036-064 2.Użytkowanie pojazdów wojskowych od 2.1. do 2.5.doc

2. UŻYTKOWANIE POJAZDÓW WOJSKOWYCH

Użytkowanie pojazdów w wojsku polskim jest podstawowym procesem systemu eksploatacji. Pojazdy wojskowe użytkowane powinny być tylko zgodnie z ich przeznaczeniem przez
odpowiednio przeszkolone i posiadające odpowiednie uprawnienia osoby. Jest to podstawowy warunek bezpiecznej i nie zawodnej eksploatacji. Osoby bezpośrednio związane z użytkowaniem pojazdu wojskowego nazywamy użytkownikami[21].

Za stan techniczny, utrzymanie i wykorzystanie pojazdów odpowiada dowódca pododdziału. Dowódca plutonu jest ostatnim kierowniczym ogniwem w systemie eksploatacji pojazdów. Odpowiedzialny jest on bezpośrednio za wyszkolenie i przygotowanie swoje i swoich podwładnych do użytkowania i obsługiwania pojazdów. Dowódca plutonu zmechanizowanego jest również dowódcą wozu bojowego lub transportera oraz wyznaczany jest często na dowódcę konwoju.

2.1. Zasady użytkowania pojazdów wojskowych

Pojazdy w Wojsku Polskim zgodnie z obowiązującymi przepisami w zależności od sposobu użytkowania, dzieli się na grupę eksploatacyjną i konserwacyjną. Podziału pojazdów na grupy dokonują corocznie dowódcy jednostek wojskowych w terminie do dnia 30 grudnia na rok następny, umieszczając wykazy pojazdów w swoim rozkazie.

Grupę eksploatacyjną stanowią pojazdy przeznaczone do utrzymania jednostek wojskowych w stałej gotowości bojowej, realizacji programowego szkolenia pododdziałów, realizacji zadań uzasadnionych gospodarczymi i szkoleniowo-produkcyjnymi potrzebami oraz realizacji wojskowych prac naukowo-badawczych i doświadczalnych.

Do grupy eksploatacyjnej z należności pojazdów na czas pokoju zaliczamy:

Ø      100% znajdujących się w akademiach wojskowych, wyższych szkołach oficerskich, centrach i ośrodkach szkolenia oraz jednostkach i pododdziałach szkolnych,

Ø      30% w pozostałych jednostkach wojskowych.

W przypadku należności etatowej:

Ø      od 1 do 3 egzemplarzy – wtedy do grupy eksploatacyjnej zalicza się jeden egzemplarz,

Ø      od 4 do 8 egzemplarzy – wtedy do grupy eksploatacyjnej zalicza się dwa egzemplarze,

Ø      w szczególnych przypadkach może być zaliczone 100% określonych egzemplarzy pojazdów jeżeli wymaga tego profil jednostki lub program szkolenia wojsk.

Do grupy eksploatacyjnej zaliczane powinny być przede wszystkim pojazdy znajdujące się w okresie objętym gwarancją producenta lub wykonawcy usług remontowych, planowane do remontu oraz planowane do wycofania z eksploatacji w najbliższych latach. Pojazdy należy użytkować zgodnie z ich przeznaczeniem w sposób określony przepisami, obowiązującymi normatywnymi aktami prawnymi oraz instrukcjami o eksploatacji poszczególnych typów i ewentualnymi dodatkowymi wytycznymi, przestrzegając jednocześnie:

Ø      wielkości i zakresów eksploatacji pojazdów według:

·         przydzielonych limitów paliw płynnych,

·         rocznej dopuszczalnej i docelowej normy eksploatacji, przykłady przedstawiono
w tab. 2.1.,

Ø      wykonywania należnych obsługiwań technicznych oraz terminów związanych z wymianą olejów i płynów eksploatacyjnych w układach i urządzeniach zgodnie z instrukcjami eksploatacyjnymi producentów oraz instrukcją "Przepisy o gospodarowaniu mieniem służby czołgowo - samochodowej" sygn. Panc.-Sam. 578/91,

Ø      utrzymywania ustalonych zapasów resursów technicznych przykłady przedstawiono w tab. 2.2.

Tab. 2.1.

Roczna norma eksploatacyjna dla pojedynczego pojazdu[22]

Tab. 2.2.

Średnie zapasy resursów technicznych utrzymywane na szczeblu JW[23]

Resurs techniczny jest to ustalony doświadczalnie i teoretycznie okres pracy pojazdu wyrażony może być w latach, kilometrach lub motogodzinach, w czasie którego zagwarantowane jest bezpieczeństwo i  sprawność eksploatacji.

Do grupy konserwacyjnej[24] zalicza się pojazdy zapasu wojennego, ponadetatowe i pojazdy wojskowe postawione na przechowywanie długookresowe i krótkookresowe.

Pojazdami zapasu wojennego (ZW) są pojazdy wojskowe stanowiące uzupełnienie etatu jednostki wojskowej do należności czasu ”W”.

Pojazdami ponadetatowymi są pojazdy stanowiące różnicę pomiędzy stanem ewidencyjnym, a etatowym danej jednostki wojskowej. Należy utrzymywać je w stanie wymaganej sprawności technicznej, ukompletowane zgodnie z ustaleniami określonymi w instrukcjach eksploatacji pojazdów. Pojazdy te należy postawić na przechowywanie krótkookresowe. Konieczność zagospodarowania ich należy zgłosić drogą służbową do dowódcy Wojsk Lądowych, w celu określenia dalszego sposobu postępowania. Na podstawie uzyskanej informacji należy dokonać ewentualnej korekty rodzaju użytkowania.

Pojazdy postawione na przechowywanie, to pojazdy wojskowe, które nie będą użytkowane
w okresie dłuższym niż 30 dni. Pojazdy wojskowe wyłączone z użytkowania na okres od 30 dni do 1 roku podlegają przechowywaniu krótkookresowemu, natomiast pojazdy wojskowe, których okres wyłączenia z użytkowania przekracza 1 rok podlegają przechowywaniu długookresowemu.

Pojazdy wojskowe zaliczone do grupy konserwacyjnej mogą być użyte do zabezpieczenia szkolenia lub realizacji innych zamierzeń przed upływem okresu, na który zostały postawione w przypadku:

·         zabezpieczenia szkolenia rezerw osobowych, zgodnie z opracowanym i zatwierdzony planem,

·         prowadzenia ćwiczeń od szczebla ZT wzwyż,

·         likwidacji skutków klęsk żywiołowych.

Pojazdy z należności etatu „P”, znajdujące się w przechowywaniu krótkookresowym, mogą być zdjęte z przechowywania na rozkaz dowódcy jednostki wojskowej. Natomiast pojazdy znajdujące się w przechowywaniu długookresowym mogą być użyte na rozkaz dowódcy okręgu wojskowego (równorzędnego) lub przełożonego wyższego szczebla.

Pojazdy wojskowe, niezależnie do grupy mogą być użyte w razie klęsk żywiołowych, w celu udzielenia pomocy ludności lub gospodarce narodowej. Decyzję w tej sprawie podejmuje dowódca OW (rodzaju wojsk). W uzasadnionych przypadkach decyzję taką może podjąć dowódca garnizonu, na którego obszarze wystąpiły klęski żywiołowe (powódź, zamiecie śnieżne, pożar, katastrofa itp.). O podjętej decyzji i skierowaniu pojazdów wojskowych do akcji melduje on przełożonemu.

Po zakończeniu zajęć (ćwiczeń) lub wykonaniu innych zadań pojazdy grupy konserwacyjnej muszą być doprowadzone do stanu gotowości technicznej, obsłużone i w ciągu 14 dni odpowiednio zakonserwowane i postawione na dalsze przechowywanie.

2.2 Obowiązki użytkowników pojazdów wojskowych

Użytkownicy pojazdów wojskowych zobowiązani są do przestrzegania obwiązujących przepisów eksploatacyjnych, gospodarczych i transportowych. Użytkownikami nazywamy osoby bezpośrednio związane z użytkowaniem pojazdu wojskowego:

Ø      członkowie załogi wozu bojowego,

Ø      kierowca,

Ø      dowódca pojazdu,

Ø      dysponent pojazdu,

Ø      dowódca konwoju.

Użytkownikami są również osoby w myśl zarządzenia nr 68/MON „W sprawie przewozu osób i ładunków wojskowymi pojazdami mechanicznymi” [25], gdzie użytkownikiem pojazdu określa się – członka rodziny żołnierza i pracownika cywilnego zatrudnionego w wojsku oraz przedstawiciela instytucji (zakładu, organizacji) cywilnej, którym przydzielono pojazd do użytku.

Użytkownicy z chwilą przyjęcia pojazdu, odpowiadają za jego stan techniczny, ukompletowanie i wyposażenie na wyjazd. Ponadto kierowca (załoga) ponosi odpowiedzialność za[26]:

Ø      zawinioną utratę lub uszkodzenie pojazdu,

Ø      szkody rzeczowe i osobowe wyrządzone w mieniu wojskowym oraz w mieniu osób trzecich,

Ø      zużycie materiałów pędnych i smarów ponad normę,

Ø      użytkowanie pojazdu niezgodnie z obowiązującymi przepisami.

W odróżnieniu od użytkowników osobami funkcyjnymi nazywamy dowódców pododdziałów odpowiedzialnych bezpośrednio za stan techniczny i eksploatację pojazdów, osoby zajmujące kierownicze stanowiska w służbach technicznych na szczeblu jednostki wojskowej oraz osoby związane z działalnością służby technicznej (np. pomocników dowódców do spraw technicznych), sprawują...