1 00:00:09,468 --> 00:00:13,931 Kiedy my�lisz o elektryczno�ci, my�lisz o Edisonie 2 00:00:13,972 --> 00:00:18,560 Kiedy my�lisz o radio, my�lisz o Marconim. 3 00:00:18,602 --> 00:00:22,981 Lecz by� pewien geniusz elektryczno�ci, kt�ry zosta� niemal zapomniany, 4 00:00:23,023 --> 00:00:28,946 Cz�owiek, �ni�cy o darowaniu �wiatu nieograniczonego �r�d�a energii. 5 00:00:28,987 --> 00:00:31,657 Nazywa� si� Nikola Tesla 6 00:00:31,698 --> 00:00:34,701 i by� Mistrzem B�yskawic. 7 00:00:38,997 --> 00:00:41,667 Nadanie programu by�o mo�liwe dzi�ki sk�adkom 8 00:00:41,708 --> 00:00:44,920 dla stacji PBS od widz�w tacy jak Wy 9 00:00:44,962 --> 00:00:47,965 Dzi�kujemy. 10 00:00:58,100 --> 00:01:03,939 Post�p rozwoju cz�owieka, w istotny spos�b zale�y od wynalazk�w. 11 00:01:03,981 --> 00:01:08,318 Ostatecznym celem jest opanowanie ca�ej wiedzy 12 00:01:08,360 --> 00:01:10,654 o �wiecie materialnym. 13 00:01:10,696 --> 00:01:15,701 Okie�znanie si� natury na potrzeby cz�owieka. 14 00:01:16,952 --> 00:01:19,955 Nikola Tesla, 1919 roku. 15 00:01:23,876 --> 00:01:26,753 To historia o wsp�czesnym Prometeuszu 16 00:01:26,795 --> 00:01:29,923 kt�ry zmieni� �wiat, przy pomocy elektryczno�ci. 17 00:01:29,965 --> 00:01:33,886 To Nikola Tesla, kt�ry ujarzmi� moc Wodospadu Niagara 18 00:01:33,927 --> 00:01:38,098 ze swoim systemem pr�du przemiennego. I uczyni� mo�liwym 19 00:01:38,140 --> 00:01:43,145 przesy� energii do ka�dego w Ameryce i na �wiecie. 20 00:01:43,937 --> 00:01:48,984 To Tesla, kt�ry opatentowa� technologi� ��czno�ci bezprzewodowej 21 00:01:49,026 --> 00:01:54,031 kt�ra jest u�ywana w ka�dej transmisji radiowej i telewizyjnej. 22 00:01:54,072 --> 00:01:58,035 Jego niesamowite dziedzictwo mo�na dostrzec we wszystkim, 23 00:01:58,076 --> 00:02:02,414 od pilota, do neon�w i o�wietlenia fluorescencyjnego. 24 00:02:02,456 --> 00:02:03,916 Promieniowania rentgenowskiego. 25 00:02:03,957 --> 00:02:06,835 Rakiet naprowadzanych. 26 00:02:06,877 --> 00:02:11,590 A nawet w planie Inicjatywy Obrony Strategicznej (SDI). 27 00:02:11,632 --> 00:02:17,054 Jednak z jakiego� powodu, historia "przeoczy�a" tego niezwyk�ego cz�owieka. 28 00:02:17,095 --> 00:02:19,306 Tesla by� istotnie geniuszem pierwszej wielko�ci. 29 00:02:19,348 --> 00:02:22,226 By� technologicznym wizjonerem. 30 00:02:22,267 --> 00:02:27,648 M�g� sobie wyobrazi� wielkie rzeczy i sprawi� by dzia�a�y. 31 00:02:27,689 --> 00:02:28,899 By� cudzoziemcem, 32 00:02:28,941 --> 00:02:34,655 imigrantem, kt�ry przyby� do Ameryki tylko ze swymi marzeniami. 33 00:02:34,696 --> 00:02:37,783 Dumny, a czasami wynios�y cz�owiek, 34 00:02:37,824 --> 00:02:43,830 Pracowa� i �ciera� si� z niekt�rymi z najpot�niejszych ludzi jego czas�w. 35 00:02:43,872 --> 00:02:48,877 Thomas Edison, kt�ry by� oburzony jego pomys�ami. 36 00:02:49,795 --> 00:02:55,801 Guglielmo Marconi, kt�ry dorobi� si� na jego wynalazkach. 37 00:02:56,260 --> 00:03:00,597 George Westinghouse, kt�ry za�o�y� Westinghouse Electric Company 38 00:03:00,639 --> 00:03:03,642 dzi�ki patentom Tesli. 39 00:03:05,060 --> 00:03:08,689 I wielki finansista J. P. Morgan, 40 00:03:08,730 --> 00:03:13,735 kt�ry wspiera�, aby nast�pnie go porzuci�. 41 00:03:14,903 --> 00:03:21,535 W szczycie kariery, Tesla by� jednym z najbardziej znanych ludzi na �wiecie. 42 00:03:21,577 --> 00:03:26,874 Jego wynalazki pomog�y Ameryce wyrosn�� na pot�ny uprzemys�owiony nar�d. 43 00:03:26,915 --> 00:03:32,129 Jego pomys�y utworzy�y multi-miliardowe korporacje. 44 00:03:32,171 --> 00:03:35,299 Lecz Tesla nie by� cz�owiekiem praktycznym. 45 00:03:35,340 --> 00:03:38,260 Pod��aj�c wci�� w kierunku nast�pnego wielkiego prze�omu 46 00:03:38,302 --> 00:03:42,055 nie uchroni� swoich interes�w handlowych. 47 00:03:42,097 --> 00:03:45,809 Ostatecznie, inni stworzyli fortuny dzi�ki jego wynalazkom 48 00:03:45,851 --> 00:03:49,855 a on sam sko�czy� w n�dzy i zapomnieniu. 49 00:03:50,272 --> 00:03:54,735 Pieni�dz nie oznacza dla mnie tego co oznacza dla innych ludzi. 50 00:03:54,776 --> 00:03:58,238 Wszystkie moje pieni�dze zosta�y zainwestowane w wynalazki 51 00:03:58,280 --> 00:04:02,868 by uczyni� �ycie cz�owieka troch� �atwiejszym. 52 00:04:02,910 --> 00:04:07,915 By� wizjonerskim geniuszem. Nie ma takich wielu. 53 00:04:07,998 --> 00:04:11,835 By� got�w odda� �ycie za swoje wizje. 54 00:04:11,877 --> 00:04:13,837 Musimy rozwija� sposoby 55 00:04:13,879 --> 00:04:20,135 uzyskiwania energii ze �r�de� kt�re s� wiecznie niewyczerpywalne. 56 00:04:20,177 --> 00:04:24,515 To co zamierzam wam teraz pokaza�, krok po kroku, 57 00:04:24,556 --> 00:04:30,562 to spos�b w jaki ostatecznie urzeczywistni�em m�j sen. 58 00:04:46,245 --> 00:04:50,207 To jest dom w kt�rym przez dziwny zbieg okoliczno�ci 59 00:04:50,249 --> 00:04:53,001 urodzi�em si� r�wno o p�nocy 60 00:04:53,043 --> 00:04:57,047 pomi�dzy 9 a 10 lipca 1856 roku. 61 00:04:57,381 --> 00:05:00,384 Tej nocy szala�a sroga burza. 62 00:05:02,928 --> 00:05:06,974 Nikola Tesla zrodzony z serbskich rodzic�w na wschodniej granicy 63 00:05:07,015 --> 00:05:12,938 imperium Austro-W�gierskiego, dzi� na terenach Chorwacji. 64 00:05:12,980 --> 00:05:16,441 Jego ojciec, Milutin, by� ortodoksyjnym ksi�dzem, 65 00:05:16,483 --> 00:05:20,445 kt�ry oczekiwa� od syna, aby tak jak on zosta� duchownym. 66 00:05:20,487 --> 00:05:23,657 By�y tylko dwa wyj�cia dla dzieci w tamtych czasach: 67 00:05:23,699 --> 00:05:28,704 mo�na by�o p�j�� do wojska albo zosta� ksi�dzem. 68 00:05:28,745 --> 00:05:31,707 Tesla nie by� zainteresowany �adnym z nich, 69 00:05:31,748 --> 00:05:35,752 czym bardzo zawi�d� swojego ojca. 70 00:05:36,003 --> 00:05:39,006 M�j ojciec by� wielkim erudyt� 71 00:05:39,047 --> 00:05:43,760 Otrzymany od niego trening zawiera� w sobie przemy�lenia innych, 72 00:05:43,802 --> 00:05:48,807 oraz powtarzanie d�ugich fragment�w wers�w. 73 00:05:50,309 --> 00:05:55,814 Moja matka pochodzi z jednej z najstarszej serbskiej rodziny w kraju. 74 00:05:55,856 --> 00:06:00,194 Wymy�la�a i konstruowa�a wszelkiego rodzaju narz�dzia i urz�dzenia 75 00:06:00,235 --> 00:06:03,238 i prz�d�a najlepsze wzory. 76 00:06:04,323 --> 00:06:11,330 Jej palce by�y na tyle gibkie, aby zawi�za� trzy w�z�y na ludzkiej rz�sie. 77 00:06:13,165 --> 00:06:19,505 Od pocz�tku Tesla zacz�� przejawia� swoj� niezwyk�� wyobra�ni�. 78 00:06:19,546 --> 00:06:23,842 W moim dzieci�stwie cierpia�em na osobliwe utrapienie, 79 00:06:23,884 --> 00:06:26,512 powoduj�ce pojawianie si� obraz�w, 80 00:06:26,553 --> 00:06:30,015 kt�rym cz�sto towarzyszy�y silne b�yski �wiat�a. 81 00:06:30,057 --> 00:06:36,813 Zupe�nie nie mog�em rozr�ni� czy to co widzia�em by�o realne czy nie. 82 00:06:36,855 --> 00:06:42,528 By da� temu przyk�ad: By�em zafascynowany opisem Niagary 83 00:06:42,569 --> 00:06:48,575 i wyobra�a�em sobie wielkie ko�o poruszane przez wodospad. 84 00:06:50,244 --> 00:06:54,706 Powiedzia�em mojemu wujkowi, �e pewnego dnia pojad� do Ameryki 85 00:06:54,748 --> 00:06:58,752 i wprowadz� ten projekt w �ycie. 86 00:06:59,419 --> 00:07:04,258 Nast�pnie, w wieku 17 lat, podczas przygotowa� do seminarium, 87 00:07:04,299 --> 00:07:06,760 Tesla zachorowa� na choler� 88 00:07:06,802 --> 00:07:11,682 a otarcie si� o �mier� zmieni�o jego �ycie na zawsze. 89 00:07:11,723 --> 00:07:14,726 W jednej z takich chwil, kt�re wydawa�y si� by� moimi ostatnimi, 90 00:07:14,768 --> 00:07:17,187 m�j ojciec wpad� do pokoju. 91 00:07:17,229 --> 00:07:22,776 By� mo�e, powiedzia�em, b�d� mia� si� lepiej je�li pozwolisz mi na studiowanie in�ynierii. 92 00:07:22,818 --> 00:07:26,780 P�jdziesz do najlepszych technicznych plac�wek na �wiecie, 93 00:07:26,822 --> 00:07:29,783 uroczy�cie powiedzia�. 94 00:07:29,825 --> 00:07:33,579 Wr�ci�em do �ycia, jak kolejny �azarz, 95 00:07:33,620 --> 00:07:38,625 wprawiaj�c wszystkich w absolutne zdumienie. 96 00:07:40,419 --> 00:07:43,422 W 1877 roku w wieku 21 lat, 97 00:07:44,173 --> 00:07:49,011 Uda�em si� do Graz w Austrii, aby rozpocz�� swoje studia. 98 00:07:49,052 --> 00:07:55,058 Tam, szybko opanowa�a mnie obsesja nauki o elektryczno�ci. 99 00:07:55,309 --> 00:07:59,938 Chcia�em wiedzie� wi�cej o tej wspania�ej sile. 100 00:07:59,980 --> 00:08:05,986 Ka�da iskra, wytwarza�a tysi�ce odbi� w moim m�zgu. 101 00:08:06,862 --> 00:08:09,698 W 1831 roku, w Anglii, 102 00:08:09,740 --> 00:08:14,119 Michael Faraday odkry� zjawisko indukcji elektromagnetycznej, 103 00:08:14,161 --> 00:08:17,873 kt�ra umo�liwia�a generowanie elektryczno�ci. 104 00:08:17,915 --> 00:08:21,585 Faraday odkry�, �e je�li masz obw�d elektryczny, 105 00:08:21,627 --> 00:08:25,589 w zmieniaj�cym si� polu magnetycznym, wytworzymy pr�d elektryczny kr���cy w przewodzie. 106 00:08:25,631 --> 00:08:28,634 Wi�c by� to wynalazek dotycz�cy metod indukcji, 107 00:08:28,675 --> 00:08:32,095 tworzenia pr�du przemiennego (AC). 108 00:08:32,137 --> 00:08:35,224 I to w�a�nie ten wynalazek, kt�ry Tesla p�niej wykorzysta� 109 00:08:35,265 --> 00:08:38,936 w systemie elektrycznym, kt�ry nap�dza nasz� cywilizacj�. 110 00:08:38,977 --> 00:08:43,065 ...
jac1123