podstawy dietetyki w1.doc

Podstawy dietetyki

Wykład 1 19-02-2007

Dieta – styl życia, sposób życia

Odżywianie dietetyczne – sposób żywienia mający zastosowanie we wszystkich stanach odmiennych od prawidłowego (typowego) funkcjonowania organizmu:

- stany patologiczne

- stany fizjologiczne:              ciąża i laktacja

                                          intensywny wzrost i rozwój

                                          starzenie się

                                          intensywny wysiłek fizyczny

Dietoprofilaktyka

Preparaty

dietetyczne

Dietoterapia:

Żywienie lecznicze, kliniczne, stosowane zarówno w zakładach leczenie (szpitale, sanatoria) jak i w życiu  codziennym jako jeden z najważniejszych czynników leczniczych w przypadkach chorób przewlekłych (cukrzyca, miażdżyca, alergie), umożliwiający chorym normalne życie i hamujący przebieg procesów patologicznych.

Uważa się za zasadniczą część opieki nad chorym na równi z leczeniem farmakologicznym, fizykalnym, psychiatrycznym czy chirurgicznym.

Polega na utrzymaniu chorego e dobrym stanie odżywienia poprzez:

- dostosowanie w odpowiednich ilościach i proporcjach wszystkich niezbędnych składników odżywczych (zgodnie z zaleceniami)

- wyrównanie zaburzeń i niedoborów wywołanych przez choroby

-  oszczędzenie chorego narządu lub układu

- wyeliminowanie z żywienia czynników patologicznych, uczulających lub tych których przemiana jest upośledzona

- uwzględnienie działania innych form terapii (farmakoterapia)

- pomoc w wyzdrowieniu

Osiąga się to przez stosowanie zależnie od stanu pacjenta:

1) diety normalnej (podstawowej) – nie występuje zmiana zapotrzebowania ani konieczność wyeliminowania jakiś produktów lub technologii (60% pacjentów)

- prawidłowy stan odżywienia pacjenta (5 – 50% niedożywionych)

- zapobieganie niedożywieniu szpitalnemu (u 30% prawidłowo odżywionych i u 70% niedożywionych pogłębia się)

- nauka zasad prawidłowego żywienia i wyeliminowania błędów

2) diety leczniczej – będącej odmianą lub modyfikacją żywienia podstawowego, przystosowaną do optymalnego zaspokojenia potrzeb pokarmowych organizmu chorego (20% pacjentów)

Dostosowanie żywienia do specyficznych warunków fizjologicznych polega na:

1) Ograniczeniu w diecie pewnych składników odżywczych:

- energetycznych (około 50%) – otyłość, nadwaga

- białka (ok. 50%) – niewydolność nerek i wątroby

- tłuszczu (do 20% energii) – choroby trzustki i dróg żółciowych

- nasyconych kw. tłuszczowych (do 10% en.) i cholesterolu (do 200 mg/dobę) – miażdżyca

- błonnika (do 7 mg wł. surowego) – niektóre choroby przewodu pokarmowego

- zw. purynowych – dna moczowa

- sodu (do 6 mg NaCl) – nadciśnienie, obrzęki

- fosforu, potasu – niewydolność nerek

2) Zwiększeniu podaż pewnych składników odżywczych:

- energetycznych  (do 25%) – wyniszczenie

- białka (ok. 50%) – intensywny wzrost i rozwój, ciąża i laktacja, po zabiegach operacyjnych, chorobach zakaźnych, niedożywienie, stany kataboliczne, wyrównanie marskości wątroby

- nienasyconych kwasów tłuszczowych (6-10% energii) – miażdżyca, ciąża i laktacja

- błonnika (30-40g) – zaparcia, otyłość

- składników mineralnych (Ca, Fe) – ciąża laktacja, wcześniaki, niedokrwistość, osteoporoza

- witamin – hipo i awitaminoza, anemia, przeciwutleniacze

3) Modyfikacja konsystencji:

- diety płynne i papkowate – zatrucia pokarmowe, zabiegi operacyjna na przewodzie pokarmowym

- diety oszczędzające przewód pokarmowy – choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

4) Usunięcie pewnych produktów i potraw z diety:

- wysokobłonnikowe i trudnostrawne – dieta łatwostrawna

- różne – alergie i nietolerancje pokarmowe

5) Usunięcie pewnych składników z diety

- wrodzone choroby metaboliczne

6) Unikanie pewnych technologii obróbki termicznej

- smażenie i pieczenie – diety łatwostrawne

Zasady ogólne:

-dieta powinna być jak najbardziej jak to możliwe zbliżona do żywienia człowieka zdrowego

- modyfikacje podaży składników powinny być jak najmniejsze

- powinna trwać jak najkrócej

- powinna dotyczyć tylko tych, którym jest niezbędna

- użyte technologie nie mogą obniżać wartości odżywczej

- stosuje się tylko świeże i wysokiej jakości surowce

- powinna uwzględniać upodobania smakowe, zwyczaje żywieniowe, warunki życia i możliwości finansowe pacjenta oraz dostępność produktów i umiejętności kulinarne

- przy układaniu jadłospisów i zestawianiu potraw te same zasady co i u ludzi zdrowych

Wyboru i określenia rodzaju diety dokonuje zawsze lekarz prowadzący w oparciu o rozpoznanie, wyniki badań diagnostycznych, wywiadu i ustala rodzaj terapii a przygotowuje ją dietetyk- członek zespołu terapeutycznego produkuje pod jego nadzorem dział żywienia lub zakład kateringowy.

Do zadań dietetyka należy:

- ustalenie wraz z lekarzem szczegółów diety

- ustalenie jadłospisów zgodnie z zaleceniem

- nadzór nad produkcją posiłków

- nadzór nad pracą kuchni i dietetyków oddziałowych

- dopilnowanie odpowiedniego spożycia przez pacjentów (niedojadki, dokarmianie)

- ocena posiłków w kontakcie z pacjentem

- poradnictwo dietetyczne

- ocena sposobu żywienia, ocena stanu odżywienia

- rozpoznanie i wyeliminowanie popełnionych błędów

Dietetyk:

- osoba posiadająca prawnie zatwierdzone kwalifikacje (w żywieniu i dietetyce), które stosuje naukę o odżywianiu i edukacji grupowej i indywidualnej w zdrowiu i chorobie.

1)     Administracyjny: wykształcenie w zakresie obsługi i zarządzania żywnością, odpowiada za żywienie grup ludności w zdrowiu i chorobie, w instytucjach i w społeczeństwie

2)     Kliniczny: wykształcenie w zakresie żywienia klinicznego i dietetyki, odpowiada za profilaktykę i leczenie dietetyczne indywidualnych pacjentów w instytucjach i w społeczeństwie

3)     Generalny – wykształcenie z zakresie żywienia klinicznego i dietetyki oraz obsługi i zarządzania żywieniem, jest odpowiedzialny za oba działy, w instytucjach i w społeczeństwie.

4)      

Przygotowanie projektu ustawy (2003/2004) o „zawodach medycznych”

- kto może być dietetykiem (3 poziomy)

              Średni – absolwenci policealnych Szkół Medycznych ze spec. Dietetyka

              Licencjacki – absolwenci AM np. Wydziałów o Zdrowiu ze spec. Dietetyka (lic., inż.)

Wyższy – absolwenci uczelni wyższych (SGGW) po wydziałach żywienia ze spec. Di

Dietetyka

- prawa i obowiązki na każdym z tych poziomów

- sposoby podnoszenia kwalifikacji (staż zawodowa), weryfikacja uprawnień

- tryb rejestracji