Wymagania lokalowe.doc

Wymagania lokalowe

Jerzy Surma

Starszy wizytator, pracownik Kuratorium Oświaty w Lublinie, od wielu lat specjalizuje się w problematyce bhp w szkole, posiada również 15 – letnie doświadczenie na stanowisku inspektora bhp.

Zakładanie zespołu lub punktu przedszkolnego - zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dzieci w świetle Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 czerwca 2008 r.

Dotychczas największą barierą przy zakładaniu alternatywnych form wychowania przedszkolnego było spełnienie wysokich standardów budowlanych i  sanitarnych – takich jak dla szkół czy zwykłych przedszkoli. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 czerwca 2008 r. [1] określa teraz dość szczegółowo wymagania względem bezpieczeństwa pożarowego oraz sanitarno-lokalowe, które są łagodniejsze, względem przepisów dotyczących szkół i przedszkoli lecz zapewniają wystarczające warunki bezpieczeństwa przy tych szczególnych formach opieki nad dziećmi. Dzięki temu skróci się czas i „udręka” uzyskania niezbędnych opinii i zwiększy się możliwość szybkiego reagowania na potrzeby dzieci i społeczności lokalnych.

Nowe formy wychowania przedszkolnego dają też dużo większe możliwości organizacyjne i zapewniają większą swobodę działania organom prowadzącym.

Spełnianie wymogów odnośnie budynków i lokalu, paragrafy 4 – 4b rozporządzenia

Nowe formy wychowania przedszkolnego, czyli punkty przedszkolne i zespoły wychowania przedszkolnego jako formy alternatywne lub uzupełniające sieć przedszkolną, mogą być tworzone w różnych istniejących lub nowo budowanych obiektach na wsi, jak i w mieście, ale muszą spełniać określone warunki.

Paragraf 4 rozporządzenia stwierdza, że warunkiem utworzenia takiego punktu lub zespołu jest:

1.      Uzyskanie przez organ prowadzący pozytywnych opinii państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej o zapewnieniu w lokalu, w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach zespołu lub punktu, bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dzieci, uwzględniających warunki, o których mowa w § 4a i 4b […]

W tym celu organ prowadzący, chcąc założyć punkt lub zespół wychowania przedszkolnego, musi w formie pisemnej złożyć wniosek o opinię dotyczącą spełnienia powyższych warunków we wskazanym lokalu, oddzielnie do właściwego, ze względu na lokalizację, komendanta powiatowego lub miejskiego PSP (Komenda Powiatowa lub Miejska Państwowa Straż Pożarna) i właściwego państwowego powiatowego inspektora sanitarnego (Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna). W obu przypadkach do wniosku należy dołączyć m.in.:

1.      dokument poświadczający prawo do użytkowania lokalu (pomieszczeń) zgodnie z wnioskowanym przeznaczeniem (ewentualnie decyzję nadzoru budowlanego o zmianie sposobu użytkowania),

2.      projekt organizacji wychowania przedszkolnego,

3.      inne dokumenty, w zależności od wymagań danych służb i inspekcji.

Ocena (po wizycie oceniająco-kontrolnej) jest przeprowadzana pod kątem spełnienia przepisów ustaw i rozporządzeń właściwych dla zakresu działalności tych służb i inspekcji. Organy te wydają opinię w możliwie najkrótszym czasie, z uwzględnieniem innych działań rozpoznawczo-kontrolnych, wynikających z ich zadań statutowych.

Niezależnie od powyższego wymogu, jeśli lokal przeznaczony na punkt lub zespół wychowania przedszkolnego nie pełnił wcześniej takiej lub zbliżonej funkcji, organ prowadzący musi zgłosić zmianę sposobu użytkowania lokalu. Przez zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części rozumie się w szczególności podjęcie bądź zaniechanie w obiekcie budowlanym lub jego części działalności zmieniającej warunki: bezpieczeństwa pożarowego, powodziowego, pracy, zdrowotne, higieniczno-sanitarne, ochrony środowiska, bądź wielkość lub układ obciążeń.

Zgłoszenia tego dokonuje się we właściwym, ze względu na lokalizację lokalu, organie administracji architektoniczno-budowlanej – starostwie powiatowym. Ocenę i decyzję, czy w danym przypadku doszło do zmiany sposobu użytkowania, podejmuje powyższy organ. Problematykę tę reguluje Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.).

Paragraf 4a rozporządzenia określa podstawowe wymogi mające na celu zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pobytu dzieci w punkcie lub zespole wychowania przedszkolnego.

§ 4a.1. Lokal w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach zespołu lub punktu musi znajdować się w budynku lub jego części spełniających wymagania określone w przepisach techniczno-budowlanych oraz przepisach o ochronie przeciwpożarowej dla kategorii zagrożenia ludzi ZL II lub wskazane w ekspertyzie technicznej rzeczoznawcy budowlanego [2] oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych [3] opracowanej w trybie określonym w tych przepisach.

Ministerstwo Edukacji Narodowej jako prawodawca, w porozumieniu z Państwową Strażą Pożarną, otworzyło też możliwość prowadzenia punktów i zespołów wychowania przedszkolnego w budynku lub jego części, po spełnieniu ściśle określonych warunków.

Zapis ten brzmi:

2) dopuszcza się prowadzenie zajęć w ramach zespołu lub punktu w budynku lub jego części innych niż określonej powyżej (w ust.1), jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:

1.                  lokal będzie przeznaczony tylko dla jednej grupy dzieci i znajduje się na parterze budynku wykonanego z elementów co najmniej nie rozprzestrzeniających ognia;

2.                  lokal posiada co najmniej dwa wyjścia na zewnątrz, przy czym jednym z nich są drzwi lub okno umożliwiające bezpośrednie wyjście na przestrzeń otwartą;

3.                  lokal został wyposażony w:

·                co najmniej trudnozapalne wykładziny podłogowe i inne stałe elementy wyposażenia wnętrz

·                gaśnicę proszkową ABC o pojemności co najmniej 4 kg.

Podatność materiałów budowlanych na rozprzestrzenianie ognia zależy głównie od właściwości materiałów okładzinowych. Elementy budowlane są pod tym względem dzielone na m.in. nierozprzestrzeniające ognia (np. wykonane z materiałów niepalnych lub niezapalnych) – stopień 1, słabo rozprzestrzeniające ogień (np. wykonane z materiałów trudno zapalnych) – stopień 2 i wreszcie silnie rozprzestrzeniające ogień (wykonane z materiałów łatwo zapalnych) – stopień 3.

Informację o tych właściwościach uzyskamy w ekspertyzie rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych, od wykonawcy budynku (pomieszczeń) lub od dostawcy tych elementów budowlanych, którzy powinni przedstawić odpowiedni dokument, tzw. klasyfikację ogniową o spełnieniu ww. wymaganych właściwości. Trudno tu podać jednoznaczną klasyfikację badań czy ocen, gdyż jeden materiał budowlany może być badany pod kątem wielu różnych właściwości. Podobny problem wynika przy spełnieniu warunku zastosowania trudnozapalnych wykładzin podłogowych i innych stałych elementów wyposażenia. Tak jak poprzednio, wykonawca podłóg w lokalu lub dostawca, od którego kupujemy wykładzinę lub materiał (terakota, panele, wykładziny dywanowe, emulsje, farby) do pokrycia podłogi, musi nam przedstawić dokument potwierdzający spełnienie tych wymagań, np. trudnozapalność – w tym przypadku może to być certyfikat, aprobata techniczna. W razie wątpliwości możemy telefonicznie lub przed internet sprawdzić, czy wskazana jednostka certyfikująca rzeczywiście wystawiła taki dokument [4].

Przepisy przeciwpożarowe [5] określają obowiązek wyposażenia obiektów tylko w takie gaśnice, które spełniają wymagania Polskich Norm od 1992 r. Dotyczy to nie tylko obiektów nowych, ale także istniejących. O spełnieniu tych wymagań świadczy oznaczenie normy na etykiecie wraz z trwałym oznakowaniem daty produkcji zbiornika – od 1992 r. Inne gaśnice należy wycofać z eksploatacji. Maksymalna odległość do gaśnicy nie powinna przy tym przekraczać 30 m. Każda gaśnica musi być okresowo sprawdzana przez konserwatora sprzętu gaśniczego. Okres taki wynosi najczęściej nie rzadziej niż 12 miesięcy. Potwierdzeniem kontroli, naprawy czy napełnienia gaśnicy jest etykieta z datą, pieczęcią i podpisem, przyczepiona bądź naklejona na gaśnicę przez konserwatora po wykonaniu czynności. Za spełnienie powyższych wymagań odpowiadają właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektu (art. 4 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z 24.08.1991 r. o ochronie przeciwpożarowej).

Symbol ABC oznacza przeznaczenie gaśnicy do określonej grupy pożarów – konkretnie ABC [6] oznacza gaśnicę uniwersalną, przeznaczoną do gaszenia: materiałów stałych żarzących się, palnych cieczy oraz gazów. Prawodawca narzucił, że musi to być gaśnica o pojemności środka gaśniczego równej co najmniej 4 kg.

Paragraf 4b. Lokal, w którym mają być prowadzone zajęcia w ramach zespołu lub punktu, musi spełniać poniżej przedstawione warunki.

Punkt 1. dotyczy powierzchni pomieszczenia przeznaczonego dla dzieci. Jeśli jest to grupa 3–5 dzieci, to powierzchnia pomieszczenia winna wynosić co najmniej 16 m2, a w przypadku liczby dzieci większej niż 5 ulega odpowiedniemu zwiększeniu – i tak musi to być co najmniej 2 m2 na każde kolejne dziecko, jeśli jego pobyt nie przekracza 5 godzin i co najmniej 2,5 m, jeśli pobyt dziecka przekracza 5 godzin dziennie i zapewnione jest leżakowanie. Przy założeniu, że powierzchnia posiadanego pomieszczenia jest stała i znana, organ prowadzący powinien więc „przyporządkować” określoną grupę dzieci do wielkości posiadanego lokalu (pomieszczenia) – jest to zadanie czysto matematyczno-logiczne.

Punkt 2. jest bardzo ważny dla tego typu inicjatyw, gdyż określa wysokość pomieszczeń przeznaczonych na pobyt dzieci na co najmniej 2,5 m. Ma to ogromne znaczenie praktyczne, ponieważ większość lokali mieszkalnych (często zaadoptowanych na potrzeby punktów lub zespołów) ma taką „przepisową” wysokość. Natomiast podstawowe przepisy dotyczące wymagań dla typowych szkół, przedszkoli, placówek oświatowych wskazują na co najmniej 3 m wysokości pomieszczeń przeznaczonych na pobyt dzieci, co było barierą nie do pokonania dla inicjatorów zakładania innych form wychowania przedszkolnego!

Punkt 3. – jest zapewnione utrzymanie czystości i porządku w lokalu, pomieszczenia są utrzymywane w odpowiednim stanie, są przeprowadzone ich okresowe remonty i konserwacje;

Zapis ten wymaga od organu prowadzącego zatrudnienia personelu obsługowego, czyli sprzątaczek w liczbie zapewniającej utrzymanie czystości (czynności te mogą wykonywać również nieodpłatnie rodzice) – kurz i brud powinny być usunięte ze wszystkich powierzchni, a okna czyste. Pomieszczenia sanitarne (łazienki, ubikacje) myje się w zależności od potrzeb i codziennie dezynfekuje, natomiast pozostałe pomieszczenia sprząta się po opuszczeniu ich przez dzieci. Należy przy tym pamiętać o potrzebie stosowania tylko takich środków chemii gospodarczej, które posiadają atesty lub certyfikaty [7] potwierdzające, że środek ten podczas stosowania zgodnego z zaleceniami producenta nie wpływa negatywnie na zdrowie i środowisko – dokumentów tych należy żądać od dostawcy.

Okresowe remonty i konserwacje są niezbędne do utrzymania właściwego stanu (właściwości użytkowe, estetyka, itp.) pomieszczeń, przeprowadza się je podczas nieobecności dzieci (weekendy, ferie, wakacje). Używane do tych remontów farby i lakiery, itp. także powinny posiadać atesty lub certyfikaty bezpieczeństwa potwierdzające, że wyrób nie stanowi zagrożenia dla życia, zdrowia, mienia i środowiska. Omijanie tego wymogu i zakup tańszych środków (lub nieznanego pochodzenia) może spowodować u dzieci reakcje alergiczne (wysypki, napady kaszlu, itp.), zachorowania, a nawet zatrucia.

Punkt 4. – podłoga oraz ściany pomieszczeń sanitarno-higienicznych są wykonane tak, aby było możliwe łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach; ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami zmywalnymi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci oraz materiałami nietoksycznymi i odpornymi na działanie środków dezynfekujących;

Obowiązek pokrycia ścian pomieszczeń sanitarno-higienicznych do wysokości 2 m materiałami o wspomnianych właściwościach jest „podtrzymaniem” tego wymogu dotyczącym wszystkich tego typu pomieszczeń. Materiały zmywalne, nienasiąkliwe to takie, które nie ulegają łatwemu uszkodzeniu czy zmianie właściwości pod wpływem wilgoci, środków dezynfekujących. Mogą to być płytki ceramiczne, gres lub specjalistyczne powłoki. Oferta rynkowa w tym zakresie jest duża. Producenci tego typu wyrobów dokumentują spełnienie powyższych właściwości za pomocą atestów, certyfikatów [8], aprobat technicznych – w zależności rodzaju danego wyrobu.

Punkt 5. – w pomieszczeniach do zbiorowego pobytu dzieci, na grzejnikach centralnego ogrzewania są umieszczone osłony ochraniające przed bezpośrednim kontaktem z elementem grzejnym;

Generalnie jest to wymóg niebudzący wątpliwości czy wyjaśnień i dotyczy powszechnie występujących kaloryferów (szczególnie tzw. żeberek) – osłona (dowolnej konstrukcji) ma chronić przed poparzeniem i urazem Jednak nie w każdym lokalu będą występować grzejniki centralnego ogrzewania – mogą to być także różnego rodzaju grzejniki przenośnie. W tym przypadku należy bezwzględnie usytuować je lub zabezpieczyć, tak aby nie było możliwości bezpośredniego kontaktu dziecka z elementem grzejnym urządzenia. Przecież dzieci w wieku przedszkolnym nie znają (nie rozumieją) ograniczeń i są „wszędobylskie”.

Punkt 6. – w pomieszczeniach jest zapewniona temperatura co najmniej 20° C; Ministerstwo Edukacji Narodowej owym zapisem „podwyższyło” w tego typu pomieszczeniach minimalną temperaturę, gdyż w przepisach oświatowych [9] minimalna temperatura w pomieszczeniach dydaktycznych to 18° C. Jednakże należy pamiętać o dostosowywaniu temperatury do charakteru aktualnie realizowanych zajęć. Podczas zajęć niewymagających aktywności fizycznej temperatura powinna być wyższa o 2–3° C, natomiast w trakcie aktywności fizycznej podopiecznych powinno się zapewnić temperaturę nieco niższą. Należy także pamiętać o częstym wietrzeniu poszczególnych pomieszczeń (w których przebywają dzieci) i nieprzegrzewaniu ich – zbyt wysoka temperatura (ponad 20° C) obniża odporność organizmów dziecięcych.

Punkt 7. – jest zapewniony dostęp do miski ustępowej oraz urządzeń sanitarnych z ciepłą bieżącą wodą, takich jak: umywalka, brodzik z natryskiem lub inne urządzenie do utrzymania higieny osobistej dzieci, z tym że:

·         jest zapewniona 1 miska ustępowa i 1 umywalka na nie więcej niż 15 dzieci

·         w urządzeniach sanitarnych jest zapewniona centralna regulacja mieszania ciepłej wody,

·         dopuszcza się możliwość korzystania przez personel z urządzeń sanitarnych przewidzianych dla dzieci

·         temperatura ciepłej wody doprowadzonej do urządzeń sanitarnych powinna wynosić od 35 do 40° C;

Wymogi te są konkretne. Wskazane jest, aby miskę ustępową dostosować do wzrostu dzieci lub zamontować podest zapewniający bezpieczne i wygodne korzystanie z sedesu.

Punkt 8. – jest zapewnione miejsce do przechowywania sprzętu i środków utrzymania czystości, zabezpieczone przed dostępem dzieci;

Wszystkie środki czystości i sprzęt do jej utrzymania muszą być skutecznie zabezpieczone (w zamykanym pomieszczeniu lub szafie) przed dostępem dzieci, w celu
uniknięcia zatruć, poparzeń, skaleczeń czy innych urazów. Niedopuszczalne jest przechowywanie środków czystości (chemia gospodarcza) w przypadkowych lub zastępczych pojemnikach, opakowaniach – szczególnie po środkach spożywczych oraz pozostawiania części czy elementów środków czystości w miejscach dostępnych dla dzieci.

Punkt 9. – jest zapewnione miejsce do przechowywania odzieży wierzchniej (np. wieszaki, szafki)

Miejsce do przechowywania odzieży powinno być tak dobrane, aby umożliwić ewentualne wysuszenie i wentylację poszczególnych ubrań. Powinien być też zapewniony swobodny dostęp do nich.

Punkt 10. – jest zapewniona możliwość leżakowania, jeśli czas pobytu dziecka przekracza 5 godzin dziennie;

Dzieciom w wieku przedszkolnym (3–5 lat) należy stworzyć możliwość wypoczynku biernego w pozycji leżącej, aby mogły odciążyć układ ruchowy i nerwowy oraz zregenerować siły. Najlepszą porą do takiego odpoczynku jest czas bezpośrednio po posiłku. Taki odpoczynek zwyczajowo nazywany jest leżakowaniem i często przechodzi w sen. Stąd też konstrukcja leżaka (nie mogą to być materace układane bezpośrednio na podłodze) powinna być lekka, lecz stabilna i wytrzymała na ewentualne harce maluchów. W pomieszczeniu tym należy też stworzyć optymalne warunki do odpoczynku/leżakowania – sala, w której to się odbywa, musi być wywietrzona, należy też przysłonić okna, jeżeli pomieszczenie w porze wypoczynku jest nasłonecznione, a dzieci muszą odpoczywać w indywidualnych (swoich) piżamach i pościeli.

Punkt 11. – pościel i leżaki są wyraźnie oznakowane w sposób umożliwiający identyfikację dziecka, które z nich korzysta oraz odpowiednio przechowywane;

Oznakowanie (kolorowanie elementów, znaki, naklejki) służy zachowaniu właściwego stanu higieny. Odpowiednie przechowywanie polega na zapewnieniu wentylacji leżaków i pościeli oraz uniemożliwieniu stykania się pościeli czy poszczególnych leżaków ze sobą.

Punkt 12. – meble są dostosowane do wymagań ergonomii;

Nieodpowiednie stanowisko pracy (siedzisko, stolik) małego dziecka (już w przedszkolu) powoduje nieprawidłowe obciążenie poszczególnych części kręgosłupa i mięśni, wywołuje skutki w postaci zmęczenia dziecka, prowadzi do deformacji kręgosłupa i utrwalania wad postawy. Dlatego też przy projektowaniu, produkcji i użytkowaniu mebli oraz sprzętu używanego przez dzieci i młodzież w szkołach i innych placówkach oświatowych niezbędne jest stosowanie zasad ergonomii, czyli dostosowanie funkcjonalnych parametrów mebli do antropometrycznych wymiarów ich przyszłych użytkowników.

Norma PN-EN 1729-1:2007 została wdrożona 30 sierpnia 2006 r. Meble ergonomiczne, których konstrukcja odpowiada tej normie, stwarzają możliwość większej ruchomości ucznia (dziecka) i umożliwiają „pracę” w pozycji mniej szkodliwej. Nowa norma wprowadza 8 rozmiarów stołu i krzeseł oraz przyporządkowane do nich kody kolorów i zakresy wzrostu dzieci. Zależności te przedstawia poniższa tabela.

Meble powinny być dobrane stosownie do wzrostu dziecka i prawidłowo zestawione. Stosowanie kolorystyki stelaża mebla ułatwia przyporządkowanie jego wielkości do wzrostu dziecka i tym samym do konkretnego przedszkolaka. Personel powinien być zapoznany z tymi wielkościami i kolorami w celu szybkiego dobrania rozmiaru mebla.

...