Stephen King SKAZANI NA SHAWSHANK Prze�o�y� ZBIGNIEW A. KR�LICKI S�dz�, �e w ka�dym stanowym i federalnym wi�zieniu Ameryki jest taki facet jak ja � facet, kt�ry mo�e wszystko za�atwi�. R�cznie skr�cane papierosy, kopciuch trawki, je�li j� lubisz, butelk� brandy, aby uczci� uko�czenie szko�y przez syna lub c�rk�, czy prawie wszystko inne... oczywi�cie, w granicach rozs�dku. Nie zawsze tak by�o. Przyby�em do Shawshank, maj�c zaledwie dwadzie�cia lat, i jestem jednym z niewielu cz�onk�w nielicznej szcz�liwej rodziny przyznaj�cych si� do tego, co zrobili. Pope�ni�em morderstwo. Wykupi�em polis� ubezpieczeniow� na nazwisko mojej �ony, o trzy lata starszej ode mnie, a potem uszkodzi�em hamulce chevroleta coupe, kt�ry jej ojciec da� nam w prezencie �lubnym. Wszystko posz�o tak, jak zaplanowa�em. Nie przewidzia�em, �e zje�d�aj�c z Castle Hill do miasta, zatrzyma si� i zabierze s�siadk� z niemowl�ciem. Hamulce pu�ci�y i samoch�d przelecia� przez krzaki na granicy miasta, nabieraj�c szybko�ci. Przypadkowi przechodnie powiedzieli, �e musia� jecha� ponad pi��dziesi�t mil na godzin�, kiedy uderzy� w postument pos�gu ofiar wojny domowej i stan�� w p�omieniach. Nie przewidzia�em tak�e, �e zostan� schwytany, ale tak si� sta�o. Dosta�em do�ywocie. W stanie Maine nie ma wyroku �mierci, lecz prokurator okr�gowy postara� si�, �eby skazano mnie za wszystkie trzy �mierci i orzeczono trzy do�ywocia, do odsiedzenia jedno za drugim. Na d�ugi, d�ugi czas pozbawia�o mnie to szans na zwolnienie warunkowe. S�dzia nazwa� m�j czyn �ohydn�, potworn� zbrodni�", kt�r� w istocie by�, ale teraz to ju� przesz�o��. Na po��k�ych stronach �Cali" wielkie nag��wki og�aszaj�ce wyrok wygl�daj� troch� zabawnie i staromodnie obok wiadomo�ci o Hitlerze, Mussolinim i poczynaniach F. D. Rooseyelta. Pytacie, czy si� tu zrehabilitowa�em? Nawet nie wiem, co to s�owo oznacza, przynajmniej w odniesieniu do wi�ni�w i systemu penitencjarnego. S�dz�, �e to termin u�ywany przez polityk�w. Mo�e ma jakie� inne znaczenie i mo�e b�d� mia� okazj� je odkry�, ale dopiero w przysz�o�ci... czyli w czym�, o czym wi�niowie ucz� si� nie my�le�. By�em m�ody, przystojny i z biednej dzielnicy miasta. Sypia�em ze �liczn�, pos�pn�, upart� dziewczyn�, kt�ra mieszka�a w jednym z �adnych starych dom�w przy Carbine Street. Jej ojciec zgodzi� si� na ma��e�stwo pod warunkiem, �e podejm� prac� w jego firmie optycznej i �zdob�d� sobie w niej pozycj�". Przekona�em si�, �e w rzeczywisto�ci chcia� mie� mnie na oku i w zasi�gu r�ki jak niepos�usznego psa, kt�ry nie jest ca�kiem oswojony i mo�e ugry��. W ko�cu nagromadzi�o si� mi�dzy nami tyle nienawi�ci, �e zrobi�em to, za co siedz�. Gdybym m�g� cofn�� czas, nie pope�ni�bym tej zbrodni, jednak nie jestem pewien, czy to oznacza, �e jestem zrehabilitowany. W ka�dym razie, nie zamierzam opowiada� wam o sobie; chc� powiedzie� wam o facecie, kt�ry nazywa� si� Andy Dufresne. Zanim jednak opowiem wam o Andym, musz� wyja�ni� kilka rzeczy o sobie. To nie potrwa d�ugo. Jak ju� wspomnia�em, od prawie czterdziestu lat jestem tu, w tym cholernym Shawshank, facetem, kt�ry wszystko mo�e za�atwi�. I nie chodzi tu tylko o drobny przemyt dodatkowych papieros�w czy gorza�y, chocia� te rzeczy zawsze s� na czele listy najbardziej po��danych artyku��w. Zorganizowa�em tysi�ce r�nych innych rzeczy dla odsiaduj�cych wyroki, niekt�re z nich by�y zupe�nie niewinne, lecz trudne do zdobycia w miejscu takim jak to. By� pewien go��, kt�ry siedzia� za zgwa�cenie dziewczynki i obna�anie si� przed tuzinami innych; za�atwi�em mu trzy kawa�ki r�owego marmuru z Yermont, z kt�rych wykona� trzy cudowne rze�by � dziecka, ch�opca i brodatego m�odzie�ca. Nazwa� je �Trzy postacie Jezusa" i pos��ki te stoj� teraz w gabinecie cz�owieka, kt�ry by� gubernatorem tego stanu. Albo we�my nazwisko, kt�re mo�ecie pami�ta�, je�li wychowali�cie si� na p�nocy Massachusetts � Robert Alan Cote. W tysi�c dziewi��set pi��dziesi�tym pierwszym roku pr�bowa� obrabowa� Pierwszy Przemys�owy Bank w Mechanic Fallus i napad zmieni� si� w krwaw� rze� � sze�ciu zabitych, w tym dw�ch cz�onk�w bandy i trzech zak�adnik�w oraz m�ody policjant, kt�ry w niew�a�ciwej chwili wychyli� g�ow� i dosta� kul� w oko. Cote zbiera� monety. Oczywi�cie, nie mieli zamiaru pozwoli� mu trzyma� ich w celi, ale z niewielk� pomoc� jego matki i kierowcy furgonetki z pralni zdo�a�em mu je dostarczy�. Powiedzia�em mu: �Bobby, musisz by� stukni�ty, �eby sprowadza� kolekcj� monet do tego kamiennego hotelu pe�nego z�odziei". Spojrza� na mnie, u�miechn�� si� i odpar�: �Wiem, gdzie je schowa�. B�d� bezpieczne. Nie martw si�". I mia� racj�. Bobby Cote umar� w tysi�c dziewi��set sze��dziesi�tym si�dmym na raka m�zgu, ale jego monet nigdy nie znaleziono. Za�atwia�em ludziom czekoladki na walentynki; dla szalonego Irlandczyka nazwiskiem O'Malley �ci�gn��em trzy z tych zielonych koktajli mlecznych, jakie podaj� w Dniu �wi�tego Patryka u McDonalda; zdo�a�em nawet urz�dzi� nocny pokaz �G��bokiego gard�a" i �Diabe� w pannie Jones" dla grupki dwudziestu facet�w, kt�rzy z�o�yli si�, �eby wypo�yczy� te filmy... chocia� musia�em potem odsiedzie� tydzie� w karcerze. To ryzyko, jakie ponosisz, b�d�c cz�owiekiem, kt�ry mo�e wszystko za�atwi�. �ci�ga�em poradniki i pornografi�, zabawne artyku�y, takie jak brz�czyki i proszek wywo�uj�cy sw�dzenie, a ponadto nieraz wystara�em si�, �eby d�ugoterminowy dosta� majteczki �ony lub przyjaci�ki... a s�dz�, �e domy�lacie si�, co faceci tutaj mog� robi� w d�ugie noce, kiedy czas ci�gnie si� jak guma. Nie za�atwiam wszystkich tych rzeczy za darmo, a niekt�re maj� wysok� cen�. Jednak nie robi� tego tylko dla pieni�dzy; po co mi pieni�dze? Nigdy nie b�d� mia� cadillaca ani nie polec� w lutym na dwa tygodnie na Jamajk�. Robi� to z tego samego powodu, z jakiego porz�dny rze�nik sprzeda wam wy��cznie �wie�e mi�so; mam dobr� opini�, kt�rej nie chc� straci�. Odmawiam sprowadzania tylko dw�ch rzeczy: broni i twardych narkotyk�w. Nie zamierzam nikomu pom�c w pope�nieniu morderstwa czy samob�jstwa. Mam ju� tyle trup�w na sumieniu, �e wystarczy mi do ko�ca �ycia. Tak, prawdziwy ze mnie Neiman-Marcus. Dlatego gdy Andy Dufresne przyszed� do mnie w tysi�c dziewi��set czterdziestym dziewi�tym i zapyta�, czy mog� przemyci� dla niego Rite Hayworth, powiedzia�em mu, �e nie b�dzie z tym �adnego problemu. I nie by�o. Kiedy Andy przyby� w tysi�c dziewi��set czterdziestym �smym do Shawshank, mia� trzydzie�ci lat. By� niskim, schludnym m�odym m�czyzn� o jasnych w�osach i ma�ych, zr�cznych d�oniach. Nosi� okulary w z�otych oprawkach. Paznokcie mia� zawsze przyci�te i czyste. To dziwne, �eby zapami�ta� kogo� w ten spos�b, ale w�a�nie te cechy wydawa�y mi si� najbardziej charakterystyczne dla Andy'ego. Wygl�da� tak, jakby brakowa�o mu krawatu. Na wolno�ci by� wiceprezesem dzia�u kredyt�w du�ego banku w Portland. Dobra posada dla kogo� tak m�odego jak on, zw�aszcza wobec konserwatyzmu wi�kszo�ci bank�w... dziesi�ciokrotnie wi�kszego na terenie Nowej Anglii. Mieszka�cy nie powierz� nikomu pieni�dzy, je�li nie jest �ysy, kulawy i nieustannie nie podci�ga spodni, poprawiaj�c sobie pas przepuklinowy. Andy siedzia� za zamordowanie �ony i jej kochanka. Jak ju� chyba m�wi�em, ka�dy wi�zie� jest niewinny. Och, recytuj� ten tekst w taki spos�b, jak ci �wi�ci m�owie w telewizji cytuj� Ksi�g� Objawienia. S� ofiarami s�dzi�w o kamiennych sercach i bez jaj, niekompetentnych polityk�w, sprzedajnych policjant�w lub fatalnego zbiegu okoliczno�ci. Powtarzaj� ten tekst, lecz na ich twarzach jest wypisane co� innego. Wi�kszo�� wi�ni�w to n�dzne kreatury, nie potrafi�ce �y� z innymi i ze sob�, a ich najwi�kszym nieszcz�ciem jest to, �e w og�le si� urodzili. Podczas wszystkich tych lat sp�dzonych w Shawshank napotka�em mniej ni� dziesi�ciu m�czyzn, kt�rym uwierzy�em, gdy m�wili mi, �e nie s� winni przypisywanych im zbrodni. Jednym z nich by� Andy Dufresne, chocia� dopiero z czasem nabra�em przekonania o jego niewinno�ci. Gdybym by� s�dzi� rozpatruj�cym jego spraw� w Portlandzkim S�dzie Najwy�szym podczas tych sze�ciu burzliwych tygodni na prze�omie tysi�c dziewi��set czterdziestego si�dmego i czterdziestego �smego roku, ja r�wnie� g�osowa�bym za skazaniem. To by�a paskudna sprawa; jedna z tych smakowitych, ze wszystkimi odpowiednimi elementami. Pi�kna dziewczyna z towarzystwa (martwa), miejscowy sportowiec (r�wnie� martwy) i wybitny m�ody biznesmen (w areszcie). To wszystko, plus wszelkie skandaliczne szczeg�y, o jakich mog�y napomyka� gazety. Wyrok by� z g�ry przes�dzony. Proces trwa� tak d�ugo tylko dlatego, �e prokurator okr�gowy zamierza� startowa� w wyborach do Izby Reprezentant�w i chcia�, �eby Jasio Publika dobrze zapami�ta� jego dzi�b. To by� istny prawniczy cyrk, z widzami ustawiaj�cymi si� w kolejce do sali s�dowej o czwartej rano mimo minusowych temperatur. Fakty, na jakich opiera�o si� oskar�enie, a kt�rych Andy nigdy nie podwa�a�, wygl�da�y nast�puj�co: mia� �on�, Linde Collins Dufresne, kt�ra w czerwcu tysi�c dziewi��set czterdziestego si�dmego wyrazi�a ch�� nauczenia si� gry w golfa w Falmouth Hills Country Club; lekcje te pobiera�a przez cztery miesi�ce; jej instruktorem by� zawodowy gracz w golfa z Falmouth Hills, Glenn Quentin; pod koniec sierpnia Andy dowiedzia� si�, �e Quentin i jego �ona zostali kochankami; Andy i Linda Dufresne gwa�townie pok��cili si� po po�udniu dziesi�tego wrze�nia; powodem sprzeczki by�a jej niewierno��. Zezna�, �e Linda przyj�a z zadowoleniem fakt, �e wie o jej zdradzie; ukrywanie si�, powiedzia�a, by�o przygn�biaj�ce. Oznajmi�a Andy'emu, i� zamierza postara� si� o rozw�d w Reno. Andy zapowiedzia�, �e pr�dzej zobaczy j� w piekle ni� w Reno. Wysz�a, by sp�dzi� noc w bungalowie, kt�ry Quentin wynajmowa� nieopodal teren�w golfowych. Nast�pnego ranka sprz�taczka znalaz�a ich oboje w ��ku, martwych. Obojgu kto� wpakowa� po cztery kule. W�a�nie ten ostatni fakt najsilniej przemawia� przeciwko Andy'emu. Prokurator z politycznymi aspiracjami...
panthafan