3 500
0
B
350 000
C
2 000
butylek