ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM SZPITALNYM

mgr Katarzyna Salik

METODY DEKONTAMINACJI

n                      Dekontaminacja to proces prowadzący do usunięcia lub zabicia drobnoustrojów; używane obiekty stają się bezpieczne dla zdrowia.

n                      Pojęcie to obejmuje oczyszczanie, dezynfekcję i sterylizację.

n                      Oczyszczanie - metody doprowadzające do usunięcia obcych materiałów (zanieczyszczeń) z oczyszczanego obiektu.

ê                      Wyróżniamy oczyszczanie:

ê                      ręczne

ê                      mechaniczne (myjki ultradzwiękowe, urządzenia myjąco -  dezynfekujące).

n                      Dezynfekcja -proces zmniejszający liczbę patogennych drobnoustrojów, lecz nie zawsze przetrwalników bakteryjnych, znajdujących się na przedmiotach bądź skórze, do poziomu, który nie zagraża zdrowiu ludzi.

n                      Dezynfekcja wysokiego stopnia - proces doprowadzający do zabicia nie tylko wrażliwych form wegetatywnych bakterii, grzybów i wirusów, prątków gruźlicy i enterowirusów.

n                      Sterylizacja - proces, w wyniku którego całkowitemu zniszczeniu ulegają wszystkie drobnoustroje oraz ich formy przetrwalnikowe.

n                      Zastosowanie poziomu dekontaminacji zależy od stopnia zagrożenia zakażeniem podczas stosowania sprzętu po dekontaminacji.

n                      Wybór metody zależy od:

ê                      rodzaju materiału

ê                      liczby i rodzaju potencjalnie zakażających drobnoustrojów

ê                      ryzyka przeniesienia zakażenia na chorych lub personel

KATEGORIE KLASYFIKACJI RYZYKA ZAKAŻRNIA ZE STRONY ŚRODOWISKA I  SPRZĘTU

Kategoria wysokiego ryzyka

ê                      przedmioty, których używanie jest związane z dużym ryzykiem, to takie, które wnikają do jałowych tkanek, jam ciała i naczyń krwionośnych;

ê                      przedmioty należące do tej kategorii to: narzędzia chirurgiczne, ginekologiczne, igły, strzykawki, opatrunki, cewniki moczowe itp.

Kategoria wysokiego ryzyka

ê                      wymagany poziom dekontaminacji: dokładne oczyszczenie, dezynfekcja i sterylizacja;

ê                      preferowaną metodą sterylizacji jest metoda termiczna (autoklaw);

ê                      dla sprzętu termolobilnego - sterylizacja niskotemperaturow;

ê                      w niektórych przypadkach dopuszcza się stosowanie płynnych  środków chemicznych o szerokim spektrum aktywności np. aldehydu glutarowego lub mrówkowego.

Kategoria średniego ryzyka

ê                      przedmioty, których stosowanie jest związane ze średnim ryzykiem przeniesienia zakażenia, to takie, które  mają bezpośredni kontakt z błonami śluzowymi;

ê                      np.respiratory, gastroskopy,

ê                      zalecany poziom dekontaminacji: dokładne oczyszczenie i dezynfekcja termiczna lub sterylizacja;

ê                      przedmioty tej kategorii mogą stanowić duże ryzyko zakażenia, jeśli stosowane są u pacjentów z obniżona odpornością

ê                      wskazana jest sterylizacja.

Kategoria małego ryzyka

ê                      sprzęt środowiska szpitalnego mający kontakt ze zdrową nieuszkodzoną skórą

ê                      są to np.stetoskopy, aparaty do mierzenia ciśnienia krwi, miednice;

ê                      zalecany poziom dekontaminacji: zwykle mycie i suszenie jest wystarczające;

ê                      jeśli przedmioty sklasyfikowane w tej grupie mają u pacjenta z obniżoną odpornością zalecana jest dezynfekcja.

Kategoria ryzyka minimalnego

ê                      przedmioty, których stosowanie jest związane z małym ryzykiem przeniesienia zakażenia, to takie, które nie mają bezpośredniego kontaktu z chorym;

ê                      do tej kategorii zalicz się: podłogi, ściany, sufity, toalety, umywalki, meble, ramy łóżek, szafki;

ê                      zalecany poziom dekontaminacji - zwykle wystarczy oczyszczanie i wysuszenie.

DEZYNFEKCJA

n                      Dezynfekcja jest podstawowym elementem higieny szpitalnej.

n                      Dezynfekcji poddaje się, zanieczyszczone w czasie używania narzędzia, sprzęt medyczny, bieliznę, powierzchnie, przedmioty w otoczeniu zakaźnie chorego.

n                      Ma na celu ochronę personelu przed zakażeniami, a środowisko przed zanieczyszczeniem drobnoustrojami.

n                      Procesy dezynfekcji można przeprowadzić stosując metody:

ê                      fizyczne- promieniowanie nadfioletowe, ultradźwięki i filtracja;

ê                      termiczne - wysoka temperatura;

ê                      chemiczne - aktywne środki dezynfekcji w postaci roztworów, proszków, granulatów, par, aerozoli;

ê                      termiczno-chemiczna - preparaty chemiczne w roztworach wodnych o temp. 600C.

n                      Dezynfekcja wysokiego stopnia nie może być określona jako sterylizacja, ponieważ nie spełnia wymagań monitorowania wskaźnikami chemicznymi i biologicznymi.

n                      Przedmiot po  dezynfekcji chemicznej poddany płukaniu jest narażony na wtórne skażenie. 

Wybór metody i techniki dezynfekcji

n                      Uzależniony jest:

ê                      celu (jakie drogi szerzenia się drobnoustrojów mają ulec przerwaniu),

ê                      zakresu działania (jakie drobnoustroje należy wyeliminować),

ê                      miejsce (w jakim środowisku drobnoustroje mają ulec zniszczeniu).

DEZYNFEKCJA TERMICZNA
 

n                      Najbardziej polecana metoda niszczenia drobnoustrojów, uważana za skuteczniejszą od metod chemicznych, nietoksyczną,nie pozostawiającą zanieczyszczeń oraz łatwiejsza do kontroli.

n                      Metody termiczne dezynfekcji:

ê                      pasteryzacja

ê                      dekoktacja

ê                      gotowane

ê                      wyparzanie wodą

r                      urządzenia mechaniczne

ê                      dezynfektory termiczne - do kuchni mlecznych

ê                      laboratoryjne myjnie - dezynfektory

ê                      myjnie basenów

ê                      mechaniczne myjnie - dezynfektory do narzędzi chirurgicznych

DEZYNFEKCJA TERMICZNO - CHEMICZNA
 

n                      Metoda ma zastosowanie do dezynfekcji sprzętu termolabilnego jakim są np. endoskopy w automatycznych dezynfektorach termiczno - chemicznych w tem. 60 *C.

n                      W procesach dezynfekcji mają również zastosowanie myjnie ultradźwiękowe do narzędzi laparoskopowych.

n                      Komory dezynfekcyjne - urządzenia do dezynfekcji termiczno-chemicznej takich przedmiotów jak: materace, koce, poduszki, ubrania, sprzęt ortopedyczny, rehabilitacyjny, meble, łóżka.

DEZYNFEKCJA CHEMICZNA
 

Dezynfekcja chemiczna polega na zastosowaniu chemicznych substancji inaktywujących drobnoustroje.

n                      Dezynfekcję z użyciem środka chemicznego stosujemy wtedy, gdy zastosowanie innej metody nie jest możliwe.

n                      Należy stosować środki pozytywnie zaopiniowane przez PZH, umieszczone w wykazie „Preparaty dezynfekcyjne przeznaczone do stosowania w zakładach opieki zdrowotnej, „zasady doboru preparatów dezynfekcyjnych” oraz „Zasady bezpiecznego stosowania preparatów dezynfekcyjnych”.

ZASADY DOBORU  ŚRODKÓW DEZYNFEKCYJNYCH

n                      Narzędzia lekarskie (chirurgiczne) „brudne„ zanieczyszczone krwią, należy po użyciu dezynfekować w roztworach preparatów o szerokim spektrum działania, obejmującym bakterie, wirusy, grzyby, łącznie z prątkami gruźlicy. Narzędzia i sprzęt należy po dezynfekcji umyć  i poddać sterylizacji lub dezynfekcji wysokiego stopnia.

n                      Roztwory środków dezynfekcyjnych należy używać zgodnie z ich przeznaczeniem, uwzględniając wymagane w danych okolicznościach spektrum działania, w ściśle określonym czasie i odpowiednim stężeniu.

n                      Skuteczność działania preparatów dezynfekcyjnych zależy od wielu czynników należą do nich: czas działania, stężenie preparatu, temp. pH, twardość wody, ilość drobnoustrojów, zanieczyszczenie substancjami organicznymi oraz obecność związków powierzchniowo czynnych.

n                      Po zastosowaniu substancji chemicznych w postaci roztworów konieczne jest, po zakończeniu procesu, dokładne wypłukanie narzędzi wodą; w przypadku działania sporobójczego należy zastosować wodę sterylną.

n                      Do dezynfekcji powierzchni stosuje się roztwory preparatów działających skutecznie w czasie 15 min. Roztwory preparatów działające w czasie dłuższym niż 15 min stosuje się do dezynfekcji sprzętów i przedmiotów, które można znu...