Treść - Moduł 1.pdf - Historia wychowania - sylwia22886

Wstęp do kursu

W mediach pojawiła się niedawno informacja, że w szpitalach są przygotowywane specjalne ogrzewane przed-

sionki albo okna tzw. „okienka życia”, w których kobiety mogą pozostawiać swoje nowo narodzone dzieci, jeśli

nie mogą lub nie chcą ich wychowywać. Zamiast porzucać niemowlę w przypadkowym miejscu i narażać je na

śmierć, matka zostawia je w bezpiecznym miejscu.

W średniowieczu w zakonie św. Ducha w Krakowie funkcjonowała instytucja tzw. „kołowrotka”. Nazwa wzię-

ła się od koło od wozu, które było przymocowane w płaszczyźnie poziomej w otworze muru klasztornego i na

którym umieszczano kosz wiklinowy. Kobieta kładła dziecko w koszu i przekręcała koło, tak aby kosz znalazł

się wewnątrz budynku (Dąbrowski, Kulpiński, 2000: 25).

W Indiach 60 milionów dzieci pozostaje obecnie poza systemem oświaty.

Widać zatem, że chociaż na świecie zachodzi dynamiczny postęp cywilizacyjny, to problemy opieki i edukacji

wciąż nie zostały rozwiązane. Ludzie nadal borykają się z tymi samymi trudnościami co przed laty. Można za-

ryzykować tezę, że choć pedagogika od zarania starała się rozwiązać wiele problemów, to nie do końca jej się to

udało. Historia wychowania i myśli pedagogicznej pomaga nam zrozumieć przyczyny tej sytuacji i uchronić nas

przed błędami popełnionymi w przeszłości.

Historia wychowania i myśli pedagogicznej

1. Pedagogika jako nauka

2. Źródła wiedzy o wychowaniu

3. Historia wychowania a myśl pedagogiczna

Bibliograﬁa

1. Pedagogika jako nauka

Pedagogika naukowa rozwĳa się od czasów Johanna F. Herbarta ijest wstanie

tworzenia swojego naukowego statusu (Sośnicki, 1968: 24). Wielu uczonych jed-

nak wątpi w to, czy jest nauką, czy osiąga stadium paradygmatu (jak ﬁzyka, bio-

logia i in.) (por. Cackowski, 1989: 410; Trzuskowski, 1992: 53). W literaturze

można jednak odnaleźć liczne przykłady świadczące o naukowym charakterze tej

dyscypliny. Bogdan Suchodolski (1980: 37) stwierdza, że „pedagogika jest nauką

zajmującą się całością zjawisk wychowawczych, tzn. warunkami, w których one

przebiegają, celami, którym mają służyć, procesami i treścią działalności wycho-

wawczej, metodami, które mają zapewnić skuteczność, oraz instytucjami, które tę

działalność prowadzą”. Według Krzysztofa Rubachy (2003: 21) „pedagogika jako

nauka ma za zadanie opisywać, wyjaśniać i rozumieć przedstawione różnorodne

(...) formy praktyki edukacyjnej”. Dalej — podając „kryterium dziedzin działalno-

ści ludzkiej” — Rubacha (2003: 23) wyróżnia subdyscypliny, takie jak:

— historia wychowania i myśli pedagogicznej ,

— pedagogika opiekuńcza,

— pedagogika pracy socjalnej,

— pedagogika terapeutyczna,

— pedagogika czasu wolnego.

Należy pamiętać, że jeżeli pedagogika ma status naukowy, to przysługują jej okre-

ślone przywileje, jak chociażby powszechność stosowania jej praw, twierdzeń i za-

sad. Niezależnie od sporu, zawsze możemy traktować pedagogikę jako reﬂeksję

nad przedmiotem jej badań, tj. wychowaniem, opieką, nauczaniem, kształceniem

itp. Takie ujęcie pedagogiki wynika z jej ﬁlozoﬁcznego rodowodu, który zakłada

zastanowienie się, przemyślenie i reﬂeksję nad problematyką związaną zszeroko

rozumianą edukacją.

Zanim przejdziemy do szczegółowych rozważań na temat historii wychowania

i myśli pedagogicznej, spróbujmy wyjaśnić kilka problemów związanych z pedago-

giką oraz historią wychowania.

2. Źródła wiedzy o wychowaniu

Joanna Rutkowiak (2001: 13–29) wyróżnia za Maksem Schelerem szereg różnych źró-

deł wiedzy o wychowaniu, pokazując jednocześnie wielość języków pedagogiki oraz,

co za tym idzie, jej multĳakość . Ten rodzaj klasyﬁkacji ma zastosowanie również

w historii wychowania jako części pedagogiki i pozwala szerzej spojrzeć na zjawiska

związane z zagadnieniami wychowania, nauczania i opieki. Walorem tej klasyﬁka-

cji jest to, że porządkuje ona naszą wiedzę o świecie. Należy sobie uzmysłowić, że

każdy z nas posiada wiedzę z zakresu historii wychowania (często nieuświadamia-

ną). Dowodem na to jest fakt, że kiedy otrzymamy pod opiekę np. dziecko lub gru-

pę dzieci, myślimy przede wszystkim o tym, aby bezpiecznie i w zdrowiu spędziły

czas. Jest to podstawowe stwierdzenie pedagogiki, często traktowane marginalnie

w podręcznikach akademickich. Trzeba podkreślić, że właśnie instynkt opieki nad

potomstwem, choć jest charakterystyczny nie tylko dla człowieka (ale także dla

zwierząt), przez miliony lat ewolucji znacząco się zmienił i zyskał bardzo złożony

charakter. Niejako instynktownie wiemy, że trzeba dzieci nakarmić, napoić, w od-

powiednim momencie np. wycieczki autokarowej zrobić postój na załatwienie po-

trzeb ﬁzjologicznych,wcześniejprzygotowaćtabletkiprzeciwchorobielokomocyj-

nej, ale i woreczki, na wypadek gdyby leki okazały się nieskuteczne itd.

Wiedzę o wychowaniu czerpiemy w tym przypadku ze źródła, jakim jest tzw. wie-

dza potoczna o historii wychowania (według klasyﬁkacjiRutkowiak).Wartooniejpa-

miętać, gdyż umożliwia nam codzienne „bezpieczne” życie. Dawniej ﬁlozoﬁazdro-

wego rozsądku Thomasa Reida, a współcześnie np. socjologia życia codziennego

pokazują, w jaki sposób to, co potoczne i wynikające ze zdrowego rozsądku, jest

ważne w naszym życiu i może być wiedzą naukową (nauka bowiem często opisu-

je „potoczne” procedury w formie praw ogólnych). Większość osób, które mają za

zadanie nauczać, bardzo często korzysta z potocznej , a zarazem historycznej wie-

dzy o nauczaniu i organizuje proces dydaktyczny tak, jak był on organizowany od

wieków, czyli z zastosowaniem ławek, rzędów, tablicy (rzadko zdarza się, aby ktoś

złamał ten wielowiekowy schemat). Wieloletnie doświadczenie autora tego pod-

ręcznika i jego obserwacje w pracy opiekuna wychowawcy wskazują, że większość

wychowawców posługuje się właśnie wiedzą potoczną i uznaje ją za wystarcza-

jącą. Merytoryczna (czyt.: naukowa) dyskusja z zakresu pedagogiki, psychologii,

socjologii czy też ﬁlozoﬁi przekracza możliwości i chęci tych, którzy mają dyplo-

my wyższych uczelni. Należy jednak pamiętać, że wiedza potoczna — choć ważna

i konieczna — jest niewystarczająca. Przeciętny człowiek nie musi poszukiwać od-

powiedzi na podstawowe pytania nurtujące każdego pedagoga: kim jest człowiek?,

jaki jest świat?, jakie jest miejsce człowieka w świecie? A one przecież generują

nasze dalsze działania i jeżeli nie chcemy być „ekspertami”, to zostańmy chociaż

„światłymi obywatelami” (Schütz, 1964: 122). Wiedza potoczna jest też opisywa-

na przez historyków wychowania , ponieważ w niej jako w mądrości ludowej ujawnia

się edukacyjne tło wszelkich wydarzeń, nie tylko wychowawczo-oświatowych.

Część wiedzy potocznej ma swoje uregulowanie prawne w języku i wiedzy prawnej .

Choć w koncepcji Rutkowiak ten rodzaj nie występuje, to można ją uzupełnić o ten

właśnie element. Badania historyczne obejmują w pewnej mierze także analizę

konstytucji, kodeksów, dekretów, przepisów, ustaw, aktów prawnych, artykułów

prawnych, rozporządzeń, uchwał i in. Stanowią one cenne źródło wiedzy o wy-

chowaniu. Jako przykład można wymienić dzieło Komisji Edukacji Narodowej , które

Treść - Moduł 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: