Jerzy Jankowski - Monarsze sekrety17.pdf - MonarszeSekrety - x_54

li i

Jerzy Jankowski

Monarsze sekrety

OFIARA PRZEROŚNIĘTYCH AMBICJI

Jedną z najbardziej negatywnych postaci w historii

Polski był bez wątpienia książę Władysław opolski.

Zostawił on jednak po sobie zadziwiający pomnik:

klasztor jasnogórski z jego cudownym obrazem.

Historycy charakteryzowali Władysława jako

przewrotnego obłudnika i egoistę, zdrajcę i

krzywoprzysięzcę, ogarniętego chciwością i pychą,

dbającego wyłącznie o własne interesy. Nie znalazł

się ani jeden obrońca, który powiedziałby o nim

coś pozytywnego, i opinia o Opolczyku jest równa

mniej więcej opinii o Bolesławie Rogatce. A

przecież trudno ich porównywać, gdyż Władysław

w drugiej połowie XIV wieku należał do

najpotężniejszych panów królestwa polskiego i

zamierzał nawet sięgnąć po koronę.

Książę ten wywodził się z bocznej linii Piastów

opolskich i był synem Bolka II i Beatrycze, córki

Bernarda świdnickiego. Peryferyjność dynastyczna

nie pozbawiła go wszakże królewskich koneksji.

Poprzez matkę był prawnukiem Władysława

Łokietka, a poprzez swoją kuzynkę Annę, trzecią

żonę Karola IV, skoligacony był także z dworem

cesarskim. Jego cioteczna babka Elżbieta

Łokietkówna była matką króla Węgier Ludwika.

Władysław posiadał także szerokie koneksje

kościelne, ponieważ jego dwie siostry były

klaryskami w Budzie, dwie cysterkami w

Trzebnicy, a brat Henryk przyjął święcenia

kapłańskie na dworze cesarskim. Nic przeto

dziwnego, iż ten drobny książę piastowski, który

początkowo władał jedynie połową Opola, już od

młodości sposobić się począł do odegrania wielkiej

roli politycznej. Swojej szansy postanowił szukać

przede wszystkim na dworze węgierskim.

Pozostawił zatem swoje ubogie księstwo i

wyjechał do Budy, gdzie poślubił Elżbietę, córkę

wołoskiego wojewody Mikołaja Besaraba.

Przebywał stale u boku króla Ludwika i tam uczył

się trudnej sztuki rządzenia i dyplomacji. Król w

nagrodę za jego wierną służbę obdarzył go

rozległymi włościami na Węgrzech.

Pierwszym sukcesem dyplomatycznym

Władysława było zażegnanie sporu pomiędzy

Ludwikiem a cesarzem Karolem IV. Przyczyna

sporu była zgoła prozaiczna, gdyż pijany cesarz

nazwał królewską matkę "bezwstydną psotnicą".

Urażony król węgierski sposobić się jednak począł

do wojny. Wojnie tej zapobiegł zręczny Opolczyk,

który podjął się mediacji i zdołał doprowadzić do

ugody. Zyskał sobie tym uznanie obu monarchów i

jemu też powierzono prowadzenie układów w

sprawie zaślubin cesarskiego syna Wacława z

bratanicą Ludwika Elżbietą. Małżeństwo nie doszło

wprawdzie do skutku, ale Władysław otrzymał

tytuł wojewody węgierskiego i żupana

bratysławskiego. Reprezentował potem Ludwika

na pogrzebie Kazimierza Wielkiego i pilnował w

Krakowie andegaweńskich interesów. Z

powierzonej sobie roli wywiązał się widocznie bez

zarzutu, gdyż w nagrodę otrzymał ziemię

wieluńską. Powierzono mu także prowadzenie

pertraktacji w sprawie małżeństwa córki Ludwika

Marii z Zygmuntem Luksemburczykiem. Do ręki

Andegawenki aspirowali także Habsburgowie i

doszło nawet między nimi a księciem opolskim "do

słów nieprzystojnych i skandalicznych czynów",

jak to relacjonował później nuncjusz papieski.

Kiedy małżeństwo córki królewskiej i cesarskiego

syna zostało już zawarte, Ludwik mianował

Władysława namiestnikiem Rusi Czerwonej.

Przez sześć lat książę energicznie administrował

na Rusi, prowadził tam zakrojoną na szeroką skalę

akcję kolonizacyjną. Zrodziło się nawet

podejrzenie, iż zamierzał oderwać Ruś od państwa

polskiego i uczynić z niej własne królestwo.

Jako namiestnik Rusi Władysław służył jednak

Ludwikowi i to jego uważać można za autora

przywilejów koszyckich, które zagwarantować

miały królewskiej córce następstwo polskiego

tronu.

Kiedy w 1378 roku wybuchła w Krakowie

antywęgierska rebelia, Ludwik uczynił Władysława

wielkorządcą Polski w randze wicekróla. Opolczyk

był jednak w Polsce bardzo niepopularny, gdyż

zarzucano mu germanizacyjne ciągoty, i rycerstwo

zbuntowało się przeciwko jego władzy. Wysłano

poselstwo do króla z żądaniem pozbawienia go

tego urzędu. Ludwik ugiął się i odwołał

Władysława, ale sowicie go wynagrodził

ofiarowując mu ziemie: bydgoską, złotowską,

wałecką, inowrocławską, gniewkowską,

złotoryjską i dobrzyńską.

Zostawszy właścicielem ziem graniczących z

Krzyżakami, książę zadbał natychmiast o

nawiązanie przyjaznych stosunków z zakonem,

który darzył "szczególną przychylnością i

miłością".

Po śmierci swojej pierwszej żony Elżbiety

pomyślał także o tym, aby związać się z dworem

mazowieckim, zaślubił więc córkę Siemowita III -

Eufemię.

Twarde rządy Opolczyka nie zjednywały mu

zwolenników, a kiedy obłożył duchowieństwo

podatkami, biskup płocki Dobiesław rzucił na

niego klątwę, którą na polecenie króla anulował

wszakże arcybiskup gnieźnieński. Zapragnąwszy

zabezpieczyć się na przyszłość od strony Kościoła,

Władysław wprowadził na stolicę biskupią w

Poznaniu swojego dwudziestoletniego bratanka

Jana Kropidłę, którego protegował także na urząd

arcybiskupa gnieźnieńskiego. Ufundował również

klasztor paulinów w Częstochowie, do którego

sprowadził z Rusi słynący cudami obraz Matki

Boskiej, malowany rzekomo przez świętego

Łukasza Ewangelistę.

Śmierć Ludwika, a zaraz po niej śmierć książęcego

brata Bolka III i księcia Henryka niemodlińskiego,

z którym Opolczyk związany był układem o

dziedziczenie, stworzyły nową sytuację polityczną.

Przejąwszy księstwo niemodlińskie oraz całe

księstwo opolskie, stał się Władysław

największym magnatem ówczesnej Polski i

postanowił ubiegać się o koronę królewską. Zjawił

się na sejmie w Sieradzu, na którym zadecydować

miano o następstwie tronu, ale spotkał go tutaj

poważny zawód. Rycerstwo opowiedziało się za

jego szwagrem Siemowitem IV. Oburzony tym

książę gorąco protestował, zarzucając szlachcie, iż

pragnie wybrać człowieka bez żadnych zasług i

doświadczeń oraz że łamie zaprzysiężone przez

siebie pacta. Przemówienie to dotknęło do żywego

Wielkopolan, którzy chcieli go nawet uwięzić. Sejm

uchwalił w konsekwencji, iż następstwo tronu

przypada Jadwidze, pod warunkiem wszakże, iż

odzyska ona ziemie darowane przez Ludwika

Władysławowi. Wybór kandydata na męża

królowej odłożono na termin późniejszy.

Przegrawszy na całym froncie, Opolczyk

opowiedział się po stronie Wilhelma Habsburga,

zaręczonego w dzieciństwie z Jadwigą, i otrzymał

w tej sprawie specjalne prerogatywy od królowej

węgierskiej Elżbiety. Wyposażony w odpowiednie

dokumenty, wyruszył do Krakowa, aby

wprowadzić Wilhelma na Wawel. Tutaj spotkał go

ponowny zawód, gdyż nawiązywano już kontakty z

Jagiełłą i o Habsburgu nikt nie chciał słyszeć.

Giętki polityk przerzucił się zatem natychmiast na

stronę Litwina i został nawet ojcem chrzestnym

nowego monarchy. Wykorzystując zamęt w

państwie począł tytułować się panem Rusi i jako

książę ruski wystawiać różne dokumenty.

Oburzone tym rycerstwo polskie ruszyło na Lwów.

Opolczyk usiłował wzniecić powstanie wśród

Rusinów i oderwać wschodnie ziemie od Polski, ale

wysiłki jego spełzły na niczym.

Kiedy pod naciskiem książąt pomorskich Jagiełło

odebrał mu ziemię bydgoską, książę zaprzysiągł

zemstę królowi. Korzystając z jego nieobecności w

Krakowie podjął nawet próbę opanowania

Wawelu, zdetronizowania Jagiełły i przejęcia

tronu. Próba nie powiodła się, a zwolenników

Władysława aresztowano. On ukorzył się jednak

przed królem i aby podkreślić swoją lojalność,

oddał własną córkę Jadwigę za żonę królewskiemu

bratu Wiguntowi. Wigunt wkrótce wszakże zmarł,

a kiedy Jagiełło sprzeciwił się nominacji Kropidły

na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, drogi króla i

księcia rozeszły się ostatecznie. Władysław

związał się z Krzyżakami i proponował im nawet,

aby wspólnie z cesarzem i królem Węgier dokonali

rozbioru Polski. Wielki mistrz Konrad Wallenrod

odrzucił jednak tę propozycję, ponieważ

przerastała ona siły zakonu. Nie zgodził się także

na odkupienie od Opolczyka ziem kujawskiej,

płockiej, bydgoskiej i dobrzyńskiej, ponieważ nie

potrafił on przedstawić wiarygodnych

dokumentów ich własności.

Postępowanie księcia wywołało oburzenie wśród

Polaków, którzy jęli sposobić się do wyprawy

wojennej przeciwko niemu. Wojna ta ciągnęła się

przez pięć lat i zakończyła się całkowitą klęską

starego wichrzyciela. Pozbawiony wszystkich

swoich ziem, osiąść musiał na opolskiej

ojcowiźnie. Złamany i pozbawiony dochodów - żył

w długach, nie mogąc spłacić swych wierzycieli.

Najpotężniejszy niegdyś pan królestwa polskiego

dożywał swoich dni musząc zastawiać resztki

osobistego mienia. Zmarł w 1401 roku przeżywszy

z górą lat siedemdziesiąt. Pochowano go w

opolskim klasztorze franciszkanów, ale nie

zachował się żaden ślad znaczący miejsce jego

pochówku. Po Opolczyku pozostały jedynie

niedobra pamięć i cudami słynący klasztor

jasnogórski.

li i

INDEX

SPIS GIER

Jerzy Jankowski - Monarsze sekrety17.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: