Ochrona i degradacja gleb organicznych dla stud.doc

Ochrona i degradacja gleb organicznych

Proszę sobie odświeżyć wiadomości z gleboznawstwa o glebach organicznych. To co najważniejsze w odpowiedzi na to pytanie przypominam poniżej.

JEDNOSTKI  SYSTEMATYCZNE GLEB ORGANICZNYCH

według Systematyki Gleb Polski (1989)

KRYTERIA  WYRÓŻNIANIA GLEB  ORGANICZNYCH

Gleby torfowe tworzone są z masy organicznej (roślinnej) rozkładającej się w warunkach bagiennych (zalanie wodą, warunki beztlenowe). Gleby te mogą być w różnym stopniu zamulone, tzn. wzbogacone w składniki mineralne (piasek, pył, części spławialne i związki chem.) dopływające do obniżenia torfowiskowego z wodami powierzchniowymi.

Istnieje możliwość rolniczego zagospodarowania gleb z torfowisk niskich (na użytki zielone – łąki) ale wówczas należy je częściowo odwodnić przez obniżenie poziomu wód gruntowych.

Odwadnianie masy torfowej skutkuje jej murszeniem (następuje proces murszenia torfu). Właściwości samego torfu są zgoła odmienne od murszu. Zmienia się struktura materiału z amorficznej włóknistej (torfowej) na strukturę murszu - ziarnistą (proszkową, kaszkowatą). Skutkuje to, po dłuższym czasie murszenia, kurczeniem masy organicznej i znacznym osiadaniem gleb, przy czym tworzą się szczeliny, pęknięcia, przez co rozrywane bywają systemy korzeniowe roślin i nasilone jest parowanie wody prowadzące do dalszego osuszania torfowiska. Torf charakteryzuje się olbrzymimi możliwościami magazynowania wody, jej retencji (zatrzymywania jej w strukturze koloidów organicznych – pęcznienie torfu), natomiast po przesuszeniu torfu, koloidy organiczne murszu stają się hydrofobowe, tzn. nie mają możliwości nasiąknięcia wodą, nie przyjmują jej. Ziarna murszu są bardzo lekkie i małe (wielkości pyłu) i z łatwością podlegają wywiewaniu (erozji eolicznej), następuje więc rozpylenie gleby w warstwie płużnej

Inne przemiany natury biologicznej i chemicznej następujące podczas murszenia gleb organicznych  to:

-          intensywny rozwój mikroorganizmów tlenowych powodujących proces rozkładu (mineralizacji) masy organicznej,

-          powstają w efekcie tego nowe związki chemiczne, w tym zwiększa się dostępność niektórych pierwiastków dla roślin.

Skutki zmian w składzie chemicznym związane z mineralizacją torfu

Uwalnianie azotu w procesie mineralizacji osiąga ilość do 800 kg.ha-1. Przy poborze tego pierwiastka przez rośliny do 300 kg.ha-1 powstaje jego nadwyżka, która negatywnie oddziałowuje na roślinność (gatunki nitrofilne tworzą silne kępy, darń rozdziela się - nie jest zwarta). Nadmiar azotu powoduje niedobory miedzi. Mineralizacja uwalnia fosfor w ilościach 10-80 kg .ha-1, ale po kilku latach ilość tego pierwiastka spada tak mocno, że konieczne jest nawet nawożenie tym składnikiem. Wzrost zawartości potasu i magnezu w efekcie procesu rozkładu materii organicznej jest nieznaczny.

W murszu zwiększa się sorpcja chemiczna (uwstecznianie) pierwiastków:

fosforfofosfor jest wiązany przez związki żelaza; sorbowanie wapnia utrudnia regulację odczynu, a wiązanie miedzi powoduje niedobory tego mikroelementu dla roślin i związane z tym słabe zawiązywanie nasion, inne mikroelementy także są silnie sorbowane, przez co powstają niedobory dla roślin.

Ochrona  gleb  organicznych -

-          przeciwdziałanie ich degradacji :

-           

-          aktywna/ ciągła regulacja poziomu wody gruntowej w systemie melioracyjnym w ciągu okresu wegetacyjnego, by masa torfowa zbyt szybko nie murszała (by nie powstała zbyt gruba warstwa murszu),

-          wałowanie użytku w okresie wiosennym, by docisnąć mursz do torfu, poprawić uwilgotnienie murszu i jednocześnie zapobiec jego rozwiewaniu,

-          nawiezienie warstwy mineralnej (piaszczystej) na mursz (ok. 10-15 cm), tzw. piaskowanie gleb torfowych – skutki jak wyżej tylko że efektywniejsze.

USYTUOWANIE GLEB ORGANICZNYCHW TERENIE

Objaśnienie symboli:

POtni - poziom  bagienny, organiczny, torf niski

Otni - poziom organiczny, torfowy

Mt1 - poziom  murszenia darniowy

Mt2 - poziom  murszenia poddarniowy

Mt3 - poziom  murszenia przejściowy

AOM - poziom  próchniczny, organiczny, murszowy

D - podłoże mineralne