Władza, autorytet, przywództwo – podejście strukturalne.
Co to jest władza?Jak definiujemy władzę w socjologii
l Poziom makro zjawisk
l Poziom mikro
l Władza jako odmiana nierówności społecznych
l Władza jako efekt oraz źródło przywilejów
Definicja władzy Maxa Webera
l Władza to taka relacja między jednostkami, która pozwala jednej z nich przeprowadzić swoją wolę pomimo oporu drugiej
l Różne rodzaje tej relacji od wpływu do przemocy bezpośredniej
l Kwestia akceptacji relacji władzy (autorytet)
l Relacje władzy między jednostkami oraz między pozycjami
Wymiar jednostkowy władzy:
wpływ- przemoc
Wymiar stosunków społecznych:
Władza legitymizowana- przymus
Władza legalna- tradycyjna- charyzmatyczna
Peter Blau
Władza – niezrównoważone, niesymetryczne relacje miedzy ludzkie
l Interakcja jako wymiana
l Poddajemy się władzy partnera, gdy:
- nie możemy zrewanżować się za otrzymywane dobra lub usługi
-brak alternatywnych dostawców dóbr lub usług
-dobra i usługi są nam konieczne
-nie mamy możliwości wymuszenia tych dóbr
Strategie
Posiadający władzę by ją umocnić:
- nie przyjmuje za swoje dobra innej zapłaty niż podległość
-monopolizuje własne dobra lub usługi odcinając podległych od ich alternatywnych źródeł
- wzmaga poczucie absolutnej niezbędności oferowanych dóbr
- zabezpiecza się przed możliwością buntu podległych i zagarnięcia dóbr siłą
Podległy władzy - Strategie uniezależnienia:
Zwiększa zasób strategicznych dóbr mogących być wymieniane za wolność
Poszukuje alternatywnych źródeł dóbr
Uniezależniać się od dóbr oferowanych przez partnera
Zwiększać siłę nacisku na partnera
Przywództwo
l Krystalizowanie się relacji władzy w małych grupach
l Związek uprawnień władczych z pozycją- konstytuowanie się pozycji przywódczych
l Podejście strukturalne:
l Relacja władzy zawsze jest zakorzeniona w strukturach (zarówno akceptowana, jak i nieakceptowana)
Przyczyny wyłaniania się pozycji przywódczych:
- potrzeba koordynacji działań grupy
- wewnętrzna integracja grupy
- afirmowanie ważnych dla grupy wzorów osobowych
- egzekwowanie wzorów postępowania
Typy przywódców
l zorientowany zadaniowo
l zorientowany na podtrzymanie dobrych relacji w grupie
Czynniki wpływające na zajmowanie pozycji przywódczych (William F.Whyte 1981):
l zewnętrzne – status poza grupą(dobra materialne, prestiż, sława itp.)
l Wewnętrzne- przejawiane w toku działań grupy (czynniki osobowościowe , zasoby cenione przez grupę, dostosowanie do norm grupowych)
Szanse i zagrożenia przywódcy
Kredyt zaufania
Możliwość inicjowania działań
Izolowanie przeciwników
Swoboda działania
Style przywództwa
Autokratyczny- sprawuje władzę samodzielnie i monopolistycznie
Demokratyczny – koordynuje, doradza, sugeruje, pierwszy wśród równych
Permisyjny- realizator ustaleń podjętych przez grupę, minimalny wkład w proces decyzyjny
Władza a przywództwo ujęcie tradycyjne
Władza- relacja, w której jednostka może przeprowadzić swoją wolę mimo oporu drugiej jednostki
Przywództwo- oddolne, dobrowolne obdarzenie jednego z członków grupy uprawnieniami władczymi wobec pozostałych
Struktura przywództwa
Struktura przywództwa jako rezultat konsensu grupowego. Cecilia Ridgeway(1983):
- wypełnianie funkcji wykonawczych
- przyjęcie odpowiedzialności za strukturalizację zachowań w grupie
Proces kierowania decyzjami jako część wysiłków dążenia do celu
Struktura przywództwa a hierarchia statusów
- oprócz nagród i przywilejów , specyficzne obowiązki przywódcy
-odrębny zespół norm, określających rodzaj kontraktu miedzy grupą a przywódcą
Krytyka: takie ujęcie to utopia, najczęściej liczy się tu władza i przymus
Perspektywa mikrosocjologiczna
l Przywództwo – zawsze ma podstawy strukturalne
l Władza to zdolność do wywierania wpływu, wywoływanie zmian w zachowaniu innej osoby zgodnie z wola osoby posiadającej władzę, przez obietnice nagrody, groźbę kary, przymus, presję (Crosbie 1975)
l To przywództwo, nie władza jest osadzone w strukturze grupowej (Nixon 1979, Crosbie, 1975)
Jacek Szmatka
l Władza ma oparcie w strukturach. Przywództwu towarzyszy presja.
l Każda władza pozostaje wewnątrz struktur przywództwa, zarówno akceptowana, jak i nie.
l Rozdzielenie pojęć z obszaru politologii i socjologii.
l Władza musi być osadzona w strukturze grupy. Dane pozycje dysponują większa lub mniejszą władzą, oraz środkami przymusu.
Niestrukturalistyczne analizy procesów przywództwa
l Thomas Carlyle- teoria przywództwa wielkich ludzi (wyjątkowe cechy psychologiczne)
l Badania Stogdilla(1948) choć inteligencja, wiedza, niezależność itp. Charakteryzowały przywódców, to siła wzajemnych relacji miedzy cechami osobowości a faktem bycia przywódcą była statystycznie nieistotna
Przywództwo sytuacyjne
Wniosek: przywództwo to stosunek istniejący pomiędzy jednostkami (pozycjami) w danej sytuacji społecznej. Przywódcy, niekoniecznie byliby nimi w innej sytuacji społecznej
Podejście behawioralne Lewina, Lippitta i White’a nad klimatami przywództwa (przywódca jest w stanie wytworzyć klimat grupy, styl przywódcy)
Ale
Zachowanie przywódcy jest więc jedynie obserwowalnym odbiciem utrwalonych głębokich układów strukturalnych w grupie.
Stąd osobowościowe, psychologiczne i behawioralne koncepcje są niewystarczające
Logika działania struktury przywództwa Fiedler 1978
Parametry sytuacyjne
1.Afektywne stosunki między przywódcą a grupą
2.Struktura zadania
3.Rozmiary władzy przypisanej do pozycji przywódcy
Stosunki afektywne
Jeśli struktury przywództwa i socjometryczne są izomorficzne przywódca nie musi dysponować władzą formalną
Struktura zadania
l Zadanei ustrukturalizowane- wzmocnienie pozycji przywódcy (ma on większa wiedzę nt. zadania niż pozostali)
l Nieustrukturalizowane- brak wzmocnienia
Rozmiary władzy przypisanej do pozycji
Zestaw nagród i sankcji
Władza przywódcy jest odwrotnie proporcjonalna do władzy innych członków grupy
Struktura motywacyjna przywódcy
l Skala LPC(Last Preffered Co-Worker) stosunków miedzy ludzkich)- mierzacą orientację od zdaniowej po orientację na klimat w grupie
l Osoba o niskiej wartości LPC pozostaje pod większym wpływem czynników zadaniowych, ma skłonności do dyrektywnego strukturalizującego działania członków grupy zachowania, większej represyjności w warunkach stresu i rozważnego działania w sytuacji o niewielkim napięciu
l Osoba o wysokim wyniku- najczęściej angażuje się w działania grupy.
Prawidłowości działania struktury przywództwa
Przywód...
socjolozka88