TEORIA KULTURY.docx

TEORIA KULTURY

WYKŁADY

PROWADZĄCY:
DR HAB. PROF. UR JOLANTA PASTERSKA

WŁASNOŚĆ:
RENATA PARTYKA

UNIWERSYTET RZESZOWSKI

2011/2012

14.02.2012

WYKŁAD ORGANIZACYJNY

ZALICZENIE:

-        nie sprawdza obecności;

-        zaliczenie: praca pisemna àwybieramy dowolną omawianą na wykładzie teorię i za jej pomocą analizujemy dowolne dzieło kultury àgrupa maksymalnie 4 – osobowa à do 18 maja!!!

LITERATURA:

-        Appadurai A.; Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji; Kraków 2005.

-        Barker Ch.; Studia kulturowe: teoria i praktyka; Kraków 2005.

-        Baudrillart J.; Procesja symulakrów(?) [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów; Kraków 1997.

-        Bauman Z.; Ponowoczesność jako źródło cierpień; Warszawa 2000.

-        Burszta J. W.; Antropologia kultury: tematy, teorie, interpretacje; Poznań 1998.

-        D’allera A.; Metody i teorie historii sztuki; Warszawa 2008.

-        Derrida J.; O gramatologii; Warszawa 1999.

-        Iwasiów I.; Gender dla średnio zaawansowanych; Warszawa 2004.

-        Janson F.; Postmodernizm i społeczeństwo konsumpcyjne [w:] Postmodernizm. Antologia kultury; Kraków 1996.

-        Lévi-Strauss C.; Antropologia strukturalna; Warszawa 2009.

-        Lizurej M.; Między teorią gueera… [w:] Z odmiennej perspektywy. Studia gueer w Polsce; Wrocław 2007.

-        Nycz R.; Postmodernizm. Antologia przekładów; Kraków 1997.

-        Od awangardy do postmodernizmu; red. Dziamski G.; Wrocław 1996. Tutaj: postmodernizm a muzyka; postmodernizm i film; postmodernizm w architekturze.

-        Poprzęcka M.; Pochwała malarstwa: studia z historii i teorii sztuki; Gdańsk 2000.

-        Skinner Q.; Powrót wielkich teorii w naukach humanistycznych; Lublin 1998.

-        Smart B.; Postmodernizm; Poznań 1998.

-        Ślęczka K.; Feminizm: ideologie i koncepcje społeczne współczesnego feminizmu; Katowice 1999.

-        Žižek S.; W obronie przegranych spraw; Warszawa 2008.

22.02.2012

DEKONSTRUKCJONIZM

-         J. DERRIDA: dekonstrukcja nie jest niczym związanym z filozofią itp., ale tym, co się zdarza w społeczeństwie; tym, czego człowiek do-świadcza (dąży do czegoś + daje świadectwo);

-         P. RIKOR: teksty egzystują w kulturze. Istnieją w danej społeczności i są z nią związane. To, co się wydarza w kulturze ma wpływ na literaturę. Każdy tekst jest obarczony okolicznościami jego powstania. Tekst literacki jest więc zależny od kontekstów kulturalnych. Używa pojęcia „język” à współpracował z Heideggerem, który na oznaczenie tekstu literackiego używał określenia „język”/„mowa”.

-         Czworokąt Heideggera:

-         To, co się wy-darza w świecie ma wpływ na mowę.

-         J. Łotman: „Wykłady z poetyki strukturalnej”; 2 fazy koncepcji kultury:

̵            Prymarny – język naturalny, jest on wzorcem dla systemów wtórnych;

̵            Wtórny system modelujący

̵            Język jest zanurzony w danej kulturze.

-         W latach 60/70: koncepcja kultury: relacja język – wtórny system modelujący, a oddziaływanie kultur.

-         Oddziaływanie kultury à uświadomienie sobie, że nasza kultura nie jest jedyną i funkcjonuje w kręgu wielu kultur.

-         Semiosfera – przestrzeń semiotyczna, poza którą nie ma możliwości istnienia semiozy[kultura polska i amerykańska oddziałują na siebie].

-         Dialog – od Bachtina, że człowiek jest stworzony do dialogu, podstawy bycia w świecie.

-        

L. STOŁOWICZ: przyjaciel Łotnama; przywołał teorię Leibniza. Główną zasadą poznania jest rozum, ale my tworzymy swe światy [zamknięta monada – krytykował Tischner, bo człowiek jest stworzony do więzi]; człowiek jest zanurzony w kulturze.

-         To rozum stwarza dla wszystkich jednakowe prawa i zasady. Porządek rozumu jest naczelną potrzeba naszego poznania. Kultura totalitaryzmu zrodziła się ze złej interpretacji kultury immanencji. Nadużycie kultury uniwersalizmu.

-         XX WIEK Ameryka/Francja – pojawia się kultura inności; człowiek to istota indywidualna; należy mu się szacunek dla jego poglądów; otwarcie się na innego człowieka à otwarcie się na inne kultury

-         Fala wyjazdów po 80 – żyjemy w innej kulturze. Ale musimy się osadzić w innej kulturze.

-         LEVINAS „Esej o zewnętrzności”: kategoria innego; filozofia twarzy; zaprzecza koncepcji uniwersalistycznej, ale poznajemy człowieka przez twarz; żeby poznać, jaka ja jestem, trzeba poznać drugiego człowieka. Musimy się spotkać z drugim człowiekiem, by stwierdzić „ja jestem inny”. Człowiek potrzebuje drugiego człowieka by istnieć, by określić swoją tożsamość i siebie.

-         ROZWÓJ DEKONSTRUKCJI: około 1966 – manifest szkoły narratologicznej; sprzeciw wobec strukturalizmu. Strukturaliści szukali zasad ogólnych do odczytania tekstu literackiego (powoduje to, że tekst literacki jest tworem zamkniętym, ograniczonym przez zasady, spójność, uniwersalność, tekst rządzi się konstrukcjami, typologiami). Francuscy studenci w 1968 roku: „Struktury nie wychodzą na ulicę” (bo tekst strukturalistów jest sztywny, bez życia, kultury i społeczeństwa). à Zrodziło się pojęcie POSTSTRUKTURALIZMU (rewizja, zaprzeczenie strukturalizmu) i zwrócenie uwagi na język (czy traktujemy go instrumentalnie – obalenie zasady strukturalizmu wobec języka). Konferencja w Baltimore – byli na niej przedstawiciele strukturalizmu i dekonstrukcjonizmu: M. Foucault, R. Barthes, J. Derrida à poststrukturaliści a potem dekonstrukcjoniści.

-         DERRIDA: „Struktura, język i gra w dyskursie nauk humanistycznych”: referat – jego tematem było wskazanie, że nadużyto pojęcia znaku i struktur przez strukturalistów; struktury trzeba „rozchwiać”; chodziło o to, by w tekście wyszły na wierzch głębokie struktury. Tekst literacki składa się z kilku warstw, a czytelnik ma pozwolić sobie na interpretację utworu, ma się a niego wczytać, a nie tylko skupiać się na jego powierzchowności. àPodobne poglądy: szkołą Zahirystów (Ibn Hezm) – trzeba interpretować tekst i jego powierzchnię – i Batiniści (Arlnandes) – tekst, to kilka warstw, w które trzeba wniknąć àszkoły żydowskie.

-         DERRIDA: „O gramatologii”: temat to strukturalizm; chodzi o rozbiórkę tekstu literackiego; nie ma zasad jak interpretować tekst; zadaniem czytelnika jest odkryć kod artysty.

-         BARTHES: „S/Z”: „tekst rozgwieżdżony”; rozgwieździć tekst to odrzucić schemat interpretacji i tworzenia; teks to nieskończoność interpretacji. Problem autora: uśmiercenie autora – nie zwracanie uwagi na biografię, bo to wprowadza w schematyzm; to my tworzymy tekst interpretując; symboliczne usunięcie z dyskursu kategorii autora.

-         DEKONSTRUKCJA: Derrida, Blum, de Man.

̵            3 źródła dekonstrukcji:

›          Nietsche à Schopenhauer podważa Kanta à życiem rządzi wola, a nie zasady rozumu; Nietsche był uczniem Schopenhauera à wola mocy dyktuje sposób postępowania.

›          Freud à popędy człowieka;

›          Heidegger à kategorie zanurzenia się człowieka w świecie.

̵            Teza Derridy:

›          Odrzucenie logo centryzmu, a Derrida wprowadza pojęcie differance – źródło, z którego wypływają inność i różnice; „Topografia obcego” – wprowadzenie kategorii innego, zniszczenie wroga, jest zniszczeniem siebie;

›          Aporia – spór, rozstrzygnięcie między dwoma równorzędnymi kategoriami; Derrida – „to rzeczywistość nosi znamiona tekstu”

›          Inskrypcja – znacznie tekstu, nieskończony łańcuch znaków, nad którym nie mamy kontroli.

28.02.2012

myślenie o teorii przez teorię

Nie można ...