www.stiudent.pl

PRAWO  TRAKTATÓW

Historia prawa traktatów i kodyfikacji prawa międzynarodowego publicznego

PRAWO  TRAKTATÓW

•                     Współczesne stosunki międzynarodowe trudno sobie wyobrazić bez istnienia umów międzynarodowych

•                     Ostatnie stulecie uczyniło z dotychczasowego zwyczaju – normy pisane

•                     Niezależnie jakimi sprawami obecnie się zajmujemy – prawem morza, ochroną środowiska, współpracą gospodarczą – znajomość powstawania, stosowania, interpretowania, nieważności i wygaśnięcia umów międzynarodowych jest absolutnie niezbędna

PRAWO  TRAKTATÓW

•                    Umowa jest jedną z najstarszych instytucji prawa międzynarodowego

•                     Jedną z najstarszych znanych umów jest traktat pomiędzy Ramzesem II a królem Hetytów Hatuszilem II zawarty w 1292 r. p.n.e.

•                     Ale umowy zawierały też państwa – miasta greckie, umowy znane były w starożytnym Rzymie, miastach włoskich, Bizancjum, państwa arabskie, ruskie, północnoeuropejskie

PRAWO  TRAKTATÓW

•                     Pierwsze umowy międzynarodowe to przymierza i traktaty pokoju

•                     Do połowy XIX wieku zawarto około 8000 różnego rodzaju umów

•                     Na koniec pierwszej wojny światowej w mocy było około 10000 umów

•                     Za czasów Ligi Narodów zawarto około 5000 umów

•                     W okresie funkcjonowania ONZ zarejestrowano około 35000 umów w tym około 2000 wielostronnych

PRAWO  TRAKTATÓW

•                    Wiele umów nie jest rejestrowanych

•                    - albo są o krótkim okresie funkcjonowania

•                    - albo są tajne, dotyczą spraw wojskowych, pomocy wzajemnej na czas wojny, sojuszy zaczepno-odpornych itd

PRAWO  TRAKTATÓW

•                     Eksplozja ilości umów międzynarodowych związana jest przede wszystkim z

•                     - koniecznością regulowania spraw szczegółowych (zwyczaj jako ogólny tego nie zapewniał), powoływanie do życia organizacji międzynarodowych, powstanie w efekcie dekolonizacji około stu nowych państw

•                     Zjawiska te przyczyniły się do masowego regulowania zjawisk z zakresu stosunków międzynarodowych umową, odsuwając na dalszy plan zwyczaj międzynarodowy jako nie dość precyzyjny

PRAWO  TRAKTATÓW

•                    Wraz ze zwiększaniem się ilości umów międzynarodowych oraz dziedzin współpracy regulowanych przy pomocy umowy międzynarodowej powstawały i powstają normy dotyczące powstawania, stosowania i wygaśnięcia umów międzynarodowych

Pierwsze kroki ku kodyfikacji

•                    Kongres wiedeński 1815 – okazjonalna kodyfikacja trzech problemów:

•                     - sprawa żeglugi na rzekach międzynarodowych

•                     - zakaz handlu niewolnikami

•                    - rangi i precedencja szefów misji dyplomatycznych (ambasadorów)

Do początku XX wieku

•                     Okazjonalną kodyfikację 1815 roku kontynuowano na różnych spotkaniach

•                     Do pierwszej wojny światowej najwięcej kodyfikacji poświęcono zasadom prowadzenia wojny – ponieważ wojna do tego czasu była jednym z atrybutów „państwowości”

•                     Jednego dnia – 18 października 1907 roku podpisano aż 13 konwencji w większości dotyczących zasad prowadzenia walki i sposobów pokojowego rozstrzygania spo

Kodyfikacja

•                   Sprecyzowanie i usystematyzowanie,  ujęcie w formę pisaną norm zwyczajowych oraz rozproszonych norm pisanych

•                   Kodyfikacja jest zjawiskiem stosunkowo nowym pojawiającym się około połowy XIX wieku

Kodyfikacja

•                     Pierwsze kodyfikacje mają charakter prywatny i zwane są kodeksami

•                     Martens Jerzy Fryderyk (niemiecki uczony) – zbiór umów w 1791 roku, kontynuowany przez Uczelnię w Getyndze aż do rozpoczęcia II wojny światowej

•                     Martens Fiodor (rosyjski uczony) – inicjator wielu konferencji międzynarodowych, autor „klauzuli Martensa”

Kodyfikacja

•                    Za czasów Ligi Narodów podjęto próbę kodyfikacji zasad tworzenia traktatów lecz nie doprowadzono jej do końca

•                    Doprowadzono do końca „hawańską konwencję o prawie traktatów” (1928) ale miała regionalne znaczenie. Ratyfikowało ją zaledwie kilka państw amerykańskich

Karta Narodów Zjednoczonych

•                    Art. 13, ust. 1, lit. a

•                    „Zgromadzenie Ogólne inicjuje badania i udziela zaleceń w celu:

•                    rozwijania współdziałania międzynarodowego w dziedzinie politycznej i popierania stopniowego

(w niektórych tłumaczeniach: postępowego ?)

rozwoju prawa międzynarodowego

Plan pracy Komisji Prawa Międzynarodowego

•                    Powołanie Komisji Prawa Międzynarodowego, uchwała Zgromadzenia Ogólnego z 1947 roku, pierwsze posiedzenie w 1949 roku z reguły spotkania odbywają się w Genewie

•                    Skład to 25 osób reprezentujących systemy prawa, cywilizacje, religie, kontynenty

Plan pracy Komisji Prawa Międzynarodowego

•                     Przyjęto 14 podstawowych  (z 25 proponowanych) tematów z zakresu prawa traktatów m.in.:

•                     1/ uznanie państw i rządów

•                     2/ sukcesja państw i rządów

•                     3/ morze otwarte

•                     4/ wody terytorialne

•                     5/ prawo traktatów

•                     6/ prawo dyplomatyczne i konsularne

•                     7/ odpowiedzialność państwa

Ku kodyfikacji prawa traktatów

•                    Kilka projektów przedstawionych przez profesorów anglosaskiego systemu prawa

•                    W 1961 roku ostatnim referentem projektu został sir Humphrey Waldock (brytyjski prawnik) – i on doprowadził do końca kodyfikację prawa traktatów

Konwencja 1969 roku

•                     Dziś po prawie 35 latach od podpisania konwencji jej stronami jest 97 (stan prawny na dzień 27 lutego 2004 roku) państw, nadto wiele państw konwencję podpisało i jest ona w tych państwach  w „oczekiwaniu” na ratyfikację lub dokument przystapienia

•                     Sama konwencja

weszła w życie 27 stycznia 1980 roku

•                     W stosunku do Polski konwencja weszła w życie w dniu 1 sierpnia 1990 roku

Konwencja 1969 roku

•                     Art. 84

•                     1. Niniejsza konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po dniu złożenia trzydziestego piątego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia.

•                     2. Dla każdego państwa ratyfikującego Konwencję lub przystępującego do niej po złożeniu trzydziestego piątego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia, konwencja wejdzie w życie trzydziestego dnia po złożeniu przez to państwo swego dokumentu ratyfikującego lub przystąpienia.

Definicja traktatu

•                    „Traktat to międzynarodowe porozumienie między państwami, zawarte w formie pisemnej i regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie, czy w dwu lub więcej dokumentach, i bez względu na jego szczególną nazwę”

•                      (tekst wg konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów)

Definicja traktatu

•                     „Umowa międzynarodowa oznacza porozumienie między RP a innym podmiotem lub podmiotami prawa międzynarodowego, regulowane przez prawo międzynarodowe, niezależnie od tego, czy jest ujęte w jednym dokumencie czy w większej liczbie dokumentów, bez względu na jego nazwę oraz bez względu na to, czy jest zawierane w imieniu państwa, rządu czy ministra kierującego działem administracji rządowej właściwego do spraw, którego dotyczy umowa”

•                     (tekst wg ustawy o umowach)

Definicja traktatu

•                    Sprawa innych „stron” traktatu niż wskazane w definicji

•                    Sprawa innej formy traktatu niż pisemna

•                    Sprawa zakwalifikowania dokumentu jako umowy międzynarodowej

•                    - aneks, protokół,

Przykłady różnych traktatów

•                      „Układ o uznawaniu okrętowych świadectw pomiarowych zawarty w formie wymiany not” (Polska – USA)

•                      „Dokumenty w sprawie zawarcia Porozumienia z Ambasadą Stanów Zjednoczonych w Warszawie dotyczące wydania w Polsce miesięcznika Ameryka” (Polska – USA)

•                      „Wspólne oświadczenie Pierwszego Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR Edwarda Gierka i Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Geralda R.Forda” (Polska – Usa)

•                      „Porozumienie w formie listów wymiennych między PRL i Stanami Zjednoczonymi Ameryki dot. stali specjalistycznej” (Polska – USA)

•                      „Memorandum Porozumienia między polskim MON i Sztabem Generalnym a Sztabem Dowództwa Sil Amerykańskich w Europie w sprawie ...” (Polska – USA)

Przykłady różnych traktatów

•                     Memorandum – aide memoire:

•                     Nazwa pisma stosowanego w korespondencji dyplomatycznej, w zasadzie  wręczanego w toku oficjalnej rozmowy lub w nawiązaniu do uprzednio prowadzonej rozmowy. Pismo takie nie posiada podpisu ani pieczęci ponieważ w zasadzie wręcza je autor osobiście – zbędne jest zatem jego autoryzowanie.

Umowa międzynarodowa jako źródło prawa międzynarodowego

•                    Źródła w znaczeniu formalnym

i materialnym

•                    Brak katalogu źródeł prawa międzynarodowego publicznego

•                    Posiłkowe stosowanie art. 38 Statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości – kompletność tego „quasi katalogu”

...