Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Uniwersytet Śląski w Katowicach
We wrześniu 1974 roku w obrębie Instytutu Filologii Polskiej rozpoczął działalność Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, kierowany przez doc. dra Adama Władysława Jarosza. W dniu 1 października 1974 roku rozpoczęto kształcenie studentów w systemie zaocznym, a 1 października 1975 także na studiach stacjonarnych. Nieliczną kadrę etatową Zakładu wspierało grono profesorów Instytutu Filologii Polskiej oraz bibliotekoznawcy ze stopniami naukowymi, pełniący obowiązki dyrektorów bibliotek naukowych. Do grona prowadzących zajęcia należeli wysokiej rangi specjaliści, m.in. doc. dr Józef Mayer - dyrektor Biblioteki Śląskiej w Katowicach i doc. dr Henryk Sawoniak z Biblioteki Narodowej w Warszawie. W 1980 roku katowickie bibliotekoznawstwo wsparł też prof. dr hab. Bronisław Zyska, pracownik naukowy Głównego Instytutu Górnictwa, dzięki któremu do programu studiów wprowadzono dodatkowo problematykę ochrony zbiorów bibliotecznych przed niszczącym działaniem środowiska biochemicznego. W 1980 roku rozpoczęli też pracę dydaktyczną pierwsi absolwenci wypromowani przez Zakład Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego. W poprzednich latach trzeba było szukać kandydatów na asystentów i adiunktów wśród wychowanków wrocławskiego i krakowskiego bibliotekoznawstwa oraz wśród chętnych do przekwalifikowania się absolwentów innych kierunków Uniwersytetu Śląskiego.
W 1990 roku w Instytucie Literatury i Kultury Polskiej (Instytut ten powstał z podziału dawnego Instytutu Filologii Polskiej) utworzono z cztery zespoły naukowo-dydaktyczne kształcące razem bibliotekarzy: Zakład Metodologii Bibliotekoznawstwa i Bibliotekarstwa pod kierunkiem doc. dra hab. Jerzego Ratajewskiego, Zakład Bibliografii i Informacji Naukowej pod kierunkiem doc. dra hab. Zbigniewa Żmigrodzkiego, Zakład Historii Książki i Bibliotek pod kierunkiem doc. dr hab. Marii Pawłowiczowej oraz Zakład Nauk Pomocniczych Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej powierzony doc. drowi Adamowi W. Jaroszowi, który ponadto czuwał nad całością kierunku bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.
Od 1 października 1991 roku nad nowo utworzonym Instytutem Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej opiekę zaczęli sprawować prof. dr hab. Bronisław Zyska jako pierwszy dyrektor tej placówki, a doc. dr Adam Jarosz jako jej wicedyrektor do spraw naukowych.
W październiku 1994 roku odeszli na emeryturę prof. dr hab. Maria Pawłowiczowa, prof. dr hab. Bronisław Zyska oraz doc. dr Adam W. Jarosz. Obowiązki dyrektora Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej podjęła prof. UŚ dr hab. Irena Socha. W tym czasie etatowymi pracownikami naukowo-dydaktycznymi zostali: historyk literatury prof. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz, historyk prof. UŚ dr hab. Danuta Sieradzka i chemik prof. UŚ dr hab. Leonard Ogierman, który zapewnił utrzymanie problematyki ochrony i konserwacji zbiorów bibliotecznych w programie badań oraz w dydaktyce. Ponadto stanowisko profesora kontraktowego na lat pięć otrzymała prof. dr hab. Irena Marszak-Szajkiewicz z Uniwersytetu im. Łomonosowa w Moskwie.
Jesienią 1996 roku Instytut przeszedł kolejny etap reorganizacji w związku z zatrudnieniem prof. dra hab. Stanisława Grzeszczuka i powierzeniem mu kierownictwa Zakładu Nauk Pomocniczych Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Utworzono też wówczas Zakład Czytelnictwa, kierowany przez prof. UŚ dr hab. Irenę Sochę.
W 1999 roku zmarli prof. dr hab. Stanisław Grzeszczuk oraz prof. dr hab. Jerzy Ratajewski. Kierownictwo Zakładu Metodologii Bibliotekoznawstwa i Marketingu Książki objął prof. dr hab. Marian Huczek, specjalista z dziedziny nauk ekonomicznych, wprowadzając do programu dydaktycznego problematykę marketingu bibliotecznego. Dawny Zakład Nauk Pomocniczych powierzono prof. UŚ dr hab. Elżbiecie Gondek.
Rada Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego chlubiąca się uprawnieniami do nadawania stopni naukowych doktora i doktora habilitowanego nauk humanistyczych z zakresu językoznawstwa i literaturoznawstwa w 1997 roku uzyskała dodatkowo uprawnienia do nadawania stopnia doktora z dziedziny bibliologii. Dzięki rozwojowi naukowemu kadry na Wydziale Filologicznym odbywa się kształcenie w trybie dziennym i zaocznym na poziomie magisterskim, podyplomowych i doktoranckim.
W roku 2002 w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego podjęła pracę dr hab. Barbara Stefaniak. W tym samym roku B. Stefaniak uzyskała tytuł profesora. W 2003 roku tytuł profesora otrzymały też Irena Socha i Danuta Sieradzka, a stopień doktora habilitowanego z zakresu bibliologii Edward Różycki.
Od początku roku akademickiego 2003/2004 Zakładem Historii Książki i Bibliotek kieruje prof. dr hab. D. Sieradzka, a prof. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz sprawuje opiekę nad nowo utworzonym Zakładem Historii Piśmiennictwa dla Młodego Odbiorcy.
Dzięki rozwojowi naukowemu kadry na Wydziale Filologicznym odbywa się kształcenie w trybie dziennym i zaocznym na poziomie magisterskim, podyplomowych i doktoranckim.
Problematyka badań naukowych prowadzonych w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej obejmuje:
* teoretyczne i praktyczne problemy informacji naukowej,
* zagadnienia teorii oraz dziejów bibliografii,
* dzieje polskiej książki dawnej i współczesnej, ze szczególnym uwzględnieniem ośrodków wydawniczych na Kresach Wschodnich i Śląsku,
* dawne i współczesne procesy upowszechniania czytelnictwa, zwłaszcza książki, prasy oraz czytelnictwa dzieci i młodzieży,
* zagadnienia zarządzania biblioteką,
* problemy ochrony i konserwacji książki.
Dyrektor Instytutu:
prof. dr hab. Elżbieta Gondek
Zakład Bibliotekoznawstwa i Marketingu Książki
Kierownik: dr hab. Anna Tokarska
dr Zdzisław Gębołyś
dr Joanna Kamińska
Zakład Bibliografii i Informacji Naukowej
Kierownik: prof. dr hab. Elżbieta Gondek
prof. UŚ dr hab. Wiesław Babik
Zakład Historii Książki i Bibliotek
Kierownik: prof. dr hab. Danuta Sieradzka
Zakład Czytelnictwa
Kierownik: prof. dr hab. Irena Socha
prof. zw. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz
Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego (IINSB UW) jest jednym z najstarszych ośrodków akademickiego kształcenia pracowników informacji i bibliotekarzy w Polsce. Tradycja dydaktyki księgoznawczej w naszej uczelni sięga niemal początków Uniwersytetu, zainicjowały ją wykłady Joachima Lelewela (1820 - 1821), a następnie Karola Estreichera (1865 - 1868). W 1951 roku, jako druga po katedrze w Łodzi (1945), powołana została Katedra Bibliotekoznawstwa UW, którą kierował profesor Aleksander Birkenmajer. W ciągu blisko pięćdziesięciu lat swego istnienia ośrodek ten przekształcił się z niewielkiej katedry w duży instytut uniwersytecki, prowadzący zarówno rozległą działalność badawczą, jak i wielostronną działalność dydaktyczną. IINSB UW jest dziś największym uniwersyteckim ośrodkiem kształcenia w Polsce, oferującym pełne studia magisterskie w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, od roku akademickiego 1997/98 również studia licencjackie w tej dziedzinie, a od roku 1999/2000 - studia licencjackie i uzupełniające studia magisterskie. Ponadto Instytut prowadzi cztery rodzaje studiów podyplomowych oraz seminaria doktorskie. Obecnie studiuje tu łącznie na wszystkich rodzajach studiów blisko 1450 słuchaczy, w tym około 320 na studiach stacjonarnych, 820 na studiach zaocznych i 310 na studiach podyplomowych. Instytut zatrudnia dziś 38 pełnoetatowych i 3 półetatowych pracowników naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych - w tym 16 samodzielnych pracowników nauki.
Warszawska Katedra Bibliotekoznawstwa od początku specjalizowała się w badaniach i kształceniu przede wszystkim w zakresie współczesnej problematyki książki i jej instytucji. W połowie lat sześćdziesiątych specjalizacja ta poszerzona została o problematykę dokumentacji i informacji naukowej, która stopniowa zaczęła zajmować w niej coraz bardziej eksponowane miejsce. W 1968 roku Katedra została przekształcona w Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej, działający w ramach Wydziału Historycznego UW. Po wdrożeniu nowego programu nauczania, który w jeszcze większym stopniu ukierunkowany został na zagadnienia organizacji zasobów informacji i prowadzenia działalności informacyjnej w zróżnicowanym środowisku współczesnego życia społecznego, naukowego i gospodarczego, w 1997 roku Instytut ponownie zmienił nazwę na obowiązującą obecnie: Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych.
Specjalność, którą się zajmujemy, ma blisko 3 500 lat historii. Jej dzieje zaczynają się w czasach, gdy w świątyniach i pałacach starożytnych władców tworzono kolekcje glinianych tabliczek lub zwojów papirusowych, zapewniając w ten sposób zachowanie i możliwość ponownego wykorzystania wiedzy ważnej dla organizacji życia ówczesnych społeczeństw. Dzisiaj waga dostępu do informacji dla rozwoju człowieka i społeczeństwa jest powszechnie znana i doceniana. Na naszych oczach kształtuje się społeczeństwo informacyjne, a oznacza to, że właśnie dostęp do zasobów informacji i umiejętność jej wykorzystania w znacznej mierze decydują i będą decydować o pozycji, poziomie życia i odnoszeniu sukcesów w niemal każdej dziedzinie. Nie jest to zresztą cecha specyficzna wyłącznie dla naszych czasów, o czym przekonuje studiowanie historii. Z pewnością jednak w naszych czasach świadomość wartości informacji stała się zjawiskiem powszechnym. Powszechne stało się też poczucie prawa każdego człowieka do dostępu do informacji oraz konieczności organizowania tego dostępu w możliwie najszerszej skali. Ocenia się, że w krajach wysokorozwiniętych ponad połowa dorosłych mieszkańców zatrudniona jest we współczesnych świątyniach i pałacach Ery Informacyjnej: w instytucjach związanych z tworzeniem, organizacją, przetwarzaniem i rozpowszechnianiem informacji. Bibliotekarze i specjaliści informacji należą do tego dynamicznie rozwijającego się zespołu zawodów, który coraz częściej określa się wspólnym mianem zawodów informacyjnych.
Współcześni bibliotekarze i pracownicy informacji stanowią rdzeń zespołu zawodów informacyjnych. Tak są postrzegani na świecie i chcemy, aby tak postrzegani byli także w Polsce, choć nie zawsze ma to jeszcze miejsce. Podstawową misją naszego zawodu jest zaspakajanie potrzeb związanych z wyszukiwaniem i udostępnianiem informacji wszelkim grupom społecznym - od przedszkolaków do najstarszych mieszkańców kraju, od uczniów szkół podstawowych do ekspertów wszelkich dziedzin nauki, gospodarki i życia społecznego. Naszym zadaniem jest więc zapewnienie powszechnego dostępu do informacji, zapewnienie transmisji informacji między jej wytwórcą i odbiorcą, a równocześnie ochrona prawa własności informacji, prawa autora do jego dzieła, prawa użytkownika do prywatności. Misja ta realizowana jest za pomocą rozmaitych form działania, składających się na rozpoznanie potrzeb informacyjnych, tworzenie zasobów informacji, projektowanie i wykorzystywanie metod i narzędzi ich organizacji, opracowania i udostępniania w różnych typach środowiska informacyjnego: w bibliotekach, ośrodkach i działach informacji różnych instytucji i organizacji oraz w komputerowych sieciach informacyjnych. Zarządzając zasobami informacji posługujemy się szeroką gamę rozmaitych nośników od manuskryptów, starodruków, współczesnych książek i czasopism, po mikroformy, CD-ROMy, dokumenty multimedialne, hiperteksty i komputerowe bazy danych.
Od współczesnego bibliotekarza i pracownika informacji oczekuje się zatem złożonych specjalistycznych kwalifikacji oraz umiejętności dynamicznego przekształcania środowiska informacyjnego. Wiedza o tym, jak efektywnie zarządzać informacją, w którą staramy się wyposażyć absolwentów naszych studiów, na współczesnym rynku pracy ceniona jest coraz wyżej. Pozwala to nam sądzić, że oferowane przez nas programy kształcenia dają szansę zdobycia atrakcyjnego zawodu, w którym karierę rozwijać można w różnych kierunkach wybierając jedną z coraz liczniejszych specjalizacji informacyjnych: analityka informacji, animatora czytelnictwa, bibliotekarza-nauczyciela, bibliotekarza naukowego, biblioterapeuty, bibliotekarza systemowego, brokera informacji, projektanta systemów informacyjnych, indeksatora, klasyfikatora, konsultanta informacyjnego, menedżera zasobów informacyjnych i wielu jeszcze innych, które powstają w odpowiedzi na różnicowanie się potrzeb informacyjnych demokratycznego społeczeństwa i jego instytucji.
Dyrektor: dr hab., prof. UW Dariusz Kuźmina
Zakład Bibliotekoznawstwa
# prof. dr hab. Elżbieta Barbara Zybert
# prof. dr hab. Joanna Papuzińska-Beksiak
prof. dr hab. Marcin Drzewiecki
Zakład Systemów Informacyjnych
prof. dr hab. Barbara Sosińska-Kalata
prof. dr hab. Mieczysław Muraszkiewicz
Zakład Historii, Teorii i Metodyki Bibliografii
# dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek, prof UW
# dr hab. Jerzy Franke, prof UW
Zakład Wiedzy o Książce
# dr hab. Dariusz Kuźmina, prof UW
# prof. dr hab. Dariusz Jarosz
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Dyrektor: dr hab. Maria Próchnicka
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa został utworzony w 1996 r. jako Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Obecną nazwę przyjął w 2002 r. Początkowo, od 1974 r., działał w Instytucie Filologii Polskiej UJ jako zakład, od 1992 r. jako katedra. Instytut przygotowuje wysoko kwalifikowaną kadrę dla nowoczesnych bibliotek i ośrodków informacji, zdolną do sprostania wymogom społeczeństwa informacyjnego i standardom Unii Europejskiej. Instytut INiB UJ należy do najbardziej prestiżowych placówek kształcących pracowników informacji naukowej i bibliotekarzy w Polsce. W 2002 r., w wyniku akredytacji Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej, otrzymał Certyfikat Jakości Kształcenia przyznany przez Konferencję Rektorów Uniwersytetów Polskich. W 2007 r. prowadzony przez Instytut kierunek studiów Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo uzyskał pozytywną ocenę Państwowej Komisji Akredytacyjnej oraz Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej. W tym samym roku Wydział Zarządzania i Komunikacji Społecznej UJ, w skład którego wchodzi Instytut, uzyskał uprawnienie do nadawania stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie bibliologia. Usytuowanie Instytutu w ramach Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecznej jest prekursorskie w Polsce, wskazuje na zrozumienie dla koniecznej przemiany tego kierunku i wywołało duże zainteresowanie środowiska akademickiego.
W ciągu ostatnich lat program studiów uległ zasadniczym zmianom, zgodnie z potrzebami środowiska biblioteczno-informacyjnego. Ze studiów historyczno-humanistycznych zmienił się w program, w którym dominują zagadnienia nauki o informacji, zarządzania oraz komunikowania w społeczeństwie informacyjnym, ze szczególnym uwzględnieniem wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, co przyczyniło się do wzrostu zainteresowania i liczby studentów.
Zmiany były możliwe dzięki przygotowaniu kadry do podjęcia nowych zadań, stałemu podnoszeniu kwalifikacji oraz rozwijaniu nowych kierunków badań. Nie bez znaczenia był i jest udział naukowców i praktyków z ośrodków zagranicznych w procesie dydaktycznym realizowanym w Instytucie oraz możliwości wymiany studenckiej w ramach programów europejskich. Z drugiej strony, na wysoką jakość kształcenia wpływają również bardzo dobre warunki lokalowe oraz wysokiej jakości wyposażenie techniczne laboratoriów komputerowych i sal wykładowych. Część zajęć, zwłaszcza na studiach niestacjonarnych, prowadzona jest w trybie edukacji na odległość z wykorzystaniem cyfrowej platformy Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Od roku akademickiego 1999/2000 wprowadzony został dwustopniowy tryb studiów magisterskich: studia I stopnia, kończące się dyplomem licencjata oraz studia II stopnia (dla licencjatów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa oraz dla licencjatów innych kierunków studiów), umożliwiające zdobycie tytułu magistra. Wprowadzono również europejski system punktów ECTS. Od roku akademickiego 2008/2009 prowadzone są również studia III stopnia (tzw. doktoranckie).
Aktualnie studiuje w Instytucie INiB UJ około 500 studentów, w tym kilku zagranicznych. Bogata oferta Instytutu umożliwia wymianę studencką z wieloma uczelniami w Europie w ramach programu SOKRATES-ERASMUS oraz zaliczenie wybranych semestrów studiów na innych uczelniach polskich (program MOST).
Zainteresowanie studiami jest duże. O absolwentów ubiegają się pracodawcy, wielu studentów otrzymuje pracę już na wyższych latach studiów.
Naukowe badania na polu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej prowadzone w Instytucie INiB UJ mają charakter humanistyczny, interdyscyplinarny, międzynarodowy. W dużej części poświęcone są wykorzystywaniu elektronicznych środków przekazu w pracy bibliotek i ośrodków informacji naukowej, służących ułatwieniu i przyspieszeniu komunikowania w społeczeństwie.
Badania te obejmują następujące grupy zagadnień:
Informacja naukowa i społeczna, w tym między innymi problematyka ekologii informacji, zarządzania informacją w nauce, biblioteki i użytkowników w otoczeniu społecznym, kultury informacyjnej, afektywnych zachowań informacyjnych, modeli mentalnych użytkowników bibliotek cyfrowych, jakości informacji naukowej, informacji archiwalnej i jej użytkowników oraz podstaw teoretycznych i metodologicznych nauki o informacji.
Biblioteka, książka i informacja w procesie komunikacji społecznej, w tym między innymi problematyka książki w środowisku elektronicznym i komunikowaniu społecznym, bibliotek polonijnych i polskich za granicą w procesie komunikacji społecznej, ruchu wydawniczego w Krakowie.
Bibliotekoznawstwo, w tym między innymi problematyka kształcenia w zakresie inib w perspektywie Europejskich i Krajowych Ram Kwalifikacji oraz bibliotek prywatnych.
Bibliotekarstwo współczesne w komunikacji publicznej
Od 1995 r. każdego roku Instytut organizuje środowiskowe, międzynarodowe konferencje z licznym udziałem gości zagranicznych, poświęcone strategii rozwoju bibliotek i informacji naukowej oraz problemom metodologicznym i dydaktycznym. Towarzyszą im wideokonferencje organizowane wspólnie z Konsulatem Generalnym USA w Krakowie.
Instytut współpracuje z wieloma instytucjami krajowymi i zagranicznymi, także w ramach projektów europejskich i krajowych, w tym: COINE, ECOTEC, e-TEN EURIDICE, EMPATIC, PASSIM-SYNAT. Efektem współpracy są wspólne badania, wymiana pracowników, udział w konferencjach oraz publikacje.
I. KATEDRA BIBLIOTEKARSTWA
Kierownik: prof. zw. dr hab. Jacek Wojciechowski
II. ZAKŁAD INFORMACJI NAUKOWEJ
Kierownik: dr hab. Maria Próchnicka
III. ZAKŁAD METODOLOGII BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ
Kierownik: dr hab. Maria Kocójowa, prof. UJ
IV. ZAKŁAD KSIĄŻKI I JEJ FUNKCJI W KOMUNIKOWANIU SPOŁECZNYM
Kierownik: dr hab. Andrzej Linert, prof. UJ
V. ZAKŁAD ZARZĄDZANIA INFORMACJĄ
Kierownik: dr hab. Wiesław Babik
VI. OŚRODEK DOKUMENTACJI BIBLIOTEKOZNAWSTWA I INFORMACJI NAUKOWEJ UJ
Pracownik:
mgr Gabriela Bednarska
VII. LABORATORIUM KOMPUTEROWE
mgr Katarzyna Leśkiewicz
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Dyrektor: dr hab. Halina Kosętka, prof. UP
Katedra Historii Książki i Bibliotek
dr hab. Maria Konopka, prof. UP - kierownik
Katedra Teorii i Antropologii Książki
dr hab. Andrzej Dróżdż, prof. UP - kierownik
Katedra Bibliotekarstwa i Czytelnictwa
dr hab. Maria Pidłypczak-Majerowicz, prof. UP - kierownik
Katedra Edytorstwa i Wiedzy o Literaturze
dr hab. Halina Kosętka, prof. UP - kierownik
Katedra Czasopiśmiennictwa i Kultury Literackiej
dr hab. Krzysztof Woźniakowski, prof. UP - kierownik
Katedra Informacji Naukowej i Dokumentacji
dr hab. Hanna Batorowska - kierownik
Kierunki badań prowadzonych przez pracowników skupiają się na następującej problematyce: historia książek, bibliotek i czytelnictwa; bibliotekarstwo współczesne - automatyzacja; organizacja i działalność biblioteki szkolnej, rola bibliotekarza szkolnego we współczesnych placówkach oświatowych, praca z czytelnikiem, biblioterapia; informacja naukowa, architektura informacji; prasoznawstwo; bibliografia; kultura literacka, literatura polska i obca, literatura popularna, literatura dla dzieci i młodzieży; zagadnienia wydawnicze i księgarskie, edytorstwo; współczesne media, a także nowoczesna dydaktyka w zakresie kształcenia bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej. Te zainteresowania badawcze znalazły swoje odzwierciedlenie w książkowych publikacjach zagranicznych, krajowych i uczelnianych, jak również w czasopismach naukowych, w tym także wykazywanych na liście filadelfijskiej, m.in. "Roczniki Biblioteczne", "Rocznik Historii Prasy Polskiej".
Przedstawianiu wyników badań służy udział w licznych konferencjach naukowych, krajowych i zagranicznych. Instytut organizował lub współorganizował kilkanaście konferencji o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym, m.in. z zakresu edukacji nauczycieli bibliotekarzy oraz tworzenia nowoczesnego warsztatu informacyjnego w szkole. Do najlepiej utrwalonej w świadomości bibliologów należy cykliczna konferencja Kraków - Lwów: książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku.
Związek działalności naukowej z procesem dydaktycznym
Pracownicy w swoich badaniach skupiają uwagę na zagadnieniach związanych z prowadzoną przez Instytut działalnością dydaktyczną. O ścisłym związku prac naukowych z procesem dydaktycznym świadczy m.in. rejestrowanie przez "Polską Bibliografię Bibliologiczną" większości publikacji naszych pracowników.
Warto zwrócić uwagę, że naukowe zainteresowania przełożyły się także na powstanie książek o charakterze skryptów i praktycznych poradników dla osób związanych z zawodem bibliotekarza. Należą do nich m.in. Szkolne centrum informacji (Kraków, 2004); Technologia informacyjna w kształceniu ogólnym. Wybrane zagadnienia dla dyrektorów, nauczycieli i bibliotekarzy szkolnych (Kraków, 2001) napisane przez Hannę Batorowską, Barbarę Kamińską-Czubałę; Nauczanie ku przyszłości w szkolnym centrum informacji pod red. Haliny Kosętki, Hanny Batorowskiej, Barbary Kamińskiej-Czubały (Kraków, 2002), Vademecum skomputeryzowanego nauczyciela bibliotekarza Mirosławy Bogacz i Władysława Marka Kolasy (Warszawa, 2005) oraz internetowy wortal Wirtualna Historia Książki i Bibliotek powstały pod kierunkiem Stanisława Skórki przy współpracy nauczycieli akademickich i studentów naszego Instytutu.
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UMCS
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UMCS jest placówką naukowo-dydaktyczną, w której zatrudnionych jest 25 pracowników naukowo-dydaktycznych, w tym 2 profesorów tytularnych, 5 profesorów uczelnianych oraz 1 doktor habilitowany. Wśród nich są przedstawiciele licznych specjalności począwszy od zagadnień ściśle związanych z bibliotekarstwem poprzez bibliografię i inne źródła informacji, informację naukową, czytelnictwo i komunikację społeczną, historię książki i bibliotek, teorię i metodologię bibliologii, edytorstwo oraz wiedzę o mediach, historię i teorię kultury, kulturę współczesna po zarządzanie informacją i wiedzą, a także problematykę dotyczącą roli oraz funkcji nowych mediów w funkcjonowaniu społeczeństwa wiedzy i informacji.
Studia bibliotekoznawcze w Uniwersytecie Marii Curie–Skłodowskiej uruchomione zostały w 1974 r., w trybie zaocznym w Instytucie Filologii Polskiej na Wydziale Humanistycznym UMCS. W pierwszych latach funkcjonowania jego nazwa brzmiała Bibliotekoznawstwo i informacja naukowo – techniczna. Od roku 1977 funkcjonują również studia w trybie stacjonarnym, a od 1983 r. także Studium Podyplomowe. Kierownikiem studiów bibliotekoznawczych został Prof. dr hab. Jan Gurba. W 1975 r. kierunek ten został przeniesiony do Instytutu Historii UMCS. W latach 1977 – 2001 funkcję kierownika Zakładu Nauk Pomocniczych Historii i Bibliotekoznawstwa sprawował Prof. dr hab. Józef Szymański.
W 2003 r., na podstawie Zarządzenia Nr 31/203 Rektora Uniwersytetu Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej Uniwersytetu, powołany został samodzielny Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej. Od tego czasu stanowisko Dyrektora obejmuje dr hab. Maria Juda prof. nadzw. UMCS, a nazwa kierunku ewoluowała do Informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, co ukazuje rolę powyższych studiów w nowoczesnym kształceniu osób zawodowo zajmujących się wyszukiwaniem, gromadzeniem i udostępnianiem informacji naukowej.
Podczas studiów studenci powinni uczestniczyć w różnego rodzaju zajęciach, które mają na celu wskazanie im zakresu materiału poznawczego, metod pracy oraz metod badawczych w naukach bibliotekoznawczych, historycznych oraz informacji. W ostatecznym celu zmierzają one do przygotowania słuchacza, aby w sposób zadowalający mógł on napisać pracę magisterską (lub licencjacką) i uzyskać dyplom ukończenia studiów.
W realizacji procesu dydaktycznego oprócz pracowników naukowych zatrudnionych w macierzystym Instytucie biorą udział pracownicy innych instytutów, jak również bibliotekarze. Przedmioty filologiczne prowadzą pracownicy instytutów filologicznych, natomiast pedagogikę, psychologię, socjologię, estetykę, etykę, historię sztuki wykładają pracownicy odpowiednich instytutów z Wydziałów: Artystycznego, Pedagogiki i Psychologii oraz Filozofii i Socjologii. Pracownicy zajmujący się naukami pomocniczymi z Instytutu Historii prowadzą zajęcia z kodykologii, nauk pomocniczych bibliotekoznawstwa oraz przedmiotów fakultatywnych (konwersatoriów i seminariów).
Problematyka badawcza poszczególnych zakładów obejmuje zarówno dotychczas realizowane w zespole badania, jak również badania projektowane do realizacji w przyszłości, które przyczynią się w efekcie do rozwoju instytutu. Na tematykę prac naukowo- badawczych Instytutu, realizowanych w ramach działalności statutowej składają się między innymi: kultura piśmiennicza w Polsce doby średniowiecza, dawna książka drukowana w systemie komunikacji społecznej XV-XVIII w., książka w procesie alfabetyzacji społeczeństwa staropolskiego, obieg książki w środowiskach lokalnych XVI-XVIII w., historia, teoria i metodyka polskich bibliografii specjalnych (dziedzinowych, osobowych, regionalnych), rola i znaczenie bibliografii w kontekście naukowym, kulturowym i społecznym, praktyka bibliograficzna- sporządzanie bibliografii specjalnych (osobowych, zagadnieniowych, lokalnych), edytorstwo naukowe (historyczne i filologiczne), podstawy redagowania książki i innych form przekazu. W kręgu zainteresowań pozostają również przekształcenia środowiska informacyjnego, zarządzanie informacją, organizacja i reprezentacja wiedzy, teoria i wykorzystanie języków informacyjno-wyszukiwawczych, w tym projektowanie tezaurusów i baz danych, zastosowania technologii komputerowych i teleinformatycznych, przemiany tradycyjnych form informacji (bibliografie, katalogi, nagrania dźwiękowe, dokumenty oglądowe, wydawnictwa informacyjne itd.) w zmieniającym się środowisku informacyjno-komunikacyjnym, przetwarzanie języka naturalnego, informacyjna obsługi nauki, teoria informacji. Badania obejmują ponadto zagadnienia: mediateki i infocentra w systemie komunikacji społecznej, infocentrum we wspólnocie lokalnej; organizacja i zarządzanie informacją edukacyjną, medialne techniki sterowania świadomością, media lokalne i sublokalne, historia mediów w Polsce (XIX-XXw.), media w świadomości społecznej. Istotne znaczenie maja badania odnoszące się do semiotyki przekazu informacji, lingwistycznego opisu informacji, zagadnień dotyczących języka kultury, języka prasy i reklamy, zagadnień komunikacji społecznej, książki i innych mediów w systemie komunikacji społecznej, społecznego obiegu książki i prasy, kultury czytelniczej i medialnej, współczesnego rynku książki, historii czytelnictwa, a także wpływu świadomości społecznej na powstawanie różnych koncepcji kultury, determinantów rozwoju kultury, zmian kulturowych w kontekście obowiązujących systemów wartości, relacji kultury współczesnej w odniesieniu do przeszłości, dziejów kultury od jej początków do czasów współczesnych, miejsca kultury polskiej w kontekście dziedzictwa ogólnoludzkiego, roli książki i bibliotek w systemie kultury, kluczowych etapów rozwoju nauki w kontekście dziejów refleksji metanaukowej.
Realizowany proces dydaktyczny oparty jest na metodach tradycyjnie przyjętych: wykłady, konwersatoria, seminaria, proseminaria, ćwiczenia. Wymienione formy dotyczą zarówno przedmiotów obowiązkowych, jak i fakultatywnych. W zależności od roku studiów charakter zajęć zmienia się, przyjmując formy bardziej zaawansowane (np. przedmioty specjalistyczne, wykłady monograficzne, seminaria magisterskie). Obok tradycyjnych metod kształcenia, w procesie dydaktycznym wykorzystywany jest sprzęt audio-wizualny i komputerowy.
Od roku akademickiego 2005/06 oddano do użytku nowy gmach Humanistyki, w konsekwencji czego pracownicy Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej zajmują 16 pomieszczeń, w tym jeden z przeznaczeniem na sekretariat i 1 na gabinet dyrektora Instytutu. Prawie każdy pracownik na swoim stanowisku pracy posiada zestaw komputerowy z drukarką oraz LAN. Dla celów dydaktycznych Instytut dysponuje 4 projektorami multimedialnymi oraz nowocześnie wyposażonymi pracowniami komputerowymi.
Zakład Informacji Naukowej
Kierownik
Dr hab. Jadwiga Woźniak-Kasperek prof. nadzw. UMCS
Zakład Dawnej Książki i Bibliografii
Dr hab. Maria Juda prof. nadzw. UMCS
Zakład Bibliotekarstwa, Książki Współczesnej
i Innych Środków Przekazu
Dr hab. Zbigniew Osiński
Zakład Czytelnictwa i Semiotyki Przekazu Informacji
Dr hab. Bożena Rejak prof. nadzw. UMCS
Zakład Podstaw Kultury i Naukoznawstwa
Dr hab. Antoni Krawczyk prof. nadzw. UMCS
Instytut Bibliotekoznawstwa i dziennikarstwa na UJK w Kielcach
Historia Instytutu
Kierunek Bibliotekoznawstwo i Informacja Naukowo-Techniczna został utworzony w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach w roku akademickim 1975/76. Przez pierwsze szesnaście lat Zakład Bibliotekoznawstwa wchodził w skład Instytutu Filologii Polskiej, Instytutu Historii i przez bardzo krótki okres czasu także Instytutu Pedagogiki i Psychologii. Długoletnim, pełniącym obowiązki dyrektora był prof. zw. dr hab. A. Massalski, którego w roku akademickim 1989/90 zastąpiła dr E. Kubicka.
...
M.Konieczny