Pisemny egzamin dojrzałości z biologii
we wszystkich typach średnich szkół dla młodzieży
Termin: 11 maja 2005 r. Godzina: 900
1. Wykaż, że transport substancji jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie metabolizmu ogólnoustrojowego u roślin i u zwierząt.
2. Przedstaw na wybranych przykładach wpływ zanieczyszczeń środowiska na osobnika, populację, ekosystem i biosferę oraz określ możliwości przeciwdziałania powstawaniu tych zanieczyszczeń.
3. Wykaż, że zmienność organizmów to jeden z najważniejszych przejawów bioróżnorodności.
Wykonaj polecenia zawarte w 35. zadaniach umieszczonych w załączniku do tego tematu.
Informacja dla zdającego dotycząca pakietu zadań do tematu 3:
Polecenia oznaczone (*) przeznaczone są wyłącznie dla zdających z klas o profilu biologiczno-chemicznym.
Załącznik do tematu 3:
Wykaż, że zmienność organizmów to jeden z najważniejszych przejawów bioróżnorodności.
Podaj nazwy pięciu królestw do których należą niżej wymienione organizmy:
A. krętek ……………….
B. pantofelek…………………….
C. borowik……………………
D. dąb………………..
E. człowiek……………………….
Systematyka bakterii jest oparta między innymi na reakcji barwnej tzw. metodzie Grama. Bakterie Gram-dodatnie barwią się na niebiesko, a Gram-ujemne barwią się na czerwono.
Podaj różnicę w budowie bakterii Gram-dodatnich i bakterii Gram-ujemnych.
…………………………………………………………………..…………………………..
………………………………………………………………………………………………
Schemat przedstawia trzy sposoby zakażenia się drobnoustrojami chorobotwórczymi.
a) Podaj po jednym przykładzie choroby przenoszącej się każdą z dróg. Zaproponuj sposób obrony przed zakażeniem (profilaktykę) w przypadkach: A, B i C.
A. ...................……………………...........……….…………………………………......
B. ................………………….......………………..………………………...................
C. …………………………….…………………………………………………………
*b) Określ różnicę między egzo- i endotoksyną oraz podaj po odpowiednim przykładzie organizmu wytwarzającego każdą z nich.
………………….………………………………………………………………………………
………………………..…………………………………………………………………………
……………………………………….…………………………………………………………
Wybierz i zakreśl prawidłową odpowiedź.
Mimo znacznego postępu medycyny świat ożywiony pełen jest nowych patogenów. Sprawcą nowej choroby o nazwie „ostry zespół niewydolności oddechowej”, której centrum epidemii stanowiły Chiny jest:
A) wirus SARS
B) wirus HIV
C) wirus Ebola
D) bakteria Helicobacter pylori
1. ………………………………………………………………………………………………..
Rysunki przedstawiają trzy przykłady grzybów pasożytniczych.
A B C
Uzupełnij poniższą tabelę dotyczącą przedstawionych na rysunkach grzybów.
A
B
C
Nazwa grzyba
Nazwa żywiciela
Grzyby mogą być pasożytami lub saprofitami. Wyjaśnij, na czym polega różnica między podanymi rodzajami odżywiania.
…………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………….....……………………
……………………………….…………………………………………....……………………
…………………………………………………………………………....……………….……
……………………………………………………………………………....…………….……
Rysunek przedstawia trzy gatunki mchów.
a) Zaznacz odpowiedni rysunek przedstawiający mech, który jest podstawą budowy torfowisk. Podaj jego nazwę.
…………………………………………………………………………………………………
b) Określ cechę przystosowującą ten rodzaj mchu do środowiska, w którym żyje.
………………………………………………….………………………………………….……
…………………………………………………………………..………………………………
*c) Torfowiska stanowią najbardziej stabilne stadium sukcesji ekosystemów lądowych. Oceń prawdziwość tego stwierdzenia uzasadniając odpowiedź jednym argumentem.
Przedstaw różnicę między przemianą pokoleń mszaków i paprotników.
Przeprowadzono doświadczenie:
Dwie równej długości gałązki moczarki kanadyjskiej włożono do dwóch probówek. W pierwszej z nich była woda destylowana, w drugiej woda wzbogacona w dwutlenek węgla. Obie gałązki były całkowicie zanurzone w wodzie. Następnie obie probówki umieszczono w miejscu o takiej samej temperaturze i natężeniu światła.
Zanotowano wyniki obserwacji, które polegały na liczeniu w ciągu takiego samego czasu ulatniających się pęcherzyków tlenu.
Zaobserwowano, że znacznie więcej pęcherzyków tlenu ulatnia się w probówce z wodą wzbogaconej dwutlenkiem węgla.
Przedstaw problem badawczy i określ próbę kontrolną w tym doświadczeniu.
………………….……………………………………………………………………….………
Rysunek przedstawia aparat szparkowy.
a) Przedstaw budowę aparatu szparkowego.
……………………………………………………………...……………………………………
………………………………………………………………………………...…………………
................................................................................………...………….......................................
b) Określ znaczenie turgoru dla funkcjonowania aparatów szparkowych.
....................……………………………………………...…………….…………………….......
................................................................................…………………….......................................
c) Podaj lokalizację aparatów szparkowych u roślin dwuliściennych.
Rośliny naczyniowe pobierają i przewodzą wodę oraz rozpuszczone w niej składniki mineralne dzięki mechanizmom działającym pasywnie i aktywnie.
Określ, który z wymienionych wyżej mechanizmów będzie przeważał latem w przypadku drzew liściastych. Odpowiedź swą uzasadnij za pomocą jednego argumentu.
………………………..………………………………………………………………………..
Zadanie 14. (0 – 14 pkt. + *0 – 1 pkt)
Rysunki przedstawiają kwiaty i liście dwóch rodzajów roślin A i B.
...
belluqio