Język haseł przedmiotowych KABA 2.odt

Język Haseł Przedmiotowych- KABA

Języki Haseł Przedmiotowych

Słownictwo: tematy (ewentualnie z dopowiedzeniami) i określniki

•       wyrażane za pomocą notacji paranaturalnej (PSYCHOLOGIA EKSPERYMENTALNA; RZYM)

•       kontrolowane

•       podzielone na dwie podstawowe kategorie syntaktyczne (różniące się własnościami składniowymi): tematy samodzielne składniowo i określniki niesamodzielne składniowo

Słownik: słownik tematów i określników, słownik haseł przedmiotowych, KHW

•       słownik przekładowy

•       uporządkowany alfabetycznie i zawierający odsyłacze kierujące od wyrażeń nie stosowanych w indeksowaniu do odpowiednich tematów lub określników oraz od poszczególnych tematów lub określników do tematów lub określników związanych z nimi relacjami semantycznymi (hierarchicznymi lub kojarzeniowymi)

•       zwykle składający się z odrębnych wykazów tematów i określników stosowanych przy poszczególnych kategoriach tematów

Gramatyka reguły budowy haseł przedmiotowych (zdań i tekstów)
gramatyka pozycyjna, wyznaczająca szyk elementów hasła przedmiotowego
podstawowy schemat hasła przedmiotowego: TEMAT, dopowiedzenie - określnik
schematy indywidualne określają kolejność poszczególnych kategorii określników w hasłach

Język haseł przedmiotowych KABA (Katalogów Automatycznych Bibliotek Akademickich) – język informacyjno-wyszukiwawczy katalogu NUKAT używany od 1991 r. w bibliotekach współtworzących ten katalog. Służy do tworzenia opisu rzeczowego dokumentów.

Cechy języka KABA:

Język KABA głównie jest przeznaczony do stosowania w dużych bibliotekach ogólnych.

Jego podstawowe cechy to:

·                     nieograniczony zakres słownictwa- cecha słownictwa szczególnie cenna przy opracowywaniu literatury naukowo- technicznej ze względu na szybko zmieniająca się terminologię, daje możliwość poszerzenia leksyki khw KABA o terminy nowo utworzone w terminologii naukowej.

·                     struktura słownictwa dostosowana do katalogowania przedmiotowego wyszczególniającego- ta cecha pozwala skatalogować bardzo wyspecjalizowane zagadnienia jednostkowe często wstępujące w literaturze fachowej. Konstrukcje haseł przedmiotowych rozwiniętych z zastosowaniem określnika związanego pozwalają na dużą dokładność i adekwatność katalogowania.

·                     Kompatybilność z dwoma najbardziej rozpowszechnionymi w świecie językami haseł przedmiotowych RAMEAU i LCSH.

·                     Leksyka prezentowana w khw , spójnej z kartoteką wzorcową haseł formalnych

Zakres języka KABA jest uniwersalny i mogą być nim reprezentowane różne kategorie przedmiotów:

·                     osoby (także fikcyjne), kategorie osób, grupy etniczne i narodowościowe.

·                     dzieła autorskie i anonimowe

·                     instytucje, imprez naukowe i artystyczne

·                     jednostki geograficzne i fizjogeograficzne

·                     zdarzenia i wydarzenia historyczne

·                     dziedziny wiedzy, nauki, działalności praktycznej nazwy kierunków, teorie, prawa, obiekty fizyczne, materiały, przedmioty, ich gatunki, odmiany, czynności, działania, procesy, zjawiska itp.

·                     jednostki abstrakcyjne, własności przedmiotów, materiałów, działań, zdarzeń i ich przejawy.

JHP KABA posiada cechy charakterystyczne dla innych języków haseł przedmiotowych:

Notacja paranaturalna-
Jednostki leksykalne mają formę wyrażeń równokształtnych z wyrażeniami języka naturalnego, tzn. że forma tematów i określników jest tożsama z formami języka naturalnego, jednak znaczenia tych jednostek nie zawsze są tożsame. Oznacza to, że spośród kilku znaczeń leksykalnych (słownikowych) wyrazu wybiera się tylko pewne (np. nieprzenośne, nieprzestarzałe, niedialektalne, jasne znaczeniowo, najbardziej znane, najbardziej rozpowszechnione w piśmiennictwie), które przejmuje się do słownictwa języka haseł przedmiotowych, nadając im odpowiednią formę.

jednostki słownika nazywa się tematami i określnikami
Tematy i określniki są podstawą tworzenia zdań i tekstów w jhp, czyli haseł przedmiotowych, a następnie opisów przedmiotowych.
Tematy to wyrażenia autosyntaktyczne, mogące same stanowić zdania języka haseł przedmiotowych.
Określniki to wyrażenia synsyntaktyczne, które nie mogą same stanowić zdań w jhp; mogą one wystąpić w zdaniu tylko po temacie lub innym określniku.

gramatykę stanowią reguły budowy haseł przedmiotowych, ich łączenia oraz transformacji
Temat jest elementem obowiązkowym hasła; hasło przedmiotowe składające się tylko z tematu jest hasłem prostym.
Hasło przedmiotowe rozwinięte składa się z tematu i określników.
Wspólną cechą jest też budowa hasła przedmiotowego rozwiniętego, w którym kategoria tematu występuje na pierwszym miejscu, a określniki na dalszych:

[Temat] - - [określnik rzeczowy] - - [określnik geograficzny] - - [określnik chronologiczny] - - [określnik formy]

zakres słownictwa nieograniczony

JHP KABA wyróżnia się spośród innych języków następującymi cechami:

struktura słownictwa dostosowana do katalogowania przedmiotowego wyszczególniającego

kompatybilność z najbardziej znaczącymi i rozpowszechnionymi w świecie, językami haseł przedmiotowych:
a) Biblioteki Narodowej Francji – Répertoire d’Autorité-Matière Encyclopédique et Alphabétique Unfié – RAMEAU;
b)Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie – Library of Congress Subject Headings – LCSH;
c)Biblioteki Universytetu Lavala (Québec) – Répertoire de vedettes-matière - RVM

przekładalny na dwa języki RAMEAU i LCSH (możliwość półautomatycznego przekształcania haseł przedmiotowych;

współtworzony przez współpracujące biblioteki akademickie w toku katalogowania przedmiotowego;

leksyka prezentowana w formie kartoteki haseł wzorcowych, spójnej z kartoteką wzorcową haseł formalnych.

KARTOTEKA WZORCOWA JĘZYKA KABA

Podstawową jednostką kartoteki wzorcowej jest rekord khw. Rekord w formacie wymiennym MARC 21 składa się z etykiety rekordu, tablicy adresów i pól danych (pola stałej długości oraz pola zmiennej długości).