200807_PSpaw.pdf

Przegląd sPawalnictwa 7/2008

Przegląd sPawalnictwa 7/2008

Wydawca

FORUM SPAWALNIKÓW POLSKICH

Redakcja PRZEGLĄD SPAWALNICTWA

agenda wydawnicza siMP ul. Świętokrzyska 14a, 00-050 warszawa

tel./fax: (0-) 87 5 4, (0-) 336 4 79

e-mail: pspaw@ps.pl, http://www.pspaw.ps.pl

adres do korespondencji:

00-950 warszawa 1, skr. poczt. 56

Redaktor naczelny

MIESIęCZNIK NAUKOWO-TEChNICZNy AGENDA WyDAWNICZA SIMP

prof. dr hab. inż. Jerzy nowacki – Politechnika szczecińska

Zastępca redaktora naczelnego ds. naukowych

rok założenia 192 8

dawniej

prof. dr hab. inż. andrzej Klimpel – Politechnika Śląska

Zastępca redaktora naczelnego ds. wydawniczych

nr 7/2008

Pl issn 0033-2364

lXXX

mgr inż. irena wiśniewska

Redaktorzy działów

Spis treści – Contents

dr h.c. prof. dr hab. inż. leszek a. dobrzański – Politechnika Śląska

(Materiały);

dr h.c. prof. dr hab. inż. władysław Karol włosiński – Polska akademia

nauk (zaawansowane technologie);

dr hab. inż. zbigniew Mirski prof. Pwr – Politechnika wrocławska

(lutowanie i klejenie);

dr hab. inż. Jacek słania – instytut spawalnictwa (Praktyka spawalnicza);

dr inż. Kazimierz Ferenc – Politechnika warszawska (Konstrukcje spawane);

dr inż. gracjan wiśniewski – Urząd dozoru technicznego (Przepisy, normy,

szkolenia).

Przegląd Spawalnictwa

Zaproszenie na uroczystość Jubileuszu 80-lecia czasopisma ....................................... .. 2

Rekrutacja na studia podyplomowe ........................................................................... .. 2

Edmund Tasak, Aneta Ziewiec, Barbara Wasilewska, Jarosław Walczyk

Wpływ obróbki cieplnej na strukturę i własności połączeń spawanych

stali nierdzewnych chromowo-niklowych z miękkim martenzytem

Influence post welded heat treatment (PTWH) on the structure and properties

of welded joins of chromium-nickel stainless steel with soft martensite.............................. 3

Michał Urzynicok, Marian Szubryt

Nowe podejście do spawania połączeń rur komorowych wykonanych ze stali 16Mo3

New approach to welding collector pipes performed with 16Mo3 steel grade ...................... . 9

Zbigniew Mirski, Hubert Drzeniek, Tomasz Wojdat

Agresywne oddziaływanie lutów bezołowiowych i zabezpieczenie urządzeń lutowniczych

przed zniszczeniem

The aggressive influence the leadless solders and the protection of soldering

devices against damage ................................................................................................. . 17

Listy do redakcji ........................................................................................................... . 20

Zbigniew Bartnik, Zbigniew Zimniak

Model nagrzewania ziaren w procesie rezystancyjnego nakładania warstw

Model describing grains heating during facing by resistance sintering .............................. . 21

CLOOS Polska .

Zrobotyzowane systemy spawalnicze ........................................................................... . 25

ExpoWELDING

Czołowe targi branży spawalniczej ............................................................................... . 25

Jerzy Nowacki, Artur Wypych

Spawanie na Międzynarodowych Targach Poznańskich 2008...................................... . 26

Kacper Maćkowiak, Piotr Piosik

WELDING 2008 ............................................................................................................ . 28

Kwiryn Wojsyk

Zebranie Zarządu Głównego Sekcji Spawalniczej SIMP............................................... . 29

Zespół Autorów

Stan i perspektywy rozwoju spawalnictwa w Polsce...................................................... . 30

Jan Pilarczyk

Uwagi Instytutu Spawalnictwa ....................................................................................... . 38

Edmund Tasak

Prace habilitacyjne, dr inż. Mirosław Łomozik................................................................ . 38

Kwiryn Wojsyk

XIV Naukowo-Techniczna Konferencja Spawalnicza ................................................... . 39

Informacje wydawcy ...................................................................................................... . 4

Przewodniczący Rady programowej

prof. dr hab. inż. Jan Pilarczyk – instytut spawalnictwa

Rada programowa

dr hab. inż. andrzej ambroziak prof. Pwr – Politechnika wrocławska

prezes Marek Bryś – Messer eutectic castolin sp. z o.o.

dr inż. Hubert drzeniek – euromat

dyrektor eugeniusz idziak – KwB Bełchatów sa

prof. dr hab. inż. andrzej Kolasa – Politechnika warszawska

dr hab. inż. Jerzy Łabanowski prof. Pg – Politechnika gdańska

prezes Mirosław nowak – technika spawalnicza Poznań

prezes zbigniew Pawłowski – lincoln electric Bester

dr inż. Jan Plewniak – Prezes zg sekcji spawalniczej, Pol. częstochowska

dr inż. anna Pocica – Politechnika Opolska

prezes lesław Polak – esab Polska

prezes Jacek rutkowski – Kemppi Polska

prof. dr hab. inż. Jacek senkara – Politechnika warszawska

prezes andrzej siennicki – cloos Polska

prof. dr hab. inż. andrzej skorupa – akademia górniczo-Hutnicza Kraków

prof. dr hab. inż. edmund tasak – akademia górniczo-Hutnicza Kraków

mgr inż. włodzimierz Jacek walczak – linde gaz Polska

prezes Marek walczak – Urząd dozoru technicznego

dyrektor Jan wójcik – Polski rejestr statków

Sekretarz redakcji

mgr Barbara tyburska-tokarska

Redaktor techniczny

Michał dudziński

Skład i druk

skład i łamanie: redakcja Przegląd spawalnictwa aw siMP

druk: drukarnia Piotra włodarskiego – warszawa

Okładki: Instytut Spawalnictwa, Linde Gaz Polska Sp. z o.o., Kemppi Sp. z o.o.

Stała współpraca

Firmy prezentujące się w numerze

CLOOS Polska Sp. z o.o.

58-100 Świdnica

ul. Stawki 5

www.cloos.pl

ExpoWELDING .

www.expowelding.pl

INSTYTUT SPAWALNICTWA .

44-100 Gliwice

ul. Bł. Czesława 16/18

www.is.gliwice.pl

ESAB Sp. z o.o.

40-952 Katowice

ul. Żelazna 9

www.esab.pl

Linde Gaz

Polska Sp. z o.o.

31-864 Kraków

Al. Jana Pawła II 41a

www.linde-gaz.pl

KEMPPI Sp. z o. o

05-091 Ząbki

ul. Piłsudskiego 2

www.kempi.com

Przegląd sPawalnictwa 7/2008

Uprzejmie zapraszamy

Czytelników, Autorów i Sympatyków Przeglądu Spawalnictwa

do udziału w uroczystej sesji poświęconej

Jubileuszowi 80-lecia naszego czasopisma.

Uroczyste obchody odbędą się w Sosnowcu,

w Centrum Targowo-Wystawienniczym Expo-Silesia,

22 października 2008 roku, o godzinie 14 30 , we środę.

W okolicznościowym wydaniu Przeglądu Spawalnictwa

zaprezentowane zostaną artykuły i fotografie

nawiązujące do historii polskiego spawalnictwa.

Wszystkich serdecznie zapraszamy

do współpracy w redakcji tego wyjątkowego numeru.

W imieniu zespołu redakcyjnego

Redaktor naczelny

Jerzy Nowacki

REKRUTACJA NA STUDIA PODYPLOMOWE – III EDYCJA

Inżynieria Spawalnictwa – IWE

Zakład Spawalnictwa Politechniki Szczecińskiej i Autoryzowany Ośrodek Szkoleniowy ATB

Ogłasza nabór na trzecią edycję studiów podyplomowych

„Inżynieria spawalnictwa wg programu Międzynarodowego Instytutu Spawalnictwa – IWE”

Planowany termin rozpoczęcia studiów III edycji – 1 października 2008 roku.

Studia trwają dwa semestry: semestr I – od 1 października 2008 do 20 lutego 2009 roku;

semestr II – od 21 lutego 2009 do 19 czerwca 2009 roku.

Kwalifikacje do odpowiedniej ścieżki kształcenia odbywają się wg następującej zasady:

IWE ścieżka 1 (SK-1) – absolwenci studiów wyższych, co najmniej pierwszego stopnia na kierunkach zatwierdzonych przez

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zakończonych pracą dyplomową z zakresu:

•. mechaniki – dla kierunków studiów: Mechanika i Budowa Maszyn, Mechatronika,

Zarządzanie i Inżynieria Produkcji, Technika Rolnicza i Leśna,

•. budowy statków – dla kierunku studiów: Oceanotechnika,

•. metalurgii – dla kierunków studiów: Metalurgia, Inżynieria Materiałowa,

•. elektryki – dla kierunków studiów: Elektrotechnika, Energetyka,

•. inżynierii lądowej i wodnej – dla kierunków studiów: Budownictwo, Inżynieria Środowiska.

IWE ścieżka 2 (SK-2) – jak w IWE ścieżka 1 (SK-1), po ukończeniu kursu obejmującego materiał z pierwszego modułu kursu

IWE wg wytycznych IIW, tj. IAB-252-07.

IWE ścieżka 3 (SK-3) – tylko dla absolwentów specjalności spawalniczej oraz studentów studiów II-stopnia z absolutorium

specjalności spawalniczej.

Studia kończą się uzyskaniem dyplomu międzynarodowego inżyniera spawalnika (IWE)

w ośrodku certyfikacji Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach

Informujemy, że podania o przyjęcie na studia można składać do 31 sierpnia 2008 roku.

Wszystkich zainteresowanych prosimy o wypełnienie „Wstępnej Karty Zgłoszenia” i przesłanie jej (wraz z kopią dyplomu .

i stroną indeksu z wpisanym tematem pracy dyplomowej) faksem lub pocztą na adres Zakładu Spawalnictwa.

Szczegółowe informacje dotyczące studiów EWE znaleźć można na stronie internetowej: www.ewe.ps.pl

Wszelkie pytania i korespondencję prosimy kierować do sekretariatu studiów:

Zbigniew Szefner, Zakład Spawalnictwa

Politechnika Szczecińska, al. Piastów 19, 70-310 Szczecin

tel.: (91) 449 42 41, faks: 91-449-43-56, e-mail: Zbigniew.Szefner@ps.pl

Przegląd sPawalnictwa 7/2008

Edmund Tasak

Aneta Ziewiec

Barbara Wasilewska

Jarosław Walczyk

Wpływ obróbki cieplnej na strukturę

i własności połączeń spawanych

stali nierdzewnych chromowo-niklowych

z miękkim martenzytem

influence post welded heat treatment (PtwH)

on the structure and properties

of welded joins of chromium-nickel stainless steel

with soft martensite

Streszczenie

Abstract

W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu obróbki

cieplnej na twardość, udarność i strukturę napoin wykona-

nych drutem odpowiadającym składowi chemicznemu stali

X3CrNiMo 13-4. Ustalono, że proces spawania prowadzi

do dużej segregacji składników w czasie krzepnięcia, co

wpływa na przemiany fazowe w czasie obróbki cieplnej po

spawaniu. Istnieje bardzo wąski zakres temperatur obróbki

cieplnej 600÷620 o C gwarantujący optymalne skojarzenie

twardości i udarności. Zbyt wysoka temperatura wyżarza-

nia odpuszczającego powoduje obniżenie udarności w wy-

niku przekroczenia w miejscach segregacji temperatury A c1 .

i powstania dużych ilości „świeżego” martenzytu.

This paper reviews results of investigations how post

welded heat treatment (PWHT) influences on hardness

and microstructures weld joins in stainless steel X3Cr-

NiMo 13-4. It is known that welding lead to high segre-

gation components in solidification process, which has

influence on phase transformations in PWHT. Investgated

steel has very narrow PWHT range at about 600÷620 o C.

which provides optimum level of hardness and toughness.

Too high annealing tempering temperature leads to wea-

ker toughness. It causes exceeding A c1 temperature in se-

gregation range and leads to increased content of ,,fresh”

martensite.

Wstęp

niu, a w strukturze mogą pojawić się składniki strukturalne

niekorzystnie wpływające na własności zarówno korozyjne

jak i wytrzymałościowe.

Z wymienionych grup stali w tym artykule przedstawione

będą wyniki badań własności i struktury spoin stali z miękkim

martenzytem. Stale z miękkim martenzytem są rozwinięciem

zwykłych stali chromowych, ale mają niższą zawartość węgla

i dodatkowo 4÷6% Ni oraz 0,5÷1,5 Mo. Mikrostruktura tych

stali uzyskana po odpuszczaniu zawiera listwowy martenzyt

i niewielką ilością ferrytu resztkowego. Stale te mają bardzo

dobrą odporność na korozję ogólną i pękanie, spowodowane

korozją naprężeniową w środowisku kwaśnym (H 2 S). Mają

również wysoką odporność na kawitację oraz ścieranie w wa-

runkach dużej wilgotności. Z tego powodu znalazły zastoso-

wanie w takich elementach jak: części turbin wodnych, pom-

py i zawory w elektrowniach, głowice wiertnicze w przemyśle

naftowym itp.

Mimo, że węgiel jest najtańszym i najsilniejszym składni-

kiem kontrolującym przemiany fazowe, musi on być ograni-

czony ze względu na pogorszenie spawalności i nadmierny

wzrost twardości i kruchości zarówno spoiny jak i strefy wpły-

wu ciepła. W celu podwyższenia plastyczności stali marten-

zytycznych i zmniejszenia skłonności do pękania na zimno

obniżono zawartość węgla, a jako składnik austenitotwórczy

wprowadzono nikiel. Wprowadzenie do stali do 6% niklu

Stale z zawartością 13% Cr znajdują szerokie zastoso-

wanie w przemyśle ze względu na dużą odporność korozyj-

ną i wysokie własności wytrzymałościowe. W zależności od

zawartości węgla i innych składników mają one strukturę od

czystego ferrytu do martenzytu. Można je podzielić na cztery

grupy [1]:

– stale ferrytyczne ogólnego zastosowania,

– stale z małą zawartością martenzytu,

– stale z miękkim martenzytem,

– nowe stale „supermartenzytyczne”.

Przedział wytrzymałości każdej z tych grup zależy od za-

stosowanej obróbki cieplnej. Podczas krzepnięcia tych stali

pierwotną fazą wydzielającą się z cieczy jest ferryt δ . Jest

to szczególnie istotne w spoinie, która nie jest poddawana

wysokotemperaturowej obróbce cieplnej, prowadzącej do

ujednorodnienia składu. Różnice w składzie chemicznym

spoiny powodują zmianę kinetyki przemiany przy chłodze-

Prof. dr hab. inż. Edmund Tasak, dr inż. Aneta Ziewiec

– AGH, mgr. inż. Barbara Wasilewska, inż. Jarosław Wal-

czyk – absolwenci AGH.

Przegląd sPawalnictwa 7/2008

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: