III rok
1) Duszność
Manifestacja podmiotowa:
- brak powietrza (tchu), zadyszka
Manifestacja przedmiotowa
- liczba oddechów > 16/min. (tachypnoe)
- spłycenie lub pogłębienie oddechu
- uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych
- niepokój, zasinienie śluzówek
- czasem nieregularny rytm oddechowy (oddech Cheyne`a Stokesa, Biota, itd.)
Podział duszności:
§ Wysiłkowa – występuje w chorobach układu krążenia i układu oddechowego
§ Spoczynkowa
§ Napadowa
o astma oskrzelowa
o atak astmy sercowej
o zamknięcie górnych dróg oddechowych (krtani, tchawicy, dużych oskrzeli) przez ciało obce, wysięk, wymioty
o odma opłucna lub nagłe pojawienie się płynu w opłucnej
o zatory płucne
Każda z postaci może mieć charakter:
§ Wdechowy – nowotwory oskrzeli, zapalenie oskrzeli, choroby krtani (zapalenie, obrzęk, nowotwory), tężyczka – tej postaci duszności może towarzyszyć stridor
§ Wydechowy – astma oskrzelowa, rozedma płuc
Najczęściej występuje duszność mieszana wdechowo-wydechowa
Kliniczny podział duszności:
§ Duszność oddechowa
§ Duszność sercowa – występuje w następstwie niewydolności lewokomorowej, nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, w wadach serca (zastawki aorty)
§ Duszność pochodzenia mózgowego (uszkodzenie ośrodka oddechowego) – występuje w zapaleniu mózgu, guzie mózgu, w chorobach naczyń mózgowych
§ Duszność w zaburzeniach przemiany materii – jest wywołana kwasicą, cechuje ja oddech Kussmaula – występuje w śpiączce cukrzycowej, mocznicy, zatruciu alkoholem metylowym, kwasem mrówkowym, itp.
§ Duszność emocjonalna
Duszność oddechowa
§ Utrudnienie wentylacji:
o Skurcz, obrzęk, wydzielina w oskrzelach, rozedma płuc
o Upośledzona ruchomość oddechowa klatki piersiowej:
§ anomalie w budowie
§ choroba mięśni oddechowych
§ upośledzenie obwodowych neuronów ruchowych
§ uszkodzenie rogów przednich rdzenia
§ uszkodzenie płytki nerwowo-mięśniowej (miastenia)
§ Utrudnienie wymiany gazowej (niewydolność płuc):
o zapalenia płuc (płatowe, odoskrzelowe, śródmiąższowe)
o pneumocystis carini (zmięsowacenie) - carnificatio
o nacieki swoiste
o zapalenia wirusowe
Ortopnoe – to duszność, w której chory jest zmuszony do utrzymywania pozycji wyprostnej i opierania się o przedmiot stały, np. o krawędź łóżka
2) Sinica !!
§ Prawdziwa – zwiększona ilość hemoglobiny odtlenowanej – przynajmniej 5g% (niezależnie od całkowitej ilości Hb we krwi)
o sinica centralna – małe wysycenie tlenem krwi tętniczej
o sinica obwodowa – duże odtlenowanie krwi żylnej na poziomie tkanek
§ Rzekoma
o Odkładanie się barwników egzogennych:
§ sole srebra – szaroniebieska
§ złota – niebieska
o Odkładanie się barwników endogennych:
§ methemoglobina – szaropopielata
§ sulfhemoglobina – brunatno-niebieska ( w endogenej intoksykacju H2S w przebiegu salmonellozy )
O powstaniu sinicy decyduje bezwzględna ilość Hb odtlenowanej, tzn. że w niedokrwistości pojawi się późno, w czerwienicy wcześnie (?????????)
Przyczyny sinicy prawdziwej:
o wady serca wrodzone i nabyte
o zapalenia mięśnia sercowego
o niewydolność krążenia centralna i obwodowa
o niewydolność oddechowa
o utrudnienie dopływu tętniczego
o utrudnienie odpływu żylnego
3) Obrzęki - przyczyny:
§ Zaburzenie wydalania wody i sodu przez nerki
o zespół nerczycowy
o zapalenie kłębuszków nerkowych – przejściowa anuria ( obrzęki szybko znikają ).
o przewlekła niewydolność nerek
§ „Ucieczka” wody i sodu do przestrzenie pozakomórkowej i pozanaczyniowej na poziomie naczyń włosowatych
o ciśnienie hydrostatyczne (32 mmHg na poziomie tętniczym, 12 mmHg w odcinku żylnym kapilar)
o ciśnienie onkotyczne (ok. 24 mmHg w odcinku tętniczym kapilar)
o zwiększona przepuszczalność naczyń włosowatych
o wtórny hiperaldosteronizm
1) Badanie stanu ogólnego
Określenie ogólnego wrażenia, które sprawia chory: przytomny, nieprzytomny
- zachowanie się chorego (adekwatne do sytuacji, majaczenia, omamy, złudzenia)
- położenie chorego; dowolne, przymusowe (np. obrzęk płuc, niewydolność oddechowa ( ortopnoe )), zapalenie otrzewnej ( chory leży bez ruchu z powodu bulu ), przy wysięku opłucnowym chory układa się na chorej stronie.
- wyraz twarzy; bolesny, trwożliwy, twarz Hipokratesa ( w durze brzusznym, zapaleniu otrzewnej ), mętny wzrok, błyszczący wzrok, glos, mowa
Twarz Hipokratesa – skóra twarzy jest blada, z odcieniem niebieskim, chłodna, pokryta zimnym potem, gałki oczne zapadają się w oczodoły, nos i rysy twarzy są zaostrzone, na twarzy chorego maluje się ból i cierpienie. Występuje w zapaleniu otrzewnej i cholerze oraz durze brzusznym.
Chory z zaburzeniami świadomości:
1. Omdlenie (syncope) – krótkotrwała utrata przytomności, np. zmniejszenie przepływu mózgowego, MAS ( zespół Morgagniego – Adamsa – Stockesa: nagłe zatrzymanie serca )
2. Stan przedśpiączkowy (precoma) – zaburzenia psychiki, apatia, senność, bezsenność - coma apoplecticum (śpiączka po udarze mózgu)
3. Śpiączka (coma) – całkowita, długotrwała utrata przytomności, brak reakcji na najsilniejsze bodźce, brak odruchów, obecny odruch Babińskiego, zanieczyszczanie się moczem i kałem
4. Inne: somnolentia (długotrwała senność), letarg (znacznego stopnia somnolentia), narkolepsja (krótkotrwała senność napadowa w ciągu dnia, wywołana najczęściej przez bodźce afektywne np. śmiech), katapleksja (jest to narkolepsja połączona z nagła utratą napięcia mięśni, jest spowodowana chwilowym wyłączeniem czynności podwzgórza), stupor (osłupienie, jest to stan całkowitego bezruchu, przy zachowanej świadomości i braku reakcji na bodźce zewnętrzne: na przykład w schizofrenii katatonicznej )
Stan zaburzenia świadomości:
o Zaburzenie świadomości jest formą zaburzeń zachowania związanych ze zmniejszoną jasnością umysłu, logicznością, pojmowaniem oraz rozumowaniem
o Nieuwaga i dezorientacja to główne objawy wczesne
o W miarę nasilania zaburzeń stanu przytomności: pogorszenie pamięci, postrzegania, pojmowania, rozwiązywania problemów, funkcji językowych, wzrokowo-przestrzennych, praktycznych, a także różnych aspektów zachowań emocjonalnych.
o Gdy do zaburzeń świadomości dołączą się elementy senności – u pacjenta stwierdza się encefalopatię (najczęściej spowodowaną zaburzeniami metabolicznymi lub uszkodzeniem mózgu)
Anatomiczne podłoże przytomności:
- prawidłowy poziom przytomności (czuwania) zależy od aktywacji półkul mózgowych przez neurony mieszczące się w pniowym pobudzającym układzie siatkowatym (RAS). Pełna przytomność zależy od obu tych struktur oraz połączeń między nimi.
Główne przyczyny śpiączki:
§ Rozległe uszkodzenie obu półkul w wyniku niedokrwienia, urazu, lub innych rzadszych schorzeń mózgu
§ Zahamowanie funkcji mózgowych przez czynniki zewnętrzne (leki, toksyny, niedotlenienie) lub wewnętrzne zaburzenia metaboliczne (hipoglikemia, azotemia, niewydolność wątroby, hiperkalcemia?)
§ Ogniska w pniu mózgu powodujące bezpośrednie uszkodzenie RAS ( oczy chorego są wtedy zwrócone w stronę przeciwną do strony uszkodzenia mostu i rdzenia przedłużonego )
...
pati2908